Zamanın Kelimeleri: Yeni Türkiye'nin Siyasî Dili PDF
Preview Zamanın Kelimeleri: Yeni Türkiye'nin Siyasî Dili
lletişim Yayınlan 2582 •Birikim Kitapları 23 Birikim Kitaplan, iletişim Yayıncılık A.Ş.'nin markasıdır. ISBN-13: 978-975-05-2343-4 © 2018 lletişim Yayıncılık A. Ş. 1. BASKI 2018, İstanbul EDITôR Barış Özkul DlZI KAPAK TASARIMI Utku Lomlu KAPAK Seda Mit UYGUIAMA Hüsnü Abbas DÜZELTi Remzi Abbas BASKI Sena Ofset . SERTiFiKNAO . 12064 Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi B Blok 6. Kat No. 4NB 7-9-11 Topkapı 34010 İstanbul Tel: 212.613 38 46 CiLT Güven Mücellit. SERTiFiKNAO .1 1935 Mahmutbey Mahallesi, Devekaldınmı Caddesi, Gelincik Sokak, Güven lş Merkezi, No: 6, Bağcılar, İstanbul, Tel: 212.445 00 04 lletişirn Yayınlan. SERTiFiKNAO . 10121 Binbirdirek Meydanı Sokak, Uetişim Han 3, Fatih 34122 İstanbul Tel: 212.516 22 60-61-62 • Faks: 212.516 12 58 e-mail: [email protected] • web: www.iletisim.com.tr TANILBORA Zamanın Kelimeleri Yeni Türkiye'nin Siyasi Dili Birikim Kitapları TANIL BORA 1963 Ankara doğumlu. lstanbul Erkek Lisesi'ni ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirdi. 1984-88 arasında haftalık haber dergisi Yeni Gürıdem'de gazetecihk yapu. 1988'den beri lletişim Yayınlan'nda araşurma-inceleme dizisi editörüdür. O zamandan beri kitap çevirmenliğiyle de meşguldür. 1993'ten 2014'e kadar üç aylık sosyal bilimler dergisi Toplum&Bilim dergisinin yayın yö netmenliğini yaptı. 1989'dan beri düzenli yazdığı aylık sosyalist kültür dergisi Biri kim'in 2012'de yayın koordinatörlüğünü üstlendi. Ağırlıklı çalışma alanlan Türkiye'de siyasal düşünceler, özellikle sağ ideoloji ve milhyetçiliktir. Bu konularda yayımlarunış kitaplan: Devlet Ocak Dergah -19801erde ülkücü Hareket (Kemal Can'la birlikte -lletişim Yayınlan, 1991), Milliyetçiliğin Kara Bahan (Birikim Yayınlan, 1995), Türk Sağının Üç Hali (Birikim Yayınlan, 1998), Devlet ve Kuzgun -1990'lardan 2000'1ere MHP (Kemal Can'la birlikte -iletişim Yayınlan, 2004), Medeniyet Kaybı -Milliyetçilik ve Faşizm üzerine Yazılar (Birikim Yayınlan, 2006), Türkiye'nin Linç Rejimi (Birikim Yayınlan, 2008), Sol, Sinizm, Prag matizm (Birikim Yayınlan, 2010), Cereyanlar: Türkiye'de Siyasi ideolojiler (iletişim Yayınlan, 2017). İÇiNDEKİLER SUNUŞ 7 YeniT ürkiy1e1/ Hegemon1y6/a S amimiy1e9/t ? Hayırloıl s3u0n/ Sıkınyto3ılı3 I Para3l7eI l "Bum ill4e1tI H"e rkeslıiu calıla44m1aKa lıd im4 7I Medenidyeenten . .5.2/ Kültühreeglem on5y5a/ Kurumlany ıprat5m9/a Rke storasy6o3/n M?a rjin6a7lI Fıtr7a1/t F it7n5e/ Sadak8a11ti tiba/rÇ8i5fb taş lı8l9ı1k Durmalıy o9k3 1S en kimsi9n6// Bizy,a pan1z0/0ı Gereyğaip ı1l0ı3rKi1 mse kusurbaa kmas1ı0/n8 Bede1l1/ 7K urununy anınydaa1ş 2 1I Büyürke smgiö rme1k2 /5M anid1a3r1I Ü sta kı1l3/ 6 Oparasyo1n4 2I A lgoıp erasyo1n4u8! ihbcaerl 1b5i2I Kayyım1 5/6H içf arkyıo khı1r6 /0İ lti1s6a5Ik isti1f6a9I M erham1e7t/4 O lağanü1s7/t8 ü Ôlüe lgee çirm1e8/ 2 � hitlveeşr a hit1l8/er5 Beniems nafı1m8 8Y/e rlvie m il1l9i/2 M alazgi2rt0 /7 Bitikmü ltürümyüaz2lıd1 e/2 " Türki2y1e/9"B ayra2k2 3 / Meht2e2r6 I D okunıılm�l2ı3k2Il ô aflıre e ti2ğ3i6I Mağdu2r3 /9E nd oğahla kk2ı4m/4 Tahrhiakk 2k4ı9 I G üruh2 5/2K artacyaı kılma2l5ı/5d ır 28 �ubavteK ulhırkamp2f5 /8İ bnH aldu2n6 1I Kınameat i2ğ6i7ı F elake2t7 0I H assasiyetl2e7r4i miz SUNUŞ Elinizdeki kitabın ilhamım, kıymetli arkadaşlarım Baskın Bı çakçı ve Alper Aslandaş'ın -ne yazık ki yıllardır yenilemedik leri-Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü1 ile, Victor Klemperer'in LTI'si2 arasında bir yerlerde konuşlandırabilirim. Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü, modem Türkiye'nin siyasi hayatına damgasını vurmuş deyimleri, sloganlan, kalıp sözleri, nesnel bir dil ve ansiklopedik bir serinlikle ihata eder. LTI, yaşantı içinden, öznel bir dille yazılmış bir kitaptır. Na zi Almanya'sında dile yerleşmiş bazı kelime ve kalıpları ele alır, bunlann bazılarının Nazizmin çöküşünden sonra bile sorgu lanmadan, doğallıkla kullanılmaya devam ettiğine dikkat çe ker. Masum, nötr sayılan bu kelimelerin, söz kalıplarının, ba zen ona muhalif olanların bile ezberine yerleşerek, Nazi zihni yetini yaşatmaya devam ettiğini anlatmaya çalışır. Alper Sedat Aslandaş -Baskın Bıçakçı, Popüler Siyası Deyimler Sözlüğü, iletişim Yayınlan, lsıanbul, 4. baskı 2013-ilk basımı 1995. 2 Victor Klemperer, LTI -Nasyonal Sosyalizmin Dili, çev. Tanıl Bora, iletişim Ya yınlan, lsıanbul 2013. LTI'nin açılımı: Lingua Tertii Imperii, Üçüncü lmpara torluğun Dili, demektir. Üçüncü lmpararorluk'la kastedilen, nasyonal sosyalist iktidann kendine taktığı adla Üçüncü Reich'tır. Birincisi, Ortaçağ'daki "Kutsal Roma-Cermen imparatorluğu", ikincisi 187l'de Bismarck önderliğinde kuru lan Alman devleti idi; bu üçüncüsünün ebedi olması niyaz olunmuştu. 7 * * * Bu derlemede toplanan yazılarda, günümüz Türkiye'sinde cari olan, siyasi dile yerleşmiş hatta kısmen gündelik dile sira yet elmiş kimi lajlann anlamlarını, imalarını, işlevlerini kurca lıyorum. "Llf', diyorum; bunların arasında ideolojik yükü çok açık olan kelimeler, kavramlar, ideologemler de var, muhalifle rin de rahatlıkla diline dolanabilen, alabildiğine popülerleşmiş, doğallaşmış kalıplar da. Ama büyük çoğunlukla, kah İslam cı, kah devletlü, kah umum sağcı ve umum milliyetçi-muhafa zakar dilin lügatıyla meşgulüm. Özellikle de, Recep Tayyip Er doğan'ın geliştirdiği bir lügattır söz konusu olan ... * * * Klemperer'in kitabının ah başlığı: "Bir Filologun Notları" dır. O filologdur, ben değilim. Kendimce etimolojik izler sürmeye çalışsam da, elinizdeki neticede, -amatörün bir yanıyla acemi liği, bir yanıyla hevesi tanımladığını hatırlatarak-, amatör bir çalışmadır. Buradaki yazılar, Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü'nün siste matiğine sahip değildir, deneme diliyle yazılmıştır. Kelime ve kavram şeceresine dair bazı dikkatler içerse de, bu yazı topla mı bir "kelimeler" veya "kavramlar tarihi" olma iddiasından uzaktır. Zihniyet tarihine dair bir durum tespitine katkısı ola bilir, fakat yine sistematik bir "zihniyet tarihi" çalışması sayıl mamak kaydıyla.3 * * * Kelimeler, mevcut bir içeriği boca ettiğimiz bir kova veya fıçı değil. Kelimeler kaynaktır, pınardır.4 Anlamlan sadece taşımaz, onlara şekil verir, onları yoğururlar. Kelimenin kaynağındaki unutulmuş üçüncü beşinci anlam, bazen onun cari harcıalem 3 Kelime tarihi, kavram tarihi, zihniyet tarihi ayrımları hakkında bkz. Ateş Uslu, Siyasal Düşünceler Tarihine Giriş, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, lstanbul, 2017, s. 78-81. 4 Manin Heidegger, Was heisst Denken?, Max NiemeyerVerlag, Tübingen, 1954, s. 89. 8 kullanımının sakladığı bir sırrı ele verebilir. Aynı kelime, bir siyasi bildiride farklı, bir iddianamede farklı, medya bültenin de farklı, gündelik kullanımda ayn bir türlü bükülebilir. Onla rın tersini yüzünü çevirip bakmayı ihmal etmemeli. Kelimeleri 'kaptırmamalı'. Kelimelere edebi bir alakayla ve aşkla bakmayı, sadece edebiyat uğraşma mahsus saymamalı. Bu yazılarda, ke limelere merakla ve evet, aşkla yaklaşmanın, pekala politik bir anlamının olduğu fikrinin peşindeyim. * * * Derlemedeki yazıların büyük kısmı, Birihim'in İnternet yayı nındaki (www.birikimdergisi.com) "Haftalık" bölümünde yer almıştı. Bu yazıların bazılarında küçük değişiklikler yaptım. "Samimiyet'', "Oparasyon" ve "Yerli ve Milli" makaleleri, ay lık basılı Birikim'd e yayımlanmıştı. "Benim Esnafım", "İtibar", "Kadim", "Durmak Yok", "Kimse Kusura Bakmasın" ve "Fıt rat'' başlıklı makaleler burada ilk kez yayımlanıyor. TEŞEKKÜR Yayına hazırlık katkısından da önce, bu yazıları bir araya ge tirmeye teşvik ettiği için, Barış Özkul'a teşekkür borçluyum. Onun yam sıra Tansu Açık, tlhami Algör, Faruk Alpkaya, Se da Altuğ, Banş Bıçakçı, Can Cankoçak, Onur Cankoçak Andre otti, Levent Cantek, Sevilay Çelenk, Ayşen Ekmekçi, Yiğit Ek mekçi, Bağış Erten, Özgür Sevgi Göral, Ahmet İnsel, Levent Ka vas, Mert Kayaalp, Arnd-Michael Nohl, Burak Onaran, Asım Öz, Bülent Peker, Semahat Sevim, Nilgün Toker, Kerem Ünü var ve tabii en çok Aksu, ikaz, düzeltme, öneri ve yine teşvikle riyle katkıda bulundular. Işık'ın yazıların bazılarıyla ilgili -du rup dururken!-övgüsünü almaksa, benim için en paha biçil mez hediyeydi. TANIL BORA 9
The list of books you might like
