Van talisman en amulet

40 Pages·2010·6.49 MB·Dutch

Hezbollah Arabieren Besnijdenis Feministes
Zuid-Libanon is in een De christenen onder hen Een teken des Verbonds, Jodinnen die streden voor
fortenstelsel veranderd zitten tussen twee vuren geen lustremmer de positie van de vrouw
C
38
16 juli 2010 • 5 av 5770 • Jaargang 145
NIEUW ISRAELIETISCH WEEKBLAD Begin sjabbat 20.20 uur • Einde sjabbat 22.51 uur
Van talisman en
amulet
—
€ 3, Tussen geloof en bijgeloof
s
r
e
m
m
u
n
e
s
s
o
L
NIW7038_cover 1 14-07-2010 16:41:54
2 | C38
187480.indd 2 14-7-2010 15:15:03
C
38
Vechtsters
• 16 juli 2010 • 5 av 5770
Met enige goede wil zou je dit religie 10
nummer van het NIW een
vrouwennummer kunnen
Geloof of bijgeloof?
noemen. We beginnen met een nood-
kreet van de National Council of Jewish
Women, die met opheffing wordt be- Waar houdt geloven op en begint bijgeloof? En hebben objecten als
dreigd. Het is de Nederlandse tak van de amuletten en talismannen nu wel of geen nut? Het blijkt allemaal af
International Council of Jewish Women te hangen van de mate waarin de eigenaar in ze gelooft.
die strijd voor alle zaken die Joodse vrou-
wen aangaan, zoals de kwestie van de
get. Ze zijn de opvolgsters van een bijzon- cultuur 14
dere groep Joodse vrouwen die rond de
eeuwwisseling op de barricaden stonden
Joodse feministes
voor de algemene rechten en positie van
alle vrouwen. De heldin van het Neder-
landse feminisme is zonder twijfel Aletta Rond de vorige eeuwwisseling streed een aantal Joodse vrouwen
Jacobs (1854-1929). Zij was in veel dingen voor de verbetering van de positie van de vrouw. Een verhaal over
‘de eerste’: de eerste vrouw op de H.B.S. vrouwen als Aletta Jacobs, Rosa Manus en Roosje Vos.
in 1870, ze was de eerste vrouw in Neder-
land die met speciale toestemming van
Thorbecke medicijnen mocht studeren, buitenland 22
de eerste vrouw die promoveerde en de
eerste vrouw die zich inzette voor vrou-
Christelijke Arabieren
wenkiesrecht, geboortebeperking en be-
tere arbeidsomstandigheden voor vrou-
wen. Maar er waren er meer: haar zus Ze vormen een bijzondere groep, waarbij onderwijs hoog in het
Charlotte, bijvoorbeeld, of Rosa Manus, vaandel staat. Ze zijn bang voor het islamitische fundamentalisme,
Sientje Prijes, Emmy Belinfante, Roosje maar willen ook geen partij kiezen tussen Joden en Arabieren.
Vos, en Betsy Bakker-Nort. Dankzij hun
inspanningen kon de emancipatie voet
aan de grond krijgen en daadwerkelijk religie 32
doorzetten.
Ontbreken mocht ook niet een reactie
Besnijdenis
op het besnijdenisstuk van vorige week.
Rabbijn Evers neemt stevig stelling: be-
snijdenis is geen verminking, maar een Rabbijn Evers reageert deze week op het besnijdenisartikel in het
teken dat men tot het Joodse volk be- vorige nummer, waarover hij zich verbaasde. Besnijdenis is geen
hoort. verminking en zij is bedoeld als verbondsteken, niet als lustremmer.
En dan: heeft u een kettinkje met een
chamsa of een chai en hecht u er heel
veel waarde aan? Hoe atheïstisch u mis- inhoud
schien ook bent, wellicht toch ook ietwat
bijgelovig? Deze week onderzoeken we 4 Varia
het grijze gebied tussen geloof en bij- 8 Exit Jong Joods
geloof, in hoeverre we daarmee halachi- 9 NCJW
sche wetten overtreden en of bijgeloof 10 Geloof of bijgeloof?
