Wetenswaardigheden over de oude sjoel aan de Randwijcklaan

46 Pages·2017·1.47 MB·Dutch

by  Edu Dumasy

1

Edu Dumasy
Wetenswaardigheden over de oude sjoel aan de Randwijcklaan
d.d. 28-11-2018
2

Inhoudsopgave
1. Inleiding ..........................................................................................................................1
2. Impressiefoto’s over de sjoel ...........................................................................................1
3. Video’s ............................................................................................................................2
3.1 de sjoel als hotspot 11 bij de speurtocht Tweede Wereldoorlog Randwijck ...............2
3.2 Protest van wijkbewoners .........................................................................................3
3.3 6 november 2017: pleit historisch pand lijkt beslecht ................................................3
4. Dagbladen .......................................................................................................................4
4.1 13 november 2017: Villa mogelijk op ex plek oude synagoge ...................................4
4.2 13 december 2017: unanieme steun voor oud Joods gebouw Randwijck ...................5
4.3 15 december: motie onderzoek Randwijklaan 13 ......................................................7
4.4 18 december 2017: Onderzoek behoud erfgoed: In Amstelveens Nieuwblad .............9
4.5 20 november 2017: voormalige sjoel Amstelveen wordt gesloopt ........................... 10
4.6 1 januari 2018: Raat vraagt Vereniging Historisch Amstelveen voor jacht op
monumenten......................................................................................................................... 11
4.7 24 januari 2018: voorstel aankoop pand Randwijck (Amstelveens weekblad) ......... 12
4.8 30 januari 2018: raadsvoorstel: raadscommissie Ruimte, Wonen en natuur
(RWN) 14
4.9 2 februari 2018: Eensgezindheid in politiek over aankoop ex-sjoel ......................... 19
5. Bijlagen ......................................................................................................................... 21
5.1 Bijlage 1: Achtergronden van de Joden ................................................................... 21
5.2 Bijlage 2: Architect Warners (Uit: Dolf van Veen: Randwijck) ............................... 27
5.3 Bijlage 3: Cultuurhistorische waardestelling Mooi-noord-holland ........................... 31
1

1. Inleiding

De oude synagoge is hotspot 11 van speurtocht Randwijck die we in 2017 samen met
Stadsdorp Elsrijk en Villa Randwijck als pilot hebben ontwikkeld. We hebben ze daarna
gelopen met twee klassen van de Sint Jozefschool die vooral leerlingen uit de Amstelveense
wijk Randwijck betrekt.
Over de oude synagoge in de Randwijcklaan is een discussie ontstaan tussen de gemeente en
een buurtcommissie.
Wordt die wel of niet afgebroken om plaats te maken voor een nieuwbouwvilla?
Graag houden wij ons als scholenproject buiten deze discussie maar wij willen wel graag op
de hoogte blijven van de ontwikkelingen. We verzamelen de informatie voor de
Amstelveense leraren en bewoners om de vinger aan de pols te houden in verband met deze
belangrijke historische plaats uit de Tweede Wereldoorlog.

2. Impressiefoto’s over de sjoel
2

Luchtfoto van de sjoel in de wijk Randwijck De voormalige sjoel op Randwijcklaan 13

Speurtochtroute Tweede Wereldoorlog Twee groepen acht van de Sint Jozefschool
Randwijck bezoeken op 19 april 2017 de hotspot
`voormalige sjoel’ waar de Joodse Raad
zitting had en de joden zich verzamelden
voor verdere deportratie

3. Video’s

3.1 de sjoel als hotspot 11 bij de speurtocht Tweede Wereldoorlog Randwijck

Dit is een video van het Amstelveens scholenproject Ontmoeten & (Her)denken. Deze gaat
over de synagoge in de Randwijcklaan waar we eerst met de volwassen wijkbewoners naar
toe zijn gegaan en vervolgens als hotspot 11 met twee klassen groep 8 van de Sint
Jozefschool. Het was een samenwerkingsproject tussen vrijwilligers van het scholenproject,
Stadsdorp Elsrijk en Villa Randwijck

Zie: https://youtu.be/7WpM2abYpaA
3

3.2 Protest van wijkbewoners
Video van RTVamstelveen over het protest van de wijkbewoners i.v.n. mogelijke afbraag van
de oude synagoge:
https://www.youtube.com/watch?v=3zByWA8teYg&feature=pushhttps://www.youtube.com/
watch?v=3zByWA8teYg&feature=push-u&attr_tag=lGPTJm9CAV_RZ4P1-
6u&attr_tag=lGPTJm9CAV_RZ4P1-6

3.3 6 november 2017: pleit historisch pand lijkt beslecht
In: RTVamstelveen 6 november 2017

Wijkbewoner Yuri Colman aan het woord:
https://rtva.nl/2017/11/pleit-historisch-pand-randwijcklaan-lijkt-beslecht/
4

4. Dagbladen

4.1 13 november 2017: Villa mogelijk op ex plek oude synagoge

http://amstelveen.blog.nl/wonen/2017/11/13/villa-mogelijk-op-plek-ex-synagoge

Omwonenden zijn het daar niet zonder meer eens. Zij vinden dat het oude gebouwtje in de
wijk en het straatbeeld past en wel degelijk historische waarde heeft. Begin september is voor
de bouw van de vrijstaande villa een omgevingsvergunning ingediend.

Het betreffende bestemmingsplan staat er een woning van hooguit negen meter hoog toe,
maar wegens de Luchthaven-indelingsbesluit Schiphol is eerst een verklaring van geen
bezwaar van de minister nodig, schrijft wethouder Herbert Raat aan de gemeenteraad. De
procedure voor het afgeven van de vergunning gaat daarom een half jaar duren.

Risico

“Uit een eerste toetsing is gebleken dat onvoldoende gegevens en bescheiden zijn aangeleverd
bij de indiending van de aanvraag om een volledige beoordeling van het bouwplan te kunnen
doen”, schrijft Raat. De gemeente de indiener van de aanvraag in oktober gevraagd de nog
ontbrekende gegevens uiterlijk 13 december aan te leveren. Dat is nog niet gebeurd, zodat nog
wordt gewacht met het beoordelen van het bouwplan e ook de omgevingsvergunning werd
5

nog niet verstrekt. Maar intussen villa wel al te koop aangeboden op Funda. Volgens Raat
volledig voor risico van de aanvrager.

Synagoge

Het houten gebouwtje werd in 1932 gebouwd in opdracht van de hervormde gemeente, naar
Amsterdamse school ontwerp van architect Philip Warners, die ook het stedenbouwkundig
plan voor Randwijck maakte en ook tekende voor diverse woningen in die wijk. In 1938 werd
het gebouw al ingewijd als synagoge en tot 1942 deed het ook dienst als Joodse school. Na de
oorlog kwam er een kleuterschool in en nu is het een podologie-praktijkruimte.

Melding

Tot nu toe is het geen rijks- of gemeentelijk monument, zodat voor de sloop geen
omgevingsvergunning hoeft te worden aangevraagd en een – nog niet ingediende – melding
voldoende zou zijn. Een uiterst beperkte procedure.

Verschillende (buurt)bewoners kwamen met bezwaren tegen afgifte van de gevraagde
vergunning.

Hoewel het gebouwtje geen monumentale status heeft, is er wel sprake van lokale
cultuurhistorische waarde, vindt Raat. “Omwonenden stellen voor het gebouw in fysieke
vorm, dan wel de herinnering eraan, te behouden”, schrijft de wethouder. Zij denken aan het
demonteren van het gebouw en het elders op te bouwen, maar ook aan een gedenkteken
(informatiebordje of gedenksteen) op de locatie. “Hierover is reeds contact met enkele
betrokken inwoners”, schrijft Raat.
4.2 13 december 2017: unanieme steun voor oud Joods gebouw Randwijck
http://amstelveen.blog.nl/cultuur/2017/12/13/unanieme-steun-voor-oud-joods-gebouw-
randwijck
6

“Hetzij als alternatief, hetzij als aanvulling”, stond er in de motie. De meeste partijen waren
het roerend met de motie eens, maar de VVD sputterde bij monde van raadslid Paul Feenstra
nog even tegen. Hij zag het verband van de twee objecten niet meteen. “Ik zou het zeer
teleurstellend vinden als de VVD niet ondersteunt dat er een educatief monument moet
komen”, zei PvdA-raadslid Harry van den Bergh. Hij pleitte voor enige souplesse bij de
VVD. Die kwam er tenslotte wel, maar Feenstra hield bezwaar tegen wat hij een ‘één-tweetje’
noemde van bunker en Randwijcklaan 13. Het houten gebouwtje moet mogelijk worden
verplaatst, waar trouwens de eigenaar, zei Raat (ook VVD), wel aan mee wil werken. De
gemeenteraad wil overigens we weten wat de financiële gevolgen zijn van het behoud van het
gebouwtje er rekening mee houdend dat voor het opknappen van de bunker al € 150.000 is
gereserveerd.
Voor Raat is duidelijk dat Amstelveen met haar verleden altijd onvoldoende rekening heeft
gehouden. Over bunker en houten gebouwtje zei hij dat het geen kwestie van óf-óf is.
Terugkoppeling
Onderzoek kan nooit kwaad, vond raadslid Oord van Burgerbelangen, maar volgens hem
moet niet bij voorbaat vaststaan dat het gevraagde onderzoek wel tot een positief resultaat zal
leiden. Hij raamde de verplaatsing al gauw op een miljoen euro. “We moeten wel bedenken of
dit realistisch is”, zei hij. Wat hem trouwens er niet van weerhield voor de motie te stemmen,
die unaniem werd aangenomen. Er komt in elk geval voor april 2018 terugkoppeling van
B&W maar de raad.
7

Het houten gebouwtje werd in 1932 gebouwd in opdracht van de hervormde gemeente, naar
Amsterdamse school ontwerp van architect Philip Warners, die ook het stedenbouwkundig
plan voor Randwijck maakte en ook tekende voor diverse woningen in die wijk. In 1938 werd
het gebouw al ingewijd als synagoge en tot 1942 deed het ook dienst als Joodse school. Na de
oorlog kwam er een kleuterschool in en nu is het een podologie-praktijkruimte.

4.3 15 december: motie onderzoek Randwijklaan 13

MOTIE M

Onderzoek Randwijcklaan 13

Keuze:
o Actuele motie

De raad van de gemeente Amstelveen in vergadering bijeen d.d. 13 december 2017
8

De Raad,
- overwegende

- Het karakteristieke houten gebouw Randwijcklaan 13, gebouwd in opdracht van
de Nederlands Hervormde Kerk in 1932 en in 1938 ingewijd als synagoge en tot
1942 in gebruik als Joodse school, door herontwikkeling verloren dreigt te gaan.
- Het gebouw naar een ontwerp van architect Philip Warners en op basis van de
Amsterdamse schoolstijl is gebouwd. Deze architect was medeverantwoordelijk
voor het stedenbouwkundige plan van tuindorp Randwijck.
- Het College in haar brief d.d. 13 november 2017 aangeeft onderzoek te zullen
doen naar de lokale historische waarde van het gebouw.
- Dat de Bunker aan de Wolfert van Borsselenweg (ook wel Paulusbunker
genoemd) conform gerechtelijke uitspraak d.d. 7 november 2017 een
gemeentelijk monument mag blijven,
- De Raad kaders heeft gesteld voor een invulling op educatieve basis,
- De Raad reeds 150.000 euro heeft gereserveerd voor bouwkundig herstel,
- De Raad nog in afwachting is van nadere voorstellen vanuit College en over de
definitieve invulling haar instemming moet geven,
- De Raad opdracht heeft gegeven de directe (woon)omgeving) te betrekken bij de
verdere Invulling tot educatief ontmoetingscentrum.
-

- verzoekt het college

In haar onderzoek naar de lokale historische waarde van Randwijcklaan 13 de rol mee te
nemen die het gebouw kan spelen (als alternatief) hetzij als alternatief, hetzij als
aanvulling voor de educatieve invulling van de Paulusbunker aan de Wolfert van
Borsselenweg.

Door
- In overleg met de huidige eigenaar, geheel of gedeeltelijk behoud van het
gebouw aan de Randwijcklaan 13 met herplaatsing op een andere locatie, te
onderzoeken,
- De herplaatsing, gelet op de lokale historie, bij voorkeur in de wijk Randwijck en
in overleg met de omgeving te realiseren,

Terugkoppeling naar de Raad te verzorgen inzake mogelijkheden en financiële gevolgen,
rekening houdend met de reeds gereserveerde 150.000 euro voor de Bunker aan de
Wolfert van Borsselenweg.

En deze terugkoppeling zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk april 2018, aan de raad te
verstrekken.

en gaat over tot de orde van de dag.