T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI YENİ TÜRK EDEBİYATI BİLİM DALI YEDİTEPE DERGİSİ ETRAFINDA GELİŞEN EDEBÎ FAALİYETLER YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan SATI YÜCEL Tez Danışmanı Prof.Dr. Şerif AKTAŞ ANKARA – 2007 ii Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü’ne, Satı YÜCEL’e ait olan “Yeditepe Dergisi Etrafında Gelişen Edebî Faaliyetler” adlı tez çalışması jürimiz tarafından Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. (İmza) Başkan: ………………………………….. Akademik Unvanı, Adı Soyadı (İmza) Üye: ………………………………….. Akademik Unvanı, Adı Soyadı (İmza) Üye: ………………………………….. Akademik Unvanı, Adı Soyadı ÖNSÖZ Türk edebiyatının, gelişme sürecinde bilhassa Cumhuriyet’ten sonra edebi dergiler belli sanat görüşlerine sahip edebi şahsiyetlerin bir araya gelerek fikir hayatımıza yön verdiği çok değerli vesikalardır. Diyebiliriz ki edebi dergilerin tarihi edebiyatımızın yenileşme serüveninin tarihidir. Biz bu çalışmamızda Cumhuriyet’le birlikte batılılaşma yolunda kazandığımız ilerlemeyi devam ettirmek ihtiyacından doğan Yeditepe Dergisi üzerine bir inceleme yaptık. Yeditepe Dergisi üzerine yapılan bir çalışmanın yakın dönem edebiyat ve fikir hayatımızın aydınlatılmasında önemli katkılar sağlayacağı düşüncesi bizi böyle bir çalışmaya yöneltti. Çalışmamız derginin 1950–1960 yılları arasında neşredilen 172 sayıyı kapsamaktadır. Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, girişten sonra dört bölüm halinde düzenlenmiştir. Giriş bölümünde Yeditepe dergisinin yayınlandığı dönemdeki siyasî, sosyal ve kültürel gelişmeler hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde ise Yeditepe dergisinin yayım hayatına girmesinden önceki siyasî ve sosyal ortam ve sonrası, edebiyat hayatı ve dönemin diğer dergileri olan Hisar, Yeni Ufuklar, Türk Dili, İmece, Yeni Dergi, Papirüs, Gelecek, Milliyet Sanat, Yansıma, Türk Edebiyatı, Yusufcuk hakkında bilgi verilerek, Yeditepe dergisinin yayımlandığı dönemdeki edebiyat ve fikir zemini tanıtılmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın ikinci bölümünde, Yeditepe dergisinin teşekkülü ve özellikleri üzerinde durulmuş, derginin çıkış nedenleri, amacı, ilkeleri, şekil ve muhtevaya dair diğer özellikleri ana hatlarıyla incelenmeye çalışılmıştır. Bu bölümde ayrıca değerlendirdiğimiz sayılarda imzaları bulunan sanatçı kadrosu hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise, dergide edebiyatla ilgili olan yazılar, “nesirler” ve “şiirler” şeklinde ikiye ayrılmış ve sırasıyla değerlendirilmiştir. Nesirler kendi içlerinde tür ve konularına göre toplam yirmi bir başlık altında toplanarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler yapılırken edebî metinlerden bolca ii örnekler verilmiş, böylece Yeditepe’nin fikir ve edebiyat anlayışı yansıtılmaya çalışılmıştır. Yeditepe’de yerli ve yabancı şairlere ait pek çok şiir neşredilmiştir. Biz bu şiirlerden bazı örnekler vererek derginin şiir anlayışını yansıtmaya çalıştık. Dördüncü bölümde ise dergideki yazıların indeksi yazar soyadına göre, türlere ve yayım tarihi sırasına göre üç farklı şekilde hazırlanmıştır. Sonuç bölümünde Yeditepe dergisinin Türk edebiyatı ve kültüründeki etkileri üzerine genel bir değerlendirme yapılmıştır. Yeditepe Dergisi ve Dergi Etrafında Gelişen Edebi Faaliyetler” isimli çalışmamızda temel hareket noktamız ve kaynağımız Yeditepe dergisi olmuştur. Dergiden yaptığımız alıntılarda herhangi bir müdahalede bulunmadık bu sayede dergi kendini daha iyi ifade eder kanaatindeyiz. Dergiyi değerlendirirken edebiyat tarihlerine, hatıra kitaplarına, antolojilere, biyografilere, dönemin siyasî-sosyal ve kültürel ortamını aydınlatacak çalışmalara başvurduk. Araştırmamızı yaparken mümkün olduğunca titiz bir şekilde çalışmaya özen gösterdik. Dergi incelemesi gibi zor bir işi eksiksiz olarak ortaya koymaya gayret ettik. Dört yıllık lisans eğitimimin ardından isteyerek seçmiş olduğum “Yeni Türk Edebiyatı” dalında yüksek lisans yapmam ve bu tezi hazırlamam edebi alanda ufkumun gelişmesinin yanı sıra mesleğimde de kendimi geliştirmeme vesile olmuştur. Çalışmamın her safhasında benden desteğini esirgemeyen başta tez danışmanım Prof. Dr. Şerif Aktaş’a, yardımlarıyla tezimin son hale gelişinde benden yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. Yakup Çelik’e, önerileriyle çalışmama yön veren Yrd. Doç. Dr. Ayfer Yılmaz’a,.sonsuz teşekkürlerimi arz ederim. Ayrıca her an benden desteklerini esirgemeyen aileme minnetlerimi sunarım. Satı YÜCEL Ankara 2006 iii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ........................................................................................................i İÇİNDEKİLER............................................................................................iii KISALTMALAR........................................................................................viii GİRİŞ Yeditepe Dergisinin Yayın Hayatına Başladığı 1950’li Yılların Siyasî, Sosyal ve Kültürel Panoraması..................................................................1 I. BÖLÜM YEDİTEPE DERGİSİ ÖNCESİ VE SONRASINDA EDEBİYAT ORTAMI VE DÖNEMİN DERGİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ 1) ŞİİR........................................................................................................8 2) NESİR..................................................................................................17 2.1. Köy Romancılığı..........................................................................20 2.2. Tarih Romancılığı........................................................................21 2.3. Şehir ve Kasabalardaki Yaşantı Romanı.....................................22 2.4. Çeşitli Yönleriyle Kadın Konusu...................................................22 2.5. Ev ve Aile Yaşayışını Konu Alan Romanlar.................................23 2.6. Mizah Romanları .........................................................................23 2.7. Romanlarımızda Aydın İnsan Sorunu..........................................23 3) DÖNEMİN BAŞLICA DERGİLERİ.......................................................26 3.1. Yücel............................................................................................26 iv 3.2. Hisar............................................................................................27 3.3. Ufuklar ve Yeni Ufuklar................................................................28 3.4. Türk Dili.......................................................................................28 3.5. Papirüs........................................................................................29 3.6. Milliyet Sanat...............................................................................30 3.7. Türk Edebiyatı .............................................................................31 3.8. a Dergisi......................................................................................31 3.9. Halkın Dostları.............................................................................32 3.10.Türkiye Yazıları...........................................................................33 II. BÖLÜM YEDİTEPE DERGİSİNİN TEŞEKKÜLÜ VE ÖZELLİKLERİ 1) DERGİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ......................................................34 1.1. Yeditepe Dergisinin Çıkış Nedenleri, Amacı, İlkeleri....................34 1.2. Derginin Şekil Özellikleri..............................................................35 1.3. Derginin Fiyatı, Sayfa Sayısı, Basım ve Dağıtımı........................36 1.4. Derginin İçeriği.............................................................................36 1.5. Yeditepe’nin Günümüze Uzanan Yayın Öyküsü..........................37 2) DERGİNİN 1–172. SAYILARINDA İMZALARI BULUNAN ŞAİR- YAZAR KADROSU..................................................................................37 2.1. Derginin 1–172. Sayılarındaki Şairler ve Biyografileri..................39 2.2. Derginin 1–172. Sayılarındaki Yazar Kadrosu.............................49 2.2.1. Hikâye Yazarları ve Biyografileri...............................................49 v 2.2.2. Hatıra Türü Yazarları................................................................55 2.2.3. Gezi Türü Yazarları...................................................................56 2.2.4. Mektup Türü Yazarları..............................................................56 2.2.5. Mülâkat Türü Yazarları.............................................................56 2.2.6. Biyografi Türü Yazarları............................................................56 2.2.7. İktibas Yazılarının Çıktığı Kalemler...........................................56 2.2.8. Günlük Türünün Çıktığı İmzalar................................................57 2.2.9. Edebî Tahlil ve Tenkit Yazılarının Çıktığı İmzalar.....................57 2.2.10. Fikrî Yazıların Yazarları..........................................................57 III. BÖLÜM YEDİTEPE’NİN 1–172. SAYILARINDA YER ALAN YAZILARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 1) NESİRLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ.................................................59 1.1. Hikâyeler......................................................................................59 1.2. Hatıra Yazıları..............................................................................67 1.3. Gezi Yazıları................................................................................69 1.4. Mektuplar.....................................................................................70 1.5. Biyografi.......................................................................................72 1.6. Günlük.........................................................................................73 1.7. Sohbetler.....................................................................................74 1.8. Cevap Yazıları.............................................................................74 1.9. Çeviri Yazıları..............................................................................76 vi 1.10.Mülakatlar...................................................................................78 1.11.Denemeler..................................................................................80 1.12.Edebi Tahlil Ve Tenkit Yazıları....................................................82 1.12.1.Şair Ve Yazar Tahlilleri, Tenkitleri............................................82 1.12.2.Eser Tahlilleri Ve Tenkitleri......................................................85 1.12.3.Teori-Tenkit Yazıları................................................................87 1.13.Fikri Yazılar(Makaleler)...............................................................89 1.13.1.Şiir Konulu Makale ve Yazılar..................................................90 1.13.2.Roman Konulu Makaleler........................................................92 1.13.3.Hikâye Konulu Makaleler.........................................................94 1.13.4.Dil Konulu Makaleler................................................................95 1.13.5.Başka Ulusların Edebi Ve Fikir Hayatları Üzerine Makaleler...97 1.13.6.Tiyatro Konulu Makaleler.........................................................98 1.13.7.Eğitim Konulu Makaleler..........................................................99 2) DERGİDE YER ALAN ŞİİRLERİN DİL, AHENK, YAPI VE TEMA BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ..................................................100 IV. BÖLÜM YEDİTEPE DERGİSİ İNDEKS 1) GENEL İNDEKS................................................................................110 2) İSİMLERE GÖRE İNDEKS................................................................246 3) TÜRLERE GÖRE İNDEKS................................................................361 vii SONUÇ VE TOPLU DEĞERLENDİRME...............................................482 KAYNAKÇA...........................................................................................488 ÖZET.....................................................................................................491 ABSTRACT............................................................................................492 viii KISALTMALAR a.g.e. adı geçen eser a.g.m. adı geçen makale Ank. Ankara bas. basım C. Cilt Çev. Çeviren gb. gibi İst. İstanbul KTB. Kültür ve Turizm Bakanlığı S. Sayı s. sayfa Yay. Yayım Y.T. Yeditepe
Description: