ebook img

A'dan Z'ye İklim Değişikliği PDF

228 Pages·2015·8.19 MB·Turkish
by  
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview A'dan Z'ye İklim Değişikliği

A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi REC Türkiye Hakkında REC Türkiye, siyasi görüşlerden ve çıkar gruplarından bağımsız, kar amacı gütmeyen, uluslararası bir kuruluş olan Orta ve Doğu Avrupa için Bölgesel Çevre Merkezi’nin (REC) Türkiye’deki ofisidir. REC Türkiye’nin genel amacı, Türkiye’nin çevre konusundaki hukuki, kurumsal, teknik ve yatırım alanlarına yönelik kapasitesini güçlendirmek, böylelikle de AB çevre müktesebatının etkili bir şekilde uygulanması sürecini hızlandırmaktır. REC Türkiye, bu hedefe ulaşabilmek için, farklı finansal kaynaklar aracılığı ile yürütmekte olduğu çalışmalar çerçevesinde, hükümetler, sivil toplum kuruluşları (STK’lar), özel sektör ve diğer çevresel paydaşlar arasında işbirliğini, bilgi paylaşımını ve çevresel karar alma süreçlerine halkın katılımını desteklemektedir. Eser Adı: A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi ISBN: 978-975-6180-43-3 Bu yayının bütün hakları saklıdır. © 2015, Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye Bu yayının hiçbir kısmı herhangi bir formda izin alınmadan satılamaz ya da satılmak için çoğaltılamaz. Ancak kaynak belirtme koşuluyla, izin alınmaksızın bu yayından kısa alıntılar yapılabilir. Bu yayının ilk versiyonu, REC Türkiye’nin 2006-2008 yılları arasında yürüttüğü “LIFEP5-TCY/TR164 - Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması Projesi” kapsamında derlenen, geliştirilen ve sentezlenen bilgi ve belgelerin kapsamlı bir özetini oluşturmaktadır. Elinizdeki bu ikinci versiyon ise, Almanya Büyükelçiliği desteği ile hazırlanmış olup, ilk versiyonun Ocak 2009-Mayıs 2015 sürecindeki gelişmeler ışığında güncellenmiş halidir. Yayımcı Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye Mustafa Kemal Mahallesi 2142 Sokak No.18 D.11 06510 Söğütözü, Çankaya, Ankara / Türkiye Telefon: +90 (312) 491 95 30  Faks: +90 (312) 491 95 40 E-posta: [email protected] Yayına Hazırlayanlar Arif Cem Gündoğan Dursun Baş Rıfat Ünal Sayman (Güncel versiyon, 2015) Yunus Arıkan Gülçin Özsoy (İlk versiyon, 2008) Yayım Koordinatörü Rıfat Ünal Sayman Grafik Tasarım ve Uygulama İris İletişim Çözümleri Basım Ajanstürk Matbaacılık A.Ş. A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi "Çok geç olmadan harekete geçmek isteyenler için" Yayına Hazırlayanlar Arif Cem Gündoğan Dursun Baş Rıfat Ünal Sayman (Güncel versiyon, 2015) Yunus Arıkan Gülçin Özsoy (İlk versiyon, 2008) Mayıs 2015 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER iii KISALTMALAR xi ÇİZELGELER LİSTESİ xii ŞEKİLLER LİSTESİ xv I. İklim Değişikliğinin Bilimsel Değerlendirmesi 1 I.1 İklim Değişikliğinin Fiziksel Temelleri 3 I.2 Gözlemlenen ve Öngörülen Değişiklikler 8 I.3 Türkiye’de İklimsel Değişiklikler 18 I.4 İklim Değişikliği ile ilgili Bilimsel Çalışmalarının Kısa Tarihi 26 I.5 İklim Değişikliği Araştırmaları Neden Önemli? 27 II. İklim Değişikliğinde Politika Belirleme Süreçleri 29 II.1 Uluslararası Sürecin Tarihçesi 31 II.1.1 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü - Temel 32 İlkeler ve Tanımlar II.1.2 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü - Taraf Ülkeler 35 II.1.3 Uluslararası İşbirliği Sürecinde Dönüm Noktaları 40 II.2 Avrupa Birliği’nin İklim Değişikliği Alanında Politika Süreci 50 II.3 Türkiye’nin İklim Değişikliği Alanında Politika Süreci 54 III. İklim Değişikliği ile Mücadele: Azaltım 67 III.1 Sera Gazı Salımları, Mücadele Seçenekleri ve Maliyetler 69 III.2 Avrupa Birliği’nde İklim Değişikliği ile Mücadele 86 III.3 Türkiye’de İklim Değişikliği ile Mücadele 97 III.3.1 Türkiye Sera Gazı Salımları 97 III.3.2 Türkiye'nin Azaltım Politikaları 103 IV. İklim Değişikliği ile Mücadele: Uyum 105 IV.1 Uluslararası Süreçte İklim Değişikliğine Uyum Gündemi 107 IV.1.1 BMİDÇS Uyum Komitesi 108 IV.1.2 BMİDÇS sürecinde iklim değişikliğine uyum bağlamında kaydedilen önemli aşamalar 109 IV.1.3 İklim Değişikliğine Uyumda Zorluklar 118 IV.2 Avrupa Birliği’nde İklim Değişikliğine Uyum 120 IV.3 Türkiye’de İklim Değişikliğine Uyum 124 V. Karbon Piyasaları 135 V.1 BMİDÇS ve Karbon Piyasaları 137 V.2 Avrupa Birliği ve Karbon Piyasaları 142 V.3 Gönüllü Karbon Piyasaları 145 V.4 Türkiye ve Karbon Piyasaları 149 VI. Yeni İklim Rejimine Doğru: 2015 Paris Anlaşması 155 VI.1 2020’ye Doğru Uluslararası Süreç 157 VI.1.1 2015 Anlaşması Temel Müzakere Başlıkları: Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş 157 Katkılar (NUBK) ve 2015 Anlaşması Metni VI.1.2 Sera Gazı Salım Hedefleri ve Tarihsel Sorumluluk 165 VI.2 Avrupa Birliği ve 2030 İklim Vizyonu 169 VI.3 Türkiye ve 2020 İklim Vizyonu 171 SÖZLÜK 175 KAYNAKÇA 201 ÖNSÖZ Geçtiğimiz yıl, küresel ölçekte bugüne kadar kaydedilen en sıcak yıl olarak tarihe geçti. İçinde bulunduğumuz 2015 yılının daha da sıcak geçmesi bekleniyor. Bunu bir tesadüf olarak nitelendirenler muhakkak olacaktır. Keşke bir tesadüf olsaydı. Maalesef iklimler değişiyor. Uluslararası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) yaptığı bilimsel araştırmalar bunu açık bir şekilde ortaya koyuyor. Yakın gelecekte dünyamızın sıcaklığı 1900 yılına göre 2 derece artacak. Dünya ısınmaya devam ederken, buz ve kar stokları azalıyor, deniz seviyesi yükseliyor, yıkıcı etkisi olan aşırı iklim olayları artış gösteriyor. Ülkelerin ulusal politika ve planlarına iklim değişikliği ile azaltım ve uyum stratejilerini dâhil etmeleri önem kazanıyor. REC Türkiye olarak, kurulduğu 2004 yılından beri, iklim değişikliği ile mücadele konusunda paydaşlarımıza destek olmaya çalıştık. 2008 yılında yayınladığımız “A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi” bu açıdan önemli yayınlarımızdan biriydi. İklim değişikliği gelişmelerin çok sık olduğu bir alan. İklim değişikliğiyle mücadelenin baş aktörleri devletler, çözüm için uluslararası görüşmelerini sürdürüyorlar. 2015 yılı iklim müzakereleri açısından kilit bir yıl. Devletler, Paris’te, yeni bir iklim rejimi kuran uluslararası bir anlaşma metnini görüşüyor olacaklar. Bu nedenle rehberimizi güncelleme kararı aldık. Güncel rehberimize bir iklim değişikliği terimler sözlüğü de ekledik. Bu süreçte bize destek olan Alman Hükümetine çok teşekkür ediyoruz. İklim değişikliğinden en çok etkilenecek kırılgan bölgelerden birinde yer alan Türkiye’nin; kuraklık ve aşırı hava olayları gibi iklimsel risklere maruz kalacağı biliniyor. Bu tehditler, fırsatları da beraberinde getiriyor. Bu fırsatları yakalamanın, iklimsel riskleri tespit edip, bu riskleri sistematik olarak azaltmayı sağlayacak uyum önlemleri ile mümkün olduğunun altını çizmek gerekiyor. Bunun için de bilimsel araştırmalar yapılması gerekiyor. Rehberin ana amacı iklim değişikliği ile ilgili başucu yayını olmak. İklim değişikliği ile detaylı bilgi almak, konuyla ilgili çalışma yapmak isteyenlerin başvuracağı iyi bir kaynak olmasını umuyorum. Rifat Ünal Sayman REC Türkiye Direktörü ÖNSÖZ İklim değişikliği 21. yüzyılın başlıca küresel sorunlarından biridir. Dünyanın pek çok bölgesinde çok sayıda insanın yaşamını tehdit eden ve yıkıcı zararlara yol açan kuraklık, sel ve fırtına gibi hava koşulları doğrudan iklim değişikliğinin bir sonucudur. 2020 sonrası dönem için öngörülen yeni bir uluslararası anlaşma – gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri kapsamak üzere – bütün devletleri uluslararası iklim koruma çabalarına uygun katkı sağlamakla yükümlü kılmayı amaçlamaktadır. Bu yayın eşsiz ve güncel bir başucu rehberi olarak, iklim değişikliği konusunda ulusal ve özellikle uluslararası gelişmeler hakkında okuyucuları bilgilendirmektedir. İklim değişikliğinin yol açtığı sonuçlara uyum için alınan ulusal ve uluslararası önlemler de yayının özel bir bölümünde ilk kez bu kadar ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. İşbirliği ortağımız Bölgesel Çevre Merkezi (REC) Türkiye tarafından ilk kez 2008‘de yayınlanan rehberin güncellenmesindeki amacımız, Türkiye’de iklim değişikliği sorununun daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmaktır. Rehberin ilk yayınlandığı tarihten bu yana hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda meydana gelen pek çok gelişme bu yayının güncelleştirilmesinde dikkate alınmış olup, geniş kitlelerin bilgisine sunulacaktır. Bu yayının Türkiye’de alanındaki uzmanlara olduğu kadar, ilgili diğer pek çok paydaşa hem aydınlatıcı güncel bir bilgi kaynağı hem de kapsamlı bir rehber olarak hizmet vereceğine inancım tamdır. Rehberin güncelleştirilmesinde emeği geçen herkese teşekkür eder, ayrıca İklim Fonu’ndan sağladığı cömert finansal destek için Federal Dışişleri Bakanlığı’na da teşekkürü borç bilirim. Eberhard Pohl Almanya Federal Cumhuriyeti Büyükelçisi A’dan Z’ye İklim Değişikliği ix Başucu Rehberi KISALTMALAR AAU Tahsislendirilmiş Miktar Birimi AB Avrupa Birliği ABD Amerika Birleşik Devletleri AF Uyum Fonu AFOLU Tarım, Ormancılık ve diğer Arazi Kullanımı AKAKDO Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık AR4 IPCC 4. Değerlendirme Raporu AR5 IPCC 5. Değerlendirme Raporu AWBM Berlin Buyruğu Geçici Çalışma Komitesi AWGKP Geçici Çalışma Grubu AWG Kyoto Protokolü 3.9 Madde Geçici Çalışma Grubu AWGLCA BMİDÇS Bali Eylem Planı Geçici Çalışma Grubu BINGO İş Dünyası ve Özel Sektör Odaklı STK'lar BM Birleşmiş Milletler BMİDÇS Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi CAN İklim Eylem Ağı CBA (İklim Değişikliğine) Toplum Tabanlı Uyum Yaklaşımı CDM Temiz Kalkınma Mekanizması (Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizması) CEPS Avrupa Politikaları Çalışma Merkezi CER Sertifikalandırılmış Salım Azaltımı CF Uyum Fonu CH Metan 4 CO Karbondioksit 2 COP Taraflar Konferansı (BMİDÇS kapsamında) COP/MOP Taraflar Buluşması (Kyoto Protokolü kapsamında) ÇBS Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇOB Çevre ve Orman Bakanlığı DCI Kalkınma İşbirliği Enstrümanı DMİ/MGM Meteoroloji Genel Müdürlüğü DPT Devlet Planlama Teşkilatı EAFRD Avrupa Kırsal Kalkınma için Tarım Fonu EBA (İklim Değişikliğine) Ekosistem Tabanlı Uyum Yaklaşımı EBRD Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ECCP Avrupa İklim Değişikliği Programı EDF Avrupa Kalkınma Fonu GİRİŞ BİLİMSEL POLİTİKA BELİRLEME MÜCADELE: MÜCADELE: KARBON PARİS SÖZLÜK DEĞERLENDİRME SÜREÇLERİ AZALTIM UYUM PİYASALARI ANLAŞMASI A’dan Z’ye İklim Değişikliği x Başucu Rehberi EIB Avrupa Yatırım Bankası EMFF Avrupa Denizcilik ve Balıkçılık Fonu ENGO Çevre STK'ları ENPI Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Enstrümanı ERDF Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu ERU Salım Azaltım Birimi ESF Avrupa Sosyal Fonu ESIF Avrupa Yapısal ve Yatırım Fonları ET Salım Ticareti (Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizması) ETS Salım Ticaret Sistemi EU ETS AB Salım Ticaret Sistemi FAR IPCC 1. Değerlendirme Raporu FP7 7. Çerçeve Programı GCCA Küresel İklim Değişikliği İttifakı GCF Yeşil İklim Fonu GEF Küresel Çevre Fonu ICLEI Uluslararası Yerel Çevre İnisiyatifleri Birliği İDEP Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planı İDES İklim Değişikliği Strateji Belgesi İDKK İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu IEA Uluslararası Enerji Ajansı IES Çevre ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü IETA Uluslararası Salım Ticareti Derneği INC Hükümetlerarası Müzakere Komitesi INDC Intended Nationally Determined Contributions IPA (AB'ye) Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı IPCC Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli IPO Yerel Topluluklar IPTS İleri Teknoloji Çalışmaları Enstitüsü İTO İstanbul Ticaret Odası ITUC Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu İTÜ İstanbul Teknik Üniversitesi IYCM Uluslararası İklim için Gençlik Hareketi JI Ortak Yürütme (Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizması) KP Kyoto Protokolü LDCF En Az Gelişmiş Ülkeler Fonu LDCs En Az Gelişmiş Ülkeler LEG En Az Gelişmiş Ülkeler Uzman Grubu LGMA Yerel Yönetimler LWR Uzun Dalga Işınımlar

See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.