s‹yaset felsefes‹

131 Pages·2011·1.11 MB·Turkish

T.C. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAYINI NO: 2383
AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ YAYINI NO: 1380
S‹YASET FELSEFES‹-II
Yazarlar
Yrd.Doç.Dr. Ahu TUNÇEL (Ünite 1, 4)
Arfl.Gör. Serpil TUNÇ (Ünite 2)
Yrd.Doç.Dr. Hüseyin F›rat fiENOL (Ünite 3, 5, 6)
Editör
Prof.Dr. Harun TEPE
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹
Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.
“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.
‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t
veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.
Copyright © 2011 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹
Genel Koordinatör
Prof.Dr. Levend K›l›ç
Genel Koordinatör Yard›mc›s›
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya
Ö¤retim Tasar›mc›s›
Doç.Dr. T. Volkan Yüzer
Grafik Tasar›m Yönetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z
Ö¤r.Gör. Nilgün Salur
Ölçme De¤erlendirme Sorumlusu
Ö¤r.Gör. Özlem Doruk
Kitap Koordinasyon Birimi
Doç.Dr. Feyyaz Bodur
Uzm. Nermin Özgür
Kapak Düzeni
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Dizgi
Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi
Siyaset Felsefesi-II
ISBN
978-975-06-1057-8
2. Bask›
Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 7.000 adet bas›lm›flt›r.
ESK‹fiEH‹R, Ocak 2013
‹çindekiler iii
‹çindekiler
Önsöz............................................................................................................ vi
Liberalizm ve Toplulukçuluk.................................................. 2 1. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 3
L‹BERAL‹ZM................................................................................................... 4
Liberalizmin Temel ‹lkeleri ve Liberal Devletin Dayanaklar›..................... 7
Bireycilik.................................................................................................. 7
Özgürlük.................................................................................................. 8
S›n›rl› Devlet Anlay›fl›.............................................................................. 10
Ak›lc›l›k.................................................................................................... 12
Hoflgörü................................................................................................... 13
Adalet....................................................................................................... 14
TOPLULUKÇULUK........................................................................................ 15
Toplulukçulu¤un Temel Elefltirileri ve Dayanaklar›.................................... 16
Antropolojik Elefltiriler............................................................................ 16
Normatif Elefltiriler.................................................................................. 18
Adil ve ‹yi Tart›flmas›.............................................................................. 19
Özet................................................................................................................ 21
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 22
Okuma Parças›.............................................................................................. 23
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 24
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 24
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 25
Sosyal ve Ekonomik Adalet.................................................... 28 2. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 29
ADALET TÜRLER‹......................................................................................... 30
Da¤›t›c› Adalet............................................................................................... 30
Denklefltirici veya Düzeltici Adalet.............................................................. 31
Kural Adaleti ya da Prosedürel Adalet......................................................... 31
Hakkaniyet Olarak Adalet...................................................................... 32
SOSYAL ADALET NED‹R?............................................................................. 34
Sosyal Adaletin Tarihsel Kökenleri.............................................................. 34
Sosyal Adaletin Günümüzdeki Anlam›........................................................ 35
EKONOM‹K ADALET NED‹R?...................................................................... 36
SOSYAL VE EKONOM‹K ADALET B‹RL‹KTE DÜfiÜNÜLEB‹L‹R M‹?......... 37
SOSYAL VE EKONOM‹K ADALET‹N UYGULANMASI: ÇA⁄DAfi
DEVLET ANLAYIfiI........................................................................................ 38
Özet................................................................................................................ 41
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 43
Okuma Parças›.............................................................................................. 45
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 46
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 46
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar .............................................. 47
iv ‹çindekiler
3. ÜN‹TE ‹deolojiler.................................................................................. 48
G‹R‹fi: ‹DEOLOJ‹ NED‹R? ............................................................................ 49
BAfiLICA ‹DEOLOJ‹LER................................................................................. 52
Marksizm-Sosyalizm-Komünizm................................................................... 52
Anarflizm........................................................................................................ 53
Faflizm............................................................................................................ 55
B‹R S‹YASET FELSEFES‹ SORUNU OLARAK ‹DEOLOJ‹ ............................ 56
Özet................................................................................................................ 59
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 61
Okuma Parças›.............................................................................................. 62
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 63
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 63
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 65
4. ÜN‹TE Birey-Toplum-Devlet ‹liflkileri................................................ 66
G‹R‹fi.............................................................................................................. 67
MODERN DEVLET ....................................................................................... 68
Leviathan ya da Mutlak Devlet.................................................................... 68
Anayasal ya da Modern Devlet.................................................................... 71
B‹REYE ÖNCEL‹K VEREN S‹YASAL KURAMLAR........................................ 74
Klasik Liberalizmde Devlet-Birey-Toplum ‹liflkileri ................................... 75
Eflitlikçi Liberalizmde Devlet-Birey-Toplum ‹liflkileri.................................. 77
Devletsiz Birey: Liberterlik............................................................................ 78
TOPLUMA ÖNCEL‹K VEREN S‹YASAL KURAMLAR................................... 79
Sosyalizm Ekseninde Devlet-Birey-Toplum ‹liflkileri.................................. 80
Devletsiz Toplum: Komünizm-Anarflizm..................................................... 81
DEVLETE ÖNCEL‹K VEREN S‹YASAL KURAMLAR..................................... 82
Muhafazakârl›k-Milliyetçilik Ekseninde Devlet-Birey-Toplum ‹liflkileri .... 84
Devlet-Toplum-Birey Denkli¤i: Faflizm ...................................................... 85
SONUÇ........................................................................................................... 85
Özet ............................................................................................................... 86
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 88
Okuma Parças› ............................................................................................. 89
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 89
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 90
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 91
5. ÜN‹TE Çokkültürlülük, Çokkültürcülük ve Irkç›l›k.............. ............ 94
ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK VE ÇOKKÜLTÜRCÜLÜK............................................ 95
Çokkültürlülük............................................................................................... 95
Çokkültürcülük.............................................................................................. 97
“Çokkültürlülük”- “Çokkültürcülük” ‹liflkisi .......................................... 98
IRKÇILIK........................................................................................................ 99
DE⁄ERLEND‹RME......................................................................................... 101
Özet ............................................................................................................... 104
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 106
Okuma Parças› ............................................................................................. 107
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 108
‹çindekiler v
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 108
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 109
6. ÜN‹TE
Ulus-Devlet ve Küreselleflme ................................................110
G‹R‹fi: ULUS-DEVLET NED‹R, KÜRESELLEfiME NED‹R?............................. 111
ULUS-DEVLET‹N VE KÜRESELLEfiMEN‹N ORTAYA
ÇIKIfi KOfiULLARI VE GÜNÜMÜZDEK‹ DURUM....................................... 112
Ulus-devlet: Ortaya Ç›k›fl› ve Dönüflümü.................................................... 112
Küreselleflme: Ortaya Ç›k›fl›, Çeflitli Boyutlar› ve Günümüzdeki Etkisi..... 114
Küreselleflme ve Ulus-devlet Aras›ndaki ‹liflki............................................ 116
DE⁄ERLEND‹RME: S‹YASET FELSEFES‹ AÇISINDAN
ULUS-DEVLET VE KÜRESELLEfiME.............................................................. 117
Bir Çözüm Aray›fl›: Küresel Etik................................................................... 117
Özet ............................................................................................................... 119
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 121
Okuma Parças› ............................................................................................. 122
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 123
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 123
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 125
vi Önsöz
Önsöz
Siyaset, ça¤dafl toplumlar için en yaflamsal kurumlardan birisidir. Onun karar-
lar›ndan toplumun tüm kesimleri etkilenmekte, yapt›klar› ve yapmad›klar›yla siya-
set, toplumun bugününü ve gelece¤ini belirlemektedir. Bu nedenle birinin siyaset
sorunlar›na ilgisiz kalmas› güçtür. Filozoflar›n, düflünürlerin bu sorunlara ilgisiz
kalmalar› ise çok daha güçtür; çünkü felsefe sorunlar› yaflamda filizlenen, yaflam-
dan devflirilen sorunlard›r. Felsefe yaflamda karfl›lafl›lan sorunlar›n üzerine gider.
Yaflamda karfl› karfl›ya kal›nan ve ancak felsefi bak›flla çözülebilecek sorunlard›r
felsefe sorunlar›. Nesnelefltirerek, kavramlaflt›rarak, idelefltirerek onlar üzerine dü-
flünür filozof. Sonuçta da, bakt›¤› fleyin yap›s›n›, neli¤ini, di¤er fleylerle benzerlik
ve farkl›l›klar›n› veren bilgiler, felsefi bilgiler ortaya koyar. Bu ortaya koydu¤u
felsefi bilgilerle de tek tek olaylara, yaflananlara, sorunlara ›fl›k tutar felsefe. Siya-
set felsefesi de bu türden, günümüzün karfl›s›na ç›kard›¤› felsefi sorunlara yöne-
lerek, onlara aç›kl›k kazand›rmaya çal›flmaktad›r.
Kitab›n birinci ünitesi Liberal ve Toplulukçu düflünce geleneklerini ve bunlara
yönelik elefltirileri konu edinmektedir. Önce bireycilik, özgürlük, s›n›rl› devlet, ak›l-
c›l›k, hoflgörü ve adalet gibi liberalizmin temel ilkeleri ve liberal devletin dayanak-
lar› üzerinde durulduktan sonra, toplulukçulu¤un adalet-iyi tart›flmas›yla, topluluk-
çulu¤a yöneltilen antropolojik ve normatif elefltiri ele al›nmaktad›r bu ünitede.
Kitab›n ikinci ünitesinde ele al›nan konu ise sosyal ve ekonomik adalettir. Bu-
rada, adaletin ne oldu¤u ve adalet türleri üzerinde durulduktan sonra, sosyal ve
ekonomik adaletin ne oldu¤u ile sosyal ve ekonomik adalet aras›ndaki ba¤lant›
anlat›lmaktad›r. Bu iki kavram aras›nda do¤rudan bir iliflki oldu¤u, zira ikisinin de
toplumsal da¤›t›mla ilgili oldu¤u, ekonomik adaletin sadece iktisadi gelir ve üre-
timlerin da¤›t›m›; ekonomik adalete dayand›r›lan sosyal adaletin ise bütün top-
lumsal de¤erlerin da¤›t›m›yla ilgili oldu¤u ifade edilmektedir.
Kitab›n dördüncü ünitesinde modern devletin do¤uflu anlat›ld›ktan sonra, bi-
reye ve topluma öncelik veren siyasal kuramlar, liberalizm, sosyalizm ile devlet-
siz toplum modelleri olan anarflizm ve marksizm üzerinde durulmaktad›r. Ünite-
nin sonunda, devlet, birey ve toplum kavramlar› aras›nda sabit bir iliflki durumun-
dan söz edilemeyece¤i; tüm kavramlar gibi söz konusu kavramlar›n da sürekli de-
¤ifliklik ve yenilenmelere aç›k oldu¤u; devlet, birey, toplum gibi kavramlar›, tarih-
selliklerini d›fllayarak tan›mlama iddias›n›n, giderek siyaseti d›fllamak anlam›na da
gelece¤i iddia edilmektedir.
Beflinci ünitede çokkültürlülük, çokkültürcülük ve ›rkç›l›k konu edilmektedir.
Öncelikle çokkültürlülük ve çokkültürcülük tan›mlanmakta, bunlar aras›ndaki
–genellikle gözden kaç›r›lan- farka dikkat çekilmektedir. Çokkültürlülük, çokkül-
türcülük ve ›rkç›l›¤›n, 20. yüzy›lda ortaya ç›km›fl siyasi sorunlar oldu¤u, bunlar›n
felsefe temelinde de¤erlendirilmesinin de ayn› yüzy›lda bafllad›¤› anlat›lmaktad›r.
Çokkültürlülük, çokkültürcülük ve ›rkç›l›¤›n, ça¤dafl siyaset felsefesinin sorunlar›
oldu¤u ve tüm bu kavramlar üzerindeki tart›flmalar›n günümüzde de sürdü¤ü ile-
ri sürülmektedir.
Önsöz vii
Kitab›n son ünitesi olan alt›nc› ünitede ise, günümüzün de popüler konular›n-
dan olan, ulus devlet ve küreselleflme ba¤lant›s› ele al›nmaktad›r. Ulus-devlet ve
küreselleflme kavramlar› ile ulus-devletin ve küreselleflmenin tarihsel arka plan›
anlat›ld›ktan sonra, günümüz koflullar›nda ulus-devlet küreselleflme ba¤lant›s› tar-
t›flmaya aç›lmaktad›r. Habermas, günümüzde siyasi toplumunu meydana getiren
ulus-devletlerin, kendilerini aflarak, uluslar-üstü düzeyde (bireylerinin) medenî
haklar›n› kullanma kapasitesini gelifltirmek için giriflimlerde bulunmas› gerekti¤ini
söylemektedir. Habermas’›n koydu¤u bu koflullar, ulus-devletlerin küreselleflme
karfl›s›nda alternatif olma özelli¤ini koruyabilmesi için yararl› ve gerekli görül-
mektedir. Böylelikle ulus-devletlerin, küreselleflen dünya içerisinde varl›klar›n›
kaybetmeyip yaln›zca ça¤›n gerçeklerine göre dönüflmüfl olacaklar› ifade edilmek-
tedir. Ünite, güncel tart›flmalar›n ›fl›¤›nda, bir öneriyle sona ermektedir: ulus-dev-
leti ve küreselleflmeyi günümüzde felsefî aç›dan de¤erlendirmenin yolu, onlar› in-
san haklar› ve insan›n de¤eri aç›s›ndan ele almaktan geçmektedir, önerisiyle.
Kitaptaki tüm yaz›lar yaln›z bilgi aktarmaktan çok, sorunlar› ve kavramlar› ta-
n›tmay›, siyaset felsefesi sorunlar› konusunda düflündürmeyi amaçlamaktad›r. Bu
nedenle yaz›lar›n, konuyu özetleyip bitiren de¤il, sorunlara girifl niteli¤i tafl›yan
metinler olarak, daha ileri okumalara zemin haz›rlayan metinler olarak görülmesi
beklenmektedir.
Kitab›n haz›rlanmas›nda büyük bir özveriyle çal›flan kitab›n yazarlar›, Anadolu
Üniversitesi, Felsefe Bölümü Ö¤retim Görevlisi Dr. F›rat fienol, Maltepe Üniversi-
tesi, Felsefe Bölümü Ö¤retim Üyesi Yard. Doç. Dr. Ahu Tunçel ve Anadolu Üni-
versitesi, Felsefe Bölümü Araflt›rma Görevlisi Serpil Tunç, titiz çal›flmalar›yla teflek-
kürü, hatta ondan çok daha fazlas›n› hak etmektedirler.
Editör
Prof. Dr. Harun Tepe
S‹YASET FELSEFES‹-II
1
Amaçlar›m›z
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
N Liberal ve toplulukçu düflünce gelenekleri hakk›nda genel bir bak›fl aç›s›na
sahip olabilecek,
N Liberal ve toplulukçu düflünce biçimleri karfl›s›nda elefltirel bir tutum tak›na-
bilecek,
N Ça¤›m›z›n siyasal e¤ilimlerini ve tart›flmalar›n› kavramsal düzeyde tart›flabile-
ceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Birey-yurttafl • Erdemli yurttafll›k
• Topluluk • Kimlik
• Özgürlük • Farkl›l›k ve eflitlik
• Hak ve ödevler • Adalet
• Ortak iyi
‹çindekiler
• G‹R‹fi
Liberalizm ve
Siyaset Felsefesi-II • L‹BERAL‹ZM
Toplulukçuluk
• TOPLULUKÇULUK
Liberalizm ve Toplulukçuluk
G‹R‹fi
Günümüzün siyaset felsefesine karakterini veren tart›flmalar›n bafl›nda kuflkusuz li-
beral ve toplulukçu düflünce biçimleri aras›ndaki tart›flma gelmektedir. Bu tart›fl-
man›n öne ç›k›fl›ndaki en önemli etken, 20. yüzy›l›n son çeyre¤ine de¤in hâkim
olan liberalizm-Marksizm ideolojik kamplaflmas›n›n, 1980’lerin sonunda sosyaliz-
min uygulama alan›nda güç kaybetmesiyle son bulmas›d›r. Liberalizm-Marksizm
tart›flmas›n›n yaratt›¤› iki kutuplu dünya anlay›fl›n›n sona ermesi ve Marksizm’in
bundan böyle salt kuramsal alandaki tart›flmalar›n bir parças› olarak de¤er bulma-
s›, uygulamada, liberalizmin koflulsuz üstünlü¤ünü ilan etmesine neden olmufltur.
Bu aflamada tüm dünyan›n art›k liberalizmin yörüngesine girdi¤ini ifade eden
Francis Fukuyama’n›n “tarihin sonu” tezi (Fukuyama 1992), liberalizme yönelen
elefltirel hiçbir görüflün art›k olanakl› olmad›¤›n›n habercili¤ini üstlenir.
Ancak liberalizm-Marksizm kutuplaflmas› s›ras›nda giderek de¤erini yitiren ve
yerini reel siyasetin planlanmas› görevini üstlenen uluslararas› iliflkiler disiplinine
b›rakan siyaset felsefesinin, sosyalizmin gerilemesinin ard›ndan geri dönüflü, Fu-
kuyama’n›n tezini yanl›fllayan yeni elefltiri odaklar›n› da beraberinde getirir. Böy-
lece siyaset felsefesinin yaratt›¤› elefltirel gelenek, liberalizme yönelik içkin ve afl-
k›n yeni tart›flmalar›n yolunu açar.
Liberalizmin içkin elefltirisinin en sars›c› olan›, özellikle 1970 y›l›nda Bir Adalet
Kuram› eseriyle John Rawls’tan gelir. Rawls, ideolojik kamplaflmalarla geçen yak-
lafl›k yüzy›l boyunca bilinçli olarak baz› sorunlar› görmezden gelme e¤iliminde
olan liberalizmi, özellikle adalet kavram› konusundaki eksiklikleri nedeniyle elefl-
tirir. Klasik liberalizmin temelini oluflturan faydac› bak›fl aç›s›n›n eksikliklerini dile
getiren Rawls, liberalizmin yenilenmesine yol açmakla kalmaz, ayn› zamanda libe-
ralizmin ihmal etti¤i temalar› ortaya koyan alternatif düflüncelerin olanakl›l›¤›n›
gözler önüne sererek siyaset felsefesinin geri dönüfl yolunu açar.
Liberalizme yönelik aflk›n elefltirileriyse büyük ölçüde, 20. yüzy›l›n bafl›nda,
sosyal bilimcilerin “metodolojik çaresizli¤i”yle (Üstel 1999, s. 10) aç›klamak ola-
nakl›d›r. Bu çaresizli¤in kayna¤›nda, 19. yüzy›l›n sonlar›ndan bafllamak üzere 20.
yüzy›l›n ortalar›na de¤in hüküm süren liberalizm-Marksizm eksenli siyasal aç›kla-
ma modellerinin, modernli¤in kimliklere ve etnisiteye karfl› mesafeli tutumunu or-
tak bir bak›fl aç›s› olarak benimsemifl olmalar› yatar. Gerek Marksizmin gerekse li-
beralizmin “(...) ahlak alan›ndaki kusurlar› ve baflar›s›zl›klar› (...) ay›rt edici ölçü-
4 Siyaset Felsefesi-II
de modern ve modernlefltirici dünya ethos’unu cisimlefltirmesinden kaynaklan-
maktad›r” (MacIntrye 2001, s. 10-11). Modernli¤in olanaklar›n›n, etnik olsun din-
sel olsun her türden bölünmeyi ortadan kald›raca¤›na dair derin inanç besleyen
her iki kuram da, toplumsal ve tarihsel olana aflk›n kategorilerden hareket ede-
rek, Bat› d›fl›na ait olan yarg›lar›, Bat›’n›n de¤erlendirme süzgecinden geçirerek
üretirler (Tunçel 2010, s. 5). Bu aç›dan Bat›’n›n ulus-devlet sürecinde mücadele-
ye girdi¤i ve modernlik d›fl› olarak de¤erlendirdi¤i din ya da etnisite gibi sadakat
odaklar›, bu kuramlar aç›s›ndan patalojik olgular›n ötesinde bir de¤ere sahip de-
¤ildir (Üstel 1999, s. 10-11).
Ancak 1980’lerin sonlar›na gelindi¤inde, siyasal yaklafl›mlar›n›, dünyan›n iki
kutuplu olarak bölünmüfllü¤ünden hareketle oluflturan sosyal bilimcilerin ön ka-
bullerini yeniden gözden geçirmeye zorlayan de¤iflimler yaflan›r. Özellikle Avru-
pa’n›n önemli bir kesiminde siyasal istikrar› sa¤layan sosyalist sistemin çökmesiy-
le, etnik ya da dinsel kökenli çat›flmalar görünür hâle gelir. Söz konusu geliflmeler
iki yönde de¤iflim yarat›r. Bunlardan ilki, sosyal bilimlerde yöntemsel bir yenilen-
me ihtiyac›yla birlikte ortaya ç›kar. Bir önceki paradigmaya hâkim olan pozitiviz-
min bilim anlay›fl›nda yeri bulunmayan tarih ve toplumsal içkinli¤e dair yarg›lar,
art›k birer sav olarak tart›flma alan›nda kendilerine yer bulurlar. Bunun iki anlam›
vard›r. Öncelikle tarihten ve topluluktan ba¤›ms›z yarg›lar›n imkâns›zl›¤›, modern-
li¤in tarihüstü kategorilerini bofl birer iddiaya dönüfltürür. Her türden yarg›n›n ta-
rihsel ve toplumsal bak›fl aç›s›ndan üretildi¤i iddias› ikinci olarak ise, tarih d›fl› bir
varsay›mlar zinciri öne süren ideolojik bak›fl aç›lar›n›n yetersizli¤ini ortaya koyar
(Tunçel 2010, s. 6). Bu nedenle ideolojilerin toplumu “aç›klama” iddialar›n›n yeri-
ne, art›k felsefenin özne-nesne iliflkisi ba¤lam›ndaki yöntemsel arac›l›¤›n› flart ko-
flan “anlama” kategorisi, sosyal bilimlerin oda¤› haline gelir. Bu aç›dan uzun za-
mand›r unutulmufl olan siyaset felsefesinin olanaklar›, sosyal bilimlerin yöntemsel
yenilenmesiyle yeniden belirir.
Liberal sözcü¤ü, pek çok 1980’lerde yaflanan de¤iflimlerin ikinci önemli sonucu ise liberal gelene¤in
farkl› anlam› içerecek elefltirisinin, sosyalist gelenekten farkl› kavramsal çerçevelere sahip olmakla birlik-
biçimde 14. yüzy›ldan
itibaren kullan›lmaya te, özellikle onun soyut bireycilik elefltirisine sahip ç›kan toplulukçuluk, çokkültür-
bafllanm›flt›r. Latince liber, lülük ve feminizm gibi yeni yaklafl›mlarca üstlenilmesidir. Böylece liberal yakla-
köle ya da serf olmayan
özgür insanlar› iflaret etmek fl›mlar›n metodolojik bireycili¤ine karfl›n, ortak iyi, kolektif bilinç ve toplumsal so-
üzere kullan›l›r. Ayr›ca rumluluk gibi konularda birer yan›t (Audier 2006, s. 10) niteli¤i tafl›yan elefltirel ku-
sözcük, zaman zaman aç›k
görüfllülük zaman zaman da ram›n yeni tart›flma odaklar›, bir yandan siyaset felsefesinin de yeni tart›flma konu-
cömertlik anlamlar›n› içeren lar›n› belirler, di¤er yandansa Fukuyama’n›n iddias›n›n aksine, tarihin sonunun he-
kullan›mlara sahiptir.
Sözcü¤ün siyasal bir içerik nüz gelmedi¤ini ispat ederler(Tunçel 2010, s. 6). Bu durumda ça¤dafl dünyan›n si-
kazanmas› ise 19. yüzy›l yaset felsefesinin yeni dikhotomisi, liberalizm ve toplulukçu düflünce biçimleri ara-
sonras›ndad›r. ‹lk kez
1812’de ‹spanya’da s›ndaki tart›flmada belirginleflir.
kullan›lan siyasal içerikli
liberal sözcü¤ü, 1840’lardan
L‹BERAL‹ZM
sonra ise Avrupa’da genifl
ölçüde belli bir tür siyasal Bir siyasal ideoloji olarak liberalizm, di¤er büyük ideolojiler gibi 19. yüzy›l›n bir
e¤ilimi imlemeye bafllar.
ürünüdür. Ancak liberalizme dayanak olan siyasal görüfllerin ve bu görüflleri orta-
ya koyan de¤iflimlerin izlerini, çok daha eski tarihlerde aramak gerekir. Liberal gö-
rüfllerin kayna¤›na iliflkin iki farkl› aç›klama söz konusudur. Bu aç›klamalardan il-
ki cumhuriyetçilere aittir. Özellikle ça¤dafl dünyada cumhuriyetçili¤in izlerini sü-
ren ve yüzy›llard›r karfl›t görüfller olarak konumland›ran liberalizm ile cumhuriyet-
çi görüflleri bar›flt›rma çabas›nda olan bir k›s›m düflünüre göre liberalizm, “yoksul-