yapı işletmesi ve şantiye yönetimi

336 Pages·2013·15.98 MB·Turkish

Ya p ı İşl et mesi v e Şa nt iy e Yön e ti mi | 1

YAPI İŞLETMESİ VE
ŞANTİYE
YÖNETİMİ

D. Ali AÇIKEL

Mustafa ALTIN Hicran AÇIKEL
2 | Yap ı Pro je le ri

EĞİTİM YAYINEVİ

YAPI İŞLETMESİ VE ŞANTİYE
YÖNETİMİ

D. Ali AÇIKEL • Mustafa ALTIN • Hicran AÇIKEL

Copyright © Bu kitabın Türkiye’ deki her türlü yayın hakkı Eğitim Kitabevi Yayınlarına aittir. Bütün hakları saklıdır.
Kitabın tamamı veya bir kısmı 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabı yayımlayan firmanın ve yazarlarının
önceden izni olmadan elektronik/mekanik yolla, fotokopi yoluyla ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılamaz,
yayımlanamaz.

Eğitim Yayınevi® Eğitim Kitabevi’nin Tescilli Markasıdır.

DİZGİ & KAPAK TASARIMI
Eğitim Yayınevi - Dizgi Birimi

BASKI VE CİLT
Olgun-Çelik Ofset
Yeni Matbaacılar Sitesi Yayın Cad. No: 91
TEL: [phone]
Sertifika No: 18394

T.C.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
YAYINCI SERTİFİKA NO: 14824

Ocak - 2013
ISBN:

EĞİTİM KİTABEVİ
Rampalı İş Merkezi Kat: 1 No: 121
Tel&Faks: (0332) 351 92 85 Meram/KONYA
[email protected]

İnternetten sipariş için
www.kitapmatik.com.tr
Ya p ı İşl et mesi v e Şa nt iy e Yön e ti mi | 3

ÖNSÖZ
İnşaat sektörü ve sektörde yer alan yapı sahipleri ve teknik elemanlar inşa
edecekleri veya inşa ettikleri yapıların yapım, yönetim ve maliyet hesaplarını
yaparken kendilerine kaynak oluşturacak gerekli zamanlarda müracaat
edecekleri temel kaynaklara ihtiyaç duyarlar.
Ayrıca ilgili yüksek öğrenim kurumlarında bu alanla ilgili derslerin
öğrencilere anlatılması temel bilgilerin öğretilmesi sırasında da öğretim
elemanları da çeşitli kaynaklara ihtiyaç duyarlar.
Bu eserde inşaat sektörünün yapı işletmesi ve maliyet hesapları bölümüyle
ilgili gerekli bilgiler olabildiğince sade öz ve anlaşılabilir nitelikte ortaya
konulmaya çalışılmıştır.
Bu eserin ortaya çıkmasında bize yazım ve çizim konusunda destek veren
İnşaat Teknikeri Adem YILMAZ’a teşekkür ederiz.
Hazırlamış olduğumuz eserin sektördeki tüm aktörlere faydalı olacağı
inancını taşımaktayız.

Konya-2012
Saygılarımızla
Öğr. Gör. D.Ali AÇIKEL
Yrd. Doç. Dr. Mustafa ALTIN
Yrd. Doç. Dr. Hicran AÇIKEL
4 | Yap ı Pro je le ri

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ........................................................................................................... 3
1.BÖLÜM ............................................................................................................ 7
1.YAPI PROJELERİ ........................................................................................... 7
1.1.Tanımı ...................................................................................................... 7
1.2.Yapı projelerinin özellikleri ..................................................................... 7
1.3.Yapı projelerinin yapılmasının amacı ...................................................... 8
1.4.Yapı projelerinin yapımında izlenilecek yol ............................................ 9
1.5.Yapı projelerinde taraflar ......................................................................... 9
1.6.Projelerin hazırlanması ........................................................................... 14
2. BÖLÜM ......................................................................................................... 18
2. İHALELER .................................................................................................... 18
2.1.Tanım...................................................................................................... 18
2.2.İhalenin temel ilkeleri ............................................................................. 18
2.3.İhale usulleri ........................................................................................... 19
2.4.İhalede taraflar ........................................................................................ 20
2.5.İhalenin temel öğeleri ............................................................................. 21
2.6.İhale Süreci ............................................................................................. 23
3. BÖLÜM ......................................................................................................... 27
3.METRAJ VE KEŞİF ...................................................................................... 27
3.1.Tanım...................................................................................................... 27
3.2.Amaç ve Temel Terimler ........................................................................ 27
3.3.Metraj ve Keşfin Unsurları ..................................................................... 30
3.4.Birim Fiyatlarının Oluşturulması ........................................................... 31
4.BÖLÜM .......................................................................................................... 36
4.METRAJ ......................................................................................................... 36
4.1.Tanımı .................................................................................................... 36
4.2.Metraj Yapılması ve Kullanılan Tablolar ............................................... 38
4.3.Metrajın Yapılması ................................................................................. 38
4.4.Metraj Örnekleri ..................................................................................... 41
Ya p ı İşl et mesi v e Şa nt iy e Yön e ti mi | 5

4.5.Metraj Özeti (İmalatlar icmali) ............................................................... 99
4.6.Özel Metrajlar ....................................................................................... 101
4.6.3.Ataşman ............................................................................................. 105
4.7. İmalatlar İçin Gerekli Malzeme Miktarlarının Metrajı ........................ 107
4.7.1.Nakliyeler .......................................................................................... 115
5. BÖLÜM ....................................................................................................... 116
5. KEŞİF .......................................................................................................... 116
5.1.Tanım.................................................................................................... 116
5.2.Birinci Keşif ......................................................................................... 116
5.3.Birinci Keşfin Hazırlanması ................................................................. 117
5.4. Son Keşif (Kesin Keşif)...................................................................... 117
5.5.Keşif Özeti ............................................................................................ 118
6.BÖLÜM ........................................................................................................ 120
6. HAKEDİŞ .................................................................................................... 120
6.1.Tanımı .................................................................................................. 120
6.1. Hakediş Çeşitleri ................................................................................. 120
6.3.Hakedişin Takip Edilmesi .................................................................... 121
7. BÖLÜM ....................................................................................................... 123
7. ŞANTİYELERİN KURULMASI VE ORGANİZASYONU ..................... 123
7.1.Tanımı .................................................................................................. 123
7.2. Şantiye Kurulma Amacı ...................................................................... 124
7.3.İnşaat Firmaları Organizasyonu ........................................................... 125
7.3.2.Yapı Şantiye Organizasyonu ............................................................. 132
8.BÖLÜM ........................................................................................................ 144
8. İŞ PLANLAMASI ....................................................................................... 144
8.1.Tanımı .................................................................................................. 144
8.2. Planlama Ve Programlama Teknikleri ................................................ 144
8.3.Planlama Teknikleri.............................................................................. 148
9.BÖLÜM ........................................................................................................ 156
9. İNŞAAT İŞLERİN KONTROL EDİLMESİ .............................................. 156
6 | Yap ı Pro je le ri

9.1.Tanım.................................................................................................... 156
9.2.Kontrollük Yöntemleri ......................................................................... 156
9.2.1.Ferdi Kontrollük ................................................................................ 156
9.2.2.Müşavir Kontrollük Şirketleri ........................................................... 157
9.2.3.Resmi Kontrollük Teşkilatları ........................................................... 157
YAPI DENETİMİ UYGULAMA YÖNETMELİGİ ....................................... 176
10.BÖLÜM ...................................................................................................... 316
10.KABUL VE KESİN HESAP ...................................................................... 316
10.1.Tanımı ................................................................................................ 316
10.2.Kabul Çeşitleri .................................................................................... 316
10.3.Kesin Hesap ........................................................................................ 317
10.4.Teminatların Çözdürülmesi ................................................................ 318
11.BÖLÜM ...................................................................................................... 319
11.İNŞAAT İŞLERİNDE İŞ VE İŞÇİ GÜVENLİĞİ ...................................... 319
11.1.Tanımı ................................................................................................ 319
11.1.Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Tüzüğü ........................... 319
KAYNAKLAR ................................................................................................ 336
Ya p ı İşl et mesi v e Şa nt iy e Yön e ti mi | 7

