JOHN BERGER Doinuz Toprak Pig Earth <;;:EVlREN Taciser Belge e t m iQiNDEKiLER Bir Yer Sonmu 9 Bir A~1klama 13 La Nan M.'nin Olilmil 24 Hatirlanan Bir Dana 2.1 Kep{:e 33 Biiyiik Beyazhk 35 Paskalya 41 Bag1ms1z Bir Kadm 42 Merdiven 54 Riizgar da Ulur 56 Koy Lohusasi 74 Varhgm1 Koruyanlara ithafen 75 Gunbatimi 90 Paramn Degeri 91 Saman 122 Lucie Cabrol'un U~ HayatI 124 Patates 222 Tarihsel Sonsoz 223 5 Bu kitap bize bunlan o~eten bei;; dosta: Theophile Jorat Angeline Coudurier Andre Coudurier Theophile Gay Marie Raymond Ogrenmemize yard1mc1 ola~ dostlara: Raymond Berthier, L~c ve Marie-Therese Bertrand, Gervais ve Melina Besson, Jeari-Paul Besson, Denis Besson, Michel Besson, Gerard Besson, Christian Besson, Marius Chavanne, Roger ve Noelle Coudurier, Michel Coudurier, La Doxie, Regis I>uret, Gaston Forrestier, Marguerite Gay, Noel ve Helene Gay, Mar celle Gay, Jeanne Jorat, Armond Jorat, Daniel ve Yvette Jorat, Norbert Jorat, Maurice ve Claire Jorat, Fran~is ve Germaine Malgrand, Francis ve Joelle Malgrand, Marcel Nicoud, Andre Perret, Yves ve Babette Peter, Jean-Marie ve Josephi~e Pittet, Roger ve Rolande Pittet, Bernadette Pitt(et, Fran~ois Ramel, Fran~is ve ~nie Raymond, Basil Raymond, Guy ve Anne Marie Roux, Le Violon, Walter ve birlikte ogrendigim Beverly'ye adanrrui;;tir. 7 BiR YER SORUNU iNEGiN alnma, ogul, siyah deriden bir maske ge~irip boy nuzlara'baghyor. Deri kullan:ilmaktan kararm1§. inek hi~bir §ey goremiyor. Hayatmda ilk kez, gece, gozlerine birdenbire indirilmi§. inek ohince, bir dakika bile ge~meden oradan ~1- kanlacak. Bir y1l boyunca, deri maske, a~-b1rakma-ahm ile mezbaha, odas1 arasmdaki on ad1mhk yerde yirmi saatlik gece saghyor. Mezbahay1 i§letenler, ya§h bir adam, k~ndisinden on be§ ya§ kii~iik kans1 ve yirmi sekiz ya§mdaki ogullari. Hi~bir §ey goremedigi i~in, inek hareket etme konusunda ikircikleniyor, ama oglan boynuzlarma bagh ipi ~ekiyor, an nesi de arkadan kuyrugu tutarak {zliyor. "Bunu tutsayd1m" diyor, koyl,ii kendi kendine, "buzagla yana kadar daha iki ay bekleyecektik. Siitiinii sagamaya caktik .. Dogumdan sonra da kilo kaybedecekti. En uygun za man §imdi." Mezbahanm kap1smda inek gene duraks1yor. Sonra ~ek melerine izin veriyor. i~eride, tavana yakm bir yiikseklikte demir rayh bir sis tem var. Raylardan makaralar gei;iyor ve her makaradan ucu ~engelli bir ~ubuk sark1,yor. Bu ~engele bagh dort yiiz ki- 9 loluk bir at le§ini, on dort ya§mda bir ~ocuk kolayhkla kald1- rabilir ya da indirilebilir. Ogla:n, mengenenin kilidini irtegin ba§ma ger;irdi. idam s1rasinda, maske, kurbanm .daha edilgin olmasm1 saglar, cel lati da kurbanm gozlerindeki son baki§tan kurtanr. Burada maske, onu sersemletecek tokmaktan inegin kafasm1 ~evir memesini sagl1yor. . Bacaklan biikiiliiyor ve govdesi o an devriliyor. Bir viya diik ~oktiigu zamart -u~aktan bak1ld1gmda- ta§lar a§agidaki vadiye yava§ yava§ dii§er. Bir patlamadan sonra, bfr binanm duvarlarmm y1k1h§1 da oyle goriiniir. Arna inek, §itn§ek h1- z1yla dii§tii. Onun bedenini ayakta tutan, ~hnento degil, enerjiydi. "Neden onu diin kesmediler ki?" dedi, koylii kendi ken dirte. Ogul, kafatasmdaki bir delikten inegin beynine bir ~ubuk sokuyor. Yirmi santim ~adar derine itiyor. Qubugu oynata rak, hayvanm biitiin kaslarmm gev§emi§ olmasmdan emin olmak istiyor, sonra ~ekiyor. Anne, inegin topuguna yakm bir yerden, onbacagi iki eliyle ,kavr1yor. Ogul, bogazm1 kes meye ba§hyor ve seller gibi kan yere ak1yor. Bir an, akan kart, incecik beli yaranm dudagi olan, geni§ kadife bir etek bi~imini ahyor, sonra hi~bir §eye benzemeden akmaya .de vam ediyor. Hayat s1VId1r. Qinliler, aslolan nefestir derken yamhyor lard1. Belki ruh, nefe stir. inegin pembe bur un delikleri h.ala titre§iyor. Gozleri gormeden bak1yor, dili agzmm kenarmdan di§an sarktnt§. Kesilen dil, ciger ve ba§m yanma as1lacak. Biitiin. ba§lar, diller ve cigerler hepsi birden aym s1rada as1h duruyor. Qene kemikleri a~1k, dilsiz ve di§lerin ~emberine biraz kan bula§ tnl§, sanki biitiin dram, etyemez bir hayvanm birden et ye mesi yiiziinden ba~lam1§ gibi. Cigerlerin altma i~abet eden 10 beton zerninin iizerinde parlak, al, kan lekeleri var, yeni ac tiklannda, k1zila donrneden oncekigelinciklerin renginde. Hern kan hem beyinin Qifte terkedi§ine kar§I koymak is tercesine, inegin govdesi §iddetle Q1rpm1yor ve arka bacaklan havay1 tepiyor. Biiyiik bir hayvanm kiiQiik bir hayvan kadar Qabuk o}rnesi §a§IrtlCI. Ana, on bacagi b1rak1r -sanki artik nafoz, sayrnaya deg rneyecek kadar zayiflad1g1 icin- ve bacak kiilQe gibi dii§er. Ogul, boynuzlann cevresinden ba§layarak postu s1y1rmaya ba§lar. Ogul i§in h1zm1 babasmdan ogrenmi§, arna §itndi ya§ h adarnm hareketleri cok ag1r. Mezbahanm arkasmda, dii§:ii ne ta§Iha, bir ab ikiye ayir1yor. Ana, pgul ~rasmda bir sucortakhgi var. i§i hic konu§ma dan birlikte zainanl1yorlar. Ara' s1ra birbirlerine goz abyor lar, giilumsemeden arna anlay1§ ifadesiyle. Ana, uzun ve ko caman, diiz tabanh bir yuk arabasm1 and1ran,, dort tekerlek li bir el.arabas1 getiriyor. Ogul, her bir bacagi kiiciiciik b1ca giyla yanp derinin arasma cengelleri s1k1§bnyor. Ana, diig meye bas1p elektrikli vinci cah§bnyor. inegin oliisii ikisinin iizerine, yukan kaldmhyor, sonra tekrar arabaya indiriliyor. Birlikte arabayi itrneye ba§hyorlar. Terzi gibi cah§iyorlar. Postun altmda, derisi bembey~z. Postu enseden kuyruga kadar ac1yorlar, bu haliyle iliklenm€ mi§ bir paltoya benziyor. inegin sahibi o1an koylii, arabanm yanma geliyor, neden bu hayvam kestirmek zorunda oldugunu ac1klamak iQin; iki memesi curuyorqu, art1k siitiinii sagrna~ imkans1zd1. Bir rne meyi, eliyle kaldmyor. Ah1rda onu sagd1gi zamanki kadar s1- cak. Ana ve ogul onu dinliyor, ba§lanm salhyor ama cevap venneden i§lerine devarn ediyorlar. Oglan dort toynagi kesip koparir ve arabaya atar. Ana siit torbasm1 Q1kar1r. Sonra kesik post arasmdan ogul, gogus kernigini baltayla k1rar. Bu, kesilen bir agac1n yere y1k1lma- 11 dan onceki son baltalam§ma benzer, <;iinkii o andan ba§laya rak, inek art1k bir hayvan degildir, yemeklik ete donii§mii§ tiir, tipk1 agacm keresteye donii§mesi gibi. Baba ab b1rak1r, ayaklanm sii,riiyerek mezbahay1 ge<;er ve di§an, i§emeye gider. Bunu her sabah ii<; ya da dort kez yapar. Ba§ka bir ama<; i<;in yiiriirken ad1mlar1 daha canhd1r. Arna §imdi, sidik torbasmm basmcmdan m1 yoksa kendisin den i;ok gen<; oian kansma, kocam1§ bit' insan olarak duru munun acmas1hgma kar§m otoritesinin amans1z oldugunu hatirlatmak ii;in mi boyle yiiriidiigiinii soylemek zor. Kap1ya ula§mcaya kadar, kans1, ifadesiz bir yiizle, onu seyreder. Sonra ciddiyetle gene oniindeki ete doner ve y1ka maya ba§lar, sorira bir bezle suyunu a:hr. Hayvanm viicudu biitiin i;ewesini sarmu~tir ama artik geri}il'n yoktur. Bir ki leri diizenliyor da olabilir. Ancak, etteki lifler, kesilme §o kundan sonra hala titre§mektedir , tipk1 yazm _ftzerine ko nan sinekleri kovmak ii;in bir inegin bo"ynunun titre§mesi gi bi. Ogul, s1gir eti olacak par<;ay1 kusursuz bir simetri ii;inde ikiye aymr. ~imdi bunlar, a<;larm yiizyillard1r, binyillard1r, hayal ettigi et pari;alar1d1r. Ana, bunu rayh sistemde iterek, kantara getirir. Topu, iki yiiz elli yedi kilo eder. Koylii, kantarm oli;iisiinii kontrol eder. Kilo ba§ma dokuz franka anla§mI§tlr. Dil, ciger, toynaklar, ba§ ve obiir sakatat ii;in hi<;bir §ey almaz. Kentli ya da koylii yoksullara satilan pari;alar para etmez. Post ii;in de bir §ey odenmez. Eve doniince, ah1rda, kesilen inegin yeri bo§tur. Gen<; dii velerden birini oraya koyar. Bir sonraki yil yaz geldiginde, buray1 bellemi§ olacaktir, boylece, her sabah ve t:lk§am, sagil mak ii;in otlaktan getirildiginde, ah1rda keridi yerinin hangi si oldugunu bilir. 12 BiR AQIKLAMA BiR okur .sorabilir: Yazarm hakkmda yazchgi yer ve insanlarla ili§kisi nedir? · Bu yaz bir ogleden sonra ne at ne de arabamn c;1kamaya cagi kadar dik bir tarlada barman yap1yordum; biitiin sama m tarlamn a§agis{nda, diizlenmi§ hir toprak parc;asma kadar bellemek zorundayd1k. Saat dort sulanndayd1 ama giine§e gore ikiydi. Hava c;ok ag1rd1, dik yamac;ta, saman gibi kuru mu§ ekin diplerine basarak kaylp dii§mek i§ten bile degildi. Uzerimde bir yelekle c;ah§iyordum, ayaklanma agir c;izmeler giymi§tim, daha s1k1 basabileyim diye. Baba, a§agiya c;iftlige gitmi§ti, .ab getirmek ic;in. Anne, tarlanm en yiiksek yerinde, samam ·kald1rd1gim1z yerde brm1kla c;ah§1yordu. Ben yar1 yo lu brnramp bir brm1k dolusu daha samam a§agiya itmeye c;ah§iyordum. Ba§lad1g1m1zdan beri yiiziincii kez durdum, tirm1gm tahta sap1m bir elimle tutuyordum, obiir elimle, s1- nls1klam olmu§, toza bulanm1§ bir mendille yiiziimdeki teri sildim. Terim almmdan gozlerime dogru bir yol izliyor ve gormemi engelleyecek kadar yak1yor. Benim ya§1mdaki bii tiin harmanc1lar gibi bir §apka giyseydim daha iyi olurdu ama bu ah§kanhg1 edinemedim. Belki ge}ecek y1l kendime b.ir i;apka almm. 0 giin, bir ay siiren harmandan sonra son 13 sarnam son tarladan kaldmyorduk; yil §apka alrnaya deg 0 mezdi. Orada yiizfunii silerek duruyordum. Hava cok dur gundu ve giine§ bayin izgara gibi is1byordu. Samari1 tirm1k lamak, cevir:mek, kaldirmak bir oyun gibi olabilir, ama boyle agir, tehlikeli, anlarla dolu bir ogle soilrasmda, sainam a§agi dogru brm1klamak, delik cuvaUa un. ta§1maya benziyordu. S1caga lanet ettim; S1cak art1k bir ko§ul _olmaktan c1km1§, ceza haline gelmi§ti. Ve cezac1ya Janet ettim. Yoku§a ve hala bitmeyen i§e Janet ettim. Giine§e ve s1cagina vurrnam mii.m kii.n olsayd1, vururdum. A§agidaki ciftlik evinin kiremitlerine bakiim ve gokyiizii.ne kii.frettirn. Yanrn saat sonra, samam iceri almadan cok once, yagmur ve gokgiiriiltii.sii. ba§ladi .. 0 zarnan da, getirdigi taze havadan rnemnun olmakla b:lrlikte, yagm~~ kiifrettim. ~ 0 gii.nkii ofkern beni tarlaya, bay1ra, samana biti§tirdi. Ba§ka zamanlarda burayla ve insanlarla ili§kim daha az ba sittir. Ben bir koylii degilim. Ben yazar1m: yazilanm hem bir baglanb hem de bir engei'. Hicbir zaman meslek olarak yazmayi dii§iinmedim. Yal mz ba§ma yapdan, bagims1z bir etkinlik bu ve. u:zun yillar yap1lsa da bu i§ onu yapana hicbir zaman ya§la edinilen us tahk ya da ayncahgi kazandirmaz. Allahtan, herkes bu et kinlige girebilir. ister siyasal ister ki§isel, beni yazmaya iten diirtiiler ne olursa olsun, bir kez yazmaya ba§lad1ktan son ra, bu, ya§aritiia a!!_la!!l_.Yfil:m_~ rniicaJ!~J-~j~~-.. ~onii§_~!'or. Her rneslegin yetkinlik sm1rlan vard1r arna aym zarnanda kendi alam da vard1r. Yazrnak, benim bildigirn kadanyla, kendine ait bir sm1rh alana sahip degildfr. Yazrna edimi, hakkmda yazilan ya§anbya yakla§rna ediminden ba§ka bir §ey degil dir: bpk1, urnar1rn ki, yaz1h metini okuma eyleminin de bu nunla kar§1la§brilabilir bir yakla§rna edimi olmas1 gibi. Ne var ki bir ya§anbya yakla§mak, bir eve yakla§rnaya benzernez. "Hayat" bir Rus atasoziinful dedigi iihi "ac1k bir 14

Domuz Toprak

Similar Domuz Toprak