׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß (Information and Communication Technology in Education) - ‡úÖ‡Ô ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ - ‡úÖ‡Ô : 2 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.0 ‡úÖ‡Ô ¯Ö׸ü“ÖµÖ 2.1 ׿ÖÖ2Ö êú ˆ¤Ëü¤êü¿µÖ 2.2 ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¾Öê“Ö−Ö 2.2.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.2 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ 2.2.3 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ 2.2.4 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.5 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖÏúÖ¸ü 2.2.6 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.2.6.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.6.2 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ 2.2.6.3 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †¾Ö¬ÖÖ¸ü2ÖÖ‹Ñ 2.2.6.4 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ Ã¾Öºþ¯Ö 2.2.6.5 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯Ö¤üÖë êú ¯ÖÏúÖ¸ü 2.2.6.6 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.6.7 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖß´ÖÖ‹ÓÓ 2.2.7 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.2.7.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.7.2 ¸êüÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¯Ö×¢ÖµÖÖÓ ×¿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 24 2.2.7.3 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ´Öæ»Ö ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ 2.2.7.4 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú †×¬Ö×−ÖµÖ´Ö 2.2.7.5 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †¾Ö¬ÖÖ¸ü2ÖÖ‹Ñ 2.2.7.6 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú þֺþ¯Ö 2.2.7.7 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖÏúÖ¸ü 2.2.7.8 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×−Ö´ÖÖÔ2Ö ×¾Ö×¬Ö 2.2.7.9 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.7.10 ¿ÖÖÖßµÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖß´ÖÖ‹ÓÓ 2.2.8 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆüÖµÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö 2.2.8.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ 2.2.8.2 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ †£ÖÔ 2.2.8.3 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¬ÖÖ¸ü³ÖæŸÖ ´ÖÖ−µÖŸÖÖ‹Ä 2.2.8.4 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖÏúÖ¸ü 2.2.8.5 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ 2.2.8.6 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯ÖϤü¢Ö ׿ÖÖ2Ö ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ 2.2.8.7 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×»Ö‹ †Ö¾Ö¿µÖú ×¾Ö¿ÖêÂÖ–Ö 2.2.8.8 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö ¯ÖÏ2ÖÖ»Öß úß ˆ¯ÖµÖÖê×÷ÖŸÖÖ 2.2.8.9 ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆü †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ÃÖß´ÖÖ‹Ó 2.3 ÃÖÖ¸üÖÓ¿Ö 2.4 †¯Ö−Öß ¯ÖÏ÷Ö×ŸÖ úß •ÖÖÑ“Ö êú ×»Ö‹ †¯Öê×ÖŸÖ ˆ¢Ö¸ü 2.5 ¿Ö²¤üÖ¾Ö»Öß 2.6 úÖµÖÔ †Ö¾ÖÓ™ü−Ö 2.7 ×ÎúµÖÖ‹Ñ 2.8 ¯ÖÏú¸ü2Ö †¬µÖµÖ−Ö (êúÃÖ Ã™ü›üß) 2.9 ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ¯ÖãßÖëú ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 25 ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß (Information and Communication Technology in Education) 2.0 ‡úÖ‡Ô ¯Ö׸ü“ÖµÖ : †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö †×¬Ö÷Ö´Ö êú Öê¡Ö ´ÖêÓ ¯ÖÏßÖãŸÖ úß •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß †Ö¬Öã×−Öú ×¾Ö×¬Ö Æîü… ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ׿ÖÖÖ£ÖáµÖÖëÓ úÖê †¯Ö−Öß ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ×³Ö®ÖŸÖÖ†ÖêÓ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖßÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö «üÖ¸üÖ ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖëÓ êú †−Öã×ÎúµÖÖ†ÖêÓ úß •ÖÖÑ“Ö Ã¾ÖµÖÓ ×¿ÖÖÖ£Öá ú¸ü ÃÖúŸÖê ÆîÆî… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß µÖÆü ×¾Ö×¬Ö ÃÖÓ÷Ö2Öú «üÖ¸üÖ ³Öß ˆ¯Ö»Ö²¬Ö úß •ÖÖŸÖß Æîü… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×¾Ö×¬Ö úÖê ÃÖÓ÷Ö2Öú úß ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ÃÖê ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ´Öê »ÖÖŸÖê Æîü, ŸÖ²Ö ˆÃÖ ×¾Ö×¬Ö úÖê ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆüÖµÖ ×¾Ö×¬Ö úÆüŸÖê ÆîÆî… †×³ÖÎú×´ÖŸÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆüÖµÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×¾Ö×¬Ö ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−Öú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖêÓ ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü וÖÃÖÃÖê ׿ÖÖÖ£ÖáµÖÖëÓ úÖê þֵÖÓ Æüß ÃÖßÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… 2.1 ׿ÖÖ&Ö ˆ¤Ëü¤êü¿µÖ : ‡ÃÖ ‡úÖ‡Ô úÖê ¯ÖœÍüÍü−Öê êú ²ÖÖ¤ü †Ö¯Ö ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´ÖêÓ ÃÖÖ´Ö ÆüÖë÷Öê : i. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ †£ÖÔ ÃÖ´Ö—Ö−ÖÖ… ii. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß •ÖÖ−ÖúÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… iii. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ –ÖÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… iv. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¯ÖÏúÖ¸ü –ÖÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… v. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö úß •ÖÖ−ÖúÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… vi. ¸êüÖßµÖ †Öî¸ü ¿ÖÖ×ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß –ÖÖ−ÖÖ•ÖÔ−Ö ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ´Öê ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ú¸ü−Öê úß Ö´ÖŸÖÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… vii. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ ×¾ÖúÖÃÖ : ŸÖîµÖÖ¸üß, »ÖêÖ−Ö, ¯Ö¸üßÖ2Ö †Öî¸ü ´Ö滵ÖÖÑú−Ö úß •ÖÖ−ÖúÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… viii. ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆüÖµÖ †×¬Ö÷Ö´Ö êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö úß •ÖÖ−ÖúÖ¸üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ… ix. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö †Öî¸ü ÃÖÓ÷Ö2Öú ÃÖÆüÖµÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö «üÖ¸üÖ ÃÖßÖ−Öê - ÃÖßÖÖ−Öê úß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ úÖ –ÖÖ−Ö †Ù•ÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ… ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 26 2.2 ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¾Öê“Ö−Ö : 2.2.1 ¯ÖÏßÖÖ¾Ö−ÖÖ (Introduction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö †×¬Ö÷Ö´Ö êú Öê¡Ö ´Öë ¯ÖÏßÖãŸÖ úß •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß †Ö¬Öã×−Öú ×¾Ö×¬Ö Æîü… ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö êú «üÖ¸üÖ ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úÖê †¯Ö−Öß ¾ÖîµÖÛŒŸÖú ׳֮֟ÖÖ†Öë êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖßÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ ¯ÖÖšü¶¾ÖßÖã úÖê ˆÃÖêú ŸÖŸ¾ÖÖë ´Öë ×¾Ö³ÖŒŸÖ ú¸üêú, ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü ¯Ö¤üÖë ´Öë ¯ÖÏßÖãŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ÃÖßÖ−Öê¾ÖÖ»ÖÖ ‡−Öúß ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ÃÖê †¯Ö−Öß µÖÖê÷µÖŸÖÖ ‹¾ÖÓ Ö´ÖŸÖÖ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ŸÖß¾ÖÎ †£Ö¾ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ü÷Ö×ŸÖ ÃÖê ÃÖßÖŸÖÖ Æîü… ¯Ö¤üÖë úÖ †¬µÖµÖ−Ö ú¸üêú ׿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úÖê †¯Öê×ÖŸÖ †−Öã×ÎúµÖÖ‹Ñ ú¸ü−Öß ÆüÖêŸÖß Æîü… ‡−Ö †−Öã×ÎúµÖÖ†Öë úß •ÖÖÑ“Ö ³Öß ×¿ÖÖÖ£Öá úÖê Æüß ú¸ü−Öß ÆüÖêŸÖß Æîü… ÃÖßÖ−Öê ¾ÖÖ»ÖÖ †¯Ö−Öß ˆ¯Ö»ÖÛ²¬Ö úÖ ´Ö滵ÖÖÑú−Ö ÃÖÖ£Ö-ÃÖÖ£Ö ú¸üŸÖÖ “Ö»ÖŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü êú †¬µÖµÖ−Ö ´Öë ׿ÖÖÖ£Öá ×−Ö¸ü−ŸÖ¸ü ŸÖŸ¯Ö¸ü ²Ö−ÖÖ ¸üÆüŸÖÖ Æîü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖê †¯Ö−Öß –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ úÖ ÃÖ´Öã×“ÖŸÖ ²ÖÖê¬Ö ³Öß ÆüÖêŸÖÖ Æîü… µÖÆü ×¾Ö×¬Ö ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úÖê −Ö¾Öß−Ö –ÖÖ−Ö ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸ü−Öê, †×¬Ö÷Ö´Ö úß ×¤ü¿ÖÖ ´Öë ŸÖŸ¯Ö¸ü ²Ö−ÖÖµÖê ¸üÖ−Öê ŸÖ£ÖÖ ˆ−Æëü ˆ§ü߯Ö−Ö ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸ü−Öê ´Öë ÃÖÆüÖµÖú Æîü… ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü, µÖÆü ÃÖßÖ−Öê úß ‹ú ‹êÃÖß ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−Öú ×¾Ö×¬Ö Æîü, וÖÃÖ´Öë ׿ÖÖÖ£Öá úÖê þֵÖÓ Æüß ÃÖßÖ−Öê úÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ ¸üÆüŸÖÖ Æîü… †Ö•Ö úß ‡ÃÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤üê¿Ö−Ö ×¾Ö×¬Ö