www.emakalat.com MEZHEPLER TARİHİ AKADEMİK MAKALELER BİBLİYOGRAFYASI* Ahmet ...

68 Pages·2012·0.44 MB·Turkish

e-makâlât Mezhep Araştırmaları, V/1 (Bahar 2012), ss. 141-208.
ISSN 1309-5803 | www.emakalat.com
MEZHEPLER TARİHİ AKADEMİK MAKALELER
BİBLİYOGRAFYASI*
Ahmet İshak DEMİR**
Pervin USBURAK***

İlâhiyat Fakülteleri’nde Temel İslam Bilimleri Bölümüne bağlı
İslam Mezhepler Tarihi Ana Bilim Dalı kapsamında, İslam Tarihinin
başlangıcından günümüze, irili ufaklı her türlü siyasi, itikadî mez-
hep ve akımlar üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Mezhepler tarihi
sahasının sorunlarının belirlenmesi, bu sorunların irdelenmesi ve
bunlara; uygulanabilir gerçekçi çözüm önerilerinin getirilmesi için
gayret sarf edilmekte, bu amaçla kitap, makale, tebliğ vb. ilmi ça-
lışmalarla alandaki bilgi ihtiyacına cevap üretilmeye çalışılmaktadır.
Bilimsel yayınlarda meydana gelen artış, bu çalışmalardan ha-
berdar olma ve bunlara ulaşma güçlüğünü de beraberinde getir-
miştir. Öte yandan 1952 yılında AÜİFD’yle başlayan kurumsal dergi
yayıncılığı 1982 ve ardından 1992’den sonra fakülte sayısındaki
artışa paralel olarak gelişmiş, bugün hemen hemen bütün İlâhiyat
fakülteleri kendi ilmi dergilerini çıkarmaya başladıkları gibi, ilmi
dergi sayısı da hatırı sayılır derecede artmıştır. Bu dergilerde ya-
yımlanan makalelerden haberdar olmak ve hangi derginin kaçıncı
sayısında hangi makalenin olduğunu bulmak hem önemli ölçüde
güç olmakta hem de bir akademisyen için son derece önemli olan
zaman kaybına sebebiyet vermektedir.
_____
* Bu çalışma Recep Tayyip Erdoğan Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne bağlı olarak
yapılmış yüksek lisans dönemi seminer çalışmasının gözden geçirilip
geliştirilmiş halidir.
** Doç. Dr., Recep Tayyip Erdoğan Ün. İlahiyat Fak. [email protected]
*** Recep Tayyip Erdoğan Ü. SBE. İslam Mezhepleri Tarihi yüksek lisans
öğrencisi
142 Mezhepler Tarihi Akademik Makaleler Bibliyografyası
Bunun içindir ki, bu çalışmamızda Türkiye’de İslam Mezhepleri
alanında ilmî dergilerde yayımlanmış makaleleri, ulaşabildiğimiz
kadarıyla, derlemeye çalıştık.
İlâhiyat Fakülteleri’nde Temel İslam Bilimleri Bölümüne bağlı
İslam Mezhepler Tarihi Ana Bilim Dalı’nda görev yapan akademis-
yenlerin yanı sıra kelam, fıkıh, İslam tarihi, hadis, din sosyolojisi ve
diğer İlâhiyat bilimlerinde uzmanlaşan bilim insanları ve nadiren de
olsa İlâhiyat sahasının dışında uzman kişiler de zaman zaman
mezhepler tarihi alanını ilgilendiren konularda eser vermektedirler.
Dolayısıyla bu derlememizde yazarın Mezhepler Tarihi akademisyeni
olma şartını aramadık. Listelerimizi oluştururken basılı kaynaklar
yanında internet imkânlarından da önemli oranda yararlandık.
Çalışmamızda telif ve tercüme makaleler az sayıda kitap tanı-
tımları ile birlikte yazar soyadına göre alfabetik sırayla verilmiştir.
Bibliyografyamızda ilmî çalışmalarda gelenekleşmiş kısaltmalar
kullanılmıştır.
Bu bibliyografyanın, 300’den fazla yazara ait 800 adet çalışma
içermekle birlikte, İslam Mezhepleri Tarihi alanıyla ilgili bütün ma-
kaleleri eksiksiz derlemiş olma gibi bir iddiası bulunmamaktır.
Bu çalışma, makale sınırlamamız dolayısıyla Mezhepleri Tarihi
alanının ancak bir bölümünü kapsamaktadır. Bu sahada Türki-
ye’de düzenlenmiş sempozyumlardaki tebliğler yanında, dış kaynak-
lı kitap, tebliğ, makale ve ilmî eserler üzerinde de derlemeler yapı-
larak, Mezhepler Tarihi alanında ciddi bir doküman çalışması orta-
ya çıkarılması gerekmektedir. Bu çalışma, hem içinde yer alması
gerekmesine rağmen bizim ulaşamadığımız, hem de bundan sonra
yapılacak bilimsel çalışmaların ilâvesiyle güncel tutularak, daha
verimli hale getirilmeye çalışılacaktır.
Eksiklerine rağmen çalışmamızın mezhepler tarihi alanına küçük
de olsa bir katkı sağlaması temel amacımızdır.
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, V/1 (Bahar 2012) 143
Süreli Yayın Kısaltmaları
AİÜİSD : Avrupa İslam Üniversitesi İslam Araştırmaları Dergisi.
ATAÜİFD : Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
AÜİFD : Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
CÜİFD : Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
ÇÜİFD : Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
DAD : Dinî Araştırmalar Dergisi.
DBAAD : Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi.
DEAD : Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi.
DEÜİFD : Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
DİD : Diyanet İlmi Dergi.
DİFM : Dârü'l-Fünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuası.
DÜİFD : Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
EÜİFD : Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
EÜSBED : Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
FÜİFD : Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
GÜÇİFD : Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi.
HÜÇİFD : Hitit Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi.
HÜİFD : Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
İAD : İslâmî Araştırmalar Dergisi.
İHAD : İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi.
İİED : İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi.
İSAV : İslâm Araştırmaları Dergisi.
İÜEFTED : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü
Dergisi.
İÜİFD : İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
İYİED : İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi.
KADER : Kelâm Araştırmaları Dergisi.
KSÜİFD : Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi.
MİÜFD : İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
MÜİFD : Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
OMÜİFD : Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
SAÜİFD : Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
SDÜİFD : Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
UÜİFD : Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
144 Mezhepler Tarihi Akademik Makaleler Bibliyografyası
KAYNAKÇA
Akademik Araştırmalar Dergisi.
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Arayışlar -İnsan Bilimleri Araştırmaları-
Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Bilgi ve Düşünce.
Bilgi ve Hikmet.
Bilimname : Düşünce Platformu.
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Dârü'l-Fünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuası.
Derleme Dergisi.
Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi.
Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi.
Dinî Araştırmalar Dergisi.
Dîvân.
Diyanet İlmi Dergi.
Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
EKEV Akademi Dergisi.
e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi
Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Hadis Tetkikleri Dergisi.
Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Hikmet Yurdu.
Hitit Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi.
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/735/9379.pdf
http://dergiler.ankara.edu.tr/detail.php?id=37&sayi_id=56
http://dinegitimidergisi.net/
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, V/1 (Bahar 2012) 145
http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/ilahiyat/
http://ilahiyat.uludag.edu.tr/dergi/index.php/tr/131.html
http://iys.inonu.edu.tr/?web=mbozkurt&mw=5297&dil=tr
http://ktp.isam.org.tr/?url=makaleilh/tanitimmakale.php.
http://milelvenihal.org/milel-ve-nihal-dergisi r..html
http://www.dicle.edu.tr/akademikweb/index.php?orta=yayingoster
&id=3409
http://www.divandergisi.com/
http://www.hadisevi.com/sayilar-t.htm
http://www.marife.org/
http://www.osmanaydinli.com/?page=makale_listesi
http://www.sonmezkutlu.com/?&Bid=202046
İLAM Araştırma Dergisi.
İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
İslâm Araştırmaları Dergisi.
İslam Hukuku Araştırma Dergisi.
İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi.
İslâm Medeniyeti.
İslami Araştırma Dergisi.
İslâmî İlimler Dergisi.
İslâmiyât.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi.
İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
İSTEM: İslâm San'at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi.
İzlenim Dergisi
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Köprü Dergisi.
Marife: Bilimsel Birikim.
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Milel ve Nihal: inanç, kültür ve mitoloji araştırmaları dergisi.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
RIHLE.
146 Mezhepler Tarihi Akademik Makaleler Bibliyografyası
Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Tabula Rasa: Felsefe-Teoloji.
Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi.
Türkiye Günlüğü.
Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Usûl: İslâm Araştırmaları.
www.dinbilimleri.com
www.koprudergisi com
Yıldız; Alim; Tahsin Koçyiğit, İlahiyat Fakültesi Dergileri Makale ve
Yazarlar Fihristi (1952-2002), Ankara, 2002.
Yol Dergisi.
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, V/1 (Bahar 2012) 147

MEZHEPLER TARİHİ AKADEMİK MAKALELER BİBLİYOGRAFYASI
Abdillah Baz, “Abdulaziz b. Muhammed b. Abdilvehhab”, çev:
Enbiya Yıldırım, UÜİFD, 2000, IX/9, ss. 657-670.
Abrahamov, Binyamin, “Kâsım b. İbrahim’in İmâmet Teorisi”, çev:
Mehmet Ümit, GÜÇİFD, 2005/1-2, IV/7-8, ss. 155-179.
Abu-Manneh, Butrus, “1826’da Nakşibendî-Müceddidî ve Bektaşî
Tarikatları”, Tarihî ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Alevîler,
Bektaşîler, Nusayrîler, 1999, ss. 113-127.
Ağa Radiyuddin Kazvînî, “Tarih-i Meşâhir-i İmamiyye (İmamiyyenin
Önde Gelen Alimleri)”, çev: Metin Bozan, DÜİFD, 2006, VIII/2,
ss. 337-345.
Ak, Ahmet, “Ebû Mansur el-Mâturîdî’nin Mürcie’ye Bakışı”, DAD,
2006, VIII/24, ss. 193-202.
Ak, Ahmet, “Faslün fi Usûli’l-İman Adlı Risale ve Maturidî’ye
Aidiyeti”, DAD, 2006, IX/26, ss. 113-122.
Ak, Ahmet, “Risâle fî Beyâni Gürûhi Ehli’d-Dalâl ve Makâlâtihim
Adlı Eserin Mâturîdî’ye Aidiyeti Meselesi ve Risalede
Mezheplerin Tasnifi”, CÜİFD, 2008, XI/32, ss. 131-148.
Ak, Ahmet, “Selçuklu Dönemi Hanefî Alimlerinin Mürcie’ye
Bakışları”, DAD, 2006, VIII/24, ss. 193-202.
Ak, Ahmet, “Şehristânî’nin “el Kitab al-Milel”inden Mezheplerin
Tasnifi”, MİÜİFD, c. I, ss. 161-165.
Akbulut, Ahmet, “Hariciliğin Siyasi Görüşlerinin İtikadileşmesi”,
AÜİFD, 1989, c. XXXI, ss. 331-348.
Akbulut, Ahmet, “Hz. Muhammed Sonrası İlk Siyasi Krizin Teolojik
Yansımaları”, KADER, 2006, IV/ 2, ss. 1-10.
Akbulut, Ahmet, “İlk Devir Siyâsî Olaylarının Müslüman
Düşüncesine Etkileri”, İAD, 1991, V/1, ss. 38-44.
Akbulut, Ahmet, “Şeyhülislam Mustafa Sabri ve Görüşleri (1869-
1954)”, İAD, 1992, VI/1, ss. 32-43.
148 Mezhepler Tarihi Akademik Makaleler Bibliyografyası
Akoğlu, Muharrem, “Ahmed b. Ebi Duâd’ın Abbasi-Mu‘tezilî
Politikaları Üzerindeki Etkisi”, Bilimname, 2005/1, III/7, ss.
