• ILBERO RTAYLI • V IMPARA'TORLUGUN •• EN UZUN YUZYILI hi! yayın İlbeOrr tayKliıt apları GeleneGketleenc( eTğüek eHnidlYi a)y ın İmparatoErnlU uzğuYunün z yı(l2Bı.a sHıi)lY ayın AlmaNnü fuzuOnsdmaa nİlmıp arato(r2Bl.au sğKıua) y naYka yınları TanzimaCtutmahnu riyeYtöenYeetrGieemll en(e2ğ.iB .aHsiYıla) y ın İstanbuSla'ydfaa(nl2 a.rB HaislYı a)y ın İdaTraer i(hHia zırlHainlYı ayyoırn) Deneme(lHearz ırlHainlYı ayyoırn) Eskikitaplarim.com iÇIENKDi·LER BiriBnacsikÖ ınys·a.ö . .z. .... .. . . 7 �kinci ÖnBsa.ös..zk. .ı.y....a.. D GİRİŞ İmapratoErnlU uz�uAunsn .n .... .... .. ..: . 11 HlRlNBCÖİL ÜM AlemSdualrMt,aa hnm vueKd a va·.l ..a...l ı 27 İKİNBCÖİL ÜM OsmaUnlluıs lYaernıin.çı.an.ğ ı 47 ÜÇÜNBCÖÜL ÜM OsmaTn·laır iBhaibAn-lAdıise r ı 71 DÖRDÜNBCÖÜÜLM AydMıunt lavkeMi eyrekte zRieyfeotr.çm.il. a r 07 BEŞİBNÖCLiÜ M LAiHku kvuekE ğitimin Gelişmesi 133 ALTNICBIÖ LÜM Reformculann Çıkınazı 157 YEDiNBCÖİL ÜM TanzAidmaavmteı T anzTiompaltu mu 170 SONUÇ 207 DİZİN 2215 B!R!NO!B ASKIYA ONSÖZ Olluıtmaiz:rlihnç iylaerrıiy mü zyıibdüıtrüe,nn gelrlaeğrmeen b ilim ıllhıuıısımnı.urgltıtkn alzıakn aarna §tıromarltaarky oay abilmiDüş·l erdir. tltmıtııcytJıo rumlamoal anağzıanmaınnz amagni rdçiığkim aazraş,i vle· t'lvıtt ıl dlt.ilphanderinv epç earliışşkamaın sliıtğlıanam ralaağrmienna 1J"Iı"rıIııf,r nşhnnaqlialr ilmt saerihçainlliaky ıvşeyı önnıt eimy ientkiyle lıımcttılttl ıd!üCzC!eIycd eAdvirru.pü al keleorlidnudgğeiu b Tiü rkiytea'·d e t'.çlUltııarr'a ı§rtmayyöan elteencsetki tvüeml aelrfi o nlyaork tuyra,l nız 1>11y ıılmıdcea{j işTeü.rnk iyes'onriunn laanrlıanmıia skt evğeüi l kemizi lımmco-tkbbi i ri tiig cüçv ardTıürr.ak y dınbluarnıui nç inkdiit ra rihi lıWnıbNiı.ryı la klaşyıomrluam lagmaökr evve\. s orumluluğduunyum u§• lardoırn,l arbıanş arılkaaryınnaıdğnaıb udur. I<:sdlücn/y anbıinr çüolkk esionlddeu gğiub Tiü rkiydee't daer ihçl kr uzubni rs üriem parattoarrliuhkgi önrikne dmölnie miyyalne1i,5 -17. ullzuıylolğau1bn'i lbrai çimidleg ilenvmei1 ş9ly.eü rz yılmdaokdie rnleş· meuek arşbıil imislegglei c ikmiştir. T1a9n4z0i'madltöa nredmai üzerine IIIl.n alcOı.Lk .,B arkaCn.B, a ysuEn.Z, . K araRl.,K aynavreO .C . .C:artça rafıynadpaınlb iarnk kaaçl ıacrıa ştıdrımşaı nödzee,l lOiskmlaen li Imparatorlsuiğyuanmsuoandl e rnleşimlegsuiiy naen mamiTşütrıkd. e rıoıkrasitsairniihnsi inyila,v s eah ukukkuir umlaanraılni zeilyaell em ak gibgiü çb igrö reov yiı llaPrrdoaTf a.r ıZka feTru nayyaü klenmBiuşti. güni sgee nkçu şakbtiagrnr utpa riThüçrik,i ysei'ydaes al modernleşme ninT,ü rkd emokrastiasriinhaiirnna iş tırmakYtaaklıagnre .l eceskotne ı;üzyılıtmaırziıhaniy ndiı nlaartaaşnt ırmaslaayrıısnaı rtnaıcna l}kıunıa· kuy oktur. 7 Modernleşomleg usunkutjnk l•2n! 1.1 Uıykıaldaa r uzanmOayktadır. Ila bud önemTcea rş1ı5 -1y7ü.z yı.lrvl e1a 9y.ü zyıilkıinn ycair ıskmaip sa· unna raştırmhaalcamri nbdieir l ghia lne yoktu1r8..v e1 9.y üzyilların lılrtıorpfl,u mksuarlu mlakrüıl,tt üarr ihi, ivşelt eanrmteısşiıo llagruank· luşmagseır ekkeonn ularBdui krü.ç ükki tabpö ylbei tra rfişmyaayraa ri olalJiulmiurd uyklaal emael ınTdaın.z imdaötn emöin,c evseis onrasıyla lıu.oünTküür kiyeo'lnuişnu muynöun lendvieri eynai r aştıbroıltl aırpt ı· �ılmgaesrıe kbeinrk onudur. Elea ldığıdmöınze mk uşkusuz Tsüardket caer ihçilçearliınşimanl a r·ıyalyad ınlanBaamlakza.vn eO rtadoüğluk eilnedriem kesldeakşlarımız l,aıy nkıa ynaklar üzerinidnee eklaermyşeaıkplımı akmlıgıze rekmekte dir. Türkçe bbuellugnedlubeğiruzii mnu lusaarlş ivlekraidmiaıFr e,n er f'atrilchBaanleksavinenO ir,t adoğu ülkeulleursiaanrlidş velkedire io r· talbci bri linÇle,d ebğierrlliekntldeii yrOimyzes.a yüzytıalihrliainrb ıinr lief yeatpanlaçroıcnu kloalrabırı-u günüBna lkavnelO ır tadoğtualrui hçi l(ttia,r ibhiir liykatzea mamaktadırlar. Olkemimzoidne rnleştmaer ihyianzia rkkeany nabke lgeklaedra r tu trırlbıi rd üşünysaekll aşdaı mg erekmekteOdsimra.n mloıd ernleşmesi, modernlebşüetnüü nl keletrairnii hlike a rşılaştıdrüışlilanrüalkm elidir. 19y. üzyiıçli bna şvurulkaictaavkpe s üreylaiy ıkno llieykosnlaısıının mrıy oktuTra.n zimdaötn emiil deo ğrudialng iollias ne yahatnarnelerin sayıbsiıly eü zlebruil maktaBduık ra.y nakltaürmıeny akıntıanria mak t�et utabrilyııo ruyma pmagkü çtür. Kitapktual lanıklaaynn akların zikryeedtiilnmi(elYsdaiiby alnec ı dildveeO smanlkıacyan aklTaürrıknç evlaerrsiba u nlavre rilTdain)z.i mrıdtö nemiiçn i toplbuib ıi bliyogdreanfeymae sgiinrei şrnebkuç alışma mn sınırldaırşııç nıak abra,zy �e nvieyya.e teriinşclee nmedsiağnidmnı iğ ı Twnııldaerğai nem eçyabaladım. Bu değinomlealbeirlm iurtyslaeur arlı kılamc.a ğı Mart1 983 n 1K1NC1 BASKIYA ONS()Z Osmanllmıp aıatorl1u9(jy.uü nzuynı ldaki hayatını çeşitli yönleriyle ıwl'inıloc ymüızcyyıil, ı anlamaybıi drea mnaeçmkleaa lyeamne aldığım� tlıoı{1,ru sud baztıe zlielires rünnemek müdmekğüinlT düir.k iyev'en in l•tıOlrit!and od{Jüun yasdıenğ.iışnai smr ıenlıae l ahneı t arihhçeirt, o p lıımhfHm4dç lbnu k açınıblimayrzö nteoml uyAomar .o kuyucupyoul c tıı�l·tı1•ıTt•wa wruigheül,ne ü sno runıçl earrçeveksaivngdeaet mehyienç i uvthuno Tbci;l inmeTyüernk iye tarihintie zlgekürer,süi Uhniü ilü ld.lmlcvre a bartbıilurıs ·l ubyloar umlambaikz lieçrim nü mkü·nve ya nırbliyıro ld eğiBlu.n e dendlaeh çao kb !lızg eregkölrid üğbüiml gileri fttıfsaolruauyr acnldaı rbaicçaikmo dret akyoay madyeın edim. 1B9e.n ce uil.ztuaırlit hair,i hçilikğöitmüimzsbdeieürr s luvbey orumellaae l ınıyor. Al'abluug ıe rekmlidi i ydeü şüynoürumB.u sorusyour arkheenr,ş eyden önce1·9y .ü zyıdlü nyasöızneıl,l Oiskmlaen dlüın yasçıonkaı z t anıdıf1ı· mız1 canısındayım. Buk itOaspm anIlmıp aratorl1u9ğy.uü nzuynı lkıanradş uıy ulialng i uc cevavpe rddeim efka,z ildad ioalluıar .,m oay üzyfıalrık blaık ıtşalf'a ltşmabyiaör l çündeed eonl du gaYlaipbıalt.aa nr tışvmeat laavrs iyelerin ışığımnoddae,r neld eeşnmne olgukyiut aapztta a rtışktaınğiısnıei dniın dimB.u b askıtdoap,l umdseağli şdmaeh dao ğrusu todpelğuimsşamle nin yaratttaırğiıh vseet lo plumbsialliü nzçe rianyerb ıi gri ryişa pmadku rumundayBdaızmkı.o nulavreıo layldaarhfıaa zalçam adka k açınılmaz old!uk.i nbcais kyıaypıa bnu k ita1p9y .i iztyaırli hiiçmiignze neblig rf riştGierl.e cebkuts ea tırlyaarzıadnra ıd ahitla,r ihçiledraihmbaia zfi·n kam onogirlaefrbluek a ranylaıkkı tna riahyir ınlaitmmkaakn ısan1aı fp cılacağıimnıaznaı yoBruu gme.l işbmierö lçüde akzaodrelmiukk lclanr ın o ·tes-Inbdaez,tı a bulaartı·na ştırmalclınli'ncıl rnkıdanel kmasbıan(Jal ıdır. �ugüinç inO sman1l9ıy. ü zyıliınncıee lnelyenreb iziüml kemizndede i, 'eO1's manüllık elerkionndueı aröızngıüb ri rb ilinvçelö en yargbıisrı ı •rtamedlaae l madku rumunddeağl idifra;k ayta kızna manlabruda al an rao lumlvueu mutrgue lişmeglöerirıilnd üğdüemn eüm nuniybeetllier t nckg erekir. Ocak1 987 J() GİRİŞ lMPAARTORLUGUENN UZUNASRI 0Hmunmloıd ernleşTmaenszii mdaetv riyslıen ırlanadmaahzae, s kiye ıııııbıiuroıl ng udur. Osmmoadnelrnıl eşmAevsriu palıilela arn ik arşılaş rıııyıuırıuıtıtıbıi ğrşı o kd ad eğildÇiürn.k üO smanlcıo ğrafytaasrıib hoi yıııAıvın•ınp cuo �rafyialsseıi yasiik,t isyaödnid ebni rb eraberilçiikn ılııılldlin'l,ve redi ÜlHlIem.roc zlalyoıklğ aıbn u i mparatorludekğtimaş,e ılııyltüımı ls'ios;t ekmaip sayeaşnz amanbliırt arihsel-topollugmuds aa l ııll�olwoılıawıum aÖzt.e yandaOns manlmıo dernleşsmaelsOtis manlTıü r ldycıı1k1anpis aybainrg elişdmeed eğildOisrm;a nlmıod ernleşmedsein en oluıdıl,� emrü slümna toplumldaa rkıa psarM.o dernleşmoel gusOus, ıııııdıüınlyıa sıhnadkai md initna rtışılmoansaıa ntif,e dikluernu mv e JwmI lram sarsılmadseığniış,i kulğirğaem asbıinrıl ikte gBeut dierdiğ.i ıı ınenlbni ry üzüydaüm;a m üslümanlkaard arh,ı ristiyvaend liağreıdr i n� Jelü'yIenl erdiekn aip sayoarnt aykü züydDüi.n d ışbıi rh ayavte d üşünce t11Arvzruıp,dai llervienb iinl iminin ektakmiunh laiyğaitk.ıa d aari lhea yutınddaa g elenekksaellı plasraİrns ılmOassmia,n lTıü rkiyesiönndceen Husyaç arlığındaki müsalrüamsaınndldaaa gr ö rülüyorAdyunı. d eği§ ınelbeirrs ürseo nrHai ndistmaüns lümanlardıang ıünn demigneel di. Hert opluzma manıank ışiıç insdüer ekli değişiOms mgaençltiıor pir. )m ıu d ıa k uşkus.bu uz geneklu ralın dışındaÜ sktaelloai mtkao zp.l umun siyasöarlg ütoül anO smanliım paratorludğouğnuunşv ue y ükselişi tari hinh ızlanıdb ıiğrd önemrea stladıgğöırneia,m paratorlkulğausnid kön e· mi diye nitelediğiilmkdi özr ytü zyılıbnidlaOe s manıl toplumunduni lindkeü,l türünddien,s ienla nvçe ö rgütlenmesmianldiae,s, k ei-riadryt u pısınddeav irddeenv irbeü yükd eltişiklgiökzleçe arr paBru. d eltişmcler- ll dektie ekt keknü çüOks maınb leyll�çlonkdk canv imbliiirm paraiorlugil geçioşl gudseuğ ilhdıizrbl;iı yr a pısdaelğ işgiemç irYeenn içdaüğn yası nıkno şulluayrmıanz ao runludlabu uğd ue ğişiörnndeem bliirr o oly na• mışt1ı4.ry ü.z yıOlsımna nşlaıi :v.reid ivakna tiibli1e 6 -17.y üzyıldaki mcslckdıaa şylndaıir lkiu llanrnaz14l.ya ürz.y ıalsıkned rüiz evneis avaş t<•knio1 l6oY:.jÜ izsyıldafkairnkdleTınod pırrda.ük z evneim alyia piıç in dea.y nşıe ysö ylenebgiilbeaics;eıö ğlni e mlOissmia ntloıp lumuçneuşni tli �ınıflmaernısnubapi reyldeürşiünn üdşüün,yg aö rüvşeüy_ a şabmi çimin dob uf arklıglöazşlmean ebilOmsemkatnemldoıid re.rn leşom etsoip;l um dakklu rumların, dbeiğrieşymleveesr niiinnhi a yet tvoeps liuymassaall örgütlenomdeanğoiıln a dne vleytaipnı sdıank ıa psTara.n zitm oalayı nınha leyno ğubni tra rtıkşomnau soul mabsuın dan dolayıdır. Osmantloıp lumunun modernleşmesik,l amsotidaker rnilfeiş menin olang;e lişmiş toplumuna zgöezleilbşlimitriko'şlp elrutiman rianf ından nlınm(amsiım etisgmiebb)ii, rt ürnceaynllea şılMaomdaezr.n leoşlme gusuk,a bbai dre yişvlaer;o·ld aenğ işmdeenğiinş me1s9i.yd üizry.tı olp lumuy enbii dre ği·şi mvemeksaiz anmıAşmtaıb ru.t ardiafh mio dern leşmoel gusunneudne nihnait,tn ai.t eliğini yaeçtımkelmaemkatyead ir. ModernleşOmsem,a nüllık esisnadldete ğişdeındş ü nyanzıonr larnasıyla meydagneal meYdaiş.a mvıanr olkaanl ıplakrıırnıılnyı anlansbıiuz h ar mideniyeltiimnainndl,ea mri,r yovlelh aann kaleasnendr eiğ ilŞdairrk. yaş:ızdaımğaıçn i zgisdienğiinşç,ee nve r dünyankıenni db ilincdien de fnrkvıanradK ıu.ş kusuz kid ehğeirşştediyeğidinen lie,r inind üynaşadığı yni lkee nddiü nyasfıanrıkonll ıd uğuansuıs la ptaByaatntı o plumuydu. AvrupRaö nesanbsedrayina, ş amdıenğ işttiağriçinihiz ,gü isstiü nydeen i Hşnmalara gfaerçkteidğiiynMoior udsnui.1e7 r4 5'dFer ansAıkza demisi udınşaua çıklabmualduan uyo7 >.y. ü zyısloınnu n dag czginlCehradredni< n< Asaytaa ldeetm ektAivrr,u pias seü redkel•i �işbeindr ü nyaddıiry>o>r( d*uA) v.r updau;r ağbaindr ü nyagdeal işme ve ileılemyeanşiandm,eı ğ iştirkmeenndiiönnz egü b ioi·l goul mıai sle övünçlüAyvdrüu.pd aü nyandıinğ ekrö şeletrainnıiyv oekr a rşılaştırma yapıyoArvdruu.p al1ı5l.y aürz yıblidldaeü nyandıinğ ekrö şeletrainnıi tasne yahatnaomkeulyeorrilY aerndiıç.Aa vğr,u palkıednadh ia yatta r zınıüns tünlüdğaüibnrie br i lidnoçğ urAdcua.b Aav,r upa dudreağan dl�dtün yanıönb üpra rçasdıadn eağ işme kfaibkurelit ntii rgmaey re tinmdiey dİid?d iatreirısnAi knd ee nni zdioğusbuu,m odeglöiz lemekte (•)M .D cvezeI,' Euıe·tlo emp oen dae l af idnu X VIIe Is iecPlaer,1i s9 7s.03 ,. .1 2 vey avayşa vbae§n tmleorndleukktçbaea lııtvlek.l aınzd ilidlaivnrdaenn mıştırÖ.ze llkil1e8 .y üzyOısmla;nı ld nüyasnını,A vruapyıv eR uysayi baeznn aivb,a eznu tsacag ölzmelediigb rid öenmdiD.a haısb ug özelm ve mukayseea trkı yazıvyeat anıımatk ouno lmuştDuo.ğ luluras ava§m ey danrlnıadas,o rna:t ciartedey züyüzeg lediklerAivr uapydıa hyao gnu bri biiçmdei lzmeeyeb aşlalamdrıış1.8 .y züylıO smnalıs feartenianelerbiu gün Avruap tarhiçiler;kiendniitn oplmulannınt arhiii çink lulandıkları kaynaklaro lumştur1.8 y. züylıınÖs manlısAıvr upav eR usyaya nçalka tılıb rif kiiri lkmiii çindeb.a kmıı.şr tAmbaub akıv§e bl inicine vrimbili e Omsanldınü yasnıdaö nemldiğe şimelreinv arloduğnuug ösetr.i Brüykü Petrod evirdneRu syayeaçl igd ine MehmeAdğ aÇ,a nn yapıtğgıeç itt ö renvie. y enip ortokdoülze nidnne <>d iyseö etzmek· tdei.rA maI IK.a treniaR usyasgıdninae eçlMiu staRasfiha -PaşRau sya mn tavsinriie traflıac vet kadikrarb iri afdeyley apmakatdı.rY irmis.ekiz ÇeleMbeih meEtfen d'nini Fransabyaak ışıPnotıs,d a'.amg dine eçliAh medR esmEif ein'nidn; odr,ub limilerv ed evletd züeni üzerindekia yrnı tlııv eo lumlub temilemelreit amamlamaırk,t ad Osmanilsnıa n1ı8 y. züyıldbaerin b ulnuduğum eknaıv ez amaçnzi gsiinib şakaıb liniçel göreym,ed nüyat arhiiinv ec orğayfasıtnamım aya başldaı1.8 y. züyılnıO smanloıku ryazlaaırra arsıdİala rtıkb rit üra yıdn zümred oğmuştuL.a ticneöğ rneen Osma-nTkülı arydnaılnv radıDi.m itri Canitmtiri' nİ stanulbdadkois tnl aaarsnıdaM avroaktoorldvaebr ir m üs lümaonal nN efiymoğüklmeum elLa tnicbel iyiolrardı1.7 .y züylıs ounnun tarhiyazılcarnııdaHne zarfHeünsne yEifne nYduin,a ncLaat,n iceö.ğ rne miştMi.er kallıark eravnıneaks iG altaak adı(sYaın ylaıH oca)M ehmet EsaEtf enddeid aihdlLİ barhim Mütfeerirak matbaıansm ıusnahihhii d� veLa ticneö rğemnşitiH.e zarfHeünseny Einf enYduin,a Rno-mat arhiirı dne söedzenv ed nüyat arhiine bakmablsiınebn ırit arhiyazıcı1y8yd.ı üı. yıl Türkiyesindei e.sö rneğni PirizMaedhem eSda hiİbbn -iH,ad lun'un <i>inT ürkyçeçe veidir.1 8y. züyıilsn aınnınt arhieb aıkşç zi gisvieb iilnicd ğeşiyiord.uÜ nlüs aradzamN eşvehilrİib rahmi Paşai ki adted nüyat arihinni trecüme veb asıimçiın d eb ua ardae mi�v emrşiit. (Havnedmir evA ynnii'nd nüyat arhi vec oğarfyasiıel i lilgeise rl)eC rdii dil güaçtal ışmrıanladaa bud evidreb aşlan.mY ıazşıtlıarn,dl ğeaşiiki -l glireid ouğdr.u · ' Dilb ligis,iA vruap vee ksçiağ traibhli gisni,io dac orğayfab ligi snııg etidri.D ünyadarkneik lliik:v ed ğeşimelreig örnreğeb aşlabyuan zümreb yümüekted evam ett.iO msanlaıd aımb ri.a nlamdgaeri dek alan zamna kadar,y aşadırğnüıya nırnne kelrniid ef arkdeens nekornizegö ürş shaiibb rioild .uD ış dnüyai lkeen dik ounmunuk arşılarnaş ytaırglıayna yenib rik lüütra admıo trayçakı tıM.er kalrad eğşiyiodr.uB u eğliim sa- 13

İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı

Similar İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı