SON DÖNEM OSMANLI AHLÂK TERBİYECİLERİ ve AHLÂK TERBİYESİ ENSAR NEŞRİYAT TİC. A.Ş. ISBN : 978-605-9991-56-8 : 17576 İSLÂMÎ İLİMLER ARAŞTIRMA VAKFI Son Dönem Osmanlı Ahlâk Terb ec rb Yayın Hazırlığı Dr. Prof. Dr. M. Faruk BAYRAKTAR Düzce Ü. ak Kapak Tasarım Baskı: . Avcılar / İstanbul, 0212 412 17 00 No: 12027 1. Basım Mart 2015 / 1.000 adet basılmıştır. 12. So-kak No: 40- 42 Esenle r/İstanbul Tel: (0212) 491 19 03-04 Faks: (0212) 438 42 04 www.ensarn sr SON DÖNEM OSMANLI AHLÂK TERBİYECİLERİ ve AHLÂK TERBİYESİ Tartışmalı İlmî Toplantı 06-07 Aralık 2014 Cumartesi sabah: Düzce Ü. Cumhuriyet Konferans Salonu Cumartesi Öğleden sonra ve Pazar: Düzce Müftülüğü Konferans Salonu İstanbul, 2015 ©Bu kitap İslâmî İlimler Araştırma Vakfı tarafından yayına hazırlanmış olup tebliğ- lerin ilmî ve fikrî muhteva ile dil bakımından sorumluluğu tebliğ sahiplerine, te’lîf hakları İSAV’a, basım organizasyonu ise anlaşmalı olarak Ensar Neşriyat’a aittir. TOPLANTIYI TERTİPLEYENLER: 1. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Konuralp Yerleşkesi Beçi Yörükler Kampüsü Merkez/DÜZCE (+90 380) 542 11 70 - Fax : 0380 542 11 80 E-posta: [email protected] 2. Düzce Müftülüğü Burhaniye Mah. General Kâzım Sokak No:10 Düzce merkez:0380 514 32 22 Fax:0380 514 65 54 3. İslâmî İlimler Araştırma Vakfı (İSAV) Kıztaşı, Kâmil Paşa Sokak, 5 Fatih/İSTANBUL Tel : (+90 212) 523 54 57 Fax : 0212 523 65 37 E-Mail: [email protected], [email protected] Bibliyografik Bilgiler: “Son Dönem Osmanlı Ahlâk Terbiyecileri ve Ahlâk Terbiyesi ” / Editör: M. Faruk Bay- raktar, 1. bs.—İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015 344 s.; 16x23,5 cm. ISBN 978-605-9991-56-8 l. Ahlak, 2. Terbiye, 3. Sosyal Hayat, 4. Ahlakçılar 200.9 DC20 Bibliyografik niteleme Anglo-American Rules 2 (AACR2)’ye göre yapılmıştır. İÇİNDEKİLER TAKDİM ............................................................................................... 9 AÇILIŞ KONUŞMALARI 1. Prof. Dr. M. Faruk BAYRAKTAR (Organizatör) Düzce Ü. İlahiyat Fakültesi Dekanı ............................................. 11 2. Selâmi EMEN Düzce İl Müftüsü ............................................................................. 15 3. Prof. Dr. Ali ÖZEK İSAV Başkanı ................................................................................... 18 4. Ahmet YURTMAN Düzce Milli Eğitim Müdürü .......................................................... 20 5. Prof. Dr. Nigar DEMİRCAN ÇAKAR Düzce Üniversitesi Rektör Yardımcısı......................................... 22 6. Murat CAYMAZ Belediye Başkan Yardımcısı ........................................................... 24 7. Hasan Ruhi YAYLACI Düzce Vali Yardımcısı .................................................................... 25 8. İbrahim KORKMAZ Düzce Milletvekili ........................................................................... 25 AÇILIŞ KONFERANSI Prof. Dr. İsmail Lütfi ÇAKAN Hz. Peygamber ve Ahlâk ................................................................ 27 TEBLİĞ ve TEBLİĞCİLER 1. Tebliğ: : Kınalızâde Ali Efendi Doç. Dr. Ayşe Sıdıka OKTAY Süleyman Demirel Ü. İlahiyat Fakültesi .......................................... 43 * * * 2. Tebliğ: Mehmet Hâzık Zeynizâde Yrd. Doç. Dr. Hasan MEYDAN .................................................... 113 Bülent Ecevit Ü. İlahiyat Fakültesi * * * 3. Tebliğ: Ali Kemâl İkdamcı Prof. Dr. Mustafa UZUN ............................................................... 149 Marmara Ü. İlahiyat Fakültessi * * * 4. Tebliğ: Mehmet Said Efendi Prof. Dr. Hamit ER .......................................................................... 171 İstanbul Ü. İlahiyat Fakültesi * * * 5. Tebliğ: Ali Seydi Bey Prof. Dr. M. Faruk BAYRAKTAR ................................................ 181 Düzce Ü. İlahiyat Fakültesi Dekanı * * * 6. Tebliğ: Ali İrfan Eğribozî Ayşe KOÇ ......................................................................................... 199 M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Din Eğitimi Doktora Öğrencisi * * * 7. Tebiğ: Ahmet Cevat Emre Prof. Dr. Hüseyin YILMAZ ........................................................... 213 Cumhuriyet Ü. İlahiyat Fakültesi * * * 8. Tebliğ: Ahmet Mithat Efendi Yrd. Doç. Dr. Umut KAYA ............................................................ 229 M. Ü. İlahiyat Fakültesi * * * 9. Tebliğ: M. Sadık Rıfat Paşa Yrd. Doç. Dr. Emine KESKİNER.................................................. 257 M. Ü. İlahiyat Fakültesi * * * 10. Tebliğ: Ali Rıza Bey Dr. Gülsüm Pehlivan AĞIRAKÇA ............................................. 269 Din kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmeni * * * 11. Tebliğ: Hüseyin Remzi Miralay Prof. Dr. M. Tayfun AMMAN ...................................................... 281 Sakarya Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü * * * 12. Tebliğ: Ahmet Hamdi Akseki Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK ........................................................... 299 Necmeddin Erbakan Ü. İlahiyat Fakültesi GENEL DEĞERLENDİRME 1. Prof. Dr. Hüsamettin ERDEM .................................................... 327 2. Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK ......................................................... 329 3. Prof. Dr. Mahmut KAYA ............................................................ 332 4. Selâmi EMEN ............................................................................... 333 5. Prof. Dr. M. Faruk BAYRAKTAR 335 ÖZET ................................................................................................. 344 TAKDİM İslâmî İlimler Araştırma Vakfı, 1970 yılında bir grup iş adamı ve ilim adamı-akademisyen tarafından kurulmuştur. Bu vakıf, birinci derecede Müs- lüman milletimizi, ikinci derecede bütün Müslümanları ilgilendiren konu- larda ortaya çıkan problemlere çözümler üretebilmek ve muhtaç olduğumuz değerli âlim, mütefekkir ve araştırımacıların Allah'ın inayetiyle yetişmesini temin etmek, hassaten bunlara çalışma imkân ve vasıtalarını sağlamak, bil- hassa İslâmî sahalarda gerekli ilmî araştırmalar yapmak, yaptırmak, yapılan araştırmaları halka arz etmek gayesiyle kurulmuştur. Vakfımız, yukarıda ifade edilen bu gayelerini gerçekleştirmek üzere millî ve milletlerarası tartışmalı ilmî toplantılar düzenlemiş, bu toplantılarda sunulan tebliğ ve müzâkereleri kitap hâlinde yayınlayarak toplumumuzun istifadesine sunmaktadır. Vakfımız, millî ve milletlerarası tartışmalı ilmî toplantılar yanında bir de İslâmî İlimlerde Metodoloji Problemi’nin araştırıldığı bir dizi Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantıları düzenlemektedir. Prof. Dr. Mehmet Faruk Bayraktar’ın yöneticiliğinde “Son Dönem Ahlâk Terbiyecileri ve Ahlâk Terbiyesi” konulu tartışmalı ilmî toplantı 06-07 Aralık 2014 tarihlerinde Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde gerçekleştirilmiş olup toplantıda 12 tebliğ sunulmuştur: “Kınalızâde Ali Efendi; Mehmet Hâzık Zeynizâde; Ali Kemâl İkdamcı; Mehmet Said Efendi; Ali Seydi Bey; Ali İrfan Eğribozî; Ahmet Cevat Emre; Ahmet Mithat Efendi; M. Sadık Rıfat Paşa; Ali Rıza Bey; Hüseyin Remzi Mirala ve Ahmet Hamdi Akseki’nin ele alındığı tebliğler toplantıya katılan ilim adamları tarafından müzakere edilerek değerlendirmiştir. Bu toplantı metinleri bir araya getirile- rek “Son Dönem Ahlâk Terbiyecileri ve Ahlâk Terbiyesi” adı ile bu eserde neşredilmiştir. Bu vesileyle çalışmada emeği geçen, maddî-mânevî desteklerini esirgemeyen bütün kişi, kurum ve kuruluşlara minnet ve şükran- larımızı sunuyoruz. Prof. Dr. M. Faruk BAYRAKTAR Prof. Dr. Ali ÖZEK Düzce Ü. İlahiyat Fakültesi Dekanı İSAV Mütevelli Heyet Başkanı 10 SON DÖNEM AHLÂK TERBİYECİLERİ ve AHLÂK TERBİYESİ Toplantı açılışında Cedidiye Camii Müezzin-Kayyımı Bayram Çotur tarafından okunan Kur’ân-ı Kerim ayetlerinin mealleri: Yunus Sûresi, 5-10. ayetleri: امَ ۚ بَ اسَحِ لْاوَ نَ ينِسِِّلا دَدَعَ اومُ لَعْتَلِ لَزِانَمَ هُر َدَّقَوَ ا ر ًوُن ر َمَ قَلْاوَ ءًايَضِ سَمْشَّ لا لَعَجَ يذِ َّلا وَهُ ﴾٥﴿ نَ ومُ لَعْيَ مٍوْقَلِ تِ ايَلْْا لُ صِِّ فَُي ۚ قِِّحَ لْابِ لََّّإِ كَ لِذََٰ هُـلَّلا قَلَخَ Güneşi ışıklı, ayı da parlak kılan, yılların sayısını ve hesabı bilmeniz için ona (aya) birtakım menziller takdir eden O'dur. Allah bunları, ancak bir gerçeğe (ve hikmete) binaen yaratmıştır. O, bilen bir kavme ayetlerini açık- lamaktadır. ﴾٦﴿ نَ وقُتَّيَ مٍوْقَِّلِ تٍ ايَلَْ ضِ رَْلْْاوَ تِ اوَامَ سَّ لا يفِ هُـلَّلا قَلَخَ امَوَ رِاهََّنلاوَ لِ يْلَّلا فِلََتِخْ ا يفِ نَّ إِ Gece ve gündüzün değişmesinde (uzayıp kısalmasında) Allah'ın gök- lerde ve yerde yarattığı şeylerde, (Onu inkâr etmekten) sakınan bir kavim için elbette nice deliller vardır! نَ ولُفِاغَ انَتِايَآ نْ عَ مْهُ نَ يذِ َّلاوَ اهَبِ اوُّنَأمَ طْ اوَ ايَنْدُّ لا ةِايَحَ لْابِ اوضُ ر َوَ انَءَاقَلِ نَ وجُ ر ْيَ لََّ نَ يذِ َّلا نَّ إِ ﴾٧﴿ Huzurumuza çıkacaklarını beklemeyenler, dünya hayatına razı olup onunla rahat bulanlar ve ayetlerimizden gafil olanlar da vardır muhakkak. ﴾٨﴿ نَ وبُسِكْ يَ اوُناكَ امَ بِ ر ُ انَّلا مُ هُ اوَأْمَ كَ ئَِٰـلَوُأ İşte onların, kazanmakta oldukları (günahlar) yüzünden varacakları yer, ateştir! تِ انَّجَ يفِ رُ اهَنَْلْْا مُ هِتِحْ تَ نمِ ي رِجْ تَ ۖ مْ هِنِامَ يإِبِ مهُبُّ ر َ مْ هِيدِهْيَ تِ احَ لِاصَّ لا اولُمِ عَ وَ اوُ نمَآ نَ يذِ َّلا نَّ إِ ﴾٩﴿ مِ يعَِّنلا İman edip güzel işler yapanlara gelince, imanları sebebiyle Rableri on- ları nimet dolu cennetlerde, alt tarafından ırmaklar akan (saraylara) erdirir. نَ يمِ لَاعَلْا بِِّ ر َ هِـلَّلِ دُ مْحَ لْا نِ َأ مْهُ اوَعْ دَ رُخِ آوَ ۚ مٌلََسَ اهَيفِ مْهُُتيَّحِ تَوَ مَّ هُ ـلَّلا كَ نَاحَ بْسُ اهَيفِ مْهُ اوَعْ دَ ﴾٠١﴿ “Onların oradaki duası: Allah'ım! Seni noksan sıfatlardan tenzih ede- riz!" (sözleridir). Orada birbirleriyle karşılaştıkça söyledikleri ise "selam" dır. Onların dualarının sonu da şudur: Hamd, âlemlerin Rabbi Allah'a mah- sustur.”
Description: