YOKSUL TANRI Tyanalı Apollonius AYTUNÇ ALTINDAL'IN TUM KİTAPLARI Uyuşturucu Maddeler Sorunu (Toplu Çalışma), Hastürk Yay. (Tükendi) Partizan (Şiirler), Yücel Yay., 1975 (Yasaklandı) Türkiye'de Kadın, Alfa Yay., 2005 (8. Baskı) Dinmeyen (Şiirler), 1. Baskı Paris, 2. Baskı Havass Yay.,1978 (Yasaklandı) Haşhaş ve Emperyalizm, Alfa Yay., 1979 (4. Baskı) Siyasal Kültür ve Yöntem, Havass Yay.,1982 Anılan (Şiirler), Havass Yay., 1982 (Yasaklandı) Niçin Eşit İşe Eşit Ücret Değil?, Süreç Yay., 1984 İhanet Şiirleri, Süreç Yay., 1984 Laiklik; Enigmaya Dönüşen Paradizma, Alfa Yay., 1986 (5. Baskı) Elvedasız, Kendi Sesinden Şiirler, 1992, İsviçre Three Faces ofjesus, Sussex, 1992 Türkiye ve Ortodokslar, Alfa Yay., 1995 (6. Baskı) Elvedasız, Sarmal Yay., 1996 (3. Baskı) Bilinmeyen Mitler, Alfa Yay., 2005 (12. Baskı) Gül ve Haç Kardeşliği, Alfa Yay., 2005 (5. Baskı) Vatikan ve Tapınak Şövalyeleri, Alfa Yay., 2002 (6. Baskı) Üç İsa, Yeni Avrasya Yay., 2002 (6. Baskı) Meryem ve Hilal, Şiirler, Subrosa, 2005. ÇEVİRİLER Çinli Papağan, E.S. Gardner, Akba Yay., 1972 (Tükendi) Parababaları, Ferdinand Lundberg, E Yay., 1973 (2 Cilt) (Tükendi) Kertenkele, Moris West, E Yay., 1974 (8. Baskı) Kapitalizmden Sosyalizme Geçiş Süreci Üzerine, P. Sweezy-C. Bettelheim, May Yay., 1974 (Beraat etti) Ermiş, Halil Cibran, E Yay., 1974 (14. Baskı) Gece Ana, Kurt Vonnegut Jr., E Yay., 1975 (3. Baskı) Savaş ve İşçiler, Lenin, Yücel Yay., 1976 (Yasaklandı) Barbarlık Kıyısı, Norman Mailer, Havass Yay., 1980 (3. Baskı) Sözler, Halil Cibran, Süreç Yay.,1984 (7. Baskı) YOKSUL TANRI Tyanalı Apollonius Aytunç Altındal Alfa Yayınları 1590 Aytunç Alhndal Kitapları 9 YOKSUL TANRI Tyanah Apollonius Aytunç Altındal 1. Basım : Mayıs 2005 ISBN : 975-297-624-7 Yayıncı ve Genel Yayın Yönetmeni M. Faruk Bayrak Yayın Koordinatörü ve Editör Rana Gürtuna Pazarlama ve Satış Müdürü Vedat Bayrak Kapak Tasarımı Utku Lomlu © 2005, ALFA Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti. Kitabın tüm yayın hakları Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.'ne aittir. Yayınevinden yazılı izin alınmadan kısmen ya da tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltüamaz ve yayımlanamaz. Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti. Ticarethane Sokak No: 53 Cağaloğlu 34410 İstanbul, Turkey Tel: (212) 511 53 03 - 513 87 51 - 512 30 46 Faks: (212) 519 33 00 www.alfakitap.com [email protected] Baskı ve Cilt Melisa Matbaacılık Çiftehavuzlar Yolu Acar Sanayi Sitesi No: 8 Bayrampaşa - İstanbul Tel: (212) 674 97 23 Faks: (212) 674 97 29 Bu kitabımı kırk yıllık yazarlık yaşamımda bana destek olan, beni yüreklendiren tüm dostlarıma armağan ediyorum. İÇİNDEKİLER Önsöz vii Birinci Bölüm APOLLONIUS'UN AYAK İZLERİ 1.1. Aya Sofya'daki Deesis Mozaiği 3 1.2. Karanlık Kilise'deki Mandylion 23 1.3. Hangi İsa? 46 İkinci Bölüm HAYATI ÇALINAN ADAM 2.1. Aldatılanlar ve Aklananlar 71 2.2. "İnsan Suretindeki Tanrı" 89 2.3. Apollonius/Balinius 111 Sonsöz 137 Açıklamalar, Tanımlar ve Notlar 141 Kaynaklar 159 Apollonius Bibliografyası (Seçmeler) 165 Ekler 173 ÖNSÖZ Tyanalı Apollonius'un yaşam öyküsünü çocukluğum da "büyüklerimden" dinlemiştim. Bana bu dinlediklerim den hiç kimseye söz etmemem gerektiği de tembihlenmiş- ti. (1951) Kemerhisarlı Apollonius'un "hayatını" yazmayı hep istedim. Son 35 yıl içinde belge ve bilgi topladım. Ço cukluğumda dinlediğim Apollonius'un ya da Araplar'ın arasındaki adıyla Balinius/Balyonos'un olağanüstü yaşa mını yazmak altmış yadımdan sonra nasip oldu. Buna da şükür. Bu olağanüstü ermişin Türkiye'de ilk kez yayınla nan hayatı ve eserleri umarım ilgi çeker. Kaldı ki, Apollo nius, bizden biridir. Anadolulu bilge bir kişidir. Apolloni us'un doğum yeri olan Tyana Kenti, Antik dönemde Geç Hitit İmparatorluğu'nun Başkenti olan Tuvana idi. Dola yısıyla ataları itibariyle Apollonius, son/geç Hititler'le bağlantılıydı. İşte bu geç Hititli ermiş önümüzdeki yıllar da özellikle Hıristiyan Alemi'nde adından en çok söz edi lecek kişidir. X Bu kitap yazarlık yaşamımın 40. yılında hem bu uzun serüvende bana destek olan dostlarıma hem de değerli okurlarıma küçük bir armağandır. Böyle bir kitap yazaca ğımı bilen ve/veya tahmin eden dostlarım için bu kitap bir sürpriz olmamıştır. Ama ya tahmin etmeyenler için! Umarım onlar da şaşırmazlar. Tyanalı Apollonius, SANAL bir roman kahramanı de ğil, tüm yaşamı, başta Roma İmparatorluğu'nun arşivleri olmak üzere, ayrıntılarıyla belgelenmiş GERÇEK bir er miştir. Yaşadığı çağda (1. yy) "İnsan Suretindeki Tanrı" olarak yüceltilmiş, zindanlara atılmış ama görüşlerinden hiçbir şekilde ödün vermemiş bir Bilge'dir. Onun varlığı ve yaşamı, 4. yüzyıldan başlayarak, Hıristiyanlığın kor kunç baskısından kurtulabilmek isteyen Aydınlara, bu meyanda Tapınak Şövalyeleri'ne, Gül ve Haç Kardeşliği Örgütüne, Humanizm'in Kurucularına ve nihayet günü müzün "bilimine" damgalarını vurmuş bazı akademis yenlere, bağlı oldukları Kilise-Dışı Occult örgütlerince ile tilmiş, okutulmuş olduğu için "Yol Gösterici" sayılmıştır. Öte yandan başta Katolik Kilisesi olmak üzere tüm bağ naz Hıristiyanlar, yüzyıllarca O'nun adını ve eserlerini gizlemişler ve/veya yok etmek istemişlerdir. Bunun nede ni, daha 3. yy'dan itibaren Romalı Pagan ve Helen düşü nür, yazar, devletadamı ve filozofların İsa Mesih ile Apol- lonius'u kıyaslamaları ve ikincisini birincisinden ÜSTÜN saymalarıdır. * * * "Yoksul Tanrı" (The Poor God) adıyla yazdığım bu ki tapta, Tyanalı Apollonius'un yaklaşık 2000 yıllık serüve ninin bazı yanlarını okuyacaksınız. Apollonius'un "Ayak İzlerini" takip edenler O'nun tıpkı bir "Deus Abscondi- tus" (Invisible God=Göze Görünmeyen Tanrı) gibi İncil'in XI sayfalarının arasında, dolayısıyla İsa Mesih'in "portresi nin" ardında belki de O'nun maskesiyle gizlenmiş olarak dolaşmakta olduğunu biraz hayret, biraz şaşkınlık ama eminim ki heyecan duyarak okuyacaklardır. Tyana (Ke- merhisar)'da 2001 yılında İtalyan hükümetince başlatılan kazı çalışmaları, nihayet tamamlanmak üzeredir. Bu kazı lar, Dr. Asım Tanış'ın başkanlığında yürütüldü ve Apollo- nius'un 2000 yıl önceki yaşam alanı ortaya çıkartıldı. Şim di 2002'den başlayarak her yıl Temmuz ayında "Apolloni- us Kültür Festivali" düzenleniyor. * * * Kitabı yayınlayan Sayın Faruk Bayrak yönetimindeki Alfa Yayınları'na, Sayın Vedat Bayrak'a, Sayın Rana Gür- tuna'ya teşekkür ediyorum. Bu kitabı yazarken yardımla rı olan Prof. Ira Gitler'e ve eşine (New York) hiçbir yerde bulamadığım, tek nüshası kalmış bir kitabı bana aktardık ları için teşekkür ediyorum. Ayrıca bazı Fransızca kitapla rı bulmakta yardımcı olan genç ve başarılı akademisyen Selin Şenocak'a (Paris, Sorbonne) ne kadar teşekkür etsem azdır. İtalyanca çeviriler Batuhan Özkan tarafından yapıl dı, kendisine teşekkür ediyorum. Daha önce de olduğu gi bi, Pelin Kara, yine üstün gayret gösterip zor bilgisayar di zimini yaptı, ona da teşekkürü borç biliyorum. Umarım bu olağanüstü Ermiş'in olağandışı yaşamını ve serüvenini severek okursunuz. Aytunç Altındal İspilandit / 23 Mart 2005
Description: