Finansçı olmayanlar için finans - Hakan Özerol PDF
Preview Finansçı olmayanlar için finans - Hakan Özerol
FİNANSÇI OLMAYANLAR İÇİN FİNANS DR. HAKAN ÖZEROL FİNANSÇI OLMAYANLAR İÇİN FİNANS DR. HAKAN ÖZEROL Editör Didem ÖZYÜREK Sayfa Tasarım Hakan BALCI Kapak Tasarım Düş Mühendisleri ELMA YAYINEVİ Copyright © 2004, ELMA YAYINEVİ Publishing Kitabın tüm yayın hakları ELMA YAYINEVİ’ne aittir. ELMA, AKADEMİ ARTI YAYINEVİ’nin tescilli markasıdır. Her şeyimi borçlu olduğum insana, babama... GİRİŞ Her kitabın bir amacı vardır. Kimi yazdığı için yazarı mutlu eder, kimi ise okurunu. Kimileri zaman geçirmek içindir, kimileri hediye edilmek için, kimileri rafları zengin göstermek için... Bazı kitaplar ise, kapılar çarpmasın diye aralarına ya da çocuklar masaya otururken boyları yetişsin de üstlerine bir şeyler dökmesin diye altlarına koymak içindir. Elinizdeki kitapta ise bu özelliklerin hepsinden biraz var. Ben kendi adıma, yazdığım –yani bitirebildiğim– için mutluyum. Ayrıca kalınlığı da fena sayılmaz; hem yer kaplar, hem kapı tutar, hem de yeterli yükseklik sağlar. Geriye tek bir kritik nokta kalıyor: Umarım okuyan da mutlu olur. Bu kitabı farklı biçimlerde okuyabilirsiniz. Sırasıyla tüm bölümleri okuyabilir ve kendi mantık silsileniz içinde temel finans bilgisine özet hâlinde ulaşabilirsiniz ya da yalnızca ilgilendiğiniz bölüm(leri) okuyarak bazı kısımlarını atlayabilirsiniz. Kitabın birbirinden tam bağımsız olarak hazırlanmış bölümlerden oluşmasındaki temel amaç da bu aslında. Bana göre, ilgilendiğiniz kısımlar, anlam bütünlüğü açısından bir problem yaratmaksızın okunabilir ve gerektiğinde sadece ilgili bölümler de gözden geçirilebilir. Adından da anlaşılacağı üzere kitabın hedef kitlesi, finans konusundan bihaber olan ya da temel bilgiler konusunda eksikleri olduğunu düşünenlerdir. Öte yandan, yaklaşık on yılı aşan profesyonel eğitmenlik ve danışmanlık deneyimimden sonra, finans piyasasında çalışan arkadaşlarımızın da bunca deneyimlerine rağmen, ne yazık ki, kitabın içeriğindeki pek çok temel konudan uzak oldukları kanısındayım. Dolayısıyla, kesinlikle aramızda kalacak olan bu gizlilik çerçevesinde, sektör içinde olan ve bazı temel konularda eksiklikleri bulunduğunu düşünen arkadaşlarımın da bu kitaptan yararlanacaklarını düşünüyorum. Kitabı oluşturan temel bölümler, finansın da tem el kısımlarını oluşturduğunu düşündüğümüz ve temel düzeyde aktarılacak olan dört temel konuyu içermektedir. Bunlar: • Temel Finansal Matematik • Temel Muhasebe Bilgisi ve Temel Finansal Analiz • Mali Piyasalar ve Enstrümanlar • Teşkilatlanmış Piyasa ile Borsalar ve Birbirleriyle Etkileşimleri İlk bölüm olan Temel Finansal Matematik, finansın temelini oluşturmaktadır. Paranın zaman değeri, tüm maliyet ve kazanç yaklaşımlarının temelinde olduğuna göre, bugünkü paranın gelecekteki değeri, ileride kazanılması ya da ödenilmesi düşünülen paranın bugünkü değeri bir finansal karar öncesinde çok önemlidir. Bu açıdan bakıldığında, paranın zaman değeri, faizlendirme, iskontolama, basit-bileşik faiz, anüite ve bu matematiğin finansal ürünlere uygulanmasını içeren ilk bölüm, finansa yeni başlayan ya da "Ben yıllardır bu işi yapıyorum" diyen herkes için kaçınılmaz önem taşımaktadır. (Biraz sıkıcı olsa da!) Kitabın ikinci bölümünü oluşturan Temel Muhasebe Bilgisi ve Temel Finansal Analiz’de ise, finansal piyasalarda karar mekanizmasının ikinci adımı olan mali tabloların analizini içermektedir. Kredi verme, borç alma ya da ortak olma süreçlerinin tümünde de ilgili işletmenin mali tabloları incelenecektir. Borsada yatırım yapmak da bir işletmeye ortak olmak anlamına geldiğine göre, bu tarz bir yatırım süreci de yine mali tabloları tanımayı ve onları analiz etmeyi gerektirecektir. Bu temel yaklaşımdan yola çıkan bu bölümde muhasebe ilkelerinden, çalışma prensiplerinden ve muhasebe sisteminden bahsetmek yerine, okurun analize geçebilmesi için gerekli olduğunu düşündüğümüz mali tabloların tanıtımı ve onların basit analiz yöntemlerinden bahsedilmiştir. Buna karşılık, temel muhasebe bilgisinden tümüyle yoksun okurların bir temel muhasebe kitabından yararlanmaları da anlamlı olacaktır. Kitabın üçüncü bölümünde ise Mali Piyasalar ve Enstrümanlar tartışılacaktır. Yatırım enstrümanları ve bunların işlem gördükleri piyasalar tanıtılacaktır. Bu bölümde okur; hisse senedi, yatırım fonu, hazine bonosu, repo gibi enstrümanları tanıyacak ve bunların ülkemizdeki işlem görme kurallarıyla tanışacaktır. Ayrıca para piyasası, sermaye piyasası, portföy oluşturma gibi konular da tartışılacak ve makroekonomik dengelerin piyasaları etkilemesi gözden geçirilecektir. Kitabın dördüncü ve son bölümü olan Teşkilatlanmış Piyasa ile Borsalar ve Birbirleriyle Etkileşimleri’nde, bir önceki bölümde tartışılan piyasa ve enstrümanların ülkemizdeki uygulamaları ve aktif piyasalar incelenmiştir. Buna göre, gazete ve televizyonda sıkça duyduğumuz piyasa bilgi ve terimleri artık daha anlamlı gelecektir. Efektif, APİ, Interbank, Merkez Bankası Müdahalesi, Altın Borsası gibi terim ve kavramların daha anlaşılır hâle geleceğini umduğumuz bu bölümle birlikte kitabı tamamlamış olacağız. Tek bir kitapta pek çok geniş konuyu tartışmayı amaçlayan bu yapıtta, doğal olarak, tüm konuların detayına girilemeyecektir. Bu bağlamda, ancak söz konusu ana konular temel hatlarıyla tanıtılacak ve okurun ilgilendiği konuya yönelimi öğütlenecektir. Ancak yine de çalışma gerektiren konularla ilgili olarak, tıpkı bir ders kitabı gibi, soru desteği düşünülmüştür. Bu durum, bir seyahat okumasının yanı sıra, ders çalışma benzeri bir okumayı da mümkün ve hatta bazı bölümler için (finans matematiği gibi) gerekli kılmaktadır. Bu kitapta yer almayan, ancak finans teorisiyle ilgisi olan pek çok önemli konu olduğunu biliyorum elbette. Fakat tümünü böylesi bir kitaba sığdırmak mümkün olamazdı. Bunun yerine temel finans matematiği, temel muhasebe bilgisi ve mali tablo analizi, piyasalar ve enstrümanlar ile, söz konusu piyasaların ülkemizdeki işleyiş ve birbirleriyle etkileşimlerini inceledik. Hâl böyle olunca da kısa sürede çok iş yapmak isteyen bir girişimci ya da dar yerde iyi oynamak isteyen bir düğün davetlisi gibi, muhtemelen bazı figürleri atladık veya kısa kesmek zorunda kaldık. Ama zaten asıl amaç da yan masalara oynayabildiğimizi göstermek değil mi? Dolayısıyla, birkaç figür göstersek yeter. Yerimiz dar da olsa piyasa bilgisini ön plana çıkaran, ancak teorik alt yapıyı da elden bırakmamaya çalışan bir çizgiyi amaçladık. Yıllardır hemen her ortamda ve her fırsatta çevremdekilerle paylaştığım bir iddiamı burada da yinelemek istiyorum: Aslında çok zor ve başarılamaz konular yoktur; daha da ötesi, olmazsa olmaz, vazgeçilemez insanlar da. Yanlızca, vazgeçilemez olmak isteyen insanların sakladıkları bilgiler ve bunların neticesinde az bilinen ve aslında o kadar da zor olmayan konular vardır. Bize düşen de bu konuları, eğer biliyorsak, dilimiz döndüğünce anlaşılır hâle sokup olabildiğince çok kişiye aktarmaktır. Aslında, her şey öğrenilebilir ve herkes aşılabilir. Dolayısıyla, şimdiye kadar finanstan korktuysanız, artık korkmayın. Bu kitap sizin için bir başlangıç olsun, bulaşın ve öğrenin. Çünkü karşınızda ne at var ne de deve. Ayrıca, olsa da kaç yazar? Bunca girişten sonra, yeni başlayanlar ve/veya alaylı olmak istemeyenler için hazırlamış olduğumuz kitaba başlayabiliriz artık. Hepimize kolay gelsin. "Gerçeği söylemek için çok fazla sözcüğe ihtiyacınız yoktur." C. Joseph
The list of books you might like
