Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları PDF
Preview Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları
SAYI 1 ◆ OCAK - HAZİRAN 2009 Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Modern Turkish Literature Researches ! YENİ TÜRK EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI MODERN TURKISH LITERATURE RESEARCHES Türk Edebiyatı Vakfı İktisadi İşletmesi Adına Sahibi Türk Edebiyatı Vakfı Başkanı S. SERVET KABAKLI Genel Yayın Yönetmeni BEŞİR AYVAZOĞLU [email protected] Yazı İşleri Müdürü İLYAS DİRİN [email protected] Yayın Kurulu NURİ SAĞLAM, HASAN AKAY, HAYRETTİN ORHANOĞLU, YILMAZ DAŞÇIOĞLU, BAHTİYAR ASLAN Müessese Müdürü CEMALAYDIN Grafik ve Düzenleme ATİLLACEYLAN Abone ve Satış Sorumlusu HALİT BAYKAL Baskı ve Cilt KELEBEK MATBAACILIK 0.212 612 48 35 Dağıtım TURKUVAZ Dağ. Paz. A.Ş. Yönetim Yeri Divanyolu Cad. No: 14 34122 Sultanahmet-İstanbul Tel: 0.212 527 50 32 – 526 16 15 Faks: 0.212 513 77 49 [email protected] www.turkedebiyati.com.tr Yazışma Adresi PK 2, Sirkeci / İstanbul Dergimizdeki yazılar kaynak gösterilerek iktibas edilebilir. Yazıların her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir. ISSN: 1308-8203 HAKEM KURULU Prof. Dr. Orhan Okay(Emekli Öğretim Üyesi) Prof. Dr. Abdullah Uçman(Mimar Sinan Üniversitesi) Prof. Dr. Hasan Akay(Sakarya Üniversitesi) Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel(Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Hülya Argunşah(Erciyes Üniversitesi) Prof. Dr. Emel Kefeli(Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Nazan Bekiroğlu(Karadeniz Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Birinci(Türk Tarih Kurumu Başkanı) Prof. Dr. Nurullah Çetin(Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. İsmail Çetişli(Pamukkale Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet Törenek(Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Recep Duymaz(Trakya Üniversitesi) Prof. Dr. Önder Göçgün(Pamukkale Üniversitesi) Prof. Dr. Şerif Aktaş(Doğu Akdeniz Üniversitesi) Prof. Dr. Ramazan Korkmaz(Ardahan Üniversitesi) Prof. Dr. Nazım Hikmet Polat(Niğde Üniversitesi) Prof. Dr. İsmail Parlatır(Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. İbrahim Şahin(Kırıkkale Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet Tekin(Selçuk Üniversitesi) Prof. Dr. Kâzım Yetiş(İstanbul Üniversitesi) İÇİNDEKİLER ✒ Editörden ✒ Makale 9 NURULLAH ÇETİN Çağdaş Türk Şiirinde Gelenekten Yararlanma Meselesine Kavramsal Bir Çerçeve Denemesi 33 KABİLDEMİRKIRAN Asaf Hâlet Çelebi’nin Gözünden Bir Devrin Edebiyatı 45 ÖZLEM NEMUTLU Ahmet Hâşim Karşısında Orhan Veli 73 HAYRETTİN ORHANOĞLU Sezai Karakoç’un Şiirinde İmgeler 105 ALİ KURT Tanzimat’tan Günümüze Türk Şiirinde Vatan Temi 139 NURAN ÖZLÜK Türk Matbuatında Mehmet Âkif Ersoy 165 MEHMET NARLI Tanzimat Romanında Beden ve Kişilik İlişkileri Üzerine Bir Çözümleme 179 SEVALŞAHİN “Nâhid Sâmi: Yirminci Asrın Kibar Hırsızı” 189 BEDİAKOÇAKOĞLU “Dünyanın En Meşhur Kulesi”ne Yakından Bakmak 215 HASAN KOLCU “Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatında Aruz Arayışları” Üzerine Bir Değerlendirme ✒ Bibliyografya 223 İLYAS DİRİN Kültür – Sanat – Edebiyat – Tiyatro – Musiki ve Folklor Dergileri (1929-1990) 285 TAHSİN YILDIRIM Türk Gazetecilik Tarihi Üzerine Bir Deneme – I ✒ Kitap Tanıtımı 325 BAHTİYAR ASLAN İsmet Özel Şiire