Vech-i Âdemde tecelli eyliyen Allah`tır.

30 Pages·2014·0.81 MB·Turkish

YA ALLAH, YA MUHAMMED, YA ALİ

( Vech-i Âdemde tecelli eyliyen Allah`tır. )

Doç. Dr. Ali YAMAN DEDE ( AKADEMİSYEN )’NİN HAZIRLADIĞI DEDELER GÖRÜŞME
FORMUNUN DÜNYA ALEVİ-BEKTAŞİ PROJESİ İÇİN YENİ UYARLANMIŞ BİÇİMİ

I. GÖRÜŞÜLEN DEDE’YE AİT BİLGİLER
1. Adı Soyadı : Hüseyin DEDEKARGINOĞLU
2. Dedenin geldiği Ocak : DEDE GARKIN OCAĞI
3. Dede’nin ikamet ettiği yer : ANKARA
4. e-posta ve iletişim (Tel.) : [email protected] 0532 294 7615
5. Dede’nin memleketi : ÇORUM
6. Dede’nin memleketi yani köyünün 1960’lardaki nüfusu: 380 Hane=1900
7. Köyün şimdiki nüfusu : 86 Hane = 180 Kişi
8. Bulunduğunuz yerde varsa Türbenin ve Türbedeki zatın adı, geldiği soyağacı:
Karakılıç adı ile bilinen bir yatır vardır. Bu kılıcın geçmişte Dede Garkın ocağından birisine ait
olduğu söylenir. En az 250 yıllık bir tarihi olduğunu söyleyebiliriz. Aynı zamanda Dede Garkın
süreğindeki görgü cemlerinde erkân olarak kullanılır. Köyün yakın çevresinde düşek ve ziyaret
yeri olarak kabul edip kurban adadıkları yerler vardır: Karababa, Keçecibaba vs.
9. Çevre köylerdeki Türbe, Dergah, Zaviye ve Tekkeleri yazınız: ....................................................
10. Piriniz, Rehberiniz hangi Ocaktan gelir:
Dede Garkın Ocağı bir mürşid ocağı olarak kabul gördüğü için herhangi bir ocağa bağlı değildir.
Kendi ocağı içinde görülür-sorulurlar. Dede Garkın süreğinde rehberlik diye bir kurumsal yapı
yoktur. Rehber talibi yola hazırlayan kişi olup talipler arasında bu görevi yapan kimseler vardır.
Ancak ocakzade olan kişinin rehberi talipten olamayacağı için, ocakzadelerin rehberliğini
yapanlar da yine ocakzadeler içinden seçilir.
11. Mürşidiniz hangi Ocaktan gelir: 10. Maddede izah edildi.
12. Herhangi bir Mürşitten el aldınız mı?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

1
13. Dedelik / Mürşidlik için kimden izin veya icazet aldınız?
Dedelik için başka bir makamdan izin ve icazete gerek yoktur. Dede olabilmek için gereken
asgari özellikler: 1- Ocakzade olmak. 2- Dedelik yapmak için istekli olmak 3- Dedelik makamına
layık olacak kişiliğe sahip olmak (iyi ahlaklı, dürüst, namuslu, saygın vs) 4- Posta oturup cem
yürütmek için gereken asgari bilgilere sahip olmak.
Kısaca belirttiğimiz bu vasıfları taşıyan kimseyi talip cem için davet ederse bu kişi dede sayılır.
Günümüzde hem bu özellikleri taşıyan hem de “yol”a hizmet için istekli olanlar az olduğundan bu
görev bir ya da iki kişinin üzerinde kalıyor.

14. 1980 öncesinde Dedelik yaptınız mı?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

15. Günümüzde Dedelik yapıyor musunuz?
( X ) a. Evet
( ) b. Hayır

16. Kaç yaşında Dedeliğe başladınız? 42 Yaşında
17. Kaç yıldır Dede olarak görev yaptınız veya yapıyorsunuz? 21 yıldır.
18. Soyunuzu gösteren bir Şecere’ye ( Soy kütüğüne ) sahip misiniz?
( X ) a. Evet
( ) b. Hayır

19. Şecereniz varsa kim verdi? Kişiye özel hazırlanmış bir şecere yok. Olmaması da doğaldır.
Ama elimizdeki belgelerle en az bin yıllık bir soyağacı çıkarabiliyoruz.
20. Her Dedenin Şeceresi olur mu?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır.
Şecereden kasıt “dedeyim“ diyen birisinin gerçekten ocakzade olup olmadığını anlamak içindir.
Cumhuriyet öncesi dönemde ocakzade/seyyid olanlar için bazı muafiyetler de uygulandığı için bu
tip belgelerin bulundurulmasında fayda var idi. Dedelik, talibe yapılan bir görev olduğu için eğer
talibin yoksa ya da talip dediğin kimseler seni tanımıyorsa, şeceren olsa da bir şeye yaramaz.
Günümüzde Hacı Bektaş Çelebilerine müracaat ederek bir yetki belgesi alıp bunu da sanki şecere
gibi kullananlar da var. Ama bu belgeler o kimselerin ocakzade/dede olduğu anlamına gelmiyor.
21. Sizce "Dede", "Mürşid", "Pir", “Rehber”, “Seyyid”, “Şerif” ve “Evlad-ı Resul” sözcükleri
nereye dayanır?
Bana göre yukarıdaki sözcüklerden Rehber hariç hepsinin dayandığı yer: Ehl-i Beyt soyundan
olmaktır.
22. "Ocak" ne demektir? Ocak bazılarının zannettiği gibi ateş yanan fiziksel bir mekân olmayıp,
Dedeler ve taliplerden oluşan sosyal bir yapıdır. Bunu tam ifade edebilmek için de Dede Ocağı
diye telaffuz etmemiz daha doğru olur.
23. Ocaklar nasıl / ne zaman ortaya çıkmıştır? Köklü ocaklardan bahsediyorsak en az 700–750
yıllık bir geçmişi olduğunu düşünüyorum. Mensubu olduğum Dede Garkın Ocağı ve bu grupta yer
2
alan pir ocaklarıyla ilgili anlatımlar böyle olduğunu gösteriyor. Ama sonradan oluşan ocakları göz
önüne alırsak bu tarihi 15. ve 16. yüzyıllara kadar çekebiliriz. Hatta öyle ki son 30–40 yılda
oluşan ocaklar olduğu gibi yakın gelecekte oluşabilecek potansiyel ocaklardan da söz edebiliriz.

24. Bütün Ocaklar eşit statüde midir?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

25. Ocak sayısındaki artış sizce nasıl gerçekleşmiştir?
Ocak sayısındaki artışın çok az kısmı yüzyıllar içerisinde oluşmuş ocaklardır. Esas artış son
çeyrek yüzyılda Alevilik konularında araştırma yapanların ocaklar konusundaki verilen eksik veya
yanlış bilgileri doğruymuş gibi kabul edilmesinden kaynaklanmıştır. Aşiret adları, aileler ait lakap
şan ve şöhretler araştırmacılara ocak gibi sunulmuştur. Detaylı bir çalışma yapıldığı takdirde
ocak sayısının 80–90 dahi olmadığı görülecektir.

26. Ocağınız hangi "İmam"a bağlıdır?
Ocaklar genelde 7’inci İmam Musa Kazım ile irtibatlandırılır. Burada Musa Kazım, “Yedi
İmamcılar” ve “On iki imamcılar” arasında bir kavşak noktası gibidir. Bütün ocakların kendilerini
Musa Kazıma bağlamalarının nedeni On iki imamcı olduklarını ifade etmek içindir. Bazı ocakların
isimleri 12 imam’dan bazılarının adı ile ifade edilir. Bu ocakları kuran 12 imam’dan olan o kişiler
değildir.

27. Sizce "Dedeler"in soyu nereye dayanır?
( X ) a. Hz. Ali’ye
( X ) b. Hz. Muhammed’e
( ) c. Hacı Bektaş Veli’ye
( ) d. On iki İmama
( ) e. Şah İsmail’e
( ) f. Diğer:
Dedeler biyolojik olarak ne kadar kime dayanır bilemem ama. Ocakzade olanların en az bir tarafı
Ehlibeyt olduğu için On iki imam yolu ile Hz. Ali ve Hz. Muhammed’e kadar dayanır.

28. Dedeler Arap soyundan mı geliyorlar?
( X ) a. Evet
( X ) b. Hayır

29. Elinizde eski yazı kitap ve belge var mı?
( ) a. Evet bana kaldı.
( X ) b. Hayır

30. Sizin soyunuzdan / Ocağınızdan başka Dedeler var mı?
( X ) a. Evet, var
( ) b. Hayır, yok

31. Şu anda Cem-Cemaat yürütüyor musunuz?
( X ) a. Evet
( ) b. Hayır

3
32. Dede olabilmenin koşulları nelerdir, sayabilir misiniz?
1- Ocakzade olmak. 2- Dedelik yapmak için istekli olmak 3- Dedelik makamına layık olacak kişiliğe
sahip olmak (iyi ahlaklı, dürüst, namuslu, saygın vs) 4- Posta oturup cem yürütmek için gereken
asgari bilgilere sahip olmak. 5- Talipler tarafından dedeliğin kabul görmesi gerekir. 6- Musahipli
olması gerekir. 7- Düşkünlük konumunu gerektiren bir fiille karşı karşıya gelmemek. (Örn.
Kendisinin yolca bir kusuru yoktur ama musahibi düşkün konumuna düştüğü için dede de
otomatikman düşkün olur.

33. Dedelerin Cem’lerde, evlenmelerde, ölümlerde, toplum yaşamında ne gibi görevleri vardır?
Dedeler taliplerinin cemlerini yapar (Posta oturur cemi yönetir). Taliplerin birbirleriyle olan
ilişkilerindeki kırgınlık, küskünlük gibi anlaşmazlıkların çözümüne yardımcı olur. Onların
barışmalarını anlaşmalarını sağlar. Musahip olacakların musahiplik kavline girmelerini, musahip
olmalarını sağlar. Düşkün olanların düşkünlüğünü karar bağlar. Düşkünlük süreleri dolanların
cezalarının kalkması için gereken işlemleri yapar. Toplumu birleştirici, bütünleştirici tavır ve
tutumlarıyla örnek bir insan olmaya çalışır. Evlenenlerin düğün ve nişanlarında davet edilince
bulunmaya çalışır ve evlenenlerden hayır dualarını esirgemez. Ölüm olaylarında o toplumun bir
parçası olarak herkes gibi cenazede bulunur. Cenaze için önemli günlerde verilen yemeklere
katılıp dua okur. Fakat posta oturan bir dede cenaze kaldırmaz.

34. Dedelerin halk içinde veya Cem’lerde giydikleri özel giysileri var mıydı?
( ) a. Evet özel giysileri var. Bunların varsa adları nedir?
( X ) b. Hayır özel giysileri yok.

35. Dedelerin saç, sakal ve bıyıklarının şekli eskiden nasıldı? Bugün nasıl?
Eskiden dedelerin özel bir saç-sakal şekli yoktu. Ancak toplumun genelde uyguladığı bir bıyık tipi
var idi. Yaşlı olanların bazıları sakal da bırakırlardı. Bu bıyık ve sakal tipi dedelere has değil
topluma has bir özellik idi.

36. Cemlerinizde“ Semah” var mıdır?
( ) a. Semah yoktur.
( X ) b. Semah vardır.

37. Cem’de hangi Semahı dönüyorsunuz? Cemlerde dönülen ve dönülmesi gerekli olan asıl semah
“Kırklar Semahı”dır. Şah Hatayi’ye ait miraçlama okunurken sonlara doğru “Üryan büryan hep
girdiler semaha” dizesi gelince semah dönmeyi bilen ve isteyen herkes bu semaha katılır. Bu
katılımın sayısı kırklar meydanının büyüklüğüyle doğru orantılıdır. Ayrıca istek semahları da
dönülür. Örn. Kırat Semahı

38. Cem’de döndüğünüz Semahın sözlerini biliyor musunuz?
Kırat hasta olmuş yemez yemini
Bir hırsınan vurdu kırdı gemini
Türkmen oğlu çeksin bunun gamını
Canım ata kurban, has nenni, dost nenni

Kırat bilir misin bura neredir
Şehitler mezarı sıra sıradır
4
Kanlı mezar derler işte buradır
Canım ata kurban, has nenni, dost nenni

Kırata yol mudur eştiği zaman
Dizgini boynuna düştüğü zaman
Sağrıdan köpüğü saçtığı zaman
Canım ata kurban, has nenni, dost nenni

Kırat da komaz ki yanında yatam
Sesimi turnanın sesine katam
Gerdanı beş karış beli bir tutam
Canım ata kurban, has nenni, dost neni

Ha deyince şahan gibi atılır
Kulakları kamış gibi çatılır
Bir ordu da bin akçaya satılır
Canım ata kurban, has nenni, dost nenni

Yokuşa yukarı keklik sekişlim
İnişe aşağı ceren büküşlüm
Gelinlik kız gibi uğru nakışlım
Canım ata kurban, has nenni, dost neni

39. Kaç türlü “Cem” vardır?
( ) a. Tek bir Cem türü var
( X ) b. Birden çok Cem türü var.
Asıl cem türleri: Abdal Musa Cemi (Birlik cemi), Görgü cemi, Dardan İndirme cemi, Düşün
kaldırma cemidir. Bunların dışında on iki hizmetin tamamının gerçekleşmediği Hızır cemi,
Muharrem cemi, kısır cem denilen cemler de vardır.

40. Cem Erkânı’nda çalgı kullanılır mı? Bunların varsa adları nedir?
( ) a. Cem’de çalgı kullanılmaz.
( X ) b. Cem’de çalgı kullanılır. Bunlar Bağlama, keman

41. Cem’de içecek olarak ne kullanılır? Kullanılan içeceğe verilen özel bir ad var mıdır?
(Örneğin “ dolu” , “ dem ” vb. gibi ) ,
Cemde erkân içerisinde dolucu hizmeti görenlerin verdiği içeceğe “Dolu ya da Dem” denir.

42. Cem'de “dolu veya dem” olarak verilen içecek alkol içerir mi?
( ) a. Evet
( ) b. Hayır
( X ) c. Kısmen
“Demsiz cem olmaz” olmaz diye bir söz vardır. Dem’in aslı da şaraptır. Ancak günümüzde ceme
gelenler çoğunluğu “dem” kavramını bilemediği için cemlerin çoğunda dem olarak meşrubat
vermekteyiz.

5
43. Cem'lerde “Tarık” (asa) mı? Yoksa “Pençe” mi kullanılır?
( ) a. Tarık kullanılır
( ) b. Pençe kullanılır
( X ) c. Her ikisini de kullanırız
( ) d. Her ikisini de kullanmayız

44. Dedeler eskiden görevlerini köy köy dolaşarak mı gerçekleştirirlerdi?
( ) a. Evet
( ) b. Hayır
( X ) c. Kısmen
Dedeler kendiliğinden köy köy dolaşmazlar. Talipleri dedeyi davet ederler.

45. Aynı Dede’nin soyundan gelen bütün çocukları birden Dedelik yapabilir mi?

( X ) a. Evet
( ) b. Hayır
Dedelik babadan oğla geçer diye bir zorunluluk yoktur. Dedelik Ocak takip eder. Dedelik görevini
yapan birisinin bu görevi oğlu değil kardeşi veya amcasının oğlu ya da aynı soydan gelen bir
başkası devam ettirebilir.

46. Dede oğullarından hangisinin "Dedelik" yapacağına nasıl karar verilir?
Dedelik tek bir kişiye has değildir. Başkan seçer gibi bir kişi seçilmez. Bu göreve kişilik ve
ahlaken uygun olan ayrıca istekli olan ocak mensuplarından herkes dedelik yapabilir. Eğer dedelik
yapan birden çok kişi var ise talip istediği dedeyi davet eder. Dedeler birden çok olması
durumunda daha önce dedelik yapmış, sözü dinlenen, ocak içerisinde ağırlığı olan birisi dedelerin
görevleriyle ilgili düzenleme yapar.

47. Her Dede çocuğu / oğlu Dedelik yapabilir mi?
( X ) a. Evet
( ) b. Hayır

48. Bir Ocakzade Dedenin soyu yürümezse ona bağlı taliplerin durumu ne olur?
( ) a. Yakın akrabalardan Dedelik yapan bir başka Dedeye bağlanırlar.
( X ) b. Aynı Ocaktan başka bir Dedeye bağlanırlar.
( ) c. Farklı Ocaktan başka bir Dedeye bağlanırlar.
( ) d. Hiç kimseye bağlanmazlar.
( ) e. Başka:
Ocakzade dedenin alt soyu yürümezse ocağa bağlı birçok akrabası vardır. Onlardan birisi dede
olarak davet edilir.

49. Dedelerde eskiden Alevilikle ilgili hangi kitaplar bulunurdu?
İmam Cafer Buyruğu, Fuzuli’nin Saadete Ermişlerin Bahçesi (Hadikat üs -Süeda), Kumru (Kenzül-
Mesaip), Gülzar-ı Hasaneyn ve Hüsniye.

6
50. Sizde Alevilikle ilgili hangi kitaplar var?
Kitaplığımda bin iki yüz civarında muhtelif kitaplar var. Bunların önemli bölümü İslamiyet ve
Alevilikle ilgili olan kitaplardır. Son 20–30 yılda Aleviliği konu edinen yayımlanmış kitapların
önemli bölümünü inceledim. Ayrıca bazı üniversitelerdeki Alevilik-Bektaşilik konusuyla ilgili
olarak açılmış olan araştırma merkezlerinin yayımladığı dergileri takip ederim. Bunların bir
kısmında da yayımlanmış makalelerim vardır.

51. Dedelerin hepsi eski yazı bilirler miydi?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

52. Siz eski yazı biliyor musunuz?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

53. “Dedeler” ve “Zakirler ( Âşıklar )” birlikte mi Cem yürütürlerdi?
( X ) a. Evet ikisi birlikte yürütürdü.
( ) b. Hayır yalnızca Dede Cem’i yürütür.
( ) c. Bazı durumlarda birlikte yürütürler.

Dede sadece zakir ile değil diğer 12 hizmetli ile birlikte cemi yürütür. Ama cemi tek başına yönetir.

54. “Dede” olarak size ve Ocağınıza bağlı kaç Talip var? (Yaklaşık bir rakam olabilir) Size bağlı
talip sayısı: Yüz Bin Ocağınıza bağlı talip sayısı:. Yaklaşık Bir milyon civarında

55. Dede olarak size bağlı talipler daha çok hangi bölge ve ilde yaşamaktadır? Malatya, Antep,
Çorum, Tokat, Amasya, Sivas, Maraş, Erzurum, Adana, Halep.

56. Köyünüzde herkes Ocakzade mi? ( Dede Soylu mu? )
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

57. Bildiğiniz “Alevi Ocakları “ ve “Dedelerin adını” yazınız / söyleyiniz ve de bugün bu
Dedelerin Cem-Cemaat yürütüp-yürütmediğini yazınız?

Ağuçen Ocağı
Ali Seydi Ocağı
Arzuman Ocağı
Baba Mansur Ocağı
Cibali Ocağı
Dede Garkın Ocağı
Derviş Cemal Ocağı
Garip Musa Ocağı
Gözü Kızıl Ocağı
Güvenç Abdal Ocağı
Hacı Ali Turabi
Hacı Muradi Veli
7
Hacı Bektaş Ocağı
Hasan Dede Ocağı
Hıdır Abdal Ocağı
Hubyar Ocağı
İmam Rıza Ocağı,
Kalender Veli
Keçeci Bab Ocağı
Kureyşan Ocağı
Mehemmed Abdal
Pir Sultan Ocağı
Sarı Saltuk
Sinemilli Ocağı
Sultan Samut Ocağı
Sücaattin Veli Ocağı
Şah İbrakim Ocağı
Şıh Çoban Ocağı,
Üryan Hızı Ocağı
Yalıncak Ocağı

58. “Talip” olabilmenin koşulları nelerdir? Yazabilir / Söyleyebilir misiniz?
Alevi bir aileden gelmiş olmak, Hak-Muhammed-Ali yoluna inanıp, musahiplik kavline girip, bir
dede ocağına mensup dedeye ikrar verip Alevi yol ve erkânının gereklerinİ yerine getirmek.

59. “ Musahiplik Kurumu” var mıdır? ( Varsa ) “Musahip” olabilmenin koşulları nelerdir?
Yazabilir / Söyleyebilir misiniz? ..........................
( X ) a. Evet vardır.
( ) b. Hayır yoktur.

Alevi inanç sisteminin temel kurumlarından biri olan musahiplik, sözcük itibariyle dünya ve ahret
(yol) kardeşliği anlamına gelmektedir. Musahipliğin başka bir adı da “Ahret Kardeşliği”dir. Alevi
inancında bu “malı mala, canı cana katmak” olarak açıklanır. Musahiplerin tasada-kıvançta,
varlıkta-yoklukta, sağlıkta-hastalıkta birbirine arka çıkmaları gereklidir. Birbirlerine öz
kardeşten daha yakın olmaları, birbirlerini desteklemeleri esastır. Biri zorda kaldığında, diğeri
hemen yardımına koşar. Bunu severek inanca ve töreye dayanan bir görev olarak yerine getirir.
Ahret kardeşleri birbirinin gidişatını, çocuklarının durumunu izlerler. Kötü yola sapmamaları için
göz kulak olurlar. Acıları, sevinçleri ve tasaları ortaktır. Bu anlamda da sosyal bir kurumdur.
Musahip olacaklar kardeşini seçerken bazı değerlere dikkat etmek zorundadır:
1- Musahip ile aynı dili konuşur olması gerekir.
2- Aile durumu uygun olacaktır. Yani her ikisi de evli olacak, birisi evli diğeri bekâr iki kişi
musahip olamaz.
3- Yaş durumları birbiriyle dengeli olacaktır. Genç birisiyle aralarından büyük yaş farkı olan yaşlı
birisi musahip olamaz.
4- Kültürel olarak birbiriyle uyum sağlayacak konumda olmalıdır: Âlim ile cahilin musahip olması
uygun değildir.
5- Dede (ocakzade) olan bir kişi ile talip olan bir kişi musahip olamaz.
6- Musahiplerin yaşadıkları bölgeler birbirlerinden çok uzak yerler olmamalıdır.
8
7- Musahibi Hakk’a yürümüş (vefat etmiş) olan kişinin tekrar musahip tutması erkân değildir.
8- Musahipler birbirlerinin kız kardeşleri ile evlenemezler. Eğer böyle bir evlilik daha önce
oluşmuş ise musahip olamazlar.
9- Musahiplerin çocukları da birbirleriyle evlenemezler. (Amca çocukları evlenebildiği halde).

60. “İkrar verebilmenin” koşulları nelerdir? Yazabilir / Söyleyebilir misiniz?
Alevîlerde ikrar; yola, erkâna girecek olan talibin, mürşidin öğüt ve telkinlerini kabul edip; yolun
bütün kurallarını benimseyip, uyacağına dair verdiği sözdür. Bu olay Alevi bireyi için; içine girdiği
toplumun inancını ve kültürünü öğrenme; benimseme ve yaşama konusunda dedeye söz vermesidir.
Alevi bir aileden gelen kız ve erkek çocuklar 10–12 yaşlarına geldiklerinde ana ve babalarının
önderliğinde lokmalarıyla birlikte kendi ocak dedelerine gidip Muhammed-Ali yoluna girmek için
dua alırlar. Buna “yola ikrar verme” denir.

61. Dedelerin tümü saz vb. çalgılar çalabilirler miydi?
( ) a. Evet
( X ) b. Hayır

62. “Cemlerde (giysiler dışında) bir takım özel semboller ve araçlar kullanılır mı? Kullanılırsa
bu araçlar nelerdir?
( ) a. Evet kullanılırdı. Adları.
( X ) b. Hayır kullanılmazdı.

63. “Dedeler” hizmetleri (Erkan yürütmeleri) karşılığında belirli bir ücreti kendilerine bağlı
taliplerden alırlar mı?
( ) a. Evet para alırlar.
( X ) b. Hayır almazlar.
( ) c. Hediye alırlar.
( ) d. Para ve hediye alırlar.

64. Cemevi bir ibadethane midir?
( X ) a. Evet Cemevi bir ibadethanedir.
( ) b. Hayır Cemevi ibadethane değildir.

65. “Dede” hangi durumlarda; “Dedelikten” men edilir ( yani görevine son verilir )? Buna kim
yetkilidir?
Dedenin dedelik görevi ile bağdaşmayan eylemleri var ise ve talip de dedeyi ceme davet etmez o
da dışlanmış olur. Şayet dedenin gerek kendisinin gerekse musahibinin düşkünlük durumu
oluşmuşsa dede yine devre dışı kalır.

66. Dedeler geçimini nasıl sağlarlar?
( ) a. Yaptıkları Dedelik hizmetleri karşılığında aldıkları para ile geçinirler.
( ) b. Başka işlerde çalışarak geçinirler.
( ) c. Dedelik hizmetlerinden aldıkları ile bir başka işte çalışarak geçinirler.
( X ) d. Diğer: Dedelik bir meslek değildir. Ancak dede bütün zamanını yol-erkan uygulamaları
için harcıyorsa talipler kendi aralarında topladıkları hakullah ile dedeye ekonomik yönden katkıda
bulunurdu.
9
67. “Cem”in yürütülmesi sırasında “Deyiş, Düvaz İmam, Mersiye, Deyiş” okur ya da söyler
misiniz?
( ) a. Okumayız / Söylemeyiz
( X ) b. Okuruz / Söyleriz

68. “Ocakzade Dedeler Kolu”nda eğitim, hangi aşamalarla ve hangi uygulamalarla gerçekleşir?
( ) a. Kendimiz yaşayarak öğrenerek
( X ) b. Babamızdan ve / veya aile büyüklerinden öğrenerek
( ) c. Rehber tarafından yetiştirilerek
( ) d. Diğer

69. Cemlerde “Dede” ve “Zakir” dışında görev almış olanların Alevilik erkânında özel adları
var mı?
( ) a. Görev almış olanların özel bir adı yoktur.
( X ) b. Görev almış olanların özel bir adı var.

70. Sizden sonra kimin “Dede” olacağı belli mi?
( X ) a. Kimin seçileceği belli değil.
( ) b. Kimin seçileceği belli. Tayin eden / Seçen

71. Talibe ve Dede’ye ait görevler nelerdir?
Dede, taliplerinin görgü-sorgu ve musahiplik işlemlerini yapar. Cem ibadeti dışında kalan zamanda
sorunları çözer, toplumu aydınlatır. Halka doğru yolu gösterir. Dede, dedelik görevini mensubu
olduğu ocağın taliplerine yapar, onların bulundukları cemlerde posta oturup talibinin hazırlamış
olduğu cem uygulamasını yönetir.

72. Köyünüzde hala Cem-Cemaat yürütülüyor mu?
( X ) a. Evet yürütülüyor.
( ) b. Hayır yürütülmüyor. Çünkü..................................................................................
( ) c. Bilgim yok.

73. Atama ya da seçim yoluyla Dede seçilenler olur muydu?
( ) a. Evet atama yoluyla seçilen olur.
( X ) b. Hayır atama yoluyla seçilen olmaz.
( ) c. Kısmen böyle uygulamalar vardır.

74. Dedeler hangi durumlarda taliplerine düşkünlük cezası verirler, örnekler verir misiniz?
Bir talip adam öldürürse, haksız yere karısını boşarsa, zina ederse. Yetim hakkı yerse.

75. Kirveliğin koşulları nelerdir?
Kirvelik Alevilik inancının gereği olan bir uygulama değildir. Kültürel bir uygulamadır

10