yüksek lisans tezi

119 Pages·2017·6.23 MB·English

by  Nuri Çağrı Akar

R
A
K
A

I
R
Ğ
A
Ç

İ T.C.
R
U
N GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
I
L
A
ID
L

AM
YÜKSEK
Dİ
L 2008 KRİZİ SONRASI FED'İN FAİZ ARTIRIMININ

Mİ
B
LİI LİSANS YÜKSELEN PİYASA EKONOMİLERİNDEKİ
BİAS SERMAYE HAREKETLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ
AK
NTİ TEZİ
A
İ
L
T
O NURİ ÇAĞRI AKAR
A
SP
TİT
A
K
S
İ
İ
T
K
İ
İKTİSAT ANABİLİM DALI
İKTİSAT POLİTİKASI BİLİM DALI
7
1
0
2
ŞUBAT 2017
T
A
B
U
Ş

2008 KRİZİ SONRASI FED’İN FAİZ ARTIRIMININ YÜKSELEN PİYASA
EKONOMİLERİNDEKİ SERMAYE HAREKETLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Nuri Çağrı AKAR

YÜKSEK LİSANS TEZİ
İKTİSAT ANABİLİM DALI
İKTİSAT POLİTİKASI BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

ŞUBAT 2017

iv

2008 KRİZİ SONRASI FED’İN FAİZ ARTIRIMININ YÜKSELEN PİYASA
EKONOMİLERİNDEKİ SERMAYE HAREKETLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ
(Yüksek Lisans Tezi)

Nuri Çağrı Akar

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Şubat 2017

ÖZET
Küreselleşme sonrası sermaye hareketlerinin mobilitesi artmıştır. Yükselen piyasa
ekonomileri ekonomik büyüme için gerekli yatırımları yapabilmek amacıyla sermayeye
ihtiyaç duymaktadır ve kendi sermaye birikimleri yetersiz kaldığı için sermaye ithal etmek
zorundadırlar. Önemli yabancı sermaye hareketleri türlerinden biri olan portföy yatırımları
(PY), bu noktada önemli bir role sahiptir. 2008 küresel krizi küresel riski artırmıştır ve
artan risk ortamında sermaye yatırımları kendisine güvenli bir liman aramaya başlamıştır.
2008 küresel krizinden sonra FED’in faiz politikasındaki değişikliklerin piyasalar arasında
önemli etkileri olmuştur. Bu çalışmada FED’in kriz sonrası faiz artırmasının yükselen
piyasalardaki sermaye akımlarına olan etkileri incelenmiştir. Çalışmada 2007: Q1 – 2015:
Q4 dönemine ait veriler kullanılmıştır. 16 yükselen piyasa ekonomisindeki portföy
yatırımları dinamik panel veri analizi olan Arellano-Bond panel GMM tahmin yöntemi
uygulanarak FED faizinin etkisi incelenmiştir. Yapılan testler sonucunda FED faizlerini
yansıtan ABD 2 yıllık Hazine bonosu faizleri ile yükselen piyasalar PY’leri arasında
negatif ilişki tespit edilmiştir. Bulgulara göre EMBI+ ile PY’ler arasında aynı şekilde
negatif bir ilişki saptanmıştır. Ülke riskini gösteren EMBI+ arttıkça sermaye çıkışı
yükselmiştir. Çalışmada küresel risk iştahını ve oynaklık endeksini gösteren VIX ile PY’ler
arasında negatif bir ilişki çıkmıştır. Sonuç olarak FED faiz artışı, EMBI+’daki artış ve
VIX’te meydana gelen artışlar yükselen piyasalardan PY çıkışlarına yol açmıştır.

Bilim Kodu : 1174
Anahtar Kelimeler : Portföy Yatırımları, Sermaye Hareketleri, Panel Veri Analizi
Sayfa Adedi : 101
Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Erol BULUT
v

IMPACTS OF FED’S HIKING INTEREST RATES ON CAPITAL FLOWS IN
EMERGING MARKETS ECONOMIES AFTER THE 2008 CRISIS
(M. A. Thesis)

Nuri Çağrı Akar

GAZİ UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES
February 2017

ABSTRACT
After the globalization, the mobility of capital flows has increased. Emerging Markets
Economies (EMEs) need capital for investments to provide economic growth and because
of their own capital acumulations are inadequate they have to import capital. One of the
major capital movements is portfolio investments have significant role in this point. 2008
global crisis increased the global risk and in the case of rising risk ambiance capital
investments started to search for own a safe harbor. After the 2008 global crisis, changings
of FED policy rate have significant impacts on among markets. In this paper, after the
crisis impacts of FED’s hiking interest rates on capital flows in EM economies have been
examined. In this study 2007: Q1 – 2015: Q4 data period was used. Impacts of FED’s
interest rate on portfolio invetsments of 16 EM countries have been analyized by using
dynamic panel data system which is called “Arellano-Bond” panel GMM estimation
method. According to the tests results; between USA 2 years treasury bonds yields, which
are reflecting FED interest rate, and portfolio investments of EM have been found a
negative effect. There is also negative effect has been found between EMBI+ and portfolio
investments. When EMBI+ which is benchmark of country default risk has increased
capital outflows have risen. Between VIX which shows global risk appetite and volatility
index and portfolio investments there have been also ascertained negative relationship. In
conclusion, hiking of FED interest rates, rise of EMBI+ and rise of VIX have been led to
rise of portfolio outflows from EMEs.

Science Code : 1174
Keywords : Portfolio Investments, Capital Flows, Panel Data Analysis
Page Number : 101
Supervisor : Assist. Prof. Erol BULUT
vi

TEŞEKKÜR
Çalışmam süresince desteğini esirgemeyen, tecrübelerinden yararlanmamı sağlayan,
karşılaştığım sorunlar karşısında bana yardımcı olan ve yol gösteren değerli hocam ve tez
danışmanım Yrd. Doç. Dr. Erol BULUT’a, her zaman, her konuda ve her koşulda desteğini
esirgemeyen ve umutsuzluğa kapılmama fırsat dahi vermeyen değerli hocam Yrd. Doç. Dr.
Metin SARAÇOĞLU’na, hayatım boyunca yanımda olan ve maddi manevi her türlü
imkanı sunarak beni bugünlere getiren değerli aileme, dostluğunu ve desteğini her zaman
hissettiğim ağabeyim Arş. Gör. Alp Gökhun İNCİ’ye, değerli hocalarım Dr. Tolga
DAĞLAROĞLU’na ve Yrd. Doç. Dr. Baki DEMİREL’e desteklerinden ve katkılarından
dolayı sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
vii

İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET .......................................................................................................................................... iv
ABSTRACT ................................................................................................................................ v
TEŞEKKÜR ............................................................................................................................... vi
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................................... vii
ÇİZELGELERİN LİSTESİ ........................................................................................................ x
ŞEKİLLERİN LİSTESİ ............................................................................................................. xi
KISALTMALAR ...................................................................................................................... xii
1. GİRİŞ .................................................................................................................................... 1
2. ULUSLARARASI SERMAYE HAREKETLERİ.................................................. 5
2.1. Uluslararası (Yabancı) Sermaye Kavramı................................................................... 5
2.2. Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY)........................................................................ 7
2.3. Portföy Yatırımları (PY) ............................................................................................. 9
2.4. Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri (KVSH) ve Sıcak Para ......................................... 12
2.5. Uzun Vadeli Sermaye Hareketleri (UVSH) .............................................................. 13
3. ULUSLARARASI SERMAYE HAREKETLERİNİ ETKİLEYEN
FAKTÖRLER ................................................................................................................ 15
3.1. Çekici Faktörler (Pull Factors) .................................................................................. 15
3.1.1. Ucuz işgücü ve hammadde tedariği .................................................................... 16
3.1.2. Makroekonomik faktörler ................................................................................... 17
3.1.2.1. Faiz oranı, döviz kuru ve enflasyon ............................................................. 17
3.1.2.2. Ülkenin kredi notu ve yatırım notu .............................................................. 19
3.1.3. Piyasa hacmi ....................................................................................................... 20
3.1.4. Altyapı, ulaşım ve iletişim teknolojisindeki gelişmişlik .................................... 20
3.1.5. Vergiler, yatırım (İhracat-Finansal) teşvikleri, ticaret engelleri ve yasal
düzenlemeler ..................................................................................................... 21
viii

Sayfa
3.1.6. Risk faktörü ....................................................................................................... 23
3.1.6.1. Ülke riski ...................................................................................................... 24
3.1.6.2. Sektör ve yatırım riski ................................................................................. 24
3.1.7. Dışa açıklık ve finansal serbestleşme ................................................................. 25
3.2. İtici Faktörler (Push Factors)..................................................................................... 25
3.2.1. Gelişmiş ülkelerdeki faiz oranları....................................................................... 27
3.2.2. Ekonomik durgunluk .......................................................................................... 28
3.2.3. Portföy çeşitlendirme isteği ................................................................................ 28
3.2.4. Küresel (Global) risk .......................................................................................... 29
3.2.5. Haberleşme ve iletişim teknolojisindeki gelişmeler ........................................... 29
4. 2008 KÜRESEL KRİZİ VE ABD’NİN FAİZ ORANLARINI
DÜŞÜRME SÜRECİ .................................................................................................. 31
4.1. 2008 Küresel Krizi’nin Oluşumu ve Nedenleri......................................................... 31
4.1.1. Kriz kavramı ....................................................................................................... 31
4.1.2. Kriz türleri .......................................................................................................... 32
4.1.2.1. Birinci nesil modeller ................................................................................... 32
4.1.2.2. İkinci nesil modeller .................................................................................... 34
4.1.2.3. Üçüncü nesil modeller ................................................................................. 36
4.1.3. DOTCOM Krizi .................................................................................................. 38
4.1.4. II. Körfez Savaşı ............................................................................................... 40
4.1.5. 2008 Krizinin kronolojisi.................................................................................... 42
4.1.6. Mortgage sistemi ................................................................................................ 44
4.1.7. Mortgage kredilerinin yapısının bozulması ve likidite bolluğu.......................... 48
4.1.8. Emlak balonu ...................................................................................................... 50
4.1.9. Menkul kıymetleştirme ....................................................................................... 52
4.1.10. Kredi derecelendirme kuruluşları ..................................................................... 53