93-103.
Akoğlu, Muharrem, “Büveyhîler’in Mezhebî Eğilimleri/Politikaları
Üzerine”, Bilimname, 2009/2, VII/XVII, ss. 123-138.
Akoğlu, Muharrem, “Hâriciliğin Ortaya Çıkmasında Etkili Olan
Sosyo-Kültürel Faktörler”, EÜSBED, 2000, sy. 9, ss. 503-522.
Akoğlu, Muharrem, “İbn Hazm’ın Mu‘tezile’ye Yönelik Eleştirileri”,
Bilimname, 2006/1, IV/10, ss. 63-92.
Aktaş, Ali, “Dünyadaki ve Türkiye'deki Aleviliğin Toplumbilimsel
Açıdan Çözümlenmesi”, Köprü, 1998, sy. 62, ss. 88-91.
Aktay, Yasin, “Sosyo-Kültürel ve Politik Yönleriyle Alevilik Üzerine
Notlar”, Milel ve Nihal, 2007, IV/1, ss.57-76.
Albayrak, Ali - İhsan Çapcıoğlu, “Ehl-i Sünnet Geleneğine Bağlı Bir
Orta Anadolu Köyünde Halk İnançları ve Uygulamaları”, DAD,
2006, VIII/24, ss. 107-132.
Albayrak, Ali, Dini Gruplar Bağlamında Caferilik, FÜİFD, 2008,
sy. 13/2, ss. 111-128.
Albayrak, Ali, “Keçiören Caferilerinde Ölüm Adetleri ve
Uygulamaları”, FÜİFD, 2006, XI/2, ss. 85-93.
Albayrak, İsmail, “İçimizdeki Öteki: Tefsirde Hâricî (İbâdî)
Algılamasına Dair Genel Bir Değerlendirme”, Usûl, 2005, sy. 4,
ss. 7-38.
Altıntaş, Ramazan, “‘Iz b. Abdüsselâm’ın İtikadî Görüşleri”, CÜİFD,
2000, sy. 4, ss. 79-128.
Altıntaş, Ramazan, “Haşviyye’nin Doğuşu ve Kelâmî Görüşleri”,
CÜİFD, 1999, sy. 3, ss. 57-100.
Altıntaş, Ramazan, “Hz. Peygamber’in İtikâdi Sapmaları
Düzeltmesi”, CÜİFD, 1998, sy. 2, ss. 251-262.
Altıntaş, Ramazan, “İslâm Anlayışında Bid‘at ve Hurâfenin
Çerçevesi”, DAD, 2003, VI/16, ss. 111-124.
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, V/1 (Bahar 2012) 149
Altıntaş, Ramazan, “Mâtürîdî Kelam Sisteminde Akıl-Nakil İlişkisi”,
Marife, 2005, V/3, ss.233-245.
Altıntaş, Ramazan, “Mevlânâ’nın Mu‘tezile’ye Yönelttiği Tenkitler”,
Marife, 2007, VII/3, ss. 147-162.
Apak, Adem, “Hz. Ali’nin İlk Dönem Siyasi Hadiselerdeki Rolü”,
Marife, 2005, V/1, ss. 121-143.
Apak, Adem, “Kerbela Hadisesi’nin Siyasi Sebebi Yezid b.
Muaviye’nin Veliaht Tayin Edilmesi Meselesi Üzerine Tespit ve
Değerlendirmeler”, Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Tarih Bilimleri),
2010, c. I, ss. 269-276.
Apak, Adem, “Şuûbiyye Hareketinin Tarihî Arka Planı ve
Tezâhürleri: Asabiyyeden Şuûbiyyeye”, İSTEM, 2008, VI/12,
ss. 17-52.
Arıkan, Adem, “Gîlân’da Son Zeydî Yönetim (Âl-i Kârkiyâ)”, İÜİFD
2009, sy. 20, ss. 1-26.
Arıkan, Adem, “Osmanlı Kadısı/Müderrisi Maruf b. Ahmed’in
İmâmiyye Şîasına Eleştirileri”, Marife, 2008, VIII/3, ss.331-.
Arıkan, Adem, “Zeynüddin el-Âmilî’nin Öldürülmesiyle İlgili
İmâmiyye Tabakât Kitaplarındaki Kurguların
Değerlendirilmesi”, İÜİFD 2009, sy. 19, ss. 87-112.
Arjomand, Said Amir, “İmâmiyye Şiası’nda İmâmet Krizi ve Gaybetin
Oluşumu: Sosyo-Tarihi Bir Bakış Açısı”, çev: Ali Avcu, CÜİFD,
2010, XIV/2, ss.535-568.
Atalan, Mehmet, “Abbasi Daveti Sürecinde Ammâr b. Yezid”, DAD,
2005, VIII/22, ss. 287-296.
Atalan, Mehmet, “Abbasi Daveti Sürecinde er-Rızâ Min Âl-i
Muhammed Söylemi”, İAD, 2005, XVIII/2, ss. 183-192.
Atalan, Mehmet, “Alioğullarının İç Çekişmesi”, FÜİFD, 2009, sy.
14/2, ss. 63-76.
Atalan, Mehmet, “Bir Muhalefet İttifakı: Abdullah b. Mu‘âviye
(129/746-7) Hareketi”, DEÜİFD, 2006, sy. 23, ss. 41-63.
150 Mezhepler Tarihi Akademik Makaleler Bibliyografyası
Atalan, Mehmet, “Ca’fer es-Sâdık’ın Rafızilerle Tartıştığını Anlatan
Bir Risale: Hâzihi Munazâra Ca’fer b. Muhammed es-Sâdık
Maa’r-Râfizî”, KADER, 2009, VII/1, ss. 21-38.
Atalan, Mehmet, “Ca’fer es-Sâdık’ın Tarihsel Kişiliği”, FÜİFD, 2011,
sy. 16/1, ss. 35-43.
Atalan, Mehmet, “Cafer es-Sadık’da Tanrı, Bilgi, İnsan ve Alem
Anlayışı”, FÜİFD, 2000, sy. 5, ss. 621-631.
Atalan, Mehmet, Cafer es-Sadık’ın Eserleri, DAD, 2001, IV/11,
ss. 113-132.
Atalan, Mehmet, “Ebu Hanife ve Ali Oğulları”, DAD, 2006, VIII/24,
ss. 157-168.
Atalan, Mehmet, “Hz. Ali Cenknamelerinde Mâturîdîlik veHanefîlik
ile ilgili unsurlar”, e-Makâlât, 2010 (Bahar), III/1, ss. 65-103.
Atalan, Mehmet, “Hz. Muhammed’in Vefatından Sonraki Hilafet
Tartışmaları”, FÜİFD, 2004, IX/2, ss. 55-68.
Atalan, Mehmet, “Şia’da Cifr İlminin Yeri”, DAD, 2006, IX/25,
ss. 109-124.
Atalan, Mehmet, “Şiî Kaynaklarda Ali b. Ebi Talib ve Fatıma
Mushafı”, DAD, 2005, VIII/ 23, ss. 93-110.
Atalan, Mehmet, “Şii Kaynaklarda Muhammed b. Hasan el-
Mehdi’nin Tarihi ve Menkabevi Kişiliği”, FÜİFD, 2002, sy. 7,
ss. 95-112.
Atalan, Mehmet, “Vîrânî’nin Fakr-nâmesi’nde Mezhebî Unsurlar”,
FÜİFD, 2010, XV/2, ss. 63-77.
Ateş, Orhan, “Bir İbâdî Çocuk İlmihali “Telkînü’s-Sıbyân"”,
e-Makâlât, 2009 (Bahar), II/1, ss. 77-100.
Ateş, Orhan, “el-Milel ve'n-Nihal'in Mukaddimesi Çerçevesinde
Şehristani'nin Fırka Yazıcılığının Bazı Sorunları”, e-Makâlât,
2008(Güz), I/2 ss. 1005-130.