Table Of Content

George SARTON ANTİK BİLİM VE MODERN UYGARLIK (Ancient Science and Modern Civilazation) Çevirenler: Prof. Dr. Melek Dosay Prof. Dr. Remzi Demir GÜNDOĞAN YAYINLARI George Sarton Antik Bilim ve Modern Uygarlık Kitabın Özgün Adı: Ancient Science and Modern Civilazation Yayıncı : Eren Gündoğan Düzelti: Nurten Sıcakyüz / Döndü Salman Teknik hazırlık: Gündoğan Yayınları (Tuğba Tuğçe Gündoğan ) Kapak Düzenleme: Mehmet Cemal ARPACI © Gündoğan Yayınları Gündoğan Yayınları / www.gundogan.com Ticarethane Sok. T.Kuşoğlu işhanı No.:41/30 Cağaloğlu / İSTANBUL - 0 535 542 27 07 Tel: 212 519 94 83 - Belgegeçer: 212. 519 94 83 e-mail : [email protected] © Bu kitabın tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin kitabın tamamı veya bir kısmı hiçbir yöntemle kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz. Bizi Yetiştirenlere... ÇEVİRENLERİN ÖNSÖZÜ Türk okuyucuları, yayımcıların (veya yayın piyasasının) makul bir tercüme politikası olmadığı için, bir takım tuhaflıklara kurban gitmiş, daha rakamları tanımadan karmaşık denklemleri çözmek zorunda bırakılmıştır. Örneğin bilim tarihi sahasında, henüz temel bir eser tercüme edilmemiş olduğu halde, Thomas S. Kuhn ve Paul Feyerabend gibi bilim tarihinden yararlanarak bilim felsefesi yapan filozofların eserleriyle tanışmış ve bilimin ne olduğunu doğru dürüst bilmezken, onlarla birlikte bilimsel gelişim süreci üzerinde düşünmeye veya bilimin tenkidine kalkışmıştır. Bilim tarihi disiplininin kurucusu olan George Sarton'ın Antik Bilim ve Modern Uygarlık adlı eserini Türkçeye tercüme ederken iki maksadımız vardı: Bunlardan birisi, Türk aydınlarına, bilim felsefesinden önce bilim tarihine ihtiyacımız olduğunu göstermek, diğeri ise ustayı tanıtmak ve sevdirmekti. George Sarton kimdir? Bu soruyu kısaca cevaplandırmadan eserin tercümesini vermek istemedik; tercümenin başına, Sarton'ın hayatını, önemli eserlerini, bilim tarihi anlayışını ve Türk bilim tarihçiliğine etkisini anlatan bir giriş ekledik. Biliyoruz ki, bu giriş okuyucuya çok yararlı bilgiler verecektir ama yine de onu tatmin etmeyecektir. Tatmin olmak ve ustanın tuttuğu ışıkla daha fazla aydınlanmak isteyenler onun diğer eserlerini de bulup okumak zorundadır. GEORGE SARTON (1884-1956) a) Hayatı ve Şahsiyeti George Sarton, 31 Ağustos 1884'de Belçika'nın Ghent şehrinde doğdu. Babası Alfred Sarton, Belçika Demir Yolları'nda müdür ve başmühendisti; bir evkadını olan annesi Léonie van Halmé ise, onu dünyaya getirdikten iki ay sonra ölmüştü. Sarton, başlangıçta, Ghent Üniversitesinde felsefe okumaya heveslenmişti; fakat bir süre sonra felsefeyi bırakmış ve bilimlere yönelmiştir. Kimya ve matematik sahalarında kendisini yetiştirmiş ve "Newton Mekaniğinin Prensipleri" adlı incelemesi ile 1911 yılında doktorasını tamamlamıştır.[1] Öğrenciliği sırasında, Auguste Comte (1798-1857), Paul Tannery (1843-1904), Henri Poincaré (1854-1912) ve Pierre Duhem (1861-1916) gibi bilim tarihçilerinin ve bilim felsefecilerinin eserlerini okumuş ve bunların etkisiyle bilim tarihi araştırmalarına başlamıştır.[2] Sarton'a göre, bilim, bir takım yaratıcı araştırmalarla ilerler, ama bilimin ihmal edilmiş başka bir yönü, beşerî bir yönü daha vardır. Bilimsel bilgiyi yaratan ve yaşamlarıyla onu süsleyen insanlar çoğu zaman unutulmuştur. Bilginleri hatırlamanın ve onların uğraşlarını anlamanın en iyi yolu bilim tarihine bakmaktır.