Damıtılmış Hayat 327 NUMAN AYHAN ÖNDER Millî Mecmua Sistematik İndeks 329 BURCU ASLAN Batılılaşma ve Türk Edebiyatı Lale Devrinden Tanzimat’a Yenileşme 331 GÜRKAN YAVAŞ Kâinatça Tanınmış Türk Şiir Kralı Florinalı Nâzım ve Şaşaalı Edebî Hayatı ÇIKARKEN ! Türk Edebiyatı adlı popüler edebiyat dergisi, yayınları ve kültür faali- yetleriyle edebiyat dünyamızda önemli bir yeri bulunan Türk Edebi- yatı Vakfı’nın niçin hakemli bir akademik dergi çıkarmadığı öteden beri sorulup durulurdu. Aslında böyle bir dergi vakıf mensuplarının da hayal- lerinden biriydi; fakat çeşitli sebeplerle hep ertelendi. Önceleri edebiyat ta- rihimizin bütün dönemlerine ve alanlarına açık bir derginin çıkarılması is- teniyordu; fakat bu nitelikte birçok akademik derginin bulunduğu düşü- nülerek uzun tartışmalar sonunda sadece “Yeni Türk Edebiyatı” araştırma- larını yayımlayacak bir dergide karar kılındı. Seçilen alan, derginin ismini de kendiliğinden belirlemişti: “Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları”. Yeni bir dergi hazırlığında olduğumuzu akademik çevrelere iki yıl ka- dar önce duyurmuştuk. Ancak gelen yazıları en az iki hakeme gönderme zarureti, bazı makaleler hakkında olumsuz rapor verilmesi ve ilk sayıyı ha- zırlama zorluğu gibi sebeplerle yayımlanması geciken Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları’yla nihayet huzurlarınızdayız. Beğeneceğinizi umduğumuz ilk sayıdaki makalelerde ağırlıklı olarak modern Türk şiirinde gelenekle kurulan ilişkinin ele alındığını görecek- siniz. İlk makale Prof. Dr. Nurullah Çetin’in imzasını taşıyor. “Çağdaş Türk Şiirinde Gelenekten Yararlanma Meselesine Kavramsal Bir Çerçeve Denemesi” başlıklı çalışmasında henüz tam olarak vuzuha kavuşmamış olduğuna inandığımız bu alana kavramsal bir çerçeve çizen Çetin, gele- nekten yararlanmayı, “geleneksel malzemenin çağın bilinciyle zamanın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yeniden yorumlanarak özgün bir şe- kilde ifadeye kavuşturulması” diye tarif ediyor ve 1950 sonrası Türk şii- rindeki bu yönelişi dört ana sebebe bağlıyor: Oryantalist tavra tepki, ge- leneği estetik değerler kaynağı olarak görme, ideolojik yaklaşımlar ve postmodernizmin etkisi. Kabil Demirkıran, şuuraltı ve varoluş meselelerine dayalı, mistik ve masalsı şiirleriyle tanıdığımız bir şairin, Asaf Hâlet Çelebi’nin şiirini ve dö- nemin edebiyatına bakış açısını sorguluyor. Özellikle Garip şiiriyle ilgili tartışmaların merkezinde yer alan Asaf Hâlet’in kişiliğinden hareket edile- rek oluşturulan yazıda, şairin Doğu şiirine vukufiyeti de gözler önüne se- riliyor. Makalede, vezin, kafiye, teşbih ve mecaz gibi meselelere bakışı Ga- ripçilerin bakışına benzemekle beraber, gerçeklik algısı ve kültürel arka planıyla onlardan tamamen ayrılan ve bu yönüyle günümüz şiirine de ışık tutan Asaf Hâlet’in dönemin tartışmalarındaki rolü de ele alınıyor. Özlem Nemutlu’nun “Ahmet Hâşim Karşısında Orhan Veli” başlıklı çalışmasında Türk şiirinin geleneğe “eklemlenme” sürecine ait bir başka bakış açısına değiniliyor. Orhan Veli şiirinin iki dönemini, yani Ahmet Hâ- şim, Yahya Kemal, Ahmet Muhip Dıranas, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Ne- cip Fazıl Kısakürek etkisindeki dönemle, bu mirasın reddiyle başlayan Ga- rip dönemini bir kuyumcu titizliğiyle karşılaştıran yazar, makalesinde ha- lef-selef ilişkisini de tartışıyor. İmgeler aracılığıyla şairlerin bilinç dünyalarının tarif edilebileceğini ve şiirin kodlarına ulaşılabileceğini öne süren Hayrettin Orhanoğlu da, “Sezai Karakoç’un Şiirinde İmgeler” başlıklı makalesinde, din, metafizik, mekân, zaman, kadın ve cinsellikle ilgili imgelerden yola çıkarak Sezai Karakoç şi- irine yeni bir bakış açısı getiriyor. Ali Kurt, “Tanzimat’tan Günümüze Türk Şiirinde Vatan Temi” başlıklı makalesinde şiirimizde vatan temini dönem dönem ele alarak geniş bir yel- pazede inceliyor. Nuran Özlük ise 19 Haziran 1936-1937 tarihleriyle sınırladığı “Türk Mat- buatında Mehmet Âkif Ersoy” adlı çalışmasında dönemin aydınları arasın- da Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı etrafında cereyan eden tartışmaları göz- den geçiriyor. Disiplinler arası çalışmalarıyla tanıdığımız Mehmet Narlı, “Tanzimat Romanında Beden ve Kişilik İlişkileri Üzerine Bir Çözümleme” adlı makalesinde Tanzimat dönemi romanının daha iyi anlaşılmasını sağla- yacak yeni bir bakış açısı getiriyor. Seval Şahin ise adından çok, yazdığı ro- manla bilinen Nâhid Sâmi’yi konu ediniyor. “Nâhid Sâmi: Yirminci Asrın Kibar Hırsızı -Süleyman Sûdî ve E. Âli’nin Gece Kuşları Romanı Üzerine-” başlıklı bu çalışması, hem dönemin roman anlayışı, hem de Nâhid Sâmi hakkında yeni bilgiler kazandırıyor. Bedia Koçakoğlu’nun makalesi, Sevim Burak’ın kitaplarına girmemiş “Dünyanın En Meşhur Kulesi” adlı hikâye- siyle ilgili bir tahlil denemesidir. Hasan Kolcu da “Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatında Aruz Arayışları Üzerine Bir Değerlendirme” başlıklı makale- sinde, Erdoğan Erbay’ın söz konusu kitabını enine boyuna değerlendiriyor. Dergimizin son çalışmaları ise iki bibliyografyadır. İlyas Dirin, “Kültür- Sanat-Edebiyat-Tiyatro-Musiki ve Folklor Dergileri (1929-1990)” başlıklı bibliyografya çalışmasında, yüzlerce dergi hakkında bilgi veriyor. Diğer bibliyografya ise Tahsin Yıldırım imzasını taşıyan “Türk Gazetecilik Tarihi Üzerine Bir Deneme”nin birinci bölümüdür. İki çalışmanın da araştırmacı- lar için çok kullanışlı birer kılavuz olacağına inanıyoruz. Daha zengin ve kusursuz sayılarda buluşmak ümidiyle… Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Yeni Türk Edebiyat› Araflt›rmalar›, 1, Ocak-Haziran 2009 ÇA⁄DAfi TÜRK fi‹‹R‹NDE GELENEKTEN YARARLANMA MESELES‹NE KAVRAMSAL B‹R ÇERÇEVE DENEMES‹ Nurullah Çetin* ! Özet: Cumhuriyet dönemi Türk şairleri, eski Türk şiir geleneğinden büyük ölçüde yararlanmışlardır. Bu da Türk kültür, sanat ve şiirinin bir bütünlük içinde devam ettiğini gösteriyor. Edebiyat, gelenekten beslenerek devam eder. Geleneğinden kop- muş edebiyat zayıflar. Ayrıca Türk kültür ve edebiyatının gelişmesi, kartopu gibi zenginleşerek devamına bağlıdır.Günümüz Türk şairlerinin atalarının ruhuyla irti- bat kuruyor olmaları, Türk millî bütünlüğü için sevindirici bir durumdur. Anahtar Kelimeler:Cumhuriyet Dönemi Türk şiiri, gelenekten yararlanma, Türk kültürü. ACONCEPTUALFRAMEWORK ESSAY FOR THE PROBLEMATIC OF MAKING USE OF THE TRADITION IN CONTEMPORARY TURKISH POEM Abstract:Abstract: Republican Turkish poets were impressed by the traces of the tradition of Old Turkish Literaturetoaremarkable degree. Cultural and poetic integrity of Turkish poets with Old Turkish Literature show that Turkish literature continues in historical con- text. The Contemporary Turkish poet has gained possession of the grandfather. Situations li- ke this made Turkish nation very happy. Keywords:Republican Turkish poets, traces of tradition, Cultural and Poetic integrity, his- torical context, Contemporary Turkish poetry. EDEBİYAT GELENEĞİ debiyatta gelenek denilince genel anlama ve algıya bağlı kalıp E eski zamanlarda belli şekil, dil, üslup ve muhtevaya uygun ola- rak üretilmiş ve bir zaman yaşamış; ama günümüzde o tarzda üre- tilmeyen ve yaşamayan edebiyat anlayışı kastediliyor.Tarihin akışı içinde en eski zamanlardan günümüze kadarki süreçte belli dö- *Prof. Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. 9 NURULLAH ÇET‹N nemlerde belli zihniyetlerin şekillendirdiği, şekil, dil ve muhteva- sıyla kendine özgü yapıları olan edebiyatlar vardır. Bunlar başı, so- nu belli edebiyat gelenekleridir. Bir zamanda başlar, olgunlaşır ve bir süre sonra da önem ve güncelliklerini kaybederler. Türk edebiyatı, genel anlamda başlıca iki büyük geleneğe sahip- tir: Divan edebiyatı ve modern Türk edebiyatı. Aşağı yukarı 13. yüzyıldan Tanzimat’a kadarki Türk edebiyatını “Divan edebiyatı” olarak adlandırıyoruz. Klasik Türk şiiri, yaygın adlandırmayla “Di- van şiiri”, aşağı yukarı 13.-19. yüzyıllar arasına hâkim olan bir şiir geleneğiydi. Yani nazım şekli, dili, üslubu, mazmunlar sistemi gibi kendine özgü özellikleriyle bir edebiyat yapma geleneği kurmuştu. Bu gelenek, hâkim bir zihniyet tarafından kurulmuştu. O da İslamî âlem görüşüydü. Ancak Tanzimat’la birlikte bu tarz bir şiirin yavaş yavaş değişme- ye, başkalaşmaya başladığını görüyoruz. Zaman içinde bu gelenek ortadan kalktı. Günümüzde artık Divan şiiri tarzında şiir yazılmı- yor.Divan şiiri ortadan kalktıktan sonra onun yerini alan başka ge- lenekler ortaya çıktı. Tanzimat şiiri geleneği, Servet-i Fünûn şiiri ge- leneği, Millî Edebiyat şiiri geleneği, Garip şiiri geleneği, İkinci Yeni şiiri geleneği gibi. Tanzimat’tan günümüze kadar gelen edebiyatı da modern edebiyat olarak görebiliriz. “Modern” kelimesini bilerek kullanıyorum. Çünkü Tanzimat’tan itibaren Türk edebiyatı kademe kademe Batılı anlamda modernleşme kaygısı içinde oluşmuştur. “Modernleşme” terimine yüklediğimiz anlam da daha çok dünya- ya, maddeye, görünene, somuta dayalı seküler niteliğin ağır basması- dır.Bu bağlamda Divan edebiyatı daha çok soyutun, maneviliğin, di- nin, ahiretin edebiyatıydı. Yani tecrit edebiyatıydı. Tanzimat’tan son- ra ise Türk edebiyatı büyük oranda yüzünü ahiretten dünyaya, soyut- tan somuta, manadan maddeye çevirmeyebaşladı. Yani teşhis edebi- yatı olmaya doğru yüz tuttu. Bu duruma bir örnek verelim: Divan şairi, bu dünyanın, görünen, somut, dünyevi, maddisev- gili tipi yerine daha çok adı sanı belirsiz, aramızdan biri olarak ka- bul edemeyeceğimiz yüceltilmiş, soyut sevgili tipini daha çok öne çıkarıyordu. Sevgili tipinin simgeselliğinde ilahî güzelliği, hüsn-i mücerredi hedefliyordu. Tabiat tasvirlerinde de tabiatın görünen, bilinen, somut unsur ve özelliklerini tasvir etmekten çok; onun öte- sindeki maneviliği, soyut yapıyı, mücerret özü keşfetmeye, onu vurgulamaya çalışıyordu. Tabiatta esmâ-yı hüsnânın tecellisini ara- mak gibi. Ya da tabiatı ve unsurlarını edebî sanat yapmak için bir araç olarak görürken de yine aynı düşünce egemendi. 10
Description:The list of books you might like
