Reflective Diaries of Primary Student-Teachers SUMMARY

13 Pages·2006·0.2 MB·English

(cid:1)(cid:2)(cid:3)(cid:4)(cid:3)(cid:5)(cid:6)(cid:7)(cid:8)(cid:9)(cid:10)(cid:1)(cid:11)(cid:12)(cid:13)(cid:7)(cid:6)(cid:14)(cid:15)(cid:5)(cid:10)(cid:16)(cid:5)(cid:2)(cid:14)(cid:5)(cid:3)(cid:17)(cid:10)(cid:18)(cid:19)(cid:20)(cid:21)(cid:17)(cid:10)(cid:22)(cid:18)(cid:23)(cid:18)(cid:24)(cid:17)(cid:10)(cid:25)(cid:26)(cid:26)(cid:27)(cid:28)(cid:10)
(cid:29)(cid:2)(cid:30)(cid:31) (cid:8)(cid:3)(cid:6)(cid:14)(cid:4)(cid:10)(cid:16)(cid:5)(cid:2)(cid:14)(cid:5)(cid:3)(cid:17)(cid:10)(cid:18)(cid:19)(cid:20)(cid:21)(cid:17)(cid:10)(cid:22)(cid:18)(cid:23)(cid:18)(cid:24)(cid:17)(cid:10)(cid:25)(cid:26)(cid:26)(cid:27)(cid:28)(cid:10)!(cid:16)(cid:5)(cid:2)(cid:14)(cid:5)(cid:3)"#(cid:10)$(cid:6)(cid:6)%#&&(cid:14)(cid:2)(cid:30)(cid:15)’(cid:8)(cid:3)(cid:6)(cid:14)(cid:4)(cid:23)(cid:15)(cid:5)(cid:2)(cid:14)(cid:5)(cid:3)(cid:28)(cid:15)(cid:8)’(cid:28)(cid:6)(cid:8)(cid:10)

Self-Observation and Peer-Observation: Reflective Diaries of Primary
Student-Teachers

Durmu(cid:1) EK(cid:2)Z*

ABSTRACT. The purpose of this research is to provide insights into how student teachers observe
themselves and others during the initial teaching practice by a means of reflection. The data were
collected from 43 student-teachers’ reported files which were completed during 14 teaching-practice
weeks in primary schools. In their files one part was about their self-reflection on each lesson they were
asked to teach. The other part was reflection on their peers’ each lesson they had observed. The data were
examined by document analysis and accordingly, cross-case analysis was used for the purpose of reaching
generic and shared themes across the cases. It was understood clearly from their reflective entries that
they experienced many practical difficulties. Some of the major difficulties are, as follows; classroom
discipline, time management, and the practical culture of teaching. It is suggested that their difficulties
and concerns will be minimised if teacher educators take their difficulties into account at the department
of primary teacher education.
Key Words: Reflective diary, student-teacher, observation, qualitative study.

SUMMARY
Introduction

The concept, “reflection”, was first introduced by Dewey (1933), stressing that it is an active,
deliberative thinking process which is mainly concerned with addressing practical problems of
practitioners, and trying to provide them with possible realistic solutions to their practices. It is later taken
up and interpreted by Schön (1983, 1987) in detail, offering an approach to the practice which is based on
the close examination of what the practitioners actually do. Other scholars in the areas of experienced
teachers (e.g. Day, 1999; Hatton & Smith, 1995; Ovens, 2000), and student teachers’ teaching (e.g.
Clarke, 1995; Ekiz, 2003; Francis, 1995; Loughran, 1996; McIntyre, 1993; Zeichner & Liston, 1987) have
provided valuable and considerable insights into it.
Among its constitute can be seen writing up reflective diaries which might help the student teachers
raise their practical problems that they experience in schools in a more systematic, careful and consistent
way. These problems would serve, for teacher educators, as a basis for providing a better understanding of
how teaching is experienced by the student teachers. By writing up reflective diaries, they have
opportunities to reflect not on the basis of academic readings or lecture motes, but on the basis of their
own personalised experiences that have very much meaning for them.

Background of the Study

In the late 1990s, major educational changes in Turkey were taken place. These were mainly affected
by the recent educational changes in the most developed countries. The main aim of these changes would
be an idea of raising educational standards closer to the European Union countries (Ekiz, 2001). One of
the major educational changes was undertaken by a project so called “National Education Development”
(NEDP). By this project, among others, the initial primary teacher education has been restructured (YÖK,

* Assist. Prof. Dr., Karadeniz Technical University, [email protected]
46
1998). Within the restructuring of primary teacher education programme, student teachers are required to
complete all of the theoretical courses in 4 years, and in the second term of the 4th year, they are asked to
do teaching practice in primary schools by the period of 14 weeks.
At the end of 14 weeks teaching practice in schools, they are asked to prepare a probationer file as a
part of the course. The files they prepare include several parts, one of which is reflective diary on their
teaching as well as their peers’ teaching.

Methodology

This is a descriptive study embedded in the qualitative research methodology tradition (e.g. Bryman,
1988; Lincoln & Guba, 1985). The participants of the study were 43 student teachers. Their reflective
diary entries were examined by “document analysis” (Hodder, 2000). Before writing up reflective diaries,
they were provided ways of how to write up their diaries, stressing particularly the need to concentrate on
“critical events (Wragg, 1994) taken place in the classroom, and on what they felt about them. It should be
noted that not all of the student teachers’ reflective entries are presented here, rather the most illustrative
ones are included. The idea behind examining the 43 reflective entries was to have a clearer understanding
of their thought processes and feelings, and accordingly to utilise the “theoretical sensibility” (see, Strauss
& Gorbin, 1998), which is a skill a researcher is supposed to have in a study such as this.

Results

As a result of observing selves and others, and reflecting on them by diaries, the student teachers
have raised plenty of concerns about their teaching experiences, and faced with many practical difficulties.
These difficulties are mainly related with starting the planning stages of teaching and with ending up their
images of teaching. The following two extracts can be concrete examples:
I always went to classroom with initial preparation done. I prepared my plans in details. But I saw
that it was not possible to follow these plans step-by-step. Everything is possible in the classroom. The
important thing is to turn unexpected things into expected things (Fatma).
I think that teaching profession is very stable. My entire attempt will be not to be a stable teacher,
and to educate pupils who will not have ‘easy knowledge’ (knowledge transformation). I do hope that my
feelings of excitement and commitment to teaching will continue throughout my professional career…
(Aysun).

Conclusion and Recommendation

On the basis of qualitative data collected for this study, it is clear that the student teachers have
experienced many practical problems, and provided reasons and justifications for these. These have
mainly revolved around the issues, such as; the implementation of daily plans into teaching, classroom
management, the use of classroom time affectively, and the culture of teaching between the faculty of
education and the schools.
Many studies such as this qualitative nature can be carried out so that more sophisticated and
systematic understanding of concerns and difficulties that the student teachers might have in learning to
teach, which are mainly personal, can be revealed by means of their reflective diaries. These sort of
studies are also necessary because, these would be the basis for the student teachers’ initial professional
development in the sense that they well be provided with better instructions in the faculty of education by
means of taking up the obstacles that they experience on which to discuss so that they would be offered
how to act in the similar situations.

46
47

Kendini ve Ba(cid:1)kalarını (cid:2)zleme: Sınıf Ö(cid:3)retmeni Adaylarının Yansıtıcı
Günlükleri

Durmu(cid:1) Ekiz*

ÖZ. Bu ara(cid:1)tırmanın amacı, sınıf ö(cid:3)retmeni adaylarının ö(cid:3)retmenlik uygulamaları sırasında yansıtıcı
günlükler aracılı(cid:3)ıyla kendilerini ve ba(cid:1)kalarını nasıl gördükleri konusunda dü(cid:1)ünceler ortaya koymaktır.
Veriler, 43 ö(cid:3)retmen adaylarının ilkö(cid:3)retim okullarında 14 hafta boyunca hazırladıkları ve ö(cid:3)retmenlik
uygulaması sonucunda tamamladıkları uygulama dosyalarından elde edilmi(cid:1)tir. Adayların dosyalarındaki
bir bölüm, onların ö(cid:3)retmek durumunda oldukları her bir ders üzerine yaptıkları ki(cid:1)isel yansıtmalardır.
Di(cid:3)er bölüm ise, kendi arkada(cid:1)larının dersleri üzerine yaptıkları gözlem ve yansıtmaları içerir. Veriler,
doküman analizi metoduyla incelenmi(cid:1), genel ve ortak konular ortaya çıkarmak için kar(cid:1)ıt-özel-durum
analizinden yararlanılmı(cid:1)tır. Analizler sonucunda adayların yansıtıcı günlüklerinde birçok güçlükle
kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları açıkça anla(cid:1)ılmaktadır. Bu zorluklardan en belirgin olanları; sınıf disiplini, zaman yönetimi
ve ö(cid:3)retimin pratik kültürüdür. E(cid:3)er ö(cid:3)retmen e(cid:3)itimcileri onların kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları güçlük ve endi(cid:1)eleri
Sınıf Ö(cid:3)retmenli(cid:3)i Programında dikkate alırlarsa, bunların minimum bir seviyeye indirgenece(cid:3)i tavsiye
edilmektedir.
Anahtar Sözcükler: Yansıtıcı günlük, ö(cid:3)retmen adayı, gözlem, nitel ara(cid:1)tırma.

G(cid:2)R(cid:2)(cid:4)
“Yansıtma” kavramı sistematik olarak ilk defa e(cid:3)itimin çe(cid:1)itli konularını açıklamak ve
bunlara yön vermek amacıyla Dewey (1933) tarafından açıklanmı(cid:1) olup uygulamacıların pratik
sorunlarıyla ilgilenen, bunlara uygun ve gerçekçi çözümler üretmeye çalı(cid:1)an etkin, amaçlı ve
istikrarlı dü(cid:1)ünme süreci anlamına gelmektedir. Daha sonraları bu kavram Schön (1983; 1987)
tarafından tekrar ele alınıp ve detaylı bir (cid:1)ekilde yorumlanmı(cid:1)tır. Ona göre yansıtma,
uygulamacıların gerçekte ne yaptıklarını yakından incelemeye dayanan bir yakla(cid:1)ım sunmaktadır.
Yansıtma ö(cid:3)retimi sorgulamayı içerir: Uygulamam i(cid:1)e yaradı mı? Neden i(cid:1)e yaradı? Neden i(cid:1)e
yaramadı? Ba(cid:1)ka ne yapılabilir? Bunlara paralel olarak yansıtma, uygulamayı tekrar dü(cid:1)ünmeyi
ve yeniden “çerçevelendirmeyi” içerir (Schön, 1983). Bununla ilgili olarak deneyimli
ö(cid:3)retmenlerin (Day, 1999; Hatton & Smith, 1995; Ovens 2000) ve ö(cid:3)retmen adaylarının
deneyimleri (Clarke, 1995; Ekiz, 2003a; Francis, 1995; Hatton & Smith, 1995; Loughran, 1996;
McIntyre, 1993; Zeichner & Liston, 1987) gibi konular üzerine di(cid:3)er ara(cid:1)tırmacılar da yansıtma
kavramının uygulama ve kuramda geli(cid:1)iminde önemli katkılarda bulunmu(cid:1)tur.
Yansıtma üzerine birçok ara(cid:1)tırmacının dü(cid:1)ünce ve açıklamalarını göz önüne alan McIntyre
(1993, akt. Bennett, 1996), yansıtmanın üç seviyede gerçekle(cid:1)ti(cid:3)ini ileri sürer: Teknik, pratik ve
ele(cid:1)tirel. McIntyre (1993), ö(cid:3)retmen adaylarının ilk deneyimlerinde yansıtmanın teknik seviyede
gerçekle(cid:1)ti(cid:3)ini; çünkü, onların temel görevlerinin onlara verilen sorumlulukları (sınıf yönetimini
sa(cid:3)lama, sınıf zamanının etkin kullanımı vb.) yerine getirme oldu(cid:3)unu ileri sürer. Pratik
yansıtma, ö(cid:3)retmen adaylarının kendi ölçütlerini açıkladıklarında, uygulamalarını
incelediklerinde ve geli(cid:1)tirdiklerinde meydana gelir. Ele(cid:1)tirel yansıtma ise etik (ahlakı), sosyal ve
politik konular gibi daha kapsamlı etkenler dü(cid:1)ünüldü(cid:3)ünde ortaya çıkar. McIntyre (1993),
ele(cid:1)tirel yansıtmanın en üst seviyede oldu(cid:3)unu ve deneyimli ö(cid:3)retmenler tarafından dahi oldukça

* Yrd. Doç. Dr., KTÜ, Fatih E(cid:3)itim Fakültesi, [email protected]
47
48
az durumlarda gerçekle(cid:1)ti(cid:3)ini iddia eder. Her ne seviyede olursa olsun yansıtma, bir süreç olup,
bu süreçte ö(cid:3)retmen adayları sınıf içi uygulamalarını anlayarak bunlara yön verir ve hatta
(cid:1)ekillendirir, kendi anlamları ve “pratik bilgilerini” (Elbaz, 1983) yeniden yapılandırma olana(cid:3)ını
elde edebilirler.
Yansıtmanın önemli unsurlarından biri de ö(cid:3)retmen adaylarının okullarda deneyim ettikleri
pratik sorunlarını ortaya çıkarmaya ve onlar üzerinde dü(cid:1)ünmelerine yardımcı olan yansıtıcı
günlüklerdir. Yansıtıcı günlükler ara(cid:1)tırmalarda, ö(cid:3)retmen adaylarının uygulamalarını
kendilerinin anlamaları ve ba(cid:1)kaları tarafından bunların anla(cid:1)ılması amacıyla ara(cid:1)tırmalarda
kullanılmaktadır (örn. Tresman & Edwards, 1993). Bu tür günlükler, onlara pratik sorunlarını
daha sistematik, dikkatli ve ısrarlı bir (cid:1)ekilde görmelerine yardımcı olur. Bu sorunlar ö(cid:3)retmen
e(cid:3)itimcilerine ö(cid:3)retimin, ö(cid:3)retmen adayları tarafından nasıl deneyim edildi(cid:3)i konusunda daha iyi
anlamalar sa(cid:3)lamak için temel te(cid:1)kil eder.
Yansıtıcı günlük tutma ile ö(cid:3)retmen adayları sadece akademik çalı(cid:1)malar ya da ö(cid:3)retim
elemanlarının ders notları üzerine de(cid:3)il, kendileri için anlamlı olan ki(cid:1)isel deneyimleri üzerine de
yansıtmalarda bulunmak için çe(cid:1)itli olanak sa(cid:3)lar. Ki(cid:1)isel deneyimi bilgiye dönü(cid:1)türmek için
ö(cid:3)retmen adaylarından kendi deneyimlerini sistematik ve anlamlı olarak anlamaları beklenir.
Çünkü deneyime dayalı bütün pratik bilgiler örtük boyuta sahip olup bununla sistematik anlamlar
kazanma oldukça güçtür. Bunun nedeni ise deneyimin ba(cid:1)lı ba(cid:1)ına bilgiye neden olmayaca(cid:3)ıdır
(Polanyi, 1967). Yansıtıcı günlük tutma, ö(cid:3)retmen adaylarının kendi deneyimlerini geli(cid:1)tirmede
önemli bir araç olarak görülmektedir. Bu tür günlükler, ö(cid:3)retmen adaylarına sınıf ortamlarında
deneyim ettikleri ö(cid:3)retme ve ö(cid:3)renme durumları hakkında daha derin anlamalara giri(cid:1)
yapmalarına olanak sa(cid:3)layabilir. Sonuç olarak bu tür anlamalar, ö(cid:3)retmen e(cid:3)itimcilerine onların
kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları ya da kar(cid:1)ıla(cid:1)abilecekleri pratik sorunlara alternatif çözümler sunmalarına yardımcı
olabilir.
ÇALI(cid:4)MANIN ALT YAPISI
Ülkemizde 1990’lı yılların sonlarına do(cid:3)ru e(cid:3)itimde önemli reformlar gerçekle(cid:1)tirilmi(cid:1)tir.
Bu reformlar ço(cid:3)unlukla geli(cid:1)mi(cid:1) ülkelerin e(cid:3)itim sistemlerindeki de(cid:3)i(cid:1)imlerden etkilenmi(cid:1)tir.
Bu reformların amacı, Türk Milli E(cid:3)itim Sistemini Avrupa Birli(cid:3)indeki ülkelerin e(cid:3)itim
standartlarına yakın hale getirmektir (Ekiz, 2001). Temel reformlardan biri Milli E(cid:3)itimi
Geli(cid:1)tirme Projesiyle gerçekle(cid:1)tirildi. Bu proje kapsamında zorunlu e(cid:3)itim 5 yıldan 8 yıla
çıkarıldı ve Sınıf Ö(cid:3)retmenli(cid:3)i Programı yeniden yapılandırıldı. Sınıf ö(cid:3)retmenli(cid:3)i programının
yeniden yapılandırılması çerçevesinde derslerin içerikleri yeniden düzenlendi; e(cid:3)itim psikolojisi,
e(cid:3)itim sosyolojisi, e(cid:3)itim felsefesi gibi dersler programdan çıkarıldı ve okul deneyimi ve
ö(cid:3)retmenlik uygulamalarına önem verildi. Günümüzde ö(cid:3)retmen adayları dördüncü sınıfın ikinci
döneminde 14 hafta boyunca ö(cid:3)retmenlik uygulamasını gerçekle(cid:1)tirmek üzere ilkö(cid:3)retim
okullarında uygulamalarda bulunmaktadırlar. Bu uygulama ço(cid:3)unlukla haftada bir gün boyunca
bir grup ö(cid:3)retmen adayının birlikte çalı(cid:1)malarıyla yürütülmektedir.
14 haftalık ö(cid:3)retmenlik uygulamasının sonunda ö(cid:3)retmen adaylarından uygulama dosyası
hazırlamaları istenmektedir. Bu dosyada pek çok bölüm bulunmaktadır; ö(cid:3)retmi(cid:1) oldukları ders
planları, çalı(cid:1)ma yaprakları, kendi ve arkada(cid:1)larının vermi(cid:1) oldu(cid:3)u dersler hakkında yansıtıcı
günlükleri gibi. Bu çalı(cid:1)ma, ö(cid:3)retmen adaylarının ö(cid:3)retmenlikle ilgili ilk deneyimlerinin do(cid:3)ası
üzerine kendilerinin yazmı(cid:1) oldukları yansıtıcı günlükler aracılı(cid:3)ıyla ı(cid:1)ık tutmayı
amaçlamaktadır.

48
49
YÖNTEM
Betimsel olan bu çalı(cid:1)ma, nitel ara(cid:1)tırma gelene(cid:3)i içerisinde yer alıp, üzerinde ara(cid:1)tırma
yapılan ki(cid:1)ilerin deneyimlerinden do(cid:3)an anlamları sistematik olarak incelemeyi amaçlamı(cid:1)tır
(Bryman, 1988; Lincoln & Guba, 1985; Strauss & Corbin, 1998). Bu tür ara(cid:1)tırmalar, üzerinde
ara(cid:1)tırma yapılan ki(cid:1)ilerin olu(cid:1)turdukları ve kullandıkları özel dil, anlam ve kavramlar üzerinde
durup, onları anlamak ve bunların ara(cid:1)tırılan ki(cid:1)iler için ne anlam ifade etti(cid:3)ini ortaya koymayı
amaçlar (Ekiz, 2003b).
Ara(cid:1)tırmanın katılımcıları Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih E(cid:3)itim Fakültesi, Sınıf
Ö(cid:3)retmenli(cid:3)i Programı son sınıflarda ö(cid:3)renim gören 43 sınıf ö(cid:3)retmeni adayıdır. Adayların
yansıtıcı günlükleri toplanarak bunlar, “döküman analizi” aracılı(cid:3)ıyla incelenmi(cid:1)tir (Hodder,
2000). Dokümanlar, günlük, ki(cid:1)isel mektup ve alan notları gibi belgeler olup resmiyetten ziyade
ki(cid:1)isel nedenlerden dolayı hazırlanır (Lincoln & Guba, 1985). Yansıtıcı günlükler, ö(cid:3)retmen
adaylarının ö(cid:3)retmenlik uygulamaları sırasında olu(cid:1)turdukları uygulama dosyalarından alınmı(cid:1)tır.
Ö(cid:3)retmen adayları yansıtıcı günlüklerini gerek kendi derslerini bitirdikten gerekse de
arkada(cid:1)larının derslerini gözlemledikten sonra tamamlamı(cid:1)lardır. Adaylardan deneyim ettikleri
ö(cid:3)retme ve ö(cid:3)renme durumları hakkında açık ve dürüst bir (cid:1)ekilde günlük tutmaları istenmi(cid:1),
özellikle günlüklerde ne yazarlarsa yazsınlar “not” kaygısının olmayaca(cid:3)ı açıklanmı(cid:1)tır. Yansıtıcı
günlük tutmaya ba(cid:1)lamadan önce adaylara nasıl günlük tutacakları konusunda açıklamalarda
bulunulmu(cid:1)tur. Özellikle sınıf içerisinde meydana gelen her türlü ö(cid:3)renme-ö(cid:3)retme ya(cid:1)antılarının
üzerine yansıtmalarda bulunmak yerine, “önemli olaylar” ya da “örnek olaylar” üzerine
odaklanmaları istenmi(cid:1)tir (Wragg, 1994). Onlardan önemli olaylar kar(cid:1)ısında ne hissettikleri ve
algıladıkları, bunlar hakkında ne dü(cid:1)ündüklerini yazmaları istenmi(cid:1)tir.
Adayların tutmu(cid:1) oldukları yansıtıcı günlüklerin hepsinin raporla(cid:1)tırılması yerine temsili
olanlar sunulmu(cid:1)tur. Bu tür nitel ara(cid:1)tırmalarda veri indirgemesine gitmek, verilerle ba(cid:1) etmede
önemli bir unsurdur (Huberman & Miles, 1998). 43 ö(cid:3)retmen adayının yansıtıcı günlüklerinin
incelenmesinin nedeni ise onların pratik deneyimleri hakkında ara(cid:1)tırmacının açık anlamalara
sahip olması ve buna paralel olarak “kuramsal hassasiyetlikten” yararlanmasıdır (Strauss &
Corbin, 1998). Kuramsal hassasiyetlik, nitel ara(cid:1)tırmacılardan beklenen, ara(cid:1)tırılan durum
hakkında anlamalar elde etmeyi ve verilere özel anlamlar vermeyi içerir. Kuramsal hassasiyetlik
ara(cid:1)tırmacıya, veriler hakkında yaratıcı anlamlar olu(cid:1)turmak, verileri daha anla(cid:1)ılır ve anlamlı
hale dönü(cid:1)türmek için gerekli olana(cid:3)ı sa(cid:3)ladı(cid:3)ına inanılır.
Veriler, ortak konu ya da kategoriler olu(cid:1)turmak amacıyla Glaser ve Strauss (1967)
tarafından önerilen “sürekli-kar(cid:1)ıla(cid:1)tırmalı-analiz” aracılı(cid:3)ıyla i(cid:1)leme tabi tutulmu(cid:1)tur. “Kar(cid:1)ıt-
özel- durum-analizi”nden de yararlanılarak adayların bireysel durumlarına uygunluk gösteren
genel konular ortaya çıkartılmı(cid:1) ve bunlar çoklu kar(cid:1)ıla(cid:1)tırma gruplarına göre test edilmi(cid:1)tir
(Miles & Huberman, 1994; Huberman & Miles, 1998; Stake, 1995; Yin, 1994). Buna göre, bütün
adayların yansıtıcı günlükleri teker teker incelenip birbirlerine benzerlik gösterenler aynı
kategorilere alınmı(cid:1)tır.
Veriler iki genel ba(cid:1)lıkta sunulmu(cid:1)tur: Kendini izleme ve ba(cid:1)kalarını izleme. Her kategorinin
birkaç alt konusu bulunmasına ra(cid:3)men bu konular ayrı ba(cid:1)lıklar altında verilmekten ziyade
“hikayele(cid:1)tirme” (Clandinin & Connelly, 1998; Connelly & Clandinin, 1990) yoluna gidilerek bir
bütünlük içerisinde sunulmu(cid:1)tur. Verilerin anlamla(cid:1)tırılmasında “ö(cid:3)retim dünyası”, “yumu(cid:1)ak
tavır”, “i(cid:1)e yaramak”, “çalı(cid:1)mak”, gibi metaforlardan (benzetme) da yararlanılmı(cid:1)tır (Ekiz, 2001;
Ekiz, 2003c). Verilerin sunumunda ise gizlili(cid:3)i sa(cid:3)lamak ve etik kuralları açısından ö(cid:3)retmen
49
50
adaylarının sadece isimleri kullanılmı(cid:1)tır. Bu tür ara(cid:1)tırmalar do(cid:3)ası gere(cid:3)i nitel oldu(cid:3)undan,
ara(cid:1)tırmada nicel ara(cid:1)tırmalarda oldu(cid:3)u gibi genellemelerde bulunmak amaç edinilmemi(cid:1)tir.
Nitel ara(cid:1)tırmaların do(cid:3)ası gere(cid:3)i ara(cid:1)tırmada “do(cid:3)al genellemelerde” (Lincoln & Guba, 1985)
bulunulabilir. Buna göre, bir yerde olu(cid:1)an olay, olgu ya da katılımcıların duygu, dü(cid:1)ünce ve
algıları ba(cid:1)ka yerde ya da ki(cid:1)ilerde de olabilir (Bassey, 1999).

BULGULAR VE YORUMLAR
Kendini (cid:1)zleme
Ö(cid:3)retmen adaylarının ö(cid:3)retmenlik uygulamaları sırasında kendilerini izlemeleri ve
dolayısıyla bu gözlemleri üzerine yansıtmaları sonucunda birçok güçlükle kar(cid:1)ı kar(cid:1)ıya geldikleri
anla(cid:1)ılmaktadır. Ancak bu çalı(cid:1)mada onların kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları sadece önemli ve tekrarlanan
güçlüklere yer verilmi(cid:1)tir. Bunlar; adayların plan hazırlama a(cid:1)amasından ba(cid:1)layıp, ö(cid:3)retim ve
ö(cid:3)retmenlik hakkındaki deneyim ve algılarıyla bitirilmi(cid:1)tir.
Adaylar yansıtıcı günlüklerinde, ö(cid:3)rencilerin hazırbulunu(cid:1)luk seviyelerine uygun plan
yapmanın önemini sıklıkla not etmelerine ra(cid:3)men, buna uygun plan yapmanın olanak dı(cid:1)ı
oldu(cid:3)unu ve bu durumun onlar tarafından sorun olarak algılandı(cid:3)ını belirtmi(cid:1)lerdir. Ö(cid:3)rencilerin
seviyelerine ili(cid:1)kin plan hazırlama yeteneklerini tanımlarlarken adaylar, bunu
gerçekle(cid:1)tiremediklerini fark etmi(cid:1)lerdir. Fakat, ö(cid:3)rencileri yeterince tanıdıktan sonra istenilen
düzeyde plan yapacaklarına inandıklarını vurgulamı(cid:1)lardır:
Ö(cid:1)rencilerin seviyelerine uygun plan ve hazırlık yapma ile ilgili sorunum vardı. Dersimiz
matematikti. Konu da problem çözme idi. Ö(cid:1)rencilerin seviyelerine göre plan yapmayı
bilmiyordum. Onları daha iyi tanımak için zamana ihtiyacım var (Hatice).
Adayların, yansıtıcı günlüklerinde planlama ve ön hazırlık yapmanın sınıf ortamında ne
olaca(cid:3)ı ve nelerle onların kar(cid:1)ıla(cid:1)aca(cid:3)ı konusunda yeterli olmadı(cid:3)ı anla(cid:1)ılmaktadır. Birçok
durumda adaylar, sınıf ortamında aniden gerçekle(cid:1)ebileceklerin sınıf dı(cid:1)ından göründü(cid:3)ü gibi
olmadı(cid:3)ını dü(cid:1)ünmü(cid:1)lerdir. Beklenmedik durumlar ile kar(cid:1)ıla(cid:1)tıklarında ise adaylar, ö(cid:3)rencilerin
o anki ilgi ve ihtiyaçlarına yanıt vermeye çalı(cid:1)tıklarını ve beklenmedik durumları istendik
durumlara dönü(cid:1)türmeye çalı(cid:1)tıklarını not etmi(cid:1)lerdir:
Sınıfa her zaman hazırlıklı girdim. Planlarımı detaylı bir (cid:2)ekilde hazırladım; fakat, bu
planların adım adım takip edilemeyece(cid:1)ini gördüm. Sınıfta her (cid:2)eyin olu(cid:2)ması mümkün. Önemli
olan beklenmedik (cid:2)eyleri istenilen (cid:2)eyler haline getirmektir (Fatma).
Plan yapma ile ilgili kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları sorunlara paralel olarak adaylar, birçok ö(cid:3)retim yöntem
ve metodundan sınıf ortamında etkin olarak nasıl yararlanabilecekleri konusunda yeterli düzeyde
olmadıklarını anlamı(cid:1)lardır. Kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları önemli sorun, planlarda sınıf ortamında
kullanacaklarını belirttikleri ö(cid:3)retim yöntem ve metotlarını uygulamaya aktaramadıklarıyla
ili(cid:1)kilidir. Kısacası “pedagojik içerik bilgisi” (Shulman, 1986) hakkında çe(cid:1)itli sorunlarla kar(cid:1)ı
kar(cid:1)ıya geldikleri gözlenmektedir; çünkü bilindi(cid:3)i üzere, her özel konu farklı ö(cid:3)retim yöntem ve
metotlarını kullanmayı gerektirir. Ö(cid:3)retmen adaylarının önemli bir ço(cid:3)unlu(cid:3)u da etkili ö(cid:3)retimi
gerçekle(cid:1)tirme konusunda ba(cid:1)arısız olduklarını ve bunun nedenini ise bazı derslerde
yararlanabilecekleri özel ö(cid:3)retim yöntem ve metotlarını bilmediklerine ba(cid:3)lamı(cid:1)lardır:
Matematik dersinin hedef ve davranı(cid:2)larını planlamama ve matematik hakkında yeterli
bilgim olmasına ra(cid:1)men, onu nasıl ö(cid:1)retece(cid:1)im konusunda yeterli bilgiye sahip olmadı(cid:1)ımı fark
50
51
ettim. Pek çok durumda dersin hedeflerine ula(cid:2)mada ba(cid:2)arısız oldum. Bunu, ö(cid:1)rencilere konu ile
ilgili soru sorduktan sonra anladım; çünkü, büyük bir ço(cid:1)unlu(cid:1)u sorularıma cevap veremedi
(Süleyman).
Ö(cid:3)retmen adaylarının tamamının deneyim ettikleri di(cid:3)er önemli bir güçlük de sınıf yönetimi
ile ili(cid:1)kilidir. Adayların, Sınıf Ö(cid:3)retmenli(cid:3)i Programında sınıf yönetimi ile ilgili kuramsal olarak
ö(cid:3)rendiklerini bir kenara bırakıp, sınıf yönetimine ili(cid:1)kin kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları sorunları çözerken ki(cid:1)isel
ve pratik bilgiler olu(cid:1)turdukları görünmektedir. Bu bilgiler, ö(cid:3)retim etkinliklerini sürdürdükleri o
sınıf ortamında onlar için çalı(cid:1)madı(cid:3)ı dü(cid:1)ünülmektedir. Sınıf yönetimi ile olu(cid:1)turdukları
bilgilerden biri, pratik bir hipotezin test edilmesine dayanmaktadır: “E(cid:3)er ö(cid:3)rencilere isimleriyle
hitap edersen, sınıf düzenini bozmazlar.”:
(cid:3)lk önceleri sınıf yönetimi ile ilgili fakültede ö(cid:1)rendiklerimi kullanmaya çalı(cid:2)tım. Ço(cid:1)u
zaman ö(cid:1)rendiklerim bu sınıfta i(cid:2)e yaramadı. (cid:4)imdi sınıf, kontrolümün altında. Hemen hemen
ö(cid:1)rencilerin hepsinin isimlerini ezberledim. Ders sırasında bu benim için önemli bir adımdı;
çünkü, ö(cid:1)renciler konulara motive oldular. Bu yüzden daha sınıf düzenini bozucu sorunlarla
kar(cid:2)ıla(cid:2)madım (Aysun).
Adaylar, sorunlu olarak algıladıkları sınıflar için ciddi karma(cid:1)alarla kar(cid:1)ı kar(cid:1)ıya geldiklerini
belirtmi(cid:1)lerdir. Karma(cid:1)aların yo(cid:3)unla(cid:1)tı(cid:3)ı konu, programdaki derslerin içeri(cid:3)inin yeti(cid:1)tirilmesi
ile ö(cid:3)rencilerin di(cid:3)er ö(cid:3)rencilere sevgi ve saygı duyması arasındaki ili(cid:1)kiye dayanmaktadır.
Burada kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları di(cid:3)er önemli bir güçlük de adayların, uygulama yaptıkları sınıflardaki
ö(cid:3)rencilerin onları “gerçek bir ö(cid:3)retmen” olarak algılamadıklarından da kaynaklanmaktadır.
Adaylar, ö(cid:3)retmenlik mesle(cid:3)ine ili(cid:1)kin algılarının yanı sıra, ö(cid:3)retmen olarak atandıklarında
ö(cid:3)rencileri için neyin iyi oldu(cid:3)unu ve neyi gerçekle(cid:1)tireceklerini de vurgulamı(cid:1)lardır:
Ö(cid:1)retmenlik, sabır ve özveriyi gerektiren zor bir meslektir, özellikle de bu sınıfta; fakat,
benim kendi sınıfın bu kadar yaramaz bir sınıf olmayacak. (cid:3)lk önce ö(cid:1)rencilerime sevgi ve saygı
duygularını aktaraca(cid:1)ım. Kendi sınıfım olunca bu kadar sınıf disiplini ile ilgili sorunlarla
kar(cid:2)ıla(cid:2)aca(cid:1)ıma inanmıyorum. Kendimi bu sınıfta zorladım. Kendine “Habamam Sınıfı” diyen
bir sınıftan ne beklersin ki? Kızların neden bu kadar sessiz ve erkeklerin yaramaz olduklarını
anlamıyorum. Onlar bizi kendi ö(cid:1)retmenleri gibi gerçek ö(cid:1)retmenler olarak görmüyorlar. Sınıf
yönetimi ile ilgili güçlükler çekti(cid:1)imiz bir gerçek (Hatice).
Adaylar ö(cid:3)retim yöntem ve metotlarına ili(cid:1)kin, özellikle sahip oldukları alan bilgilerini
ö(cid:3)rencilere etkin bir biçimde aktarımları konusunda endi(cid:1)eler ya(cid:1)amaktadırlar. Uygulama
yürüttükleri okullardan kullanılmayan fakat kendilerinin etkin olarak kullanmaya çalı(cid:1)tıkları
ö(cid:3)retim yöntem ve metotlarına dikkat çeken adaylar, bunların sınıf yönetimi sorunlarına neden
oldu(cid:3)una dikkat çekmi(cid:1)lerdir:
Sosyal bilgiler dersinin konularını ilk i(cid:2)lerken soru-cevap ve anlatımdan yararlanarak
konuların ö(cid:1)renciler tarafından daha iyi anla(cid:2)ılabilece(cid:1)ini dü(cid:2)ündüm. Fakat ö(cid:1)rencilerin
dikkatini çekebilmek için ö(cid:1)retim materyallerden yararlanmak gerekti(cid:1)ini anladım. Ö(cid:1)rencilerin
dikkatini konuya toplamak için o günden sonra projektör, asetat ve hatta dramadan da
yararlandım ((cid:3)nci).
Benzer bir (cid:1)ekilde ba(cid:1)ka bir günlükte ise ö(cid:3)retmen adayı, ders sırasında farklı etkinliklerden
yararlanmanın etkin olaca(cid:3)ını, ancak bunu gerçekle(cid:1)tirmenin dersin hedef ve davranı(cid:1)larından
uzakla(cid:1)tıraca(cid:3)ını dü(cid:1)ünmü(cid:1)tür:
51
52
Grup çalı(cid:2)ması önemli bir strateji olmasına ra(cid:1)men, konular ö(cid:1)renciler tarafından iyi bir
(cid:2)ekilde anla(cid:2)ılmadı; çünkü, konuları sunmak üzere hazırlanan ö(cid:1)renciler, konuları ezberlediler.
Di(cid:1)erleri de hazırlık yapmadıkları için sunum yapan ö(cid:1)rencilere soru sormadılar (Ertan).
Adaylar, okul ve sınıf kültürüne yerle(cid:1)mi(cid:1) olan geleneksel ö(cid:3)retim metotlarını yeni ö(cid:3)retim
metotlarıyla (örn. grup çalı(cid:1)ması) de(cid:3)i(cid:1)tirmeye çalı(cid:1)tıklarını, ancak bu çabalarının bo(cid:1)a gitmesi
sonucunda hayal kırıklı(cid:3)ına u(cid:3)radıklarını not etmi(cid:1)lerdir. Yeni ö(cid:3)retim metotlarından
yararlanmaları onlara göre sınıf içi disiplin sorunlarını ortaya çıkarmı(cid:1)tır. Daha öncede
belirtildi(cid:3)i üzere adayların yansıtıcı günlüklerinde, sınıf yönetimine ili(cid:1)kin güçlükler, onların
sürekli kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları güçlükler olup bunun nedeni üzerine de çe(cid:1)itli yansıtmalarda
bulunmu(cid:1)lardır. Aynı zamanda adaylar, kendilerini rehber ö(cid:3)retmenlerle kar(cid:1)ıla(cid:1)tırarak sorunun
kayna(cid:3)ının ö(cid:3)rencilere kar(cid:1)ı kendi tutum ve tavırları ile rehber ö(cid:3)retmenlerin tutum ve tavırları
arasındaki farka dayandırmı(cid:1)lardır. Burada kendini belirgin bir (cid:1)ekilde gösteren güçlük,
ö(cid:3)rencilere kar(cid:1)ı adayların “yumu(cid:1)ak tavırları” ile rehber ö(cid:3)retmen konumundaki sınıf
ö(cid:3)retmenlerinin “sert tavırları” arasındaki fark görünmektedir:
Dersi (matematik) çok iyi i(cid:2)ledi(cid:1)imi söyleyemem. Sınıf yönetimi ile ilgili güçlükler ya(cid:2)adım;
çünkü, ö(cid:1)renciler çok hareketli ve yaramazdı. Bunun nedenlerinden biri, ö(cid:1)rencilerin kendi
ö(cid:1)retmenleri onlara kar(cid:2)ı otoriter yakla(cid:2)ıyordu. Ö(cid:1)renciler, bizim gösterdi(cid:1)imiz gibi farklı bir
tavırla kar(cid:2)ıla(cid:2)tıklarında, sınıf içi disiplin sorunları olu(cid:2)turuyorlar (Fatma).
Önemli bir (cid:1)ekilde ö(cid:3)retmen adaylarının yansıtıcı günlüklerinde, e(cid:3)itim fakültesindeki
“ö(cid:3)retimin dünyası” ile gerçek okullardaki “ö(cid:3)retimin dünyası” arasındaki farklılıklar
bulunmaktadır. Adayların ö(cid:3)retim ve ö(cid:3)renciler ile etkile(cid:1)imleri sonucunda kazandıkları pratik
deneyimleri, ö(cid:3)retmenlik mesle(cid:3)i hakkındaki ki(cid:1)isel anlamaları, gerçek okul ortamında
yapılandırdıkları pratik bilgileri ve fakültede ö(cid:3)rendikleri kuramsal bilgiler arasında kar(cid:1)ıla(cid:1)tırma
yapıldı(cid:3)ında oldukça önemli farklılıklar görülmektedir. Gerçek sınıf ortamına gelindi(cid:3)inde,
fakültede ö(cid:3)renilenlerin fazla anlama gelmedi(cid:3)i dikkat çekmektedir:
Ö(cid:1)retmenlik uygulaması boyunca e(cid:1)itim fakültesinde ö(cid:1)rendi(cid:1)im kuramların uygulanma
seviyesini çok dü(cid:2)ük oldu(cid:1)unu gördüm. (cid:3)leriki mesleki ya(cid:2)amım için ö(cid:1)retmenlik deneyimimin
fakültede ö(cid:1)rendiklerimden daha yararlı olaca(cid:1)ını sanıyorum (Fatma).
(cid:2)yimser bir (cid:1)ekilde adaylar, ö(cid:3)rencilerin kendi ö(cid:3)retim performanslarını be(cid:3)endiklerini not
etmi(cid:1)ler ancak bu durum, ders zamanının etkin kullanımı konusunda sorun olu(cid:1)turmu(cid:1)tur:
Ders esnasında ders zamanını etkin kullanamadı(cid:1)ımı fark ettim. Dersin planını 40 dakikalık
yapmama ra(cid:1)men ders 80 dakika sürdü. Bunun nedeni ise ö(cid:1)renciler benim kullandı(cid:1)ım farklı
ö(cid:1)retim metotlarını çok sevdiler; çünkü hepsi, hem istekli idi hem de sorularıma cevap vermek
için birbirleri ile yarı(cid:2)ıyorlardı (Fethi).
Bazen dersin zamanını normal zamandan daha az kullandıklarını ve bu durumun onlar için
kaygı olu(cid:1)turdu(cid:3)unu belirtmi(cid:1)lerdir:
Benim derslerimde en önemli eksiklik ders zamanını etkin kullanamamam. Konuları
genellikle 15 dakika erken bitiriyorum. Bu, beni huzursuz ediyor. Sınıf zamanını etkin kullanmak
için, aynı soruları tekrar tekrar soruyorum. Bu ise ö(cid:1)rencileri sıkıyor...Dersin sonunda konuyu
toparlayamıyorum (Elif).
Aynı zamanda adayların yansıtıcı günlüklerinde, onların neyin etkili ö(cid:3)retim oldu(cid:3)una
inandıkları ile neyi yapmak zorunda kaldıkları arasında bir karma(cid:1)a içerisinde oldukları açıkça
görülmektedir:
52
53
Sınıf ö(cid:1)retmeni konuları hızlı bir (cid:2)ekilde sunuyor, daha sonra da bunları tekrar ediyor.
Benden de aynı (cid:2)ey bekleniyor; çünkü, onun planını takip etmek zorundayım. Fazla zamanım olsa
derslerim daha yararlı ve ö(cid:1)renciler için anla(cid:2)ılır olur. Ne zaman sosyal bilgilerle ilgili konuları
sunsam, konuları bitirmek konusunda endi(cid:2)e ya(cid:2)ıyorum (Emel).
Rehber ö(cid:3)retmenlerin, daha önceden ö(cid:3)rencilere sundukları ders konularını ö(cid:3)retmen
adaylarına sunmaları için vermesi, adayları di(cid:3)er bir güçlükle kar(cid:1)ı kar(cid:1)ıya getirmektedir; çünkü
bu durum, adayların ö(cid:3)rencileri ilgili konu üzerine motive edememelerine önemli bir neden
olarak algılanmaktadır:
Ö(cid:1)retmeye çalı(cid:2)tı(cid:1)ımız konuların büyük bir ço(cid:1)unlu(cid:1)unu ö(cid:1)renciler daha önceden
bilmekteler. Bu, kar(cid:2)ıla(cid:2)tı(cid:1)ımız büyük sorunlardan biri; çünkü ö(cid:1)rencile,r derslerde bizleri
dinlemiyorlar (Ahmet).
(cid:2)lginç bir (cid:1)ekilde adayların bir kısmının yansıtıcı günlüklerinde, belki de ö(cid:3)retmenlik
mesle(cid:3)inin do(cid:3)ası gere(cid:3)i dura(cid:3)anlık hissini ya(cid:1)adıkları anla(cid:1)ılmaktadır:
Ö(cid:1)retmenli(cid:1)in çok dura(cid:1)an bir meslek oldu(cid:1)una inanıyorum. Bütün gayretlerim dura(cid:1)an bir
ö(cid:1)retmen olmamak olacaktır. Ö(cid:1)rencilere sadece bilgi aktarmayaca(cid:1)ım. Meslek hayatım
boyunca mesle(cid:1)e kar(cid:2)ı heyecanlı ve özverili olaca(cid:1)ımı umuyorum...Ö(cid:1)retmenlik uygulamasının
sonuna do(cid:1)ru, performansımın dü(cid:2)tü(cid:1)ünü fark ettim. Ö(cid:1)rencilere yeterince ilgi gösteremedim.
Sınıfı susturma konusunda zorluklar çektim (Aysun).
Ö(cid:3)retmen adaylarının kendileri ile ilgili gözlemleri ve bu gözlemler hakkında duygu,
dü(cid:1)ünce ve algılarını kapsayan yansıtıcı günlükler onların hangi tür güçlüklerle kar(cid:1)ı kar(cid:1)ıya
geldiklerini ve nasıl olması gerekti(cid:3)ine ili(cid:1)kin deneyimleri “hikayele(cid:1)tirilmi(cid:1)” (cid:1)ekilde alıntılarla
beraber verilmeye çalı(cid:1)ıldı. Acaba adaylar, ba(cid:1)kaları hakkında tuttukları yansıtıcı günlüklerde
ba(cid:1)kalarını nasıl görmektedirler?
Ba(cid:2)kalarını (cid:1)zleme
Ö(cid:3)retmenlik uygulamasının bir parçası olarak ö(cid:3)retmen adaylarından arkada(cid:1)larının
derslerini izlemeleri ve bunların üzerine yansıtmalarda bulunmaları için yansıtıcı notlar almaları
istenmi(cid:1)tir. Bunun nedeni ise arkada(cid:1)larının ö(cid:3)retimle ilgili çabalarını nasıl gördüklerini anlamak
ve bu çabalar üzerine yansıtmalarda bulunmalarını sa(cid:3)lamaktır. Ayrıca adayların, arkada(cid:1)ları
üzerine gözlemler yapmaları sonucunda kendilerinin de pratik olarak geli(cid:1)melerini desteklemek
amaçlanmı(cid:1)tır.
Kendilerini izlemede oldu(cid:3)u gibi ba(cid:1)kaları üzerine yansıtmalardan sonra temel sorunun sınıf
yönetimiyle ili(cid:1)kili oldu(cid:3)u anla(cid:1)ılmaktadır:
Bengül, konuyu çok güzel sunmasına ra(cid:1)men sınıf disiplini sa(cid:1)lamada yeterli de(cid:1)ildi. Sınıf
kontrolünü kaybetti. Sınıfta gürültü vardı. Ne söylerse söylesin sınıfta kimse onu dinlemedi
(Niyazi).
Adaylar, ders öncesinde sınıfta ne yapacaklarını önceden planlamalarına ra(cid:3)men,
ö(cid:3)rencilerden beklemedikleri sorularla kar(cid:1)ı kar(cid:1)ıya geldiklerinde çekingen ve kaygılı oldukları
anla(cid:1)ılmaktadır:
Gülçin konuyu çok iyi anlatıyordu. Bir an, ö(cid:1)rencinin biri tarafından sorulan beklenmedik
soruya cevap vermede çekingen davrandı, bekledi. Bu durum onu üzdü ve konuyu da(cid:1)ıtmasına
neden oldu. Gerçekten ö(cid:1)renci farklı ve beklenmedik soru sormu(cid:2)tu. Konu da(cid:1)ıldı ve Gülçin,
ö(cid:1)rencinin sorusuna açık ve tatmin edici cevap veremedi (Ertan).
53
54
Adayların yansıtıcı günlüklerinden onların temel görevinin, ö(cid:3)rencilerin sorularını dikkate
alma ve buna uygun konuları i(cid:1)leme yerine, sadece ö(cid:3)rencilere konuları aktarmak olarak
algıladıkları anla(cid:1)ılmaktadır:
Zeynep konuyu tekrar etmek amacıyla daha önce planına yazdı(cid:1)ı soruları ö(cid:1)rencilere sordu.
O, özellikle konu hakkında konu(cid:2)mak için parmak kaldırmayan ö(cid:1)rencilere izin verdi. Aynı
zamanda onlara ipuçları da verdi. Fakat, O’nda bir (cid:2)ey eksikti. O da, ö(cid:1)rencilere soru sorduktan
sonra onların cevaplarını dinlemedi, ba(cid:2)ka sorular sordu. O, ö(cid:1)rencilere gerekli dönütleri
sa(cid:1)layabilir ve ö(cid:1)rencilerin cevaplarının yanıtlarını düzenleyebilirdi (Aysun).
Özellikle sosyal bilgiler derslerinde, ö(cid:3)rencilerden ön hazırlık yapmaları ve sınıfın
huzurunda konuları anlatmaları, geleneksel bir ders i(cid:1)leme biçimidir. Ancak adaylar, bunun
gerçekle(cid:1)mesi için gerekli olanakları olu(cid:1)turmada çe(cid:1)itli güçlükle kar(cid:1)ı kar(cid:1)ıya geldiklerini
belirtmi(cid:1)lerdi:
E(cid:1)er Ersin sadece ö(cid:1)rencilerin sunumları yerine dersi soru-cevap tekni(cid:1)iyle i(cid:2)lemi(cid:2) olsaydı,
di(cid:1)er ö(cid:1)renciler de derse katılırlardı; çünkü, bir ö(cid:1)renci sınıf huzurunda dersi anlatırken di(cid:1)er
ö(cid:1)renciler onu dinlemediler. Ya da e(cid:1)er Ersin, ö(cid:1)renci sunum yaparken di(cid:1)er ö(cid:1)rencilere de
soru sorsaydı, daha iyi olurdu (Fatma).
Verilerden anla(cid:1)ıldı(cid:3)ı üzere ö(cid:3)retmen adayları ö(cid:3)retmenlik uygulaması sırasında birçok
güçlü(cid:3)ü deneyim etmi(cid:1)lerdir. Bu güçlüklerden belki de en önemlisi, belirli bir role ya da kimli(cid:3)e
bürünmekle ili(cid:1)kiliydi: Bir taraftan onlardan ö(cid:3)rencilik rolünü terk etmeleri ve ö(cid:3)retmenlik
rolüne yönelmeleri beklenirken (okullar tarafından), di(cid:3)er taraftan ö(cid:3)retmenlik rolünü terk
etmeleri ve ö(cid:3)rencilik rolüne yönelmeleri beklenmektedir (fakülte tarafından). Ayrıca onlardan,
hem kendi ö(cid:3)retim uygulamaları hem de ba(cid:1)kalarının uygulamaları üzerine odakla(cid:1)maları
istenmektedir. Onlar, sınıf yönetiminden sorumlu tutulmakta ve onlardan sınıf ortamında gerçek
bir ö(cid:3)retmen gibi davranı(cid:1)lar göstermeleri beklenmektedir. Ö(cid:3)rencilere bilgiyi anlamlı bir (cid:1)ekilde
aktarmaları aynı zamanda, kendi ve arkada(cid:1)larının ö(cid:3)retimleri üzerine yansıtmalarda bulunmaları
onların görevleri içerisinde görünmektedir.
Yansıtıcı günlükler aracılı(cid:3)ıyla ö(cid:3)retmen adaylarının ö(cid:3)retmenlikle ilgili kendileri ve
ba(cid:1)kaları hakkındaki ilk deneyimleri akademisyen-ara(cid:1)tırmacılar tarafından “ö(cid:3)retim dünyasının”
anla(cid:1)ılmasına farklı açılımlar kazandırır. Açılımlardan biri adayların, ö(cid:3)rencilerin hangi ö(cid:3)renme
güçlükleri oldu(cid:3)unu nasıl gördükleriyle ili(cid:1)kilidir. Yansıtıcı günlük tutma adaylara, ö(cid:3)retimle
ilgili farklı konular hakkında ne hissettikleri, ki(cid:1)isel deneyimlerinin neler oldu(cid:3)u, hangi
güçlüklerle kar(cid:1)ıla(cid:1)tıkları gibi konularda önemli bilgiler sa(cid:3)ladı(cid:3)ı görülmektedir. Ancak
adaylarda, ö(cid:3)retmenlik deneyimlerinin ilk günlerinden son günlerine do(cid:3)ru mesleki geli(cid:1)meler
belirginle(cid:1)mi(cid:1)tir. Bu geli(cid:1)meler ço(cid:3)unlukla deneyimleri üzerine yansıtmalarda bulunma,
hatalarını görme ve alternatifleri dü(cid:1)ünmeler üzerinedir.
SONUÇ VE ÖNER(cid:2)LER
Bu, yansıtıcı günlükler aracılı(cid:3)ıyla ö(cid:3)retmen adayları boyutundan “ö(cid:3)retim dünyasının”
anla(cid:1)ılmasını amaçlayan betimsel bir ara(cid:1)tırmadır. Yansıtıcı günlük tutma, ö(cid:3)retmen adaylarının
ö(cid:3)retimle ilgili deneyimlerine giri(cid:1) yapmada önemli “pencerelerden” biridir. Ö(cid:3)retim dünyasının
anla(cid:1)ılmasına yönelik olarak Day (1999, s.55) (cid:1)u soruyu yöneltir: “Kendileri anlamadan
ö(cid:3)retmenlerin i(cid:1)lerini gerçekten anlayabilir miyiz?” Bu soru önemli olmakla birlikte belki de
yanıtı “hayır” olacaktır. Benzer bir (cid:1)ekilde; “ö(cid:3)retmen adaylarının deneyimlerini kendileri
anlamadan anlayabilir miyiz?” sorusu yöneltilebilir. Yansıtıcı günlük tutma, ö(cid:3)retmen
54