Yeniçerilerin Bektaşiliği ve Vaka-i Şerriyye

121 Pages·2006·1.788 MB·Turkish

by  Reha Çamuroğlu

Reha Çamuroğlu
Yeniçerilerin Bektaşîliği
ve Vaka-i Şerriyye

YENİÇERİLERİN
BEKTAŞİLİĞİ VE VAKA-İ
ŞERRİYYE
Reha Çamuroğlu
Kapı Yayınlan 81
Araştırma-inceleme 23
YENİÇERİLERİN BEKTAŞİLİ6İ VE VAKA İ ŞERRİYYE
Reha Çamuroğlu
1-3 Basım: 1991-1994 Ani Yayınlan
4. Basım: Haziran 2006, K.ıpı Yayınları
ISBN: 975-8950-84 3
Yayın Yönelmeni. Cahil Akın
Kapak Resmi: Yaşar Nuri Ö7ttırk’un The Eye of the fiearth
adlı kitabından alınmıştır.
Kapak Tasarımı: Ulku Lomlu
Dizgi: Bahar Kuru
O 1991. Reha Çamuroğlu
O 2005: bıı kitabın yayın haklan Kapı Yayınları na aıtlir.
Kapı Yayınlan
Ticarethane Sokak No* 53 Cagaloglu / İstanbul
Tel: [phone] Faks: [phone]
C'posta: bilgi&’kapivayinlari com
ww\v.k;tpiyayinlari com
Bash ve CiU
Melisa Matbaacılık
Çiftchavuılar Yolu Acar Sanayi Silesi No: 8 Bayrampaşa / tslanbul
Tel: [phone] Fax: [phone]
Genel Dağıtım
Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.
Ticarethane Sokak No: 53 Cagaloglu / İstanbul
Tel: [phone] Faks [phone]
Kapı Yayınları. Alla Yavın Grubu’nun tescilli markasıdır.
İÇİNDEKİLER
Cemal Şener in Sunuşu: Yeniçeriler ve Bektaşiler ix
Önsöz xiii
Giriş 1
Birinci Bölüm: 1826’ya Kadar Yeniçerilik ve Yeniçeriler 4
Birinci Bölüm Notları 18
ikinci Bölüm: Yeniçerilerin Katılımından Önce ve
Sonra Heterodoksi 30
t kine i Bölüm Notlan 42
Üçüncü Bölüm: Vaka-i “Hayriyye” 50
Üçüncü Bölüm Notları 64
Dördüncü Bölüm: Niçin Vaka-i Şerriyye? 73
Dördüncü Bölüm Notları 89
Sonuç 98
Seçilmiş Bibliyografya 101

Behey ahmaklar, hoş yere canınızı neden te­
lef edersiniz? Size gaza ve şehitlik diye yuttu­
rulan lafların aslı yoktur. Osmanlı padişahı
kendi sarayında ve sefasına bakıyor; Efrenç
kralı kendi cümbüşünde; sizin burada dağ
başlarında, metrislerde canınızı telef etmeni­
zin ne anlamı vardır?
vii

Cemal Şener'in Sunuşu
YENİÇERİLER VE BEKTAŞİLER
Yeniçeri Ocağı’nın tarihimizde özel ve önemli bir yeri var.
Ve bugüne dek üstüne yapılmış araştırma da yok denecek
kadar az.
Yeniçeri olgusu, hem Osmanlı tarihi açısından hem de
Anadolu'da Alevilik-Bektaşilik olayı açısından çok önemli
bir olgudur.
Osmanlı tarihçileri birçok konuda olduğu gibi bu olayın
değerlendirmesinde de oldukça tek yanlı yazmışlardır.
Alevilik ile yeniçerilerin ilişkileri ise çok yetersiz, eksik ve
rivayetler düzeyinde kalmıştır. Yeniçeri Ocağı’nın Hacı Bek­
taşi Veli tarafından kurulduğu vs. tarzındaki düşünce ise
bambaşka bir bakış açısını ele veriyor.
Hacı Bektaşi Veli düşüncesini az çok tanıyan biri olarak,
Bektaşilikteki barışçı, insancıl, kardeşlik aşkı ile dolu ve in­
sana asla zarar vermeyen, insanı dünyasının kâbesi yapan
ix
bir düşünce ve inanç sistemi ile Osmanlı padişahlığının vu­
rucu silahlı gücü olan yeniçerileri bir türlü bağdaştıramaz-
dım.
Nasıl olunur da hem Bektaşi olacaksın hem de yeniçeri.
Bunu bir türlü anlayamazdım.
İşte değerli araştırmacı Reha Çamuroğlu, elimizde tuttu­
ğumuz bu araştırması ile bu olaya parmak basıyor. Bir dizi
kaynaktan edindiği bilgileri bizlerle paylaşıyor. Olayı doğru
değerlendirmek için bize çok önemli ipuçları, belge ve bilgi­
ler veriyor.
Yeniçeri Ocağı, tarihimizde büyük acılar yaşanarak oluştu­
rulan ve ne yazık ki gene büyük acılar verilerek yok edilen bir
garip olaydır. Belki sosyal tarihte ender rastlanan bir olgudur.
Yeniçeri Ocağı nın kuruluşunu veya yeniçeri olunmasını,
Reha Çamuroğlu araştırmasında çok çarpıcı olarak şöyle an­
latıyor:
Bir köyde yaşıyor, Grekçe, Sırpça va da Bulgarca konuşuyo­
ruz. Hiçbirimiz Türkçe bilmiyoruz. Türkler tarafından yöne­
tildiğimizi ve onlardan korkmamız gerektiğini, onların atla
dolaştıklarını, Müslüman olduklarını, sarıklar sardıklarını
da biliyoruz. Ninelerimiz, bir yaramazlık ettiğimizde bizi
onlara vermekle korkutuyorlardı. Türklerin adlarını duydu­
ğumuzda bile korkuyorduk.
...Yakındaki köydeymişler. Büyük çocuklar "Çocukları
götürüvorlarmiş” dediler, biz inanmadık ama yine de kork­
tuk. Yarın bizim köye geleceklermiş... Babamız o gece içme­
di, hep sustu. Ya da çok içti, hep bağırdı. Anamız yortularda
yaptığı yemeklerden yaptı. Hem de az az değil çok çok ver­
di. Bu defa bu korku niçin oyuna benzemiyordu.
Sabah da bütün köy suskunluk içindeydi. Bizi oyun oy­
namaya da bırakmadılar.
...Onları gördüğümüzde çok güzel atları vardı, çok fazla