Wetenschapelijk tijdschift HagaScoop, gewijd aan borstkankeronderzoek en

44 Pages·2012·5.53 MB·Dutch

m
o
HagaScoop o
N
I
C
R
A
WETENSCHAPPELIJK TIJDSCHRIFT HAGAZIEKENHUIS C
A
Nummer 1 - maart 2012 | jaargang 3 m
m
A
In dit nummer m

L
Borstreconstructiemogelijkheden in de Haagse regio: A
kwestie van specialisatie I
C
E
18F-FGD PET-CT vergeleken met conventioneel
P
disseminatie onderzoek bij patiënten S
met mammacarcinoom
APBI in plaats van bestraling van gehele borstklierweefsel
bij sparende behandeling van borstkanker
Diagnostiek van het mammacarcinoom en de rol van
de MRI in het HagaZiekenhuis
Her2/Neu analyse bij het mammacarcinoom
Stereotactische Naaldbiopsieen van mammografische
afwijkingen: representativiteit en Follow up
HagaZiekenhuis
van de wetenschap
V o o r w o o r d
Dr. T.C.A.M. (Theo) van Woerkom
decaan HagaAcademie
Behandeling van mammacarcinoom vraagt om
vaardigheid, kundigheid én empathisch vermogen
Ieder jaar komt het wetenschappelijk tijdschrift komen vooral de afdelingen heelkunde, interne
HagaScoop uit met een themanummer. geneeskunde, medische oncologie, pathologie,
Onderwerp van het themanummer van vorig jaar, radiologie, radiotherapie, plastische chirurgie,
ter gelegenheid van het jaarlijks LOCA-Congres, en het klinisch genetisch centrum Leiden aan bod.
was: ‘De co-assistent in het HagaZiekenhuis’.
Dit jaar koos de redactie van HagaScoop voor De veelheid aan diagnostische mogelijkheden
een themanummer ‘Diagnose en behandeling en behandelingen maakt duidelijk hoezeer
mammacarcinoom in het HagaZiekenhuis’. de patiënt er bij gebaat is dat er een arts is die
samen met de patiënt de regie neemt ten aanzien
Oncologische patiëntenzorg neemt in het Haga- van al deze mogelijkheden. Daarnaast wordt
Ziekenhuis een vooraanstaande plaats in. Zo heeft duidelijk dat het mammacarcinoom vraagt om
het multidisciplinair team medische oncologie een persoonlijke benadering. Dat laatste geldt
van de afdeling interne geneeskunde in 2011 natuurlijk voor alle medische aandoeningen,
een prestigieuze award gekregen van de European maar er zijn nu eenmaal aandoeningen waarbij
Society for Medical Oncology (ESMO). De award de combinatie van technische vaardigheid
wordt toegekend aan ziekenhuizen die op en kundigheid, empathie en gevoel uitzonderlijk
kwalitatief hoog niveau de palliatieve zorg belangrijk is.
integreren in de oncologische patiëntenzorg.
Het HagaZiekenhuis is het eerste niet-academische De redactie dankt de auteurs voor hun bijdragen
ziekenhuis in Nederland dat deze award gekregen en hoopt dat dit nummer opnieuw laat zien hoe
heeft. Alle reden voor de redactie van HagaScoop deze, voor een patiënt zo ingrijpende, aandoening
dit jaar te kiezen voor ‘Diagnose en behandeling inzichtelijk wordt gemaakt waardoor het ziekenhuis
mammacarcinoom in het HagaZiekenhuis’. minder bedreigend en meer als een echte steun
ervaren kan worden.
Bij de diagnostiek en behandeling van het mamma-
carcinoom zijn veel afdelingen betrokken waar- Tot slot een speciaal woord van dank aan chirurg-
onder heelkunde, interne geneeskunde, medische oncoloog dr. J.W.S. (Jos) Merkus voor zijn bereid-
oncologie, pathologie, radiologie, radiotherapie, heid en inspanningen de auteurs van dit nummer
plastische chirurgie, psychiatrie, gezondheidszorg- bij elkaar te brengen en hen te motiveren een
psychologie, medisch maatschappelijk werk, bijdrage te leveren aan dit themanummer.
klinisch genetisch centrum Leiden. In dit nummer
HagaScoop | Maart 2012 1
Geslaagde Wetenschappelijke Stafdag
De Wetenschappelijke Stafdag van het HagaZiekenhuis op
24 november 2011 in Crowne Plaza was een groot succes. Het thema
van de dag ‘HagaWetenschap in beweging’ sprak velen aan.
Meer dan 170 deelnemers schreven zich in.
Het programma begon met een posterwalk. Vier auteurs waren uitverkoren
om een presentatie bij hun poster te houden. Tijdens het algemene
gedeelte waren er vier presentaties over wetenschappelijke onderzoeken
die in 2010-2011 zijn verricht in het Haga Ziekenhuis.
De eerste presentatie was van Douwe van Montfoort, arts-assistent
Orthopedie. Hij deed onderzoek naar het gebruik van Adrenaline als spoel-
vloeistof tijdens een schouderkijkoperatie. De tweede presentatie werd
gehouden door Henk Scheper, arts-assistent Interne Geneeskunde/Reuma-
tologie. Hij deed onderzoek naar het ijzergehalte bij patiënten met reuma-
toïde artritis. Suzanne Peeters, arts-assistent Gynaecologie, hield vervolgens
een presentatie over haar onderzoek in samenwerking met het LUMC. Mr. M. (Michiel) Krans, voorzitter HagaVrienden, overhandigt de Chanfleury
Zij deed onderzoek naar lasercoagulatie van de bloedvaten in de placenta van IJsselsteinprijs aan apotheker dr. N. (Nicole) Hunfeld
bij eeneiige tweelingen. Christianne Duchateau, nucleair geneeskundige,
sloot de presentatieronde af. Zij vergeleek in haar onderzoek het gebruik Chanfleury van IJsselsteinprijs
van de PET-CT-scan met de conventionele onderzoeksmethoden om Hoogtepunt van de bijeenkomst was de uitreiking van de ‘dr. Chanfleury
tot een diagnose te komen bij patiënten met een mammacarcinoom. van IJsselsteinprijs 2011’. De jury koos voor het proefschrift ‘Clinical effects
of proton pump inhibitors’ van apotheker Nicole Hunfeld. Tijdens het
verrichten van dit onderzoek was Nicole Hunfeld in opleiding tot zieken-
huisapotheker bij de Apotheek Haagse Ziekenhuizen. De jury was onder
de indruk van de opzet van het onderzoek en prees de vernieuwende
aanpak om doseringsp roblemen te onderkennen.
Michiel Krans, voorzitter van de stichting HagaVrienden, reikte de prijs uit.
De stichting doneert jaarlijks het geldbedrag voor de prijs. De Haga-
Vrienden feliciteerde Nicole Hunfeld, thans werkzaam in het Erasmus
Medisch Centrum, met het winnen van deze prestigieuze prijs en
met haar ook allen die aan dit onderzoek hebben bijgedragen.
Afdelingsprijs
De stafdag werd afgesloten met de uitreiking van de Afdelingsprijs door
Mark Van Houdenhoven, lid Raad van Bestuur. Deze prijs is dit jaar ingesteld
en is een stimulans om wetenschappelijk onderzoek te doen. Dit jaar ging
de prijs naar de Kindergeneeskunde (JKZ). “Het voelt bijna als een Oscar”,
zei opleider en kinderarts Frank Brus, nadat hij de prijs in ontvangst
had genomen.
R. (Raoul) Oude Engberink (links) toont trots de oorkonde voor het beste abstract
met poster die hij ontving van dr. P.W.J. (Pierre) Wijermans
Oorkonde voor beste abstract
Het wetenschappelijke programma werd onderbroken door een dinner-
walk. Hierbij kreeg Raoul Oude Engberink, klinisch chemicus in opleiding,
op advies van de commissie Wetenschappelijke Stafdag, een oorkonde uit
handen van Pierre Wijermans, voorzitter van de Wetenschappelijke Stafdag.
De jury was van mening dat hij het beste abstract met bijbehorende poster
over zijn onderzoek Metformine dosering en nierfunctie in poliklinische
patiënten “Een zure kwestie?” had ingeleverd. Henk Blom, KNO-arts, mocht
na de dinnerwalk, zijn onderzoek ‘Wetenschappelijke benadering van
het gebruik van het EPD’ uiteenzetten. Dat bleek aanleiding tot interessante Opleider en kinderarts dr. F. (Frank) Brus (rechts) neemt de Afdelingsprijs in ontvangst
en soms vermakelijke discussies. van Dr. M. (Mark) Van Houdenhoven, lid Raad van Bestuur
2 HagaScoop | Maart 2012
6
5
8
16
I N H o U d S o P G AV E
Kwaliteitsindicatoren mammacarcinoom HagaZiekenhuis 4
Geïntegreerde palliatieve zorg voor patiënten met gevorderde borstkanker 7
Mammacareverpleegkundigen: voorlichting en begeleiding bij behandeling
8
en kwaliteitsbewaking
Risicofactoren voor irradicale tumorexcisie bij borstsparende behandeling 9
Wetenschap: Borstreconstructiemogelijkheden in de Haagse regio:
10
kwestie van specialisatie
Bijwerkingen van adjuvante hormonale therapie bij mammacarcinoom 13
Wetenschap: 18F-FGD PET-CT vergeleken met conventioneel disseminatie-
16
onderzoek bij patiënten met mammacarcinoom
Contralateraal mammacarcinoom, een analyse naar risicofactoren 19
Wetenschap: APBI in plaats van bestraling van gehele borstklierweefsel
20
bij sparende behandeling van borstkanker
24 Wetenschap: Diagnostiek van het mammacarcinoom en de rol van de MRI
24
in het HagaZiekenhuis
Wetenschap: Her2/Neu analyse bij het mammacarcinoom 28
Mammacarcinoom en erfelijkheid: Genetic Counseling in HagaZiekenhuis 30
HagaZiekenhuis investeert in MRI-scanners 33
Wetenschap: Stereotactische Naaldbiopsieën van mammografische
34
afwijkingen. Representativiteit en Follow up
Onderzoek bij ouderen 37
Jonge vrouwen met mammacarcinoom: aandacht voor de fertiliteit 38
28
‘Kwali-Tijdsbewaking’ van het Klinisch pad Mamma: Do, Check, Act 39
Illustratie omslag: Mammografie: weinig dens fibroglandulair weefsel: goed overzichtelijk
HagaScoop | Maart 2012 3
Al sinds 2007 levert het HagaZiekenhuis resultaten vergelijk als voor “gefaseerd toezicht”. ook de
voor de kwaliteitsindicator mammacarcinoom Zichtbare Zorg Ziekenhuizen (ZiZo) en de diverse
aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). zorgverzekeraars (MENZIS en ACHMEA-AGIS)
de IGZ gebruikt de resultaten van de door hen vragen om transparantie van onze resultaten.
uitgevraagde indicatoren zowel voor het landelijk
A. (Anja) Schmitz, J. (Jolanda) Fris,
K. (Karen) Fennema, M. (Monique) Bouwman, J.W.S. (Jos) Merkus.
Afdelingen Beleid & Kwaliteit en Heelkunde
Kwaliteitsindicatoren mammacarcinoom
HagaZiekenhuis
Voor de accuraatheid van de gegevens voor Kankercentrum Nederland (IKNL). Na autorisatie het Nationaal Borstkanker Overleg Nederland
de kwaliteitsindicator mammacarcinoom wordt door de medische staf dragen zij zorg voor (NABON) en het Integraal Kanker centrum
gebruik gemaakt van een eigen database de rapportage naar externe partijen. Nederland (IKNL) samen te brengen in de
die geregistreerd wordt door de mammacare- registratie van de Dutch Breast Cancer Audit
verpleegkundigen en gecontroleerd en beheerd Om de diverse landelijke kwaliteitsregistraties (DBCA)onder verantwoordelijkheid van
door de medisch assistent. De beleidsmede- van het chirurgische deel van de behandeling de Nederlandse vereniging voor Chirurgische
werker kwaliteit van de centrale beleidsafdeling van patienten met een mamma carcinoom op Oncologie (NVCO), die in deze, gezien het
en de medisch assistent vergelijken deze elkaar af te stemmen wordt in 2012 gestart met multidisciplinaire karakter, de samenwerking
database met de gegevens van het Integraal een proefproject om zowel de registratie voor gezocht heeft met SONCOS. In deze stichting
werken oncologische vakverenigingen van
alle disciplines samen in een landelijk samen-
Bejegening fase van onderzoek werkingsverband.
5
Overgang revalidatie Bejegening verpleegkundigen fase van operatie
Kwaliteitskeurmerken
4 3,8
Overgang fysiotherapie 3 3,5 Bejegening chirurg fase van operatie
2 Het HagaZiekenhuis heeft van zorgverzekeraar
4,0 3,7
1 Menzis het topzorgpredikaat ontvangen,
Overgang psychosociale zorg 0 3,5 Autonomie
gebaseerd op de hoogste kwaliteitseisen die er
op dit moment voor borstkankeroperaties zijn.
Afstemming/samenwerking 3,8 3,2 Bejegening fase van radiotherapie Kwaliteit, snelheid en goede informatie voor
3,3 3,3
3,5 de patiënt staan hierbij centraal, waardoor
Informatievoorziening chemotherapie Informatievoorziening radiotherapie
patiënten erop kunnen rekenen dat zij in het
HagaZiekenhuis goed en snel geholpen worden.
Bejegening fase van chemotherapie
4 HagaScoop | Maart 2012
w
Borstkankervereniging
Nederland heeft aan E
het HagaZiekenhuis I
een roze lintje toegekend V
vanwege het voldoen r
aan vereiste criteria.
E
t
N
I
Jolanda Fris, medisch assistent Heelkunde (links)
en Anja Schmitz, beleidsmedewerker Beleids-
ontwikkeling & Kwaliteit registreren de landelijke
kwaliteitsregistraties van het chirurgische deel van
de behandeling van patiënten met een mamma-
carcinoom in het HagaZiekenhuis
Tevens heeft Borstkankervereniging Nederland per chirurg), het lage percentage patiënten met heid om een directe borstreconstructie te onder-
in augustus 2011 het 'Roze lintje' toegekend achtergebleven kankerweefsel, het percentage gaan, de mogelijkheid van psychosociale
aan het HagaZiekenhuis. Hiermee wordt van de patiënten dat binnen 4 weken na begeleiding en het uitvoeren van patiënt-
aangegeven dat de zorg voor patiënten met de definitieve PA-uitslag wordt geopereerd, tevredenheidsonderzoek met de Consumer
een mammacarcinoom in het HagaZiekenhuis de aanwezigheid van een multidisciplinaire Quality Index (CQI) vragenlijst Mammacare.
voldoet aan de criteria ten aanzien van de patiëntbespreking, de mogelijkheid om op
ervaring van chirurgen (minimaal 35 operaties de 1e dag een diagnose te krijgen, de mogelijk-
2009 2010
Volume:
- Aantal patiënten gediagnosticeerd 225 254
met mammacarcinoom
- Aantal patiënten geopereerd aan mammacarcinoom 198, 67% borstsparend 219, waarvan 76% eerste borstsparende behandeling
- Aantal patiënten hormonaal/ 27 35
neo-adjuvant/sec. opinion:
Irradicale resectie invasief carcinoom 8,2% 9%
Behandeling binnen 4 weken na PA-afname 94% 84%
Lokale recidieven binnen 5 jaar (2004) Borstsparend 1,3% (2005) Borstsparend 2.0%-
Ablatio 2,9% Ablatio 0%
Pre- en postoperatieve multidisciplinaire Zie hiernaast Chirurg-oncoloog, Internist-oncoloog/medisch oncoloog, Plastisch chirurg,
mammabespreking Radioloog, Radiotherapeut, Patholoog, Physician Assistant-Medisch Assistent,
Verpleegkundig Specialist, Mammacare- oncologie verpleeg kundige
De resultaten over 2011
HagaScoop | Maart 2012 5
Vroeg inzetten van palliatieve zorg verbetert
de kwaliteit van leven van de patiënt en kan ook
leiden tot levens verlenging. Het palliatieve zorg team
in het Haga Ziekenhuis: van links naar rechts
B. (Barbara) van den Berg-Zwarteveld, E. (Esther) Selier,
beiden nurse practitioner oncologie en dr. J.E.A.
(Johanneke) Portielje en P. (Patricia) Quarles van
Ufford-Manesse, beiden internist-oncoloog
6 HagaScoop | Maart 2012
Voor patiënten met borstkanker en uitzaaiingen is er veel te winnen op het gebied van w
E
levenskwaliteit wanneer palliatieve zorg vroeg in het ziektetraject gecombineerd wordt
I
V
met de standaard oncologische behandelingen. Er is inmiddels ook wetenschappelijk
r
E
bewijs dat vroeg inzetten van palliatieve zorg niet alleen de kwaliteit van leven verbetert
t
maar ook tot levensverlenging kan leiden (New England Journal of Medicine 2010). N
I
Dr. J.E.A. (Johanneke) Portielje, internist-oncoloog
P. (Patricia) Quarles van Ufford-Manesse, internist-oncoloog
B. (Barbara) van den Berg-Zwarteveld, nurse practitioner oncologie/pijn
E. (Esther) Selier, nurse practitioner oncologie
Geïntegreerde palliatieve zorg voor
patiënten met gevorderde borstkanker
Naast behandelingen gericht op het bestrijden van de borst-
kanker, zoals hormonale therapie, chemotherapie en
immuno therapie worden patiënten met uitzaaiingen in
het HagaZiekenhuis ook begeleid door verpleegkundig
deskundigen op het gebied van palliatieve zorg.
factor bij het binnenhalen van een prestigieuze internationale
Na het behalen van haar Masters volgde nurse practitioner ESMO (European Society of Medical oncology) accreditatie voor
Barbara van den Berg in Leuven een tweejarige opleiding Palliatieve Zorg. De award wordt toegekend aan ziekenhuizen
palliatieve zorg. Samen met nurse practitioner Esther Selier, die op kwalitatief hoog niveau de palliatieve zorg integreren
die nu bezig is met het laatste deel van hetzelfde opleidings- in de oncologische zorg. In Nederland mogen alleen het
traject, heeft zij een poliklinisch en telefonisch palliatief HagaZiekenhuis, het Erasmus Medisch Centrum en het UMC
spreekuur. Patiënten bezoeken op de polikliniek niet alleen hun Groningen zich “ESMO Designated Center of Integrated
oncoloog maar ook de nurse practitioners. Bij alle patiënten met Oncology and Palliative Care” noemen. Het HagaZiekenhuis
uitgezaaide ziekte is er vanaf het begin van hun behandeling is hiermee het enige niet-academische ziekenhuis in Nederland
in een open en eerlijke communicatie aandacht voor de anti- dat deze award heeft ontvangen.
tumor behandelingen maar ook voor allerlei onderwerpen
die samenhangen met hun kwaliteit van leven.
Barbara van den Berg: “Natuurlijk gaat het dan over pijnstilling,
misselijkheid en voedingsvraagstukken, maar er wordt ook tijd
genomen om met de patiënten te bespreken wat ze belangrijk
vinden in de tijd die voor hen ligt en of ze emotionele
problemen hebben die speciale begeleiding behoeven.”
ESMo-award
Deze pijnkaart geeft een korte
Er is veel communicatie tussen de np-ers en de oncologen, samenvatting van de adviezen
maar ook is er regelmatig contact met de huisarts over hoe voor medicamenteuze
de patient optimaal begeleid kan worden. Het HagaZiekenhuis behandeling van pijn bij kanker
heeft ook een multidisciplinair samengestelde commissie bij volwassenen en is samen-
Palliatieve Zorg. De organisatie van de palliatieve zorg op de gesteld door de anesthesiologen,
polikliniek Interne Geneeskunde-Oncologie was een belangrijke oncologen en de apothekers
van het HagaZiekenhuis.
HagaScoop | Maart 2012 7
De mammacare-oncologie verpleegkundige biedt
gedurende de gehele behandelperiode advies en
ondersteuning bij vragen over borstkanker, de behande-
ling en de mogelijke consequenties van de behandeling.
In het HagaZiekenhuis zijn K. (Karen) Fennema (links)
en M. (Monique) Bouwman hierin gespecialiseerd.
8 HagaScoop | Maart 2012