Table Of Content

W kręgu filozofii klasycznej Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1*1 Katowice 2000 ХУ W kręgu filozofii klasycznej Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 1919 W kręgu filozofii klasycznej pod redakcją Bogdana Dembińskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego \Ж / Katowice 2000 Redaktor serii: Filozofia Józef Bańka Recenzent Stanisław Jedynak Spis rzeczy Słowo wstępne _ 7 __ Mieczysław A. Krąpiec Czym jest filozofia klasyczna? — 9 — Janina Gajda-Krynicka Między „pierwszym” a „drugim żeglowaniem” Rola przedplatońskiej fizyki w Platońskich dowodach na nieśmiertelność duszy — 24 — Bogdan Dembiński Meontologia Parmenidesa i ontologia Fileba — 57 — Artur Pacewicz Arystotelesowa interpretacja ontologii Platona „Nowa interpretacja” — pytania i wątpliwości 84 Anna Olejarczyk Koncepcja dzieła otwartego w semiotyce Umberta Eco jako podstawa propozycji nowej metody interpretacji pism Platona 103 — Janusz Jaskóla Warunki racjonalności dyskursu (Sokrates, Platon) — 127 — Dariusz Kubok Greckie źródła ontologii — Parmenides z Elei — 145 — Dariusz Olesiński Zenon z Elei wobec tradycji solistycznej — 154 — Jakub S. Bańka Związek bytu i prawdy w filozofii pierwszej Arystotelesa 164 Michał Głowala Problem substancjalności uniwersaliów w metafizyce Arystotelesa — 175 — Jacek Surzyn Realna różnica między istotą a istnieniem według Tomasza z Akwinu 194 Hanna Wojtczak Jan Dorp — autor komentarza do Summulae logicales Jana Burydana — 224 — Summary _ 244 — Zusammenfassung — 246 Słowo wstępne Tó yap auto ѵоеіѵ ёсгиѵ те каі еіѵаі — słowa tej formuły mogłyby stanowić najkrótsze określenie istoty filozofii w jej wymiarze klasycznym. Parmeni- dejska relacja odniesienia myśli do bytu wyznacza bowiem właściwy horyzont, w którym dokonuje się myślenie filozoficzne. Wskazuje ona na szczególny związek myślenia i bytu, w którym pierwszeństwo przyznaje się każdorazowo samemu bytowi. Myśl bowiem myśleć może jedynie to, co będące, stając się sama miejscem ujawniania się bytu. W ten sposób przedmiotem myśli jest i może być jedynie byt, niezależnie od sposobu istnienia, który jest mu przypisany. Filozofia klasyczna, czyniąc przedmiotem zainteresowania byt, zmierza do jego racjonalnego poznania przez uchwycenie tego, co w nim konieczne i trwałe. Zmierza ona również do poszukiwania ostatecznych uzasadnień, stanowiących rację wszelkiej bytowości. W ten sposób staje się ona autonomiczną dziedziną badań, niesprowadzalną do żadnej innej nauki. Jawi się przy tym jako wiedza o charakterze najbardziej ogólnym i pod stawowym. Jest zarazem wiedzą obiektywną, niezależną w swoich ustaleniach od jakiegokolwiek stanowienia podmiotowego. Wpływ podmiotu ogranicza się w niej jedynie do mniej lub bardziej adekwatnego ujęcia bytu. Gwarantuje to obiektywność filozoficznego poznania. Z oczywistych względów filozofia bytu, będąc sposobem poznania ludzkiego, artykułuje się w języku, który tym samym staje się narzędziem filozofowania. Nie znaczy to jednak, że język decyduje o strukturze bytu i wpływa na nią. Przeciwnie, to struktura bytu wpływa zawsze na sposób jego artykulacji. Myślenie zatem musi wyrażać związek z bytem tak, by prawidła wyznaczające postać myśli wynikały z samej struktury bytu i były z ową strukturą zgodne. W tym też sensie w filozofii klasycznej byt uzyskuje swoiste pierwszeństwo względem myśli, co w zasad niczym stopniu odróżnia filozofię klasyczną od głównych nurtów filozofii nowożytnej i współczesnej. Dlatego też celem filozofii uprawianej w sposób klasyczny będzie analiza koniecznej struktury bytu oraz ostatecznych zasad i przyczyn, które czynią go możliwym. Prezentowane w pracy artykuły wpisują się w kontekst tak pojmowanej filozofii klasycznej, ukazując różne sposoby ujmowania bytu i wynikające z tego konsekwencje. Przedmiot zainteresowania stanowią w niej wybrane systemy filozofii greckiej oraz filozofii średniowiecznej. Autorzy poszczegól 8 Słowo wstępne nych artykułów decydują się na przedstawienie najistotniejszych problemów, które pojawiają się w obrębie tych systemów, bądź też analizują zagadnienia będące przedmiotem ożywionych sporów interpretacyjnych. Teksty te poprze dzone zostały próbą szeroko pojętej charakterystyki filozofii klasycznej. W kolejnych artykułach omawiane są kwestie związane z systemami filozofii presokratejskiej, Platońskiej, Arystotelesowskiej. Zaprezentowano również problematykę związaną z filozofią Tomasza z Akwinu oraz podjęto refleksję nad myślą Jana Dorpa, komentatora dzieł Burydana. Należy zaznaczyć, że prezentowana publikacja stanowi rezultat współ pracy, jaka została nawiązana między badaczami starożytności i średniowiecza Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Uniwersytetu Śląskiego, jest wynikiem wspólnych seminariów i projektów badawczych. Nieocenioną rolę w owocnej współpracy odegrała Pani Profesor Janina Gajda-Krynicka, krórej składam wyrazy szczególnego podziękowania. Podziękowanie takie należne jest też Ojcu Profesorowi Mieczysławowi A. Krąpcowi, kóry zdecydował się wesprzeć to przedsięwzięcie własnym autorytetem i zamieścić w przygotowanym tomie tekst swego autorstwa. Dziękuję również Panu Profesorowi Stanisławowi Jedynakowi za trud recenzowania pracy. Wyrażam nadzieję, że w czasach tak trudnych dla filozofii czytelnik znajdzie w prezentowanej książce nie tylko materiał do własnych przemyśleń, ale dostrzeże również wartość i piękno filozofowania w jego wymiarze klasycznym. Bogdan Dembiński