• 1.BÖLÜM •
1.YAPI PROJELERİ
1.1.Tanımı
Genel olarak proje; yapılması düşünülen eylemlerin, tüm unsurlarıyla
gerek hayali gerekse de yazılı olarak oluşturulmasıyla ortaya çıkan düşünce ve
dökümanların tümüdür diye tanımlanabilir.
Yapı projeleri ise; canlıların ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla
yeraltında yerüstünde ve suda yapılacak olan tesislerin tüm unsurlarıyla (çizim
ve hesap) ve belirli kurallar dahilinde kağıt üzerine aktarılmasıyla ortaya çıkan
dökümanların tümüdür diye tanımlanabilir.
Projeler incelenirken bu tanımların içeriğinden yola çıkılarak incelenmeli
ve yine bu içerikten yola çıkarak oluşturulmalıdır.
Bundan dolayıdır ki projeler yapılış amaçlarına uygun olarak çeşitli
özellikler taşımalı ve bu özellikleriyle birbirlerinden ayrılmalıdır.
Biz burada mesleğimiz gereği yapı projelerini ele alarak olabildiğince
detaylı incelemeler yapıp bilinmesi gerekenleri ortaya koymaya çalışacağız.

1.2.Yapı projelerinin özellikleri
Yapı projelerini genel projelerden belirgin şekilde ayıran özellikler vardır.
Bu özellikler aşağıda maddeler halinde verilmiştir:
a) Yapı projeleri ekip çalışmalarıyla oluşturulur.
b) Yapı projeleri uluslararası, ulusal ve yöresel şartlara uygun olmalıdır.
c) Yapı projelerini kanunlarla kendi alanlarında yetkilendirilmiş teknik
8 | Yap ı Pro je le ri

elemanlar yapabilir.
d) Yapı projeleri yetkili kurumların hazırlamış olduğu kanun ve
yönetmeliklere uygun hazırlanmalıdır.
Bu özellikleri taşıyan;
 Bina projeleri
 Sulama Projeleri
 İçme suyu Projeleri
 Baraj Projeleri
 Yol Projeleri
 Köprü Projeleri
 Peyzaj Projeleri gibi projeler yapı projesi olarak nitelendirilir.

1.3.Yapı projelerinin yapılmasının amacı
Yapı projeleri yapıların inşaatına başlanılmadan zorunlu olarak
yapılmakta ve ilgili mevzuat hükümleri gereği yetkili kurumların inceleme ve
onayından sonra proje hüviyeti kazanmaktadır.
Hâlbuki bu zorunluluk olmasa bile yapı projeleri aşağıda sıralanan
amaçların gerçekleşebilmesi için özellikle yapılmalıdır.
Bu amaçlar şunlardır; Yapı projeleri,
a) Yapının amacına uygun olmasını sağlar,
b) Yapının zamanında tamamlanmasını sağlar,
c) Yapının ekonomik olarak yapılmasını sağlar,
d) İnşaat sırasında geriye dönülmesi zor hataların yapılmamasını sağlar,
e) Tasarlanacak yapıdaki eksikliklerin önceden görülmesini sağlar.
Bu amaçlar çok büyük maddi yatırımlarla inşa edilen yapıların
mükemmele yakın bir şekilde inşa edilmesine önemli ölçüde yardımcı
olacağından yapı projeleri de amacını gerçekleştirmiş olacaktır.
Ya p ı İşl et mesi v e Şa nt iy e Yön e ti mi | 9

1.4.Yapı projelerinin yapımında izlenilecek yol
Yapı projeleri oluşturulurken yürürlükteki mevzuata uygun olarak aşağıda
belirtilen aşamaları takip etmek gereklidir.
a) Tasarım aşaması
b) Hesap aşaması
c) Çizim aşaması
d) İnceleme ve onay aşaması
Bu aşamaların her birinde yetkili teknik elemanlar yetki alanındaki işleri
yaparak eksiksiz yapı projelerinin ortaya çıkmasını sağlarlar.
Bu aşamaları şeklen ayrı birer aşama olarak görmek çeşitli yanılgılara
neden olabilir, çünkü bu aşamalarda yapılan çalışmalar farklı teknik elemanlarca
yürütülen entegre çalışmalardır.
Bu aşamalar sırayla yerine getirilirken proje ile organik bağa sahip taraflar
vardır bu tarafları ve fonksiyonlarını tanımlamak ve tanımak gereklidir.

1.5.Yapı projelerinde taraflar
Tüm yapı projelerinde birlikte çalışmaları gerekli olan taraflar mevcuttur.
Bunlar;
a) Proje sahibi
b) Proje yapımcıları
c) Yapı denetim şirketleri
d) İdareler
Bu taraflar birbirleriyle hem idari hem hukuki hem teknik ve hem de mali
olarak birbirleriyle ilişki içindedirler.

1.5.1.Proje sahibi
Projesi yapılacak tesisin arsasının mülkiyetine sahip olan gerçek veya
tüzel kişidir. Ülkemiz kanunlarına göre yapının inşa edileceği arsanın tapusuna
sahip olan kişi yâda kurum veya kuruluş hem projenin hem de yapılacak olan
yapının hukuken sahibi olarak nitelendirilmektedir.
10 | Ya pı Proj el e ri

Proje sahipleri yaptıracakları projelerin projecilerini gerekli nitelikleri
taşıyan proje yapımcılarıyla görüşerek seçme hakkına sahiptirler.

1.5.2.Proje yapımcıları
Proje yapımcısı olarak nitelendirilen kişi ve bu niteliği taşıyan kişilerin
kurmuş oldukları proje yapım ofisleri faliyet göstermektedirler.
Bu kişiler Mühendisler ve mimarlardır. Ülkemizde ve tüm dünyada fen ve
sanat kaidelerine uygun yapıları projelendirmeye kanunlarla mühendis ve
mimarlar yetkilendirilmiştir.
Zaman zaman farklı mesleklere sahip mühendisler bir araya gelip entegre
proje ofisleri kurmakta ve proje hizmetlerini tek elden yürütmektedirler.
Proje yapımcısı mühendisler sadece kendi yetki alanlarındaki projeleri
yapmaya ve sorumluluklarını almaya yetkilidirler. Bu nedenle inşa edilecek
tesislerin niteliklerine göre proje yapımcısı tek veya birkaç mühendisten
oluşabilir.
Örneğin; Yol projeleri inşaat mühendislerince
Sulama projeleri inşaat mühendislerince
Peyzaj projeleri peyzaj mimarlarınca
Restorasyon projeleri mimarlarca yapılmaktadır.
Ancak bina projelerinde gerekli olan projeler birkaç meslek grubunu bir
araya getirmektedir. Çünkü bina projelerinde birkaç ayrı projenin bir arada
bulunması yönetmelikler gereği zorunludur.
Bu nedenle bina projelerinde projeleri kategorilere ayırmak gereklidir.
Bunlar;
a. Yapılması zorunlu projeler
 Mimari proje……………………………Mimarlar yapmaya yetkilidir.
 Statik betonarme proje…………İnşaat mühendisi yapmaya yetkilidir.
 Sıhhi tesisat projesi………….Makina mühendisi yapmaya yetkilidir.
 Elektrik tesisat projesi……….Elektrik mühendisi yapmaya yetkilidir.
 Zemin etüd projesi ………....Jeoloji Mühendisleri yapmaya yetkilidir.