überhaupt nut heeft. In dit nummer gaat 14 Joodse feministes
het vooral om objecten, in het volgende 18 Opinie
nummer hoofdzakelijk om bijgelovige 21 Hezbollah
handelingen. Als Joodse lezer staan u 22 Christelijke Arabieren Omslagfoto: Tehilliem en een chamsa, Istock
dan de nodige verrassingen te wachten. 26 Cultuurtips
Overigens hebben ze in Israël heel 29 Meijers en Van der Wieken
andere dingen aan het hoofd nu kortge- 30 Bloeme Evers
leden is gebleken dat Hezbollah het zui- 32 Besnijdenis
den van Libanon in een waar fort aan het 36 Brieven
veranderen is. Mocht daar binnenkort 38 Fotopagina’s
actie op worden genomen, dan leest u
dat uiteraard ook in het NIW.
C38 | 3
NIW7038_inhoud 1 14-07-2010 17:56:59
VARIA
Gaza naar Egypte?
Het druziscHe Likoed-Lid Ayoub Kara
vindt dat de Gazastrook aan Egypte moet
worden overdragen. „We moeten verklaren
dat Gaza een deel van Egypte is,” zei Kara zon-
dag tegen de nieuwsdienst Arutz Sheva. „Zo’n
unilaterale beweging zou zinvol zijn. Ieder-
een wil maar terug naar 1967, maar we moe-
ten niet vergeten dat er toen geen Palestijns
volk was, Gaza deel was van Egypte, en Judea
en Samaria onderdeel van Jordanië.
Kara ziet de PA niet als de geëigende autori-
teit in de Gazastrook. „De PA kent geen leider-
schap, niemand kan echt besturen. We doen
maar alsof,” verklaarde hij. Op de vraag waar-
0
9 om Egypte met een overdracht zou instem-
h/
as men zei hij dat zowel Egypte als Israël zouden
o: fl profiteren. Egypte beseft volgens Kara dat
t
fo Iran een bruggenhoofd aan het creëren is in
Gaza, en Egypte wil zowel Hamas als de Mos-
Anat Hoffman gearresteerd
lim Broederschap verzwakken. „Gaza wordt
een terroristenstaatje dat orders aanneemt
Maandag werd anat Hoffman, leidster van de ‘bidgroep’ Vrouwen van de Klaagmuur van Iran. Dat is ook een gevaar voor Egypte.”
gearresteerd. Zij probeerde de Tora te lezen bij de Klaagmuur, wat de orthodoxen streng heb- Kara, die weigerde om bij de afsplitsing van
ben verboden. Zie het bericht elders op deze bladzijden. n Kadima van Likoed over te lopen, vindt ook
de bevriezing van bouwwerkzaamheden in
Judea en Samaria ‘masochistisch’, omdat die
de terreur aanmoedigt.
Er is vaker gezinspeeld op een Gazastrook
Libisch schip naar Gaza? Hooggerechtshof over
onder Egyptisch bestuur, maar het regime-
Moebarak zit niet te wachten op anderhalf
Gaza-flottielje
de aMaLtHea, een schip onder Molda- miljoen roerige en moeilijk te regeren onder-
vische vlag met door Libië georganiseerde danen, nu het al zoveel moeite heeft met de
hulpgoederen, was deze week op weg naar de coMMissie-turkeL, de interne Israëli- eigen Moslim Broederschap.
Gaza om de Israëlische blokkade van de Ga- sche commissie die de toedracht van de bloe-
zastrook te doorbreken. Aan boord zijn vijf- dige aanhouding van de Mavi Marmara, op
Duitsland verbiedt IHH
tien activisten en twaalf bemanningsleden, 31 mei, moet onderzoeken, krijgt vermoede-
alsmede 2000 ton aan humanitaire voorra- lijk een ruimer mandaat. De commissie zou
den. Op woensdag was het nog onduidelijk nu ook marinecommandanten en IDF-of- duitsLand Heeft de als charitatieve or-
of het schip zou doorvaren. Het lag die dag ficieren die de actie voorbereidden kunnen ganisatie te boek staande Turkse IHH tot ‘il-
stil met motorproblemen en het was onbe- dagvaarden. legaal’ bestempeld. De IHH was betrokken
kend hoelang de reparatie zou duren. Egypte Het Israëlische Hooggerechtshof onder- bij het Mavi Marmara-flottielje dat op 31 mei
zou het schip hebben aangeboden om naar de zoekt of het wenselijk is dat dit mandaat door de Israëli’s werd tegengehouden. Duits-
Egyptische haven El-Arish te varen, maar dat wordt verruimd. De commissie mag nu al- land meent dat IHH geld naar Hamas heeft
aanbod is afgeslagen. De Israëlische marine leen beoordelen of de aanhouding in over