vergi cennetleri ile karapara aklamanın mali piyasalarda etkileri

134 Pages·2010·1.36 MB·Turkish

T.C.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İKTİSAT ANABİLİM DALI

ULUSLARARASI İKTİSAT BİLİM DALI

VERGİ CENNETLERİ İLE KARAPARA AKLAMANIN
MALİ PİYASALARA ETKİLERİ

Yüksek Lisans Tezi

ÖZGÜVEN UYGUR
İstanbul, 2010
T.C.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İKTİSAT ANABİLİM DALI

ULUSLARARASI İKTİSAT BİLİM DALI

VERGI CENNETLERİ İLE KARAPARA AKLAMANIN
MALİ PİYASALARA ETKİLERİ

Yüksek Lisans Tezi

ÖZGÜVEN UYGUR
Danışmanı: PROF. DR. NURDAN ASLAN
İstanbul, 2010

ÖZET
VERGİ CENNETLERİ VE KARAPARA AKLAMANIN MALİ PİYASALAR
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Özgüven UYGUR

Marmara üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü
Yüksek Lisans Tezi 121 sayfa Ocak 2010

Danışman.:Prof. Dr.Nurdan Aslan

Global Piyasalarda fonlar 1985 yılı sonrası gelişmiş ülkelerden az gelişmiş ülkelere
yönelmiştir. Fonların çoğunu kara paralar oluşturur. Bu fonların önemli bir bölümünü kara
para oluşturmuştur. Bu paralar bankalar döviz büroları menkul kıymet ve altın borsaları
vasıtasıyla piyasalara ve ekonomiye girilmiştir. Bu piyasalarda aklanan paralar tekrar sahibine
geri dönerken finans kaynaklarının yönünü uluslararası boyutlarda ters yöne çevirerek , döviz
ve faiz piyasalarını etkilemekte , mali ve ekonomik politikaları tutarsızlaştırmaktadır Kara
Paranın aklanması yolu ise en iyi vergi cennetleri ve kıyı bankaları ile gerçekleştirilmektedir.

Vergi cennetleri yoluyla kara paranın aklanması gelişmiş ülkelerde uzun vadede
gerek mali sistem gerekse toplumsal yapıda bozulmalara yol açabileceği bilinen bir gerçektir.
Gelişmekte olan ülkelerde ise kayıtlı ekonomide istihdam edilmeyen kişilere istihdam olanağı
sağlayan hem bürokratik işlemlerden hem de vergi gibi maliyet unsurundan kaçınarak
tasarrufların yatırıma dönüşmesini sağlamaktadır. Bu yüzdende gelişmekte olan ülkeler için
büyümenin itici gücü olup rekabet gücünü artırmaktadır. Bu yüzden gelişmiş ve gelişmekte
olan iki ülke arasında çıkarlar çatışmalarına yol açmaktadır. Bu çıkarlar çakışmasını gelişmiş
ülkelerin kurallarını koyduğu oyuna göre çözülmesi istenmiştir. Bunun İçinde merkezi başta
Amerika ve Avrupa’da olan Kuruluşlar ve Eylem planları yapılmıştır. Bunlardan Uluslararası
arenada etkin bir kuruluş olan OECD tarafından Vergi Cennetleri Yoluyla Kara paranın
Aklanmasının Haksız kazanca yol açtığı ileri sürülmüştür. Bu şekilde diğer ülkeler karşısında
vergi cenneti ülkelerin haksız avantaj sağladığı söylenerek OECD tarafından Birleşmiş
Milletler, Avrupa Birliği ve Mali Eylem Gücü gibi uluslararası organizasyonlarla birlikte bir
karşı savunma başlatılmış ve bu vergi cenneti ülkelere karşı bir mücadele verilmiştir.
Anahtar Kelimeler:Vergi Cennetleri,Kıyı Bankacılığı,Kayıtdışı ekonomi,Vergi Kayıp ve
kaçakları
ABSTRACT

Tax Heavans and İmpact Of Black Money Laundry to Fiscal margets

Özgüven UYGUR

Marmara Üniversity ,The İnstute of social sciences Master of Science Thesis,122
Pages,January 2010

Supervising:Prof.Dr.Nurdan ASLAN

Funds in the global markets moved from the developed countries to the les-developed
countries from 1985. Funds are mostly composed of illicit money. An important part of these
funds were made by the illicit money. These monies were placed into the markets and
economy by the agency of banks, foreign exchange offices and stock exchanges of marketable
securities and gold. While the monies which are laundered in these markets are being returned
to their owners, they reversed the direction of the finance sources in international dimensions
and influence the foreign exchange and interest markets and make the financial and
economical policies inconsistent. Money laundering is best exercised through the agency of
means of the best tax havens and off-shore banks.

It is a known fact that laundering illicit money through tax havens may lead to degeneration in
either the financial system or the social structure in the developed countries in the long term.
In the developing countries, it ensures that the savings are converted into investments through
avoidance of the bureaucratic processes and cost components such as tax and it provides
employment to the unemployed people in the registered economies. Therefore, it becomes the
driving force of the growth and increases the competition and this is why it causes interest
conflicts between two countries, one of which is developed and the other developing. It is
wanted that these conflicts are solved according to the game, rules of which are set by the
developed countries. To this end, Organizations which are mainly located in Europe and
America are established and action plans are devised. One of these, OECD which is effective
in the international arena asserted that the laundering of the illicit money by means of the tax
havens lead to the unlawful profits. In this way, it is stated that the tax haven countries which
gain unlawful advantages against the other countries and a counter defense was initiated by
the OECD together with the international organizations such as United Nations, European
Union and Financial Action Task Force and a struggle was maintained against these tax haven
countries.
Key Words:Tax Heavans,Of-Shore Banking,Tax Loses and Evasions,Informal Economy
I

Sayfa No.
SINAV TUTANAĞI ............................................................................................................... ııı
ÖZET ANAHTAR VE KELİMELER ................................................................................. ıv
ABSTRACT KEY WORDS .................................................................................................... v
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................ vı
TABLO LİSTESİ ................................................................................................................. VII
LİSTELER ............................................................................................................................ VII
KISALTMALAR ................................................................................................................. VIII
GİRİŞ ......................................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM

VERGİ CENNETLERİNİN TANIMI ÖZELLİKLERİ KULLANILMA AMAÇLARI
VE ÜLKE UYGULAMA REJİMLERİ

1.VERGİ CENNETLERİNE GENEL BAKIŞ ...................................................................... 3
1.1.Vergi Cennetlerinin Tanımı ........................................................................................... 3
1.2.Vergi Cennetlerinin Tarihçesi ....................................................................................... 5
1.3.Vergi Cenneti Ülkelerin Genel Özellikleri ................................................................... 6
1.3.1.Vergi Oranı ............................................................................................................... 7
1.3.2. Banka İşlemlerinin Gizliliği Ve Ticari Gizlilik .................................................... 7
1.3.3 Nakit Kontrolü ........................................................................................................ 8
1.3.4.Vergi Anlaşmları ...................................................................................................... 8

2.VERGİ CENNETİ ÜLKELERİN SINIFLANDIRILMASI ............................................. 9
2.1.Vergileme rejimine göre Sınıflandırma ...................................................................... 11
2.2 Ülkelerin Coğrafi Konumları ...................................................................................... 12

3.VERGİ CENNETİ ÜLKE UYGULAMA ......................................................................... 12
3.1.Panama .......................................................................................................................... 13
3.2.Jersey ............................................................................................................................. 14
3.3. Nevis .............................................................................................................................. 15
3.4.Liberya ........................................................................................................................... 16
I
II

3.5. Cayman Adaları ........................................................................................................... 16
3.6.Bermuda ........................................................................................................................ 16
3.7.Man Adası(Isle Of Man) .............................................................................................. 17
3.8.Andorr ........................................................................................................................... 18
3.9.Marshall Island ............................................................................................................. 18

4.VERGİ CENNETLERİNİN KULLANILMA AMAÇLARI ........................................... 19
4.1 Vergi Cennetlerinin Sunduğu Avantajlar .................................................................. 19
4.1.1. Turizm Şirketlerinin Yaralanabileceği Avantajlar ........................................... 19
4.1.2. Taşınmaz Mal Sahiplerinin Yararlanabileceği Avantajlar .............................. 20
4.1.3. Üretim Şirketlerinin Yararlanabileceği Avantajlar .......................................... 20
4.1.4.Off-Shore Holdinglerin ve Finans Şirketlerinin Yararlanabileceği Avantajlar
.......................................................................................................................................... 20
4.1.5 Gemi Şirketlerinin Yararlanabileceği Avantajlar .............................................. 21
4.2.Vergi cennetlerinin Diğer kullanılma amaçları ......................................................... 21
4.3. Bireysel Nedenlerle Kullanılma Nedenleri ................................................................ 22

5.VERGİ CENNETLERİNİN DİĞER ÖZELLİKLERİ .................................................... 22
5.1. Hiç Vergi Olmaması veya Sadece Nominal Vergileme Yapılması .......................... 22
5.2.Vergi İstihbaratından Diğer Ülkelerin Yararlandırılmaması .................................. 23
5.3. Vergi Yasalarının Şeffaflıktan Yoksun Olmaları ..................................................... 23
5.4. Faaliyette Bulunulmaması .......................................................................................... 24

İKİNCİ BÖLÜM

KARAPARA VE KARAPARA AKLAMA YÖNTEMLERİ İLE KARAPARA
AKLANMASINA YÖNELİK GETİRİLEN TEDBİRLER
1.KARAPARA VE KARAPARA AKLAMA YÖNTEMLERİ .......................................... 26
1.1 Karapara Tanımı ......................................................................................................... 26
1.2 Karaparanın Kaynakları ............................................................................................. 27
1.3.Dünya’da Ve Türkiye’de Karapara Miktarı ............................................................. 27
1.4. Karapara ile Kayıtdışı Ekonomi Arasındaki Farklar ............................................ 30
1.5. Karapara ve Örgütlü Suç ............................................................................................ 32
II
III

1.5.1.Zorunlu Ölçütler .................................................................................................... 34
1.5.2.İhtiyari Ölçütler ..................................................................................................... 34
1.6.Organize Suç örgütlerinin faaliyetleri ........................................................................ 35
2.KARAPARA AKLAMA ..................................................................................................... 36
2.1 Karapara Aklama tanım .............................................................................................. 36
2.2.Karapara Aklama Türleri ........................................................................................... 39
2.2.1.Yasal Gerekçe Kazandırma .................................................................................. 39
2.2.2.Gizleme ................................................................................................................... 40
2.3.Karapara Niçin Aklanır? ............................................................................................. 40
2.4. Karapara Aklama Aşamaları ..................................................................................... 41
2.4.1.Yerleştirme (Plasement) Aşaması ......................................................................... 41
2.4.2.Ayırma (Layering) Aşaması. ................................................................................. 41
2.4.3. Bütünleştirme (Integration) Aşaması .................................................................. 42
2.5.Karapara Aklama Yöntemleri..................................................................................... 43
2.5.1. Parçalama (Smurfing) .......................................................................................... 43
2.5.2. Nakit Kaçakçılığı (Currency Smuggling) ........................................................... 43
2.5.3. İnsider-Traiding ve Manipülasyon ...................................................................... 45
2.5.4.Fiktif veya Yanlış İsimle Hesap Açmak ............................................................... 45
2.5.5.Mali Kuruluşlarla İşbirliği .................................................................................... 45
2.5.6. Kıyı Bankacılığından Faydalanmak .................................................................... 46
2.5.7 .Vergi Cennetlerinden Faydalanmak ................................................................... 47
2.5.8.Borç Ödeme ............................................................................................................ 47
2.5.9.Nakit Yoğun Çalışan Şirketler Kurmak .............................................................. 47
2.5.10.Kumar ve Talih Oyunlarından Elde Etme ........................................................ 48
2.5.11. Yeraltı Bankacılığı Sisteminin Kullanılması .................................................... 48
2.5.12. Yanlış veya Şişirilmiş Faturalar Kullanmak .................................................... 49
2.5.13. Broker Borsaları (Aracı Büroları) .................................................................... 49
2.5.14. Transfer Edilemeyen Nakitler ........................................................................... 49
2.5.15.Yasal Şirket Kurmak veya İşbirliği ................................................................... 49
2.5.16.Paravan Şirketler (Shell Company) ................................................................... 49
2.5.17. İşçileri Kullanma ................................................................................................. 50
2.5.18.Döviz Büroları ...................................................................................................... 50
2.5.19.Bankadan Bankaya Transfer .............................................................................. 51
III
IV

2.5.20.Tahsildar Kullanmak .......................................................................................... 51
2.5.21.Karaborsa ............................................................................................................. 51
2.5.22.İhracat ................................................................................................................... 51
2.5.23.Hayali İhracat ve İthalat Yapmak ..................................................................... 52
2.5.24.Banka veya Seyahat Çeki Almak ....................................................................... 52
2.5.25.Tahvil ve Mevduat Sertifikası Almak ................................................................ 52
2.5.26.Değerli Taş ve Sanat Eserleri Almak ................................................................. 53
2.5.27.900'lü Telefon Hatlarını Kullanmak .................................................................. 53
2.5.28.Hayat Sigortası Poliçesi Yöntemi ....................................................................... 53
3.KARAPARANIN AKLANMASININ ÖNLENMESİNE YÖNELİK GETİRİLEN
TEDBİRLER .......................................................................................................................... 56
3.1.Kimlik Tespiti(Müşteri Tanı İlkesi) ............................................................................ 56
3.2.Nakit İşlem Bildirimi .................................................................................................... 57
3.3. Şüpheli işlem Bildirimi ................................................................................................ 58
3.3.1.Şüpheli İşlem Bildiriminde Bulunulması İçin Ölçüt Kabul Edilen Veriler ..... 59
3.3.2Şüpheli İşlem Bildirimlerinin İçeriği .................................................................... 62
3.4.Finansal Kurumların Dikkat ve Özen Yükümlülüğü ............................................... 63
3.5.Diğer Ülkelerle İşbirliği ................................................................................................ 63
3.6.Gümrüklerde Bildirim .................................................................................................. 64
3.7.Iç Denetim Ve Eğitim Programları ............................................................................. 64
3.8. Kayıtların Saklanması ................................................................................................. 65
IV
V

BÖLÜM 3

VERGİ CENNETLERİNİN VE KARAPARANIN BAZI ÜLKE
UYGULAMALARI VE ETKİLERİ İLE ULUSLARARASI GİRİŞİMLER
1. TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA KARAPARA UYGULAMALARI VE
DEĞERLENDİRMESİ .......................................................................................................... 66
1.1.Türkiye’de kara para Tarihi ....................................................................................... 66
1.2.Türkiye'de Kara paranın Aklanmasının Önlenmesi Hakkındaki Kanunun
Çıkmasından Önceki Gelişmeler ....................................................................................... 69
2.BAZI ÜLKELERİN KARAPARA MEVZUATLARI VE UYGULAMALARI ........... 70
2.1.Amerika Birleşik Devletleri ......................................................................................... 70
2.2. İngiltere ......................................................................................................................... 72
2.3. Almanya ........................................................................................................................ 73
2.4.İsviçre ............................................................................................................................. 75
2.5. Fransa ........................................................................................................................... 76
2.6. Hollanda........................................................................................................................ 78
3.KARAPARA AKLAMA İLE İLGİLİ YÜRÜTÜLEN MÜCADELELER .................... 77
3.1. Bazı Uluslararası Çalışmalar ...................................................................................... 79
3.1.1.Mali Eylem Görev Gücü Çalışmaları(FATF) ..................................................... 81
3.1.2.Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin R(80) 10 Sayılı Tavsiye Kararı .......... 85
3.1.3.Vergi Cennetleriyle ilgili Yürütülen Mücadeleler .............................................. 86
3.1.4.OECD Tarafından Yapılan Çalışmalar ............................................................... 86
3.1.5.Avrupa Birliğinin Yürüttüğü Çalışmalar ............................................................ 90
3.1.6. G–8 (Group of Eight) Bünyesinde Yürütülen Çalışmalar ................................ 91
3.1.7. Finansal Eylem Gücü (FATF) Bünyesinde Yürütülen Çalışmalar .................. 91

V