ebook img

Ful Technology Book PDF

63 Pages·2016·2.5 MB·Hindi
by  
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview Ful Technology Book

׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß (Information and Communication Technology in Education) - ‡úÖ‡Ô ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ - ‡úÖ‡Ô : 2 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.0 ‡úÖ‡Ô ¯Ö׸ü“ÖµÖ 2.1 ׿ցÖ2Ö êú ˆ¤Ëü¤êü¿µÖ 2.2 ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¾Öê“Ö−Ö 2.2.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.2 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ 2.2.3 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ 2.2.4 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.5 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖύúÖ¸ü 2.2.6 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.2.6.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.6.2 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ 2.2.6.3 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †¾Ö¬ÖÖ¸ü2ÖÖ‹Ñ 2.2.6.4 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ Ã¾Öºþ¯Ö 2.2.6.5 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯Ö¤üÖë êú ¯ÖύúÖ¸ü 2.2.6.6 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.6.7 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖß´ÖÖ‹ÓÓ 2.2.7 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.2.7.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.7.2 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¯Ö×¢ÖµÖÖÓ ×¿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 24 2.2.7.3 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ´Öæ»Ö ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ 2.2.7.4 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú †×¬Ö×−ÖµÖ´Ö 2.2.7.5 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †¾Ö¬ÖÖ¸ü2ÖÖ‹Ñ 2.2.7.6 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú þֺþ¯Ö 2.2.7.7 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖύúÖ¸ü 2.2.7.8 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×−Ö´ÖÖÔ2Ö ×¾Ö×¬Ö 2.2.7.9 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.7.10 ¿Ö֏ÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖß´ÖÖ‹ÓÓ 2.2.8 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆüÖµÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.2.8.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.8.2 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ †£ÖÔ 2.2.8.3 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¬ÖÖ¸ü³ÖæŸÖ ´ÖÖ−µÖŸÖÖ‹Ä 2.2.8.4 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖύúÖ¸ü 2.2.8.5 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.8.6 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯ÖϤü¢Ö ׿ցÖ2Ö ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ 2.2.8.7 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×»Ö‹ †Ö¾Ö¿µÖú ×¾Ö¿ÖêÂÖ–Ö 2.2.8.8 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö ¯ÖÏ2ÖÖ»Öß úß ˆ¯ÖµÖÖê×÷ÖŸÖÖ 2.2.8.9 ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖß´ÖÖ‹Ó 2.3 ÃÖÖ¸üÖÓ¿Ö 2.4 †¯Ö−Öß ¯ÖÏ÷Ö×ŸÖ úß •ÖÖÑ“Ö êú ×»Ö‹ †¯Öê×ÖŸÖ ˆ¢Ö¸ü 2.5 ¿Ö²¤üÖ¾Ö»Öß 2.6 úÖµÖÔ †Ö¾ÖÓ™ü−Ö 2.7 ׍ÎúµÖÖ‹Ñ 2.8 ¯Öύú¸ü2Ö †¬µÖµÖ−Ö (êúÃÖ Ã™ü›üß) 2.9 ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ¯Öãß֍ëú ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 25 ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß (Information and Communication Technology in Education) 2.0 ‡úÖ‡Ô ¯Ö׸ü“ÖµÖ : †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö †×¬Ö÷Ö´Ö êú Öê¡Ö ´ÖêÓ ¯ÖÏßÖãŸÖ úß •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß †Ö¬Öã×−֍ú ×¾Ö×¬Ö Æîü… ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ׿ցÖÖ£ÖáµÖÖëÓ úÖê †¯Ö−Öß ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ×³Ö®ÖŸÖÖ†ÖêÓ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖߏÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö «üÖ¸üÖ ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖëÓ êú †−Öã׍ÎúµÖÖ†ÖêÓ úß •ÖÖÑ“Ö Ã¾ÖµÖÓ ×¿ÖÖÖ£Öá ú¸ü Ã֍úŸÖê ÆîÆî… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß µÖÆü ×¾Ö×¬Ö ÃÖÓ÷Ö2֍ú «üÖ¸üÖ ³Öß ˆ¯Ö»Ö²¬Ö úß •ÖÖŸÖß Æîü… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×¾Ö×¬Ö úÖê ÃÖÓ÷Ö2֍ú úß ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ÃÖê ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ´Öê »ÖÖŸÖê Æîü, ŸÖ²Ö ˆÃÖ ×¾Ö×¬Ö úÖê ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆüÖµÖ ×¾Ö×¬Ö úÆüŸÖê ÆîÆî… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆüÖµÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×¾Ö×¬Ö ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−֍ú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖêÓ ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü וÖÃÖÃÖê ׿ցÖÖ£ÖáµÖÖëÓ úÖê þֵÖÓ Æüß ÃÖߏÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… 2.1 ׿ցÖ&Ö ˆ¤Ëü¤êü¿µÖ : ‡ÃÖ ‡úÖ‡Ô úÖê ¯ÖœÍüÍü−Öê êú ²ÖÖ¤ü †Ö¯Ö ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´ÖêÓ ÃÖÖ´Ö ÆüÖë÷Öê : i. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ †£ÖÔ ÃÖ´Ö—Ö−ÖÖ… ii. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß •ÖÖ−֍úÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… iii. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ –ÖÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… iv. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖύúÖ¸ü –ÖÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… v. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö úß •ÖÖ−֍úÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… vi. ¸êüÖßµÖ †Öî¸ü ¿ÖÖ×ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß –ÖÖ−ÖÖ•ÖÔ−Ö ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ ´Öê ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ú¸ü−Öê úß Ö´ÖŸÖÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… vii. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ ×¾ÖúÖÃÖ : ŸÖîµÖÖ¸üß, »ÖêÖ−Ö, ¯Ö¸ü߁Ö2Ö †Öî¸ü ´Ö滵ÖÖэú−Ö úß •ÖÖ−֍úÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… viii. ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆüÖµÖ †×¬Ö÷Ö´Ö êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö úß •ÖÖ−֍úÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… ix. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö †Öî¸ü ÃÖÓ÷Ö2֍ú ÃÖÆüÖµÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö «üÖ¸üÖ ÃÖߏÖ−Öê - ÃÖߏÖÖ−Öê úß ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ úÖ –ÖÖ−Ö †Ù•ÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 26 2.2 ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¾Öê“Ö−Ö : 2.2.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ (Introduction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö †×¬Ö÷Ö´Ö êú Öê¡Ö ´Öë ¯ÖÏßÖãŸÖ úß •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß †Ö¬Öã×−֍ú ×¾Ö×¬Ö Æîü… ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö êú «üÖ¸üÖ ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úÖê †¯Ö−Öß ¾ÖîµÖÛŒŸÖú ׳֮֟ÖÖ†Öë êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖߏÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ ¯ÖÖšü¶¾ÖßÖ㠍úÖê ˆÃ֍êú ŸÖŸ¾ÖÖë ´Öë ×¾Ö³ÖŒŸÖ ú¸üêú, ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü ¯Ö¤üÖë ´Öë ¯ÖÏßÖãŸÖ ׍úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ÃÖߏÖ−Öê¾ÖÖ»ÖÖ ‡−֍úß ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ÃÖê †¯Ö−Öß µÖÖê÷µÖŸÖÖ ‹¾ÖÓ Ö´ÖŸÖÖ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ŸÖß¾ÖÎ †£Ö¾ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ü÷Ö×ŸÖ ÃÖê ÃÖߏ֟ÖÖ Æîü… ¯Ö¤üÖë úÖ †¬µÖµÖ−Ö ú¸üêú ׿ցÖÖ£ÖáµÖÖë úÖê †¯Öê×ÖŸÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ‹Ñ ú¸ü−Öß ÆüÖêŸÖß Æîü… ‡−Ö †−Öã׍ÎúµÖÖ†Öë úß •ÖÖÑ“Ö ³Öß ×¿ÖÖÖ£Öá úÖê Æüß ú¸ü−Öß ÆüÖêŸÖß Æîü… ÃÖߏÖ−Öê ¾ÖÖ»ÖÖ †¯Ö−Öß ˆ¯Ö»ÖÛ²¬Ö úÖ ´Ö滵ÖÖэú−Ö ÃÖÖ£Ö-ÃÖÖ£Ö ú¸üŸÖÖ “Ö»ÖŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖ ¯ÖύúÖ¸ü êú †¬µÖµÖ−Ö ´Öë ׿ցÖÖ£Öá ×−Ö¸ü−ŸÖ¸ü ŸÖŸ¯Ö¸ü ²Ö−ÖÖ ¸üÆüŸÖÖ Æîü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖê †¯Ö−Öß –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ úÖ ÃÖ´Öã×“ÖŸÖ ²ÖÖê¬Ö ³Öß ÆüÖêŸÖÖ Æîü… µÖÆü ×¾Ö×¬Ö ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úÖê −Ö¾Öß−Ö –ÖÖ−Ö ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸ü−Öê, †×¬Ö÷Ö´Ö úß ×¤ü¿ÖÖ ´Öë ŸÖŸ¯Ö¸ü ²Ö−ÖÖµÖê ¸üÖ−Öê ŸÖ£ÖÖ ˆ−Æëü ˆ§ü߯Ö−Ö ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸ü−Öê ´Öë ÃÖÆüֵ֍ú Æîü… ‡ÃÖ ¯ÖύúÖ¸ü, µÖÆü ÃÖߏÖ−Öê úß ‹ú ‹êÃÖß ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−֍ú ×¾Ö×¬Ö Æîü, וÖÃÖ´Öë ׿ցÖÖ£Öá úÖê þֵÖÓ Æüß ÃÖߏÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ ¸üÆüŸÖÖ Æîü… †Ö•Ö úß ‡ÃÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤üê¿Ö−Ö ×¾Ö×¬Ö êú •Ö−֍ú †´Öê׸üúÖ êú ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−֍ú ²Öß. ‹±ú. Íúß−Ö¸ü ÆîÆî… Ãúß−Ö¸ü ´ÖÆüÖê¤üµÖ −Öê ÃÖߏÖ−Öê úß ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ úÖ ²ÖÖ¸üߍúß ÃÖê †¬µÖµÖ−Ö (B. F. Skinner) ׍úµÖÖ †Öî¸ü ¯ÖϵÖÖê÷ÖÖë «üÖ¸üÖ ¾ÖÆü ‡ÃÖ ×−֍úÂÖÔ ¯Ö¸ü ¯ÖÆãÑü“Öê ׍ú ¯Öϵ֟−Ö ŸÖ£ÖÖ ÃÖ±ú»ÖŸÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−Öê ÃÖê ÃÖߏÖ−Öê ¾ÖÖ»Öê úÖê ¯ÖÏÖêŸÃÖÖÆü−Ö ×´Ö»ÖŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ¾ÖÆü ÃÖߏÖ−Öê ´Öë ²Ö¸üÖ²Ö¸ü ¹ý×“Ö »ÖêŸÖÖ Æîü… Íúß−Ö¸ü ´ÖÆüÖê¤üµÖ −Öê ¯Öã−Ö²ÖÔ»Ö−Ö úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ‹¾ÖÓ ×ÎúµÖÖ ¯ÖÏßÖãŸÖ †−Öãæú»Ö−Ö (Theory of re-enforcement) ‡−Ö ¤üÖê ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖêÓ êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ´Öë †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß (operant conditioning) 1654 ×¾Ö×¬Ö úÖ ×−Ö´ÖÖÔ2Ö ×úµÖÖ … ׿ցÖÖ •Ö÷ÖŸÖ ´Öê Íúß−Ö¸ü ´ÖÆüÖê¤üµÖ −Öê ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: '†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö' ¿Ö²¤ü úÖ ¯ÖϵÖÖê÷Ö ×úµÖÖ … ¯ÖÏÖê. ²Öß. ‹±ú. Íúß−Ö¸ü, −ÖÖ´ÖÔ−Ö ‹. ÎúÖˆ›ü¸ü, £ÖÖò´ÖÃÖ ‹±ú. ×÷Ö»Ö²Ö›Ôü, ×ÃÖ›ü−Öß ‹»Ö. ¯ÖÏêÃÖê †Öפü úÖê ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö êú ¯ÖÏן֯ÖÖ¤ü−Ö úÖ ÁÖêµÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ¸üÖ²Ö™Ôü ´Öê÷Ö¸ü, »ÖÖ¸êüÃÖ Ã™üÖê»Öã¸üÖë, ¸üÖê¬Ö úÖê±ú ‡−ÆüÖê−Öê ³Öß †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ׾֍úÖÃÖ ´Öê µÖÖê÷Ö¤üÖ−Ö ×¤üµÖÖ… ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 27 2.2.2 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ‹Ó (Definitions of Programmed Instruction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö, ׿ցÖ2Ö-†×¬Ö÷Ö´Ö êú Öê¡Ö ´Öë ‹ú ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß †Ö¬Öã×−֍ú −Ö¾ÖÖ“ÖÖ¸ü (Innovation) Æîü … ×¾Ö«üÖ−ÖÖë −Öê †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ‹Ó ‡ÃÖ ¯ÖύúÖ¸ü ¤üß Æîü - ²Öß. ‹±ú. Íúß−Ö¸ü "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †¬µÖµÖ−Ö µÖÖ †×¬Ö÷Ö´Ö ×¿ÖÖ2Ö úß ú»ÖÖ ŸÖ£ÖÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö Æîü …" ÛÃ´Ö£Ö ‹¾ÖÓ ´Öæ¸êü "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×úÃÖß †×¬Ö÷Ö´Ö ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖê Îú״֍ú ¯Ö¤üÖêÓ úß ÁÖéӏֻÖÖ ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ú¸ü−Öê ¾ÖÖ»Öß ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ Æîü †Öî¸ü ¯ÖÏÖµÖ: ‡Ã֍êú «üÖ¸üÖ ×úÃÖß ×¾ÖªÖ£Öá úÖê ˆÃ֍úß ¯Ö׸ü×“ÖŸÖ ¯Öéšü³Öæ×´Ö ÃÖê ÃÖÓ¯ÖÏŸµÖµÖÖë, ¯ÖÏ×−ÖµÖ´ÖÖë †Öî¸ü ²ÖÖê¬Ö êú ‹ú •Ö×™ü»Ö †Öî¸ü −Ö¾Öß−Ö ÃŸÖ¸ü ¯Ö¸ü »ÖÖµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü …" "Programmed instruction is the process of arranging the material to be learned into a series of sequential steps, usually it moves the students from a familiar background into a complier and new set of concepts, principles and understanding." - Smith and Moore ‹ÛÃ¯Ö“Ö ‹¾ÖÓ ×¾Ö×»ÖµÖ´ÃÖ "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ÃÖê †×³Ö¯ÖÏÖµÖ †−Öã³Ö¾ÖÖë êú ˆÃÖ ×−ÖµÖÖê×•ÖŸÖ ¸êüÖßµÖ Îú´Ö ÃÖê Æîü •ÖÖê ˆ§ü߯֍ú-†−Öã׍ÎúµÖÖ ÃÖ´²Ö¬Ö êú ÃÖ−¤ü³ÖÔ ´Öë ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ´ÖÖ−Öê •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß ¤üÖŸÖÖ úß †Öê¸ü †÷ÖÏÃÖ¸ü ú¸üŸÖß Æîü…" ''Programmed instruction is a planned sequence of experiences, leading to proficiency, in terms of stimulus response relationship that have proved to be effective.'' - Espich and Williams ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 28 ÃÖãÃÖ−Ö ´Ö֍Ôú»Öê "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ¯Öã−Ö: ¯ÖÏßÖãŸÖ úß •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß ×ÎúµÖÖ úß ÃÖÓ¸ü×“ÖŸÖ ×¾Ö×¬Ö Æîü וÖÃ֍úß ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ÃÖê ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ºþ¯Ö ÃÖê ׿ցÖÖ£Öá êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ´Öë ´ÖÖ¯Ö−Ö µÖÖê÷µÖ ×¾Ö¿¾ÖÃÖ−ÖßµÖ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ−Ö »ÖÖµÖÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü…" ''Programmed instruction is a method of designing a reproducible sequence of instructional event to produce a measurable and consistent effect on the behavior of each and every acceptable student.'' - Susan Markale ‹−Ö.‹ÃÖ. ´ÖÖ¾Öß "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö, †−Öã¤êü¿Ö−ÖÖŸ´Öú ׍ÎúµÖÖ úÖê †−Öã¤êü¿Ö−Ö ‹¾ÖÓ Ã¾Ö-†×¬Ö÷Ö´Ö ´Öë ¯Ö׸ü¾ÖÙŸÖŸÖ ú¸ü−Öê úß ŸÖú−Öߍú Æîü… ‡ÃÖ´Öë ×¾ÖÂÖµÖ ¾ÖßÖ㠍úÖê ”ûÖê™üß-”ûÖê™üß ÁÖéӏֻÖÖ†Öë ´Öê ×¾Ö³ÖÖ×•ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… †×¬Ö÷ִ֍úŸÖÖÔ ‡−Æëü ¯ÖœÍüú¸ü ÃÖÆüß µÖÖ ÷Ö»ÖŸÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü… ÷Ö»ÖŸÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ†Öë úÖê šüߍú ú¸üŸÖÖ Æîü, ÃÖÆüß †−Öã׍ÎúµÖÖ†Öë úß ¯ÖãÛ™ü ú¸üŸÖÖ Æîü… ¾ÖÆü ÃÖæ´Ö ¸êüÖßµÖ ´Öë ¯ÖÖ¸Óü÷ÖŸÖ ÆüÖê−Öê úÖ ¯ÖϵÖÖÃÖ ú¸üŸÖÖ Æîü…" ''Programmed instruction is a technique of converting the live instructional process into self learning or auto ''instructional readable material in the form of micro-sequence (the segments of subjects matter) which the learners are required to read, make some right or wrong responses, correct wrong responses or confirm the right responses and attain the complete mastery of the concepts explained in micro sequences.'' - N. S. Mavi ‹›ü÷Ö¸ü ‹¾ÖÓ ›êü»Ö "¯Öæ¾ÖÔ ×−ÖµÖÖê×•ÖŸÖ †×¬Ö÷Ö´Ö †ÖŸ´Ö ׿ցÖÖ úß ¾ÖÆü ×¾Ö¬ÖÖ Æîü וÖÃÖ´Öë ¿Öîׁ֍ú úÖµÖԍÎú´Ö ú¤ü´Ö ²Ö ú¤ü´Ö ÃÖãÃÖ´²Ö¨ü œÓü÷Ö ÃÖê ‡ÃÖ ˆ¤Ëü¤êü¿µÖ úÖê ¬µÖÖ−Ö ´Öê ¸üÖú¸ü ÃÖÓ“ÖÖ×»ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü וÖÃÖÃÖê ú×£ÖŸÖ ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü úÖ †×¬Ö÷Ö´Ö ÃÖ´³Ö¾Ö ÆüÖê Ã֍êú …" ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 29 ''Programmed learning has been defined as a systematic step by step self instructional program aimed to ensure learning or the stated behavior.'' - Adger and Dail ›üß. ‹»Ö. ãúú "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †×¬Ö÷Ö´Ö ‹ú ¿Ö²¤ü Æîü •ÖÖê þ֓ÖÖ×»ÖŸÖ †ÖŸ´Ö-×−Ö¤ìü×¿ÖŸÖ ×¾Ö×¬Ö êú ¯ÖµÖÖÔµÖ êú ºþ¯Ö ´Öë ¯ÖϵÖãŒŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü…" ''Programmed learning is a term sometimes used synonymously to refer the broader concept of auto-instructional methods.'' - D. L. Cook ÙüÖê±ú»Ö (Stoffel) "–ÖÖŸÖ êú ”ûÖê™êü †Ó¿ÖÖêÓ úÖê ‹ú ŸÖÖٍúú Îú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ú¸ü−Öê úÖê †×³ÖÎú´Ö ŸÖ£ÖÖ ‡Ã֍úß ÃÖÓ¯Öæ2ÖÔ ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ úÖê †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü…" †¯Ö−Öß ¯ÖÏ÷Ö×ŸÖ úß •ÖÖÑ“Ö - 1 1. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖê ¯Ö׸ü³ÖÖ×ÂÖŸÖ ú¸ü ÃÖ´Ö—ÖÖ‹ … 2. ×¾Ö×³Ö®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ–ÖÖë «üÖ¸üÖ ¯Ö׸ü³ÖÖ×ÂÖŸÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ †£ÖÔ Ã¯Ö™ü úßו֋… --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------- ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 30 2.2.3 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Programmed Instruction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö Ã¾ÖµÖÓ ‹ú ¿Öîׁ֍ú −Ö¾ÖÖ“ÖÖ¸ü Æîü… ‡ÃÖ´ÖêÓ ×¿ÖÖÖ ŸÖ£ÖÖ ×¿ÖÖÖ ´Ö−ÖÖê×¾Ö–ÖÖ−Ö êú †−Öêú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ×−Ö×ÆüŸÖ Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖύúÖ¸ü ÆîîÆ - 1) Îú״֍ú »Ö‘Öã ¯Ö¤üÖë úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Sequential Small Steps) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ´Öë ÃÖߏÖÖµÖê •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖê ŸÖÖٍúú Îú´Ö ´Öë ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü ±Ïêú´ÖÖë ´ÖêÓ ‡ÃÖ ¯ÖύúÖ¸ü ¯ÖÏßÖãŸÖ ׍úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ׍ú ¯ÖÆü»ÖÖ ±Ïêú´Ö †Ö÷Öê †Ö−Öê ¾ÖÖ»Öê ±Ïêú´Ö úÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü… ×¾ÖÂÖµÖ-¾ÖßÖ㠍êú ‡ÃÖ ”ûÖê™êü ¯Ö¤ü µÖÖ †Ó¿Ö úÖê '±Ïêú´Ö' úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… µÖê ¯Ö¤ü ‹ú-¤æüÃÖ¸êü êú ÃÖÖ£Ö ¸êüÖßµÖ ºþ¯Ö ´Öë •Öã›êÍü ¸üÆüŸÖê ÆîÆî… ‡ÃÖ´Öë ׿ցÖÖ£Öá ¯ÖÏŸµÖêú ±Ïêú´Ö úÖê †ÖÃÖÖ−Öß ÃÖê Ãִ֗֍ú¸ü ÃÖ´Ö÷ÖÏ –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü Ã֍úŸÖÖ Æîü… 2) ÃÖ׍ÎúµÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Active participation) ¿ÖÖê¬Ö úÖµÖÖí ÃÖê ïÖ™ü Æîü ׍ú ׿ցÖÖ£Öá †×¬Ö÷Ö´Ö ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ ´Öë µÖפü ŸÖŸ¯Ö¸ü ¸üÆüŸÖÖ Æîü ŸÖ²Ö ¾ÖÆü †×¬Öú ÃÖߏ֟ÖÖ Æîü… †ŸÖ: ‡ÃÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ´Öë †×¬Ö÷Ö´Ö ú¸üêú ÃÖߏÖ−ÖÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÖê †Ö¬ÖÖ¸ü ²Ö−ÖÖµÖÖ ÷ÖµÖÖ Æîü… ×¾ÖÂÖµÖ-¾ÖßÖ㠍êú ÃÖÖ£Ö ²Öֻ֍ú •Ö²Ö ÃÖ׍ÎúµÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü ŸÖ²Ö ¾ÖÆü ÃÖ¸ü»ÖŸÖÖ ÃÖê ÃÖߏ֟ÖÖ Æîü… †ŸÖ: ÃÖ׍ÎúµÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ ÃÖê †×³Ö¯ÖÏÖµÖ ²Öֻ֍ú «üÖ¸üÖ ¯ÖÖšü¶-¾ÖßÖ㠍úÖ ŸÖŸ¯Ö¸üŸÖÖ êú ÃÖÖ£Ö †¬µÖµÖ−Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ÃÖÖ£Ö Æüß ¯ÖœÍüÍêü Æãü‹ ¯ÖÖšü úÖê Ãִ֗֍ú¸ü ÃÖ׍ÎúµÖ †−Öã׍ÎúµÖÖ ú¸ü−Öß ÆüÖêŸÖß Æîü… ‡Ã֍ëú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖߏÖ−Öê úß †Ö¾Ö¿µÖú ¿ÖŸÖÔ ÃÖ׍ÎúµÖŸÖÖ Æîü… 3) ¯ÖÏן֯ÖãÛ™ü úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Feed Back) µÖÆü ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ˆ¢Ö¸ü úß ŸÖã¸ÓüŸÖ •ÖÖÑ“Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü… ¾ÖÆü †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †¬µÖµÖ−Ö-ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß ´Öë ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü úÖê ¤êüÖú¸ü †¯Ö−Öê ˆ¢Ö¸ü úß ¯ÖãÛ™ü ú¸ü Ã֍úŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖÃÖê ˆÃÖê †ÖÓŸÖ׸üú ÃÖÓŸÖãÛ™ü ‹¾ÖÓ ²Ö»Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü וÖÃÖÃÖê ÃÖߏÖ−Öê úß ÷Ö×ŸÖ ²ÖœüÍ •ÖÖŸÖß Æîü… ÃÖߏÖ−Öê êú ŸÖã¸ü−ŸÖ ²ÖÖ¤ü ÃÖߏÖ−Öê úÖ ´Ö滵ÖÖэú−Ö †Öî¸ü ¯ÖÏ¿−Ö úÖ ˆ¢Ö¸ü šüߍú ¤êü−Öê ¯Ö¸ü ˆÃ֍úß ¯ÖãÛ™ü †Öî¸ü ‡ÃÖÃÖê †Ö÷Öê ²ÖœÍü−Öê úß ¯ÖÏê¸ü2ÖÖ úÖê ¯ÖÏן֯ÖãÛ™ü úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÆüŸÖê ÆîÆî… ×¿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 31 4) Ã¾Ö - ÷Ö×ŸÖ úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Self Space) ‡ÃÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ´Öë ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ×¾Ö׳֮֟ÖÖ†Öë úÖê ¬µÖÖ−Ö ´Öë ¸üÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖê ²Öֻ֍ú †¯Ö−Öß ÷Ö×ŸÖ (²Öãרü, Ö´ÖŸÖÖ, µÖÖê÷µÖŸÖÖ, †×³Ö¾Öé×¢Ö †Öפü) êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖߏ֟ÖÖ Æîü… ‡ÃÖê Æüß Ã¾Ö-÷Ö×ŸÖ úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÆüŸÖê Æîü… 5) þÖ-¯Ö¸ü߁Ö&Ö úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Self Testing) ‡ÃÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖߏÖ−Öê ¾ÖÖ»ÖÖ Ã¾ÖµÖÓ †¯Ö−ÖÖ ¯Ö¸ü߁Ö2Ö ú¸ü Ã֍úŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ¾ÖÆü µÖÆü ³Öß •ÖÖ−Ö Ã֍úŸÖÖ Æîü ׍ú ˆÃÖ−Öê ׍úŸÖ−ÖÖ ÃÖߏÖÖ Æîü †Öî¸ü ׍úŸÖ−ÖÖ ÃÖߏÖ−ÖÖ ¿ÖêÂÖ Æîü… ‡Ã֍êú ´ÖÖ¬µÖ´Ö ÃÖê †¬µÖ֯֍ú ׿ցÖÖ£ÖáµÖÖëÓ úß ú´Ö•ÖÖê׸üµÖÖë úÖê •ÖÖ−֍ú¸ü †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †×¬Ö÷Ö´Ö úÖê ÃÖã¬ÖÖ¸ü Ã֍úŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖê þÖ-¯Ö¸ü߁Ö2Ö úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… †¯Ö−Öß ¯ÖÏ÷Ö×ŸÖ úß •ÖÖÑ“Ö - 2 1. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ²ÖŸÖÖ‡‹… 2. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖê úß –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ ´Öê ˆ¯ÖµÖÖê×÷ÖŸÖÖ Ã¯Ö™ü úßו֋… --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 32 2.2.4 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ó (Characteristics of Programmed Instruction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯ÖÏ´ÖãÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ó ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ Æîü : 1) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ´ÖêÓ ¯ÖÖšü¶-ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖê ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü †Ó¿ÖÖêÓ ´Öë ×¾Ö³ÖÖ×•ÖŸÖ ú¸ ¯ÖœÍüÖµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 2) µÖê ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü †Ó¿Ö ¯Ö¸üïָü ¸êüÖßµÖ²Ö¨ü ÆüÖêŸÖê ÆîÆî… 3) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ ×−Ö¤ìü¿Ö−Ö ´Öë ¯ÖÏŸµÖêú ¯Ö¤ü †¯Ö−Öê †Ö÷Öê ¾ÖÖ»Öê ¯Ö¤ü ÃÖê ŸÖÖٍúú ºþ¯Ö ÃÖê •Öã›ÍüÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… 4) ÃÖߏÖ−Öê ¾ÖÖ»Öê úÖê ÃÖŸÖŸÖË ¯ÖϵÖÖÃÖ ú¸ü−ÖÖ ¯Ö›ÍüŸÖÖ Æîü… 5) ׿ցÖÖ£ÖáµÖÖë êú ¯Öæ¾ÖÔ ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü †£Ö¾ÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ –ÖÖ−Ö úÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¬µÖÖ−Ö ¸üÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 6) †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ˆ§êü¿µÖÖë úÖê ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú ºþ¯Ö ´Öë ׻֏ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü … 7) ׿ցÖÖ£Öá ¯ÖÖšü¶-ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖ Ã¾ÖŸÖ: †¬µÖµÖ−Ö ú¸üŸÖÖ Æîü ÃÖÖ£Ö-ÃÖÖ£Ö ¾ÖÆü †−Öã׍ÎúµÖÖ ³Öß ú¸üŸÖÖ Æîü… 8) ׿ցÖÖ£Öá êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü úÖê ÃÖ´Öã×“ÖŸÖ ¯Öéšü¯ÖÖêÂÖ2Ö (Feedback) ¯ÖϤüÖ−Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 9) ׿ցÖÖ£Öá úß ¯ÖÏŸµÖêú †−Öã׍ÎúµÖÖ ˆÃÖê ‹ú −ÖµÖÖ –ÖÖ−Ö ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖß Æîü… 10) ׿ցÖÖ£ÖáµÖÖë úß †−Öã׍ÎúµÖÖ†ÖÓê êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü þÖ-´Ö滵ÖÖэú−Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ŸÖ¤ü−ÖãÃÖÖ¸ü ˆÃÖ´Öë ÃÖã¬ÖÖ¸ü ŸÖ£ÖÖ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ−Ö ³Öß ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 11) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úß úךü−ÖÖ‡µÖÖë †Öî¸ü ú´Ö•ÖÖê׸üµÖÖë úÖ ×−Ö¤üÖ−Ö ú¸ü ˆ¯Ö“ÖÖ¸üÖŸ´Öú †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ³Öß ¾µÖ¾ÖãÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü… 12) †¬µÖ֯֍ú úß ˆ¯ÖÛãÖ×ŸÖ êú ײÖ−ÖÖ ×¿ÖÖÖ£Öá ÃÖã÷Ö´ÖŸÖÖ ÃÖê †×¬Ö÷Ö´Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü »ÖêŸÖÖ Æîü… 13) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ´Öë ¯Öã−Ö²ÖÔ»Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖêÓ úß ¯ÖãÛ™ü ÆüÖêŸÖß Æîü… 14) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ¯ÖÏ2ÖÖ»Öß ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−֍ú †×¬Ö÷Ö´Ö ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖê ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü… 15) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ-†−Öã¤êü¿Ö−Ö «üÖ¸üÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ÷ÖŸÖ ×¿ÖÖ2Ö úß †¯ÖêÖÖ ×¿ÖÖÖ£Öá †×¬Öú ÃÖߏ֟ÖÖ Æîü… ׿ցÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Öߍúß : 33

Description:
2.2.7 शाखीय अभिक्रमित अनुदेशन. 2.2.7.1 प्रस्तावना. 2.2.7.2 रेखीय अभिक्रमित अनुदेशन की आपत्तियां. शिक्षा में
See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.