vergi teşvik politikası ve türkiye'de ar-ge faaliyetlerine yönelik vergi teşvikleri PDF
Preview vergi teşvik politikası ve türkiye'de ar-ge faaliyetlerine yönelik vergi teşvikleri
T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU YÖNETİMİ ANABİLİM DALI VERGİ TEŞVİK POLİTİKASI VE TÜRKİYE’DE AR-GE FAALİYETLERİNE YÖNELİK VERGİ TEŞVİKLERİ Kibriye BAŞTÜRK YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Prof. Dr. Ali ACAR Konya–2012 i T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü BİLİMSEL ETİK SAYFASI Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm. Kibriye BAŞTÜRK ii T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU Kibriye BAŞTÜRK tarafından hazırlanan Vergi Teşvik Politikası ve Türkiye’ de Ar-Ge Faaliyetlerine Yönelik Vergi Teşvikleri başlıklı bu çalışma 25/07/2012 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Prof. Dr. Ali ACAR Başkan İmza Prof. Dr. Önder KUTLU Üye İmza Doç. Dr. Yunus CERAN Üye İmza iii T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Adı Soyadı Kibriye BAŞTÜRK Numarası: 094228001009 n in Ana Bilim / Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı i c n Bilim Dalı e r ğ Ö Danışmanı Prof. Dr. Ali ACAR Tezin Adı TÜRKİYE’DE VERGİ TEŞVİK POLİTİKALARI VE AR-GE FAALİYETLERİNE YÖNELİK VERGİ TEŞVİKLERİ ÖZET TÜRKİYE’DE VERGİ TEŞVİK POLİTİKALARI VE AR-GE FAALİYETLERİNE YÖNELİK VERGİ TEŞVİKLERİ Vergi teşvikleri gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde kullanılan vazgeçilmez ekonomi politikalarıdır. Gelişmekte olan ülkelerde teşvikler genellikle ekonomik gelişimin devamı ve ekonomik stabilite için kullanılmakla birlikte makroekonomik bir araç olmasının yanında bölgesel dengesizlikler ve işsizlik gibi sorunların çözümünde ekonomik ve sosyal araç olarak ta kullanılmaktadır. Küreselleşme sürecinde ciddi rekabet politikaları ve araçlar ülkelerin stratejilerini değiştirmektedir. Teknoloji ile ilgili ekonomik politikalar oldukça önemlidir. Teknolojiye verilen önem ile heyecan verici değişiklikler uluslararasında yaygınlaşmıştır. Ar-Ge faaliyetleri sonucu yeni teknolojik gelişimler verimlilik artışında öncüdür. Farklı bilim adamları tarafından yürütülen araştırmalar Ar-Ge faaliyetleri ve ekonomik büyümeye verilen önem arasında pozitif bir korelasyon olduğunu göstermektedir. Bu nedenle ülkeler ekonomi politikalarında Ar-Ge faaliyetlerini desteklemekte ve GDP içindeki Ar-Ge payını artırmaya çalışmaktadırlar. Bu çalışma, vergi teşvik politikaları ve Ar-Ge faaliyetlerine yönelik teşvik politikasını değerlendirmek niyetindedir. Ek olarak çalışmada Türkiye’de uygulanan Ar-Ge faaliyetlerinin ekonomik önemi vurgulanmış, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (4691 sayılı yasa) ile getirilen teşvikler incelenmiş ve Ar-Ge faaliyetleri Desteklenmesi Hakkında Kanun (5746 sayılı yasa) incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Vergi Teşvikleri, Ar-Ge Faaliyetleri, Teknoloji Gelişimi. iv T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Adı Soyadı Kibriye BAŞTÜRK Numarası: 094228001009 n in Ana Bilim / Bilim Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı ic n Dalı e r ğ Ö Danışmanı Prof. Dr. Ali ACAR Tezin İngilizce Adı TAX İNCENTİVE POLİCY AND TAX İNCENTİVES TO R & D ACTİVİTİES İN TURKEY ABSTRACT TAX İNCENTİVE POLİCY AND TAX İNCENTİVES TO R & D ACTİVİTİES İN TURKEY Tax incentives are indispensable economy policies used in developed and developing countries. In devoloping countries, the incentive usually are used for maintaining economic stability and sustaing devolopment activation, in devoloping countries beside macroeconomic instrument, economic or social aims such as eliminating regional unbalance and increasing employment. Along with globalization, severe competition policies and instruments has changed economic strategies of countries. Economic policies related to technology is very important. Together with the importance given to technology, exciting changes have become widespread across nations. New technological innovations, is the pioneer in productivity growth as a result of R & D activities. The researches carried out by different scholars show that there is a positive correlation between the importance given to R&D activities and economic growth. Therefore the countries, in their economic policies, support R&D activities and attempt to increase R&D expenditures in GDP. This study intends to examine, tax incentive policies and incentive policy toward R&D activities. İn addition, the economic importance of R&D activities are emphasized and examined the incentive brought by the Act on Tecnology Development Regions (Law No:4991) and Act on Supporting R&D activities (Law no:5746) implemented in Turkey. Keywords: Tax İncentives, R&D activities, Tecnology development v İÇİNDEKİLER Bilimsel Etik Sayfası .................................................................................................... i Yüksek Lisans Tezi Kabul Formu ............................................................................... ii Özet ............................................................................................................................. iii Abstract ....................................................................................................................... iv Çizelgeler .................................................................................................................. viii Şekiller Ve Grafikler Listesi ....................................................................................... ix Giriş ............................................................................................................................. 1 1.BÖLÜMVERGİ TEŞVİKLERİ AR-GE VE TEKNOLOJİ ............................... 6 1.1. Teşvik Kavramının Tanımı ve Vergisel Teşviklerin Kapsamı .......................................... 6 1.2.Vergisel Teşviklerin Amaçları ....................................................................................... 8 1.3. Türkiye’de Uygulanan Vergi Teşvik Türleri .............................................................. 13 1.4. Türkiye’de Sanayi ve Teknoloji Politikalarının Gelişimi ........................................... 15 1.5. Teknoloji Ve Ar-Ge Kavramları ................................................................................. 19 1.5.1. Teknoloji Transferi ............................................................................................... 24 1.5.2. Teknoloji Üretimi .................................................................................................. 27 1.6. Teknoloji Üretiminin Finansmanı ve Kamusal Destekler ........................................... 32 1.6.1. Doğrudan Destekler ............................................................................................. 32 1.6.2.Dolaylı Destekler .................................................................................................. 44 2.BÖLÜM. ................................................................................................................ 46 AR-GE FAALİYETLERİNİN EKONOMİK ÖNEMİ, AR-GE TEŞVİKLERİ VE BAZI DÜNYA ÜLKELERİNDE UYGULANAN AR-GE TEŞVİKLERİ .. 46 2.1. Ar-Ge Teşviklerinin Ekonomik Önemi ...................................................................... 46 2.2.Ar-Ge Faaliyetlerine Yönelik Vergi Teşvikleri ........................................................... 49 2.3. Bazı Dünya Ülkelerinde Ar-Ge Faaliyetlerine Uygulanan Vergi Teşvikleri .............. 53 2.2.1. Avustralya’da Ar-Ge Vergi Teşvikleri ................................................................. 53 2.2.2. Fransa’ da Ar-Ge Vergi Teşvikleri ....................................................................... 53 2.2. 3. Japonya’ da Ar-Ge Vergi Teşvikleri ................................................................... 54 2.2.4. Kanada ’ da Ar-Ge Vergi Teşvikleri .................................................................... 55 2.2.5. ABD ’ de Ar-Ge Vergi Teşvikleri ........................................................................ 57 vi 2.2.6. Çin’ de Ar-Ge Vergi Teşvikleri ........................................................................... 59 2.4. Ar-Ge Politikalarının Ülke Kalkınmasındaki Yeri ...................................................... 60 3. BÖLÜM ................................................................................................................ 68 TÜRKİYE’DE AR-GE VERGİ POLİTİKALARI ............................................... 68 3.1. Ar-Ge Faaliyetlerinin Özellikleri Kapsamı ve Sınırlılığı ............................................ 68 3.2. Ar-Ge Faaliyeti Kapsamında Değerlendirilen Harcamalar ......................................... 70 3.2.1. İlk Madde ve Malzeme Giderleri ......................................................................... 70 3.2.2. Personel Giderleri................................................................................................. 70 3.2.3. Genel Giderler ...................................................................................................... 70 3.2.4. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler ............................................................... 71 3.2.5. Vergi, Resim ve Harçlar ........................................................................................ 71 3.2.6. Amortisman ve Tükenme Payları ......................................................................... 71 3.2.7. Finansman Giderleri ............................................................................................. 71 3.3. Ar-Ge Faaliyeti Kapsamı Dışında Kalan Faaliyetler .................................................. 72 3.4. 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve Uygulaması .......................... 72 3.4.1. 4691 Sayılı TGB Kanunun Amacı ve Kanunun Kapsamı .................................... 79 3.4.2. 4691 Sayılı Kanunla Yatırımcıya Sağlanan Destekler Ve Muafiyetler .............. 80 3.5. 5746 Sayılı Kanun Ve Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi .................................... 83 3.5.1. 5746 Sayılı Kanun Amacı ve Kapsamı ............................................................... 84 3.5.2. 5746 Sayılı Kanunda Teşvik Unsurları ................................................................ 84 3.6 Ar-Ge Faaliyetlerinin Türkiye Ekonomisine Etkisi ................................................... 104 Sonuç Ve Değerlendirme ......................................................................................... 117 Kaynakça ................................................................................................................. 123 vii KISALTMALAR VE SİMGELER LİSTESİ DPT :Devlet Planlama Teşkilatı GVK : Gelir Vergisi Kanunu İTEP : İleri Teknoloji Projeleri KGF : Kredi Garanti Fonu ODTÜ : Orta Doğu Teknik Üniversitesi OECD : Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü STOKP : Stratejik Odak Konuları Projeleri TAEK : Türkiye Atom Enerjisi Kurumu TEKMER : Teknoloji Geliştirme Merkezi TEYDEB :Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı TTGV : Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TÜBA : Türkiye Bilimler Akademisi DPT :Devlet Planlama Teşkilatı viii ÇİZELGELER Tablo 1:Türk Vergi Sisteminde Kanunlara Göre Vergi Teşvikleri ........................... 14 Tablo 2: Risk Sermayesi Yatırım Modelleri .............................................................. 34 Tablo 3: Sanayi Ar-Ge Proje Destekleri .................................................................... 37 Tablo 4: Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) tarafından yürütülen destek programları ..................................................................................................... 38 Tablo 5: Akademik Ar-Ge Destek Programları ......................................................... 39 Tablo 6: KOSGEB Ar-Ge inovasyon ve endüstriyel uygulama destek programı kapsamında destekler ................................................................................................. 40 Tablo 7: TTGV Ar-Ge Proje Destekleri .................................................................... 41 Tablo 8: Bilgi Teknolojisinin GSMH büyümesine katkısı; 1998-2000 (Yıllık yüzde olarak) ........................................................................................................................ 62 Tablo 9: Faaliyette olan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ........................................... 74 Tablo 10: Faaliyette olmayan Altyapı çalışmaları Devam Eden Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ..................................................................................................................... 76 Tablo 11: 4691 sayılı kanununa ek ve değişiklik getiren mevzuat ............................ 83 Tablo 12: 5520 Sayılı KVK ile 5746 Sayılı Ar-Ge Kanunu’nun kıyaslanması ......... 85 Tablo 13: Ar-Ge ve yenilik faaliyeti kapsamında değerlendirilmeyen harcamaları .. 86 Tablo 14: Teknogirişim sermayesi desteği programına yapılan başvuruların sektörel dağılımı (2009- 2011) .............................................................................................. 103 Tablo 15: 5746 sayılı Kanuna ek ve değişiklik getiren mevzuat ve yürürlük tarihi 104 ix ŞEKİLLER VE GRAFİKLER LİSTESİ Şekil 1: Alvin Toffler’in tarihi gelişim aşamaları ...................................................... 20 Şekil 2: Peter Drucker tarihi gelişim aşamaları ........................................................ 20 Grafik 1:TÜBİTAK – TEYDEB Destek Programları kapsamında Proje Başvurularının Şehirlere Göre Dağılımı .................................................................... 37 Grafik 2: TÜBİTAK - TEYDEB Destek Programları Kapsamında Yıllara Göre Verilen Hibe Destek Tutarları (1996-2010) ............................................................... 38 Grafik 3: Ar-Ge Harcamaları’nın GSYİH ‘ye oranı (1999-2009 ............................. 63 Grafik 4: Ar-Ge Harcamaları İçin Hükümet Bütçe Ödenekleri 2007 ve 2010 .......... 64 Grafik 5: OECD verilerine göre Gerçekleştirilen sektörler bazında Ar-Ge Harcaması, 2009 ................................................................................................................................... 65 Grafik 6: Hükümet Tarafından Finanse Edilen Ar-Ge Harcaması (1999,2009) ....... 66 Grafik 7: 2001- 2012 Yılları Arasında Kurulmuş Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Sayısı .......................................................................................................................... 77 Grafik 8: 2001-2012 Yılları Arasında Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yer alan Toplam Firma Sayısı .................................................................................................. 78 Grafik 9: Bölgelerde Faaliyette Bulunan Firmaların Sektörel Dağılımı .................... 78 Grafik 10: 2001-2012 Yılları Arasında Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde İstihdam Edilen Personel Sayısı ............................................................................................... 79 Grafik 11: Türkiye’ nin Büyüme Hedefleri ............................................................. 105 Grafik 12: GSYH Büyüme OranıKaynak: : ............................................................ 106 Grafik 13: Türkiye’ de Ar-Ge harcaması ................................................................. 107 Grafik 14: Ar-Ge harcamaları’ nın GSYİH’ ya oranı .............................................. 108 Grafik 15: Kişi Başına Ar-Ge Harcaması (SAGP, Dolar ) ...................................... 109 Grafik 16: Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı ................. 109 Grafik 17: Türkiye'nin Tam Zaman Eş Değer (TZE) Ar-GePersoneli Sayısı ......... 110 Grafik 18: Türkiye’ nin Tam Zaman Eşdeğer Ar-Ge İnsan Kaynağı ...................... 111 Grafik 19: Türkiye Kaynaklı Bilimsel Yayın Sayısı ............................................... 111 Grafik 20: Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı ................................. 112
Description:The list of books you might like