êú •Ö−Öú †´Öê׸üúÖ êú ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−Öú ²Öß. ‹±ú. Ãúß−Ö¸ü ÆîÆî… Ãúß−Ö¸ü ´ÖÆüÖê¤üµÖ −Öê ÃÖßÖ−Öê úß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ úÖ ²ÖÖ¸üßúß ÃÖê †¬µÖµÖ−Ö (B. F. Skinner) ×úµÖÖ †Öî¸ü ¯ÖϵÖÖê÷ÖÖë «üÖ¸üÖ ¾ÖÆü ‡ÃÖ ×−ÖÂúÂÖÔ ¯Ö¸ü ¯ÖÆãÑü“Öê ×ú ¯Öϵ֟−Ö ŸÖ£ÖÖ ÃÖ±ú»ÖŸÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−Öê ÃÖê ÃÖßÖ−Öê ¾ÖÖ»Öê úÖê ¯ÖÏÖêŸÃÖÖÆü−Ö ×´Ö»ÖŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ¾ÖÆü ÃÖßÖ−Öê ´Öë ²Ö¸üÖ²Ö¸ü ¹ý×“Ö »ÖêŸÖÖ Æîü… Ãúß−Ö¸ü ´ÖÆüÖê¤üµÖ −Öê ¯Öã−Ö²ÖÔ»Ö−Ö úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ‹¾ÖÓ ×ÎúµÖÖ ¯ÖÏßÖãŸÖ †−Öãæú»Ö−Ö (Theory of re-enforcement) ‡−Ö ¤üÖê ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖêÓ êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ´Öë †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß (operant conditioning) 1654 ×¾Ö×¬Ö úÖ ×−Ö´ÖÖÔ2Ö ×úµÖÖ … ׿ÖÖÖ •Ö÷ÖŸÖ ´Öê Ãúß−Ö¸ü ´ÖÆüÖê¤üµÖ −Öê ¯ÖÏ£Ö´ÖŸÖ: '†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö' ¿Ö²¤ü úÖ ¯ÖϵÖÖê÷Ö ×úµÖÖ … ¯ÖÏÖê. ²Öß. ‹±ú. Ãúß−Ö¸ü, −ÖÖ´ÖÔ−Ö ‹. ÎúÖˆ›ü¸ü, £ÖÖò´ÖÃÖ ‹±ú. ×÷Ö»Ö²Ö›Ôü, ×ÃÖ›ü−Öß ‹»Ö. ¯ÖÏêÃÖê †Öפü úÖê ‡ÃÖ ×¾Ö×¬Ö êú ¯ÖÏן֯ÖÖ¤ü−Ö úÖ ÁÖêµÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ¸üÖ²Ö™Ôü ´Öê÷Ö¸ü, »ÖÖ¸êüÃÖ Ã™üÖê»Öã¸üÖë, ¸üÖê¬Ö úÖê±ú ‡−ÆüÖê−Öê ³Öß †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×¾ÖúÖÃÖ ´Öê µÖÖê÷Ö¤üÖ−Ö ×¤üµÖÖ… ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 27 2.2.2 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ‹Ó (Definitions of Programmed Instruction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö, ׿ÖÖ2Ö-†×¬Ö÷Ö´Ö êú Öê¡Ö ´Öë ‹ú ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß †Ö¬Öã×−Öú −Ö¾ÖÖ“ÖÖ¸ü (Innovation) Æîü … ×¾Ö«üÖ−ÖÖë −Öê †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ‹Ó ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¤üß Æîü - ²Öß. ‹±ú. Ãúß−Ö¸ü "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †¬µÖµÖ−Ö µÖÖ †×¬Ö÷Ö´Ö ×¿ÖÖ2Ö úß ú»ÖÖ ŸÖ£ÖÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö Æîü …" ÛÃ´Ö£Ö ‹¾ÖÓ ´Öæ¸êü "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×úÃÖß †×¬Ö÷Ö´Ö ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖê Îú×´Öú ¯Ö¤üÖêÓ úß ÁÖéÓÖ»ÖÖ ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ú¸ü−Öê ¾ÖÖ»Öß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ Æîü †Öî¸ü ¯ÖÏÖµÖ: ‡ÃÖêú «üÖ¸üÖ ×úÃÖß ×¾ÖªÖ£Öá úÖê ˆÃÖúß ¯Ö׸ü×“ÖŸÖ ¯Öéšü³Öæ×´Ö ÃÖê ÃÖÓ¯ÖÏŸµÖµÖÖë, ¯ÖÏ×−ÖµÖ´ÖÖë †Öî¸ü ²ÖÖê¬Ö êú ‹ú •Ö×™ü»Ö †Öî¸ü −Ö¾Öß−Ö ÃŸÖ¸ü ¯Ö¸ü »ÖÖµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü …" "Programmed instruction is the process of arranging the material to be learned into a series of sequential steps, usually it moves the students from a familiar background into a complier and new set of concepts, principles and understanding." - Smith and Moore ‹ÛÃ¯Ö“Ö ‹¾ÖÓ ×¾Ö×»ÖµÖ´ÃÖ "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ÃÖê †×³Ö¯ÖÏÖµÖ †−Öã³Ö¾ÖÖë êú ˆÃÖ ×−ÖµÖÖê×•ÖŸÖ ¸êüÖßµÖ Îú´Ö ÃÖê Æîü •ÖÖê ˆ§ü߯Öú-†−Öã×ÎúµÖÖ ÃÖ´²Ö¬Ö êú ÃÖ−¤ü³ÖÔ ´Öë ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ´ÖÖ−Öê •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß ¤üÖŸÖÖ úß †Öê¸ü †÷ÖÏÃÖ¸ü ú¸üŸÖß Æîü…" ''Programmed instruction is a planned sequence of experiences, leading to proficiency, in terms of stimulus response relationship that have proved to be effective.'' - Espich and Williams ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 28 ÃÖãÃÖ−Ö ´ÖÖÔú»Öê "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ¯Öã−Ö: ¯ÖÏßÖãŸÖ úß •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß ×ÎúµÖÖ úß ÃÖÓ¸ü×“ÖŸÖ ×¾Ö×¬Ö Æîü וÖÃÖúß ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ÃÖê ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ºþ¯Ö ÃÖê ׿ÖÖÖ£Öá êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ´Öë ´ÖÖ¯Ö−Ö µÖÖê÷µÖ ×¾Ö¿¾ÖÃÖ−ÖßµÖ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ−Ö »ÖÖµÖÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü…" ''Programmed instruction is a method of designing a reproducible sequence of instructional event to produce a measurable and consistent effect on the behavior of each and every acceptable student.'' - Susan Markale ‹−Ö.‹ÃÖ. ´ÖÖ¾Öß "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö, †−Öã¤êü¿Ö−ÖÖŸ´Öú ×ÎúµÖÖ úÖê †−Öã¤êü¿Ö−Ö ‹¾ÖÓ Ã¾Ö-†×¬Ö÷Ö´Ö ´Öë ¯Ö׸ü¾ÖÙŸÖŸÖ ú¸ü−Öê úß ŸÖú−Ößú Æîü… ‡ÃÖ´Öë ×¾ÖÂÖµÖ ¾ÖßÖã úÖê ”ûÖê™üß-”ûÖê™üß ÁÖéÓÖ»ÖÖ†Öë ´Öê ×¾Ö³ÖÖ×•ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… †×¬Ö÷Ö´ÖúŸÖÖÔ ‡−Æëü ¯ÖœÍüú¸ü ÃÖÆüß µÖÖ ÷Ö»ÖŸÖ †−Öã×ÎúµÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü… ÷Ö»ÖŸÖ †−Öã×ÎúµÖÖ†Öë úÖê šüßú ú¸üŸÖÖ Æîü, ÃÖÆüß †−Öã×ÎúµÖÖ†Öë úß ¯ÖãÛ™ü ú¸üŸÖÖ Æîü… ¾ÖÆü ÃÖæ´Ö ¸êüÖßµÖ ´Öë ¯ÖÖ¸Óü÷ÖŸÖ ÆüÖê−Öê úÖ ¯ÖϵÖÖÃÖ ú¸üŸÖÖ Æîü…" ''Programmed instruction is a technique of converting the live instructional process into self learning or auto ''instructional readable material in the form of micro-sequence (the segments of subjects matter) which the learners are required to read, make some right or wrong responses, correct wrong responses or confirm the right responses and attain the complete mastery of the concepts explained in micro sequences.'' - N. S. Mavi ‹›ü÷Ö¸ü ‹¾ÖÓ ›êü»Ö "¯Öæ¾ÖÔ ×−ÖµÖÖê×•ÖŸÖ †×¬Ö÷Ö´Ö †ÖŸ´Ö ׿ÖÖÖ úß ¾ÖÆü ×¾Ö¬ÖÖ Æîü וÖÃÖ´Öë ¿Öî×Öú úÖµÖÔÎú´Ö ú¤ü´Ö ²Ö ú¤ü´Ö ÃÖãÃÖ´²Ö¨ü œÓü÷Ö ÃÖê ‡ÃÖ ˆ¤Ëü¤êü¿µÖ úÖê ¬µÖÖ−Ö ´Öê ¸üÖú¸ü ÃÖÓ“ÖÖ×»ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü וÖÃÖÃÖê ú×£ÖŸÖ ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü úÖ †×¬Ö÷Ö´Ö ÃÖ´³Ö¾Ö ÆüÖê ÃÖêú …" ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 29 ''Programmed learning has been defined as a systematic step by step self instructional program aimed to ensure learning or the stated behavior.'' - Adger and Dail ›üß. ‹»Ö. ãúú "†×³ÖÎú×´ÖŸÖ †×¬Ö÷Ö´Ö ‹ú ¿Ö²¤ü Æîü •ÖÖê þ֓ÖÖ×»ÖŸÖ †ÖŸ´Ö-×−Ö¤ìü×¿ÖŸÖ ×¾Ö×¬Ö êú ¯ÖµÖÖÔµÖ êú ºþ¯Ö ´Öë ¯ÖϵÖãŒŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü…" ''Programmed learning is a term sometimes used synonymously to refer the broader concept of auto-instructional methods.'' - D. L. Cook ÙüÖê±ú»Ö (Stoffel) "–ÖÖŸÖ êú ”ûÖê™êü †Ó¿ÖÖêÓ úÖê ‹ú ŸÖÖÙúú Îú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ú¸ü−Öê úÖê †×³ÖÎú´Ö ŸÖ£ÖÖ ‡ÃÖúß ÃÖÓ¯Öæ2ÖÔ ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ úÖê †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü…" †¯Ö−Öß ¯ÖÏ÷Ö×ŸÖ úß •ÖÖÑ“Ö - 1 1. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖê ¯Ö׸ü³ÖÖ×ÂÖŸÖ ú¸ü ÃÖ´Ö—ÖÖ‹ … 2. ×¾Ö×³Ö®Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ–ÖÖë «üÖ¸üÖ ¯Ö׸ü³ÖÖ×ÂÖŸÖ †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úÖ †£ÖÔ Ã¯Ö™ü úßו֋… --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------- ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 30 2.2.3 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Programmed Instruction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö Ã¾ÖµÖÓ ‹ú ¿Öî×Öú −Ö¾ÖÖ“ÖÖ¸ü Æîü… ‡ÃÖ´ÖêÓ ×¿ÖÖÖ ŸÖ£ÖÖ ×¿ÖÖÖ ´Ö−ÖÖê×¾Ö–ÖÖ−Ö êú †−Öêú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ×−Ö×ÆüŸÖ Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ÆîîÆ - 1) Îú×´Öú »Ö‘Öã ¯Ö¤üÖë úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Sequential Small Steps) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ´Öë ÃÖßÖÖµÖê •ÖÖ−Öê ¾ÖÖ»Öß ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖê ŸÖÖÙúú Îú´Ö ´Öë ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü ±Ïêú´ÖÖë ´ÖêÓ ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¯ÖÏßÖãŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ×ú ¯ÖÆü»ÖÖ ±Ïêú´Ö †Ö÷Öê †Ö−Öê ¾ÖÖ»Öê ±Ïêú´Ö úÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü… ×¾ÖÂÖµÖ-¾ÖßÖã êú ‡ÃÖ ”ûÖê™êü ¯Ö¤ü µÖÖ †Ó¿Ö úÖê '±Ïêú´Ö' úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… µÖê ¯Ö¤ü ‹ú-¤æüÃÖ¸êü êú ÃÖÖ£Ö ¸êüÖßµÖ ºþ¯Ö ´Öë •Öã›êÍü ¸üÆüŸÖê ÆîÆî… ‡ÃÖ´Öë ׿ÖÖÖ£Öá ¯ÖÏŸµÖêú ±Ïêú´Ö úÖê †ÖÃÖÖ−Öß ÃÖê ÃÖ´Ö—Öú¸ü ÃÖ´Ö÷ÖÏ –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü ÃÖúŸÖÖ Æîü… 2) ÃÖ×ÎúµÖ †−Öã×ÎúµÖÖ úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Active participation) ¿ÖÖê¬Ö úÖµÖÖí ÃÖê ïÖ™ü Æîü ×ú ׿ÖÖÖ£Öá †×¬Ö÷Ö´Ö ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ´Öë µÖפü ŸÖŸ¯Ö¸ü ¸üÆüŸÖÖ Æîü ŸÖ²Ö ¾ÖÆü †×¬Öú ÃÖßÖŸÖÖ Æîü… †ŸÖ: ‡ÃÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ´Öë †×¬Ö÷Ö´Ö ú¸üêú ÃÖßÖ−ÖÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÖê †Ö¬ÖÖ¸ü ²Ö−ÖÖµÖÖ ÷ÖµÖÖ Æîü… ×¾ÖÂÖµÖ-¾ÖßÖã êú ÃÖÖ£Ö ²ÖÖ»Öú •Ö²Ö ÃÖ×ÎúµÖ †−Öã×ÎúµÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü ŸÖ²Ö ¾ÖÆü ÃÖ¸ü»ÖŸÖÖ ÃÖê ÃÖßÖŸÖÖ Æîü… †ŸÖ: ÃÖ×ÎúµÖ †−Öã×ÎúµÖÖ ÃÖê †×³Ö¯ÖÏÖµÖ ²ÖÖ»Öú «üÖ¸üÖ ¯ÖÖšü¶-¾ÖßÖã úÖ ŸÖŸ¯Ö¸üŸÖÖ êú ÃÖÖ£Ö †¬µÖµÖ−Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ÃÖÖ£Ö Æüß ¯ÖœÍüÍêü Æãü‹ ¯ÖÖšü úÖê ÃÖ´Ö—Öú¸ü ÃÖ×ÎúµÖ †−Öã×ÎúµÖÖ ú¸ü−Öß ÆüÖêŸÖß Æîü… ‡ÃÖëú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖßÖ−Öê úß †Ö¾Ö¿µÖú ¿ÖŸÖÔ ÃÖ×ÎúµÖŸÖÖ Æîü… 3) ¯ÖÏן֯ÖãÛ™ü úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Feed Back) µÖÆü ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ˆ¢Ö¸ü úß ŸÖã¸ÓüŸÖ •ÖÖÑ“Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü… ¾ÖÆü †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †¬µÖµÖ−Ö-ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß ´Öë ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü úÖê ¤êüÖú¸ü †¯Ö−Öê ˆ¢Ö¸ü úß ¯ÖãÛ™ü ú¸ü ÃÖúŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖÃÖê ˆÃÖê †ÖÓŸÖ׸üú ÃÖÓŸÖãÛ™ü ‹¾ÖÓ ²Ö»Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü וÖÃÖÃÖê ÃÖßÖ−Öê úß ÷Ö×ŸÖ ²ÖœüÍ •ÖÖŸÖß Æîü… ÃÖßÖ−Öê êú ŸÖã¸ü−ŸÖ ²ÖÖ¤ü ÃÖßÖ−Öê úÖ ´Ö滵ÖÖÑú−Ö †Öî¸ü ¯ÖÏ¿−Ö úÖ ˆ¢Ö¸ü šüßú ¤êü−Öê ¯Ö¸ü ˆÃÖúß ¯ÖãÛ™ü †Öî¸ü ‡ÃÖÃÖê †Ö÷Öê ²ÖœÍü−Öê úß ¯ÖÏê¸ü2ÖÖ úÖê ¯ÖÏן֯ÖãÛ™ü úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÆüŸÖê ÆîÆî… ×¿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 31 4) Ã¾Ö - ÷Ö×ŸÖ úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Self Space) ‡ÃÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ´Öë ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ×¾Ö׳֮֟ÖÖ†Öë úÖê ¬µÖÖ−Ö ´Öë ¸üÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖê ²ÖÖ»Öú †¯Ö−Öß ÷Ö×ŸÖ (²Öãרü, Ö´ÖŸÖÖ, µÖÖê÷µÖŸÖÖ, †×³Ö¾Öé×¢Ö †Öפü) êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖßÖŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖê Æüß Ã¾Ö-÷Ö×ŸÖ úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÆüŸÖê Æîü… 5) þÖ-¯Ö¸üßÖ&Ö úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ (Principles of Self Testing) ‡ÃÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖßÖ−Öê ¾ÖÖ»ÖÖ Ã¾ÖµÖÓ †¯Ö−ÖÖ ¯Ö¸üßÖ2Ö ú¸ü ÃÖúŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ¾ÖÆü µÖÆü ³Öß •ÖÖ−Ö ÃÖúŸÖÖ Æîü ×ú ˆÃÖ−Öê ×úŸÖ−ÖÖ ÃÖßÖÖ Æîü †Öî¸ü ×úŸÖ−ÖÖ ÃÖßÖ−ÖÖ ¿ÖêÂÖ Æîü… ‡ÃÖêú ´ÖÖ¬µÖ´Ö ÃÖê †¬µÖÖ¯Öú ׿ÖÖÖ£ÖáµÖÖëÓ úß ú´Ö•ÖÖê׸üµÖÖë úÖê •ÖÖ−Öú¸ü †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †×¬Ö÷Ö´Ö úÖê ÃÖã¬ÖÖ¸ü ÃÖúŸÖÖ Æîü… ‡ÃÖê þÖ-¯Ö¸üßÖ2Ö úÖ ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… †¯Ö−Öß ¯ÖÏ÷Ö×ŸÖ úß •ÖÖÑ“Ö - 2 1. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ²ÖŸÖÖ‡‹… 2. †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖê úß –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ ´Öê ˆ¯ÖµÖÖê×÷ÖŸÖÖ Ã¯Ö™ü úßו֋… --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 32 2.2.4 †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ó (Characteristics of Programmed Instruction) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ¯ÖÏ´ÖãÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ó ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ Æîü : 1) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ´ÖêÓ ¯ÖÖšü¶-ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖê ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü †Ó¿ÖÖêÓ ´Öë ×¾Ö³ÖÖ×•ÖŸÖ ú¸ ¯ÖœÍüÖµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 2) µÖê ”ûÖê™êü-”ûÖê™êü †Ó¿Ö ¯Ö¸üïָü ¸êüÖßµÖ²Ö¨ü ÆüÖêŸÖê ÆîÆî… 3) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ ×−Ö¤ìü¿Ö−Ö ´Öë ¯ÖÏŸµÖêú ¯Ö¤ü †¯Ö−Öê †Ö÷Öê ¾ÖÖ»Öê ¯Ö¤ü ÃÖê ŸÖÖÙúú ºþ¯Ö ÃÖê •Öã›ÍüÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü… 4) ÃÖßÖ−Öê ¾ÖÖ»Öê úÖê ÃÖŸÖŸÖË ¯ÖϵÖÖÃÖ ú¸ü−ÖÖ ¯Ö›ÍüŸÖÖ Æîü… 5) ׿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë êú ¯Öæ¾ÖÔ ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü †£Ö¾ÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ –ÖÖ−Ö úÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¬µÖÖ−Ö ¸üÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 6) †−Öã¤êü¿Ö−Ö êú ˆ§êü¿µÖÖë úÖê ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú ºþ¯Ö ´Öë ×»ÖÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü … 7) ׿ÖÖÖ£Öá ¯ÖÖšü¶-ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß úÖ Ã¾ÖŸÖ: †¬µÖµÖ−Ö ú¸üŸÖÖ Æîü ÃÖÖ£Ö-ÃÖÖ£Ö ¾ÖÆü †−Öã×ÎúµÖÖ ³Öß ú¸üŸÖÖ Æîü… 8) ׿ÖÖÖ£Öá êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü úÖê ÃÖ´Öã×“ÖŸÖ ¯Öéšü¯ÖÖêÂÖ2Ö (Feedback) ¯ÖϤüÖ−Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 9) ׿ÖÖÖ£Öá úß ¯ÖÏŸµÖêú †−Öã×ÎúµÖÖ ˆÃÖê ‹ú −ÖµÖÖ –ÖÖ−Ö ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖß Æîü… 10) ׿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úß †−Öã×ÎúµÖÖ†ÖÓê êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü þÖ-´Ö滵ÖÖÑú−Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ŸÖ¤ü−ÖãÃÖÖ¸ü ˆÃÖ´Öë ÃÖã¬ÖÖ¸ü ŸÖ£ÖÖ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ−Ö ³Öß ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü… 11) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ×¿ÖÖÖ£ÖáµÖÖë úß úךü−ÖÖ‡µÖÖë †Öî¸ü ú´Ö•ÖÖê׸üµÖÖë úÖ ×−Ö¤üÖ−Ö ú¸ü ˆ¯Ö“ÖÖ¸üÖŸ´Öú †−Öã¤êü¿Ö−Ö úß ³Öß ¾µÖ¾ÖãÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü… 12) †¬µÖÖ¯Öú úß ˆ¯ÖÛãÖ×ŸÖ êú ײÖ−ÖÖ ×¿ÖÖÖ£Öá ÃÖã÷Ö´ÖŸÖÖ ÃÖê †×¬Ö÷Ö´Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü »ÖêŸÖÖ Æîü… 13) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ´Öë ¯Öã−Ö²ÖÔ»Ö−Ö êú ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖêÓ úß ¯ÖãÛ™ü ÆüÖêŸÖß Æîü… 14) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ †−Öã¤êü¿Ö−Ö ¯ÖÏ2ÖÖ»Öß ´Ö−ÖÖê¾Öî–ÖÖ×−Öú †×¬Ö÷Ö´Ö ×ÃÖ¨üÖÓŸÖÖê ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü… 15) †×³ÖÎú×´ÖŸÖ-†−Öã¤êü¿Ö−Ö «üÖ¸üÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ÷ÖŸÖ ×¿ÖÖ2Ö úß †¯ÖêÖÖ ×¿ÖÖÖ£Öá †×¬Öú ÃÖßÖŸÖÖ Æîü… ׿ÖÖÖ ´Öë ÃÖæ“Ö−ÖÖ ‹¾ÖÓ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ŸÖú−Ößúß : 33
Description: