Don Kişot

260 Pages·1976·4.44 MB·Turkish

by  Miguel de Cervantes Saavedra

.I
Miguel de Cervantes Saavedra
Don
Ki~ot
bnsoz:
Nalan Barbarosoglu
<;:evircn:
Nazan Altay
•
Rcsimleyen:
G. A. Harker
.SHY
Istanbul
Say Yaymlan
100 Temel Eser
Don Ki~ol -Miguel de Cervantes Saavedra
ISBN 978-975-468-594-7
Bu kitap, ozgi.in yap1 bozulmadan, James Baldwin'in
1910'da yay1mlanan uyarlamas1 esas ahnarak 12-15 ya~
grubuna uygun bic;imde indirgenmi~; baz1 istisnalar dJ
~mda ozel adlar Ti.irkc;ele~tirilm~tir.
C::eviren: Nazan Altay
Resimleyen: G. A. Harker
Bask!: Lord MatbaaCJhk ve Kag1tc;Jhk
Davutpa~a Cad. Eminta~ San. Sit. No: 103/430
Topkap1-istanbul
Tel: [phone]
© Say Yaymlan
Ankara Cad. 54/12 • TR-34410 Sirkeci-istanbul
Telefon: [phone] • Faks: 0 212-512 50 80
e-posta: [email protected]
web: www.sayyayincilik.com
Genel Dag1hm: Say Dag1hm Ltd. ~ti.
Ankara Cad. 54/4 • TR-34410 Sirkeci-istanbul
Telefon: [phone] • Faks: 0 212-512 50 80
e-posta: [email protected]
online sah~: www.saykitap.com
i<;iNDEKiLER
ONSOZ
Hayahm Sec;en Bir Kahraman Olarak Don Ki~ot
(Nalan Barbarosoglu) ...................7
BiRiNCi BOLlJM .........................1 3
La Mancha'h Onlii Asilzade Don Ki~ot'un Ki~iligi
ve Ugra~lan ..........................1 5
Don Ki~ot'un ilk Maceras1 .................2 0
La Mancha Kahramamnm $i;lvalyelik Unvamm
Ah~1 .................................2 7
Handan <;tkhktan Sonra $6valyemizin Ba~mdan
Gec;enler ..............................3 3
$6valyemizin Stkmhsmm Sonu ............ .40
Papaz ile Berberin $6valyemizin Kiitiiphanesinde
Yaphklan Tetkikler .................... .45
Don Ki~ot'un $arap Tulumlanna Hiicumu ... .48
Don Ki~ot'un Yeldegirrnenlerine Hiicumu ve
Diger Kayda Deger Maceralar .......... .53
Kaybedilen Migfer ........................6 2
Koyun Siiriisiiyle Macera ..................6 7
Marnbrino'nun Migferi Nasll Ele Gec;irildi? ...7 6
Don Ki~ot Birc;ok Talihsiz Mahkurnu Nastl
Ozgiirliiklerine Kavu~turdu? ............8 0
Sierra Morena'da (Kara Daglar) Don Ki~ot'un
Ba~ma Gelenler .......................8 8
Sierra Morena Macerasmm Devarn1 ..........9 5
Dulcinea'ya Mesaj ........................9 8
Sanc;o Panza Yolda .......................1 05
Rahip ile Berber Tasarladtklan i~i Nastl
Ba~ardtlar? ..........................1 08
Handa Cereyan Eden Diger Olay ...........1 26
Don Ki~ot'un Biiyiilenmesi ve
Handan Hareket ......................1 30
iKiNCi BOUJM .........................1 43
Don Ki~ot'un Hastahg1 S1rasmda Rahip ve Berber
ile Gorii~mesi ........................1 45
Toboso'lu Dulcinea'y1 Gormeye Giden Don
Ki~ot'un Ba~mdan Gec;enler ............1 58
Sanc;o'nun Dulcinea'y1 Biiyiilemek ic;in
Gosterdigi Maharet ...................1 63
Don Ki~ot'un Hokkabazlar ile Maceras1 .....1 69
Don Ki~ot'un Aynalar $ovalyesi ile
Kar~Ila~masi .........................1 75
iki $6valye Arasmda Miithi~ Bir Kar~1la~ma .182
Don Ki~ot'un Aslanlar Macerasmda Gosterdigi
Biiyiik Cesaret .......................1 94
Sihirli Sandal Maceras1 ...................2 02
Diik ile Dii~es ...........................2 07
Dolorida'nm Ba~mdan Gec;enler ...........2 21
Sanc;o Panza'mn Ada Valiligi Vazifesine
Ba~lamas1 ...........................2 27
Sanc;o'nun $ehrin Anahtanm Teslim Almas1 .. 231
Sanc;o'nun Ada Valiliginin Sana Eri~i .......2 37
Beyaz Ay $6valyesi Roliinii Kim Oynami~h? .244
Dulcinea'y1 Biiyiiden Kurtarmak ic;in Sanc;o'nun
Yaphklan ...........................2 47
Don Ki~ot'un Evine Donii~ii, Hastahg1,
Vasiyeti ve Oliimii ....................2 50
Don Ki~ot'taki
Ana Karakterler ......................2 59
Diger Karakterler .....................2 59
isimsiz Ama bnemli Karakterler ........ 260
ONSOZ
HAYATINI SE<;EN BiR KAHRAMAN
OLARAK DON Ki~OT
Akdeniz'in kabma sigamayip Cebelitank Boga
zi'yla Atlas Okyanusu'na a<;Ildigi giineybah ucun
da, ispanya'da, giiniimiizden 601 y1l once Ocak
1605'de okurlanyla bulu:;;ur Don Ki~ot. Kitabm tam
ad1 "La Mancha'h Yarabc1 Asilzade Don Ki:;;ot"tur.
Ve 601 yildir, H1ristiyanlann kutsal kitab1 incil'den
sonra en <;ok okunan, en <;ok <;evrilen roman ola
rak dola:;;1r diinyanm dort bir yamm. Unii, yazan
Miguel de Cervantes Saavedra'y1 kat be kat a:;;ar.
Neden? .. 600 yild1r, diinyanm birbirine benze
meyen cografyalarmda, farkh iklimlerde ya:;;ayan,
farkh farkh dilleri konu:;;an milyarlarca insan Don
Ki:;;ot'u neden bu kadar sevmi:;;, benimsemi:;; ve
kendine yakm hissetmi:;;tir? Ve neden "Donki:;;ot
luk" biitiin diinya dillerine bir deyim olarak gir
mi:;;tir?
50 ya:;;lannda, saglam, zay1f yap1h, ince yiizlii,
sabahlan erkenden kalkan, ava dii:;;kiin bir <;iftlik
sahibi bir adamd1r Don Ki:;;ot, Don Ki:;;ot olmadan
once. Okudugu :;;ovalyelik hikayeleri onu i:iyle de
rinden sarar ve etkiler ki, bir :;;ovalye olmaya karar
verir. Yanm birakilmi:;> ya da sonu gelmeyen hika
yeleri tamamlamak i<;in yerini yurdunu b1rakarak
yollara dii?er. Sahip olduklanna bir ideal ugruna
s1rt <;evirir. Yal?achg1 gen;ekligi tersyiiz edip kendi
ger<;ekligini yarahr Don Kil?ot. Hayallerinin ardma
dii:;;er.
Don Ki?ot'un hayalleri, hayahmn Simrlarm
dan, ya?ama ko?ullanmn dayatmalanndan bii
yiiktiir, hayat gen;ekliginden daha ger<;ektir. $o-
7
alye giysilerini i.istiine g~irip migferini takt1g1
ndan itibaren bir ~ovalyedir Don Ki~ot... $imdiye
adar okudugu, dinledigi ~ovalyelerin bi.iti.in ozel
klerini kendinde birle~tirir, kendini (ki~iligini,
ayahm) yeniden yarahr ve kendisine verilen/su
ulan degil, kendi yaratt1g1 bir hayatl se<;er. Av
terakhs1 bir <;ift<;i degildir artlk. Hayatmm ak1~m1
egi~tirecek bir s~im yapm1~ ve se<;tigi, i.istelik
~vresinde somut bir kar~1hg1 olmad1gl halde se<;
gi bir hayatm i<;ine ahlm1~hr. Ozgi.ir iradesini ha
~kete ge<;irmi~, se<;mi~ ve kendini bir "~ovalye"
larak atam1~hr hayatm i<;ine. Don Ki~ot'un haya
nda anahtar sozci.ik, "se<;mek"tir.
Ya~ad1~ <;ag ve ortam di.i~i.ini.ildi.igi.inde, ·~o­
alyelik' sadece bir unvan degil, bir ya~ama bi<;i
tidir. $6valye olmak, oldum denilince olunan bir
~y degildir i.istelik. brnegin, sava~a katilan ya da
tva~an herkese ~ovalye denmez. $6valyelik, an
lk uzun bir egitimden sonra, yeterlilik kamtlan
lktan sonra alman bir unvand1r. Ve ~ovalyeligi
)syal ve siyasal konumu yi.iksek, yonetici s1mftan
;enyor" ya da "kral", torenle verir. Genellikle
Jrtu gi.inlerine denk getirilen torenlerde ~ovalye
jaym1;-, omuzuna senyor ya da kral ya da yetkili
ir ba~ka ~ovalye k1hcmm s1rhyla dokunur. Bu to
~nden ge<;meden ~ovalye olunamaz. (Oysa, Don
i~ot'un seri.iveninde, 'adaletli bir di.inya' ozle
liyle atma atlayan Don Ki~ot'a ~ovalyeligi, adalet
·razisinin eksi kefesinde durdugu kabul edilen
I<;lularm di.inyasmdan gelmi~, kaba saba bir han-
verecektir. Ya~amm bir trajedisidir bu; bir yan
an da ger<;egi.)
Hayallerinin sonsuzlugunda "kar~1 koyulacak
tldmlar, di.izeltilecek hatalar, giderilecek hakslz
klar, cezalandmlacak su<;lar, odenecek bor<;lar"
'On Ki~ot'u bekliyordu, bir an once yola <;lkmahy
t. Once kendine bir ad bulmahyd1... Uzun uzun
li.~i.indi.ikten sonra koydu adm1: La Mancha'h
•on Ki~ot... Ve k1S1fh olanaklanyla ztrhmt, migfe
ni elleriyle yaph, macerasmm aynlmaz par<;asi
Cihz ah Rocinante'yi haz1rladi ve en biiyiik a~k1
Dulcinea'y. yarath zihninde; ugruna oliinecek bir
kadm ... A~k, ~ovalyeligin olmazsa olmaz nitelikle
rinden biriydi. Her ~ovalyenin kaderini yonlendi
ren bir kadm olmahyd1. Madem boyle bir kadm
yoktu Don Ki~ot'un hayatmda, o da yarahrd1; en
gin hayal giicii ne giine duruyordu ... Don Ki~ot
dii~iindii ve Dulcinea gen;eklik kazand1. Boylece
Don Ki~ot, Dulcinea'yla birlikte a~km1 da sec;mi~
oldu.
Evinin kap1s1m c;ekip c;•khgmda, Rocinante'nin
s1rtma atlay•p dik omuzlanyla oturup oniinde
uzanan yola gururla bakhgmda biitiin gec;mi~in­
den s•ynlm1~h Don Ki~ot ... Hayallerinin kilavuz
lugunda, kendi hayahm sec;en bir adamd1 arhk.
Bir ~ovalyeydi; sec;tigi ve ugruna ba~koydugu er
demlerle donanm1~ soylu bir ~ovalye... Bundan
boyle, diinyanm rum gerc;ekleri, Don Ki~ot'un ha
yalleriyle yer degi~tirebilirdi. Ve degi~tirdi de.
Don Ki~ot'un soluk ahp verdigi diinya, kendi ka
fasmda yarathg• diinyayd•; ona verilen, sunulan
bir diinya degil. Hayat onun hayahyd•, sec;tigi ha
yah ve sadece kendisinin gordiigii bir diinyaya
ya~ayacakh. Kararh, inanc;h, cesur, korkusuz bir
~ovalyeydi Don Ki~ot. Kim ne derse desin ... Diin
yamn somut gerc;ekleri, Don Ki~ot'un soyut ger
c;ekleriyle ba~edemezdi, etmemeliydi.
Don Ki~ot'un sava~1, ~ovalyelik ruhundan gi
derek daha az pay alan diinyamn gerc;ekligine
ac;•lmi~hr. Bu sava~ta Don Ki~ot, yoluna c;•kan Ka
rakac;an'm rahvan ad1mlanna ah~km Sanc;o Pan
za'y• da kaderine ortak eder etmesine de, Sanc;o
Panza'nm hayat kar~1smdaki derdi ba~ka, kayg•la
n ve ozlemleri ba~kad1r; Don Ki~ot'un sec;tigi de
gerlerin tam kar~1h degerlerle varhk kazanm1~hr
Sanc;o Panza ... Don Ki~ot'un s1rt c;evirdigi tum de
gerler Sanc;o Panza' da cisimle~mi~tir adeta ... Bu
kar~1thk onlan birbirine daha da baglar. Don Ki
~ot, Sanc;o Panza'mn kar~1 c;•khg• her ~eyin yamn
da ya da ic;inde yer alarak ya~ar seriivenini; Sanc;o
9
Panza ise Don Ki~ot'a kar~t c;tkarak. Tiim seriiven
lerde, farkh degerler bir aradadtr; okuru her defa
smda bir c;ah~ma beklemektedir. Hayal diinyast
mn gerc;ekligiyle ya~anan diinyamn gerc;ekligi hep
kar~t kar~nyadtr.
Don Ki~ot'un seriiveninde -resim sanatmda
birc;ok tabloya konu, edebiyata esin kaynagt ol
mu~-'yeldegirrnenleriyle sava~' tipik ve sembolik
tir. .. Hayatm en biiyiik "sac;ma"stdu bu sava~ ...
Yeldegirmenlerini bir dev olarak goren ve kthCiyla
iistlerine yiiriiyen Don Ki~ot, onlan yeryiiziinden
kaldtrmaya kararhdtr. Kararhhgmm arkasmda
"kotiiliikle sava~mak gerekir" inanct yatmaktadtr.
Sanc;o Panza'mn yakanp yalvarrnalan kar etmez
ve Don Ki~ot, ahm yeldegirmenlerine surer. Sonuc;
mah1mdur. Htrpalanan ve yenilen Don Ki~ot'tur
yine. Ama Don Ki~ot, yeldegirrnenlerine (devlere)
sava~ ac;ilabilecegini gosterrni~tir. insan soyunun
cesaretini ve korkusuzlugunu, direnmeyi ve kar~1
c;tkmayt gosterrni~tir. Bu gozdagt ve bu ba~kaldm
bile yeterlidir devlerin sonsuz otoritesini sarsmak
ic;in. Otorite, dimdik ayakta olabilir ama Don Ki
~ot'un her kthc; darbesi otoritenin yiireginde bir
yara a~;nt~hr. Yara ne kadar kapamrsa kapansm,
izi kalacak ve Don Ki~ot'un ~am yiizytllar boyu in
sanoglunun efsanelerinde yerini alacakhr. Don Ki
~ot, olanakstzhgm aym zamanda bir olanak da
olabilecegini kamtlamt~hr. Sava~m sonunda, San
c;o Panza'nm kollannda iistii ba~t parc;alanmt~ ve
rum yenilmi~ligiyle uzamrken, aslmda yaralanan
otoritedir. Bu anlamda Don Ki~ot'un aldtgt yara
lar, otoritenin aldtgt yara yamnda bir hic;tir. Don
Ki~ot, seriivenlerine kaldtgt yerden devam ede
cektir. .. Ama yeldegirmenleri (devler) tarih kar~t­
smda saldmya ugramt~ bir otorite olarak zaman
• Antik efsanelerdeki, tannlardan ate~i c;aldigJ ic;in kendin
den kat be kat bi.iyi.ik ve agu bir kayay1 tepeye c;1karmaya
mahkfim Prometeheus'un eyleminden de "sac;ma"d1r. So
nuc; olarak, bunu goze almasma ragmen Prometehe
us'unki bir cezad1r. Oysa Don Ki~ot'unki bir sec;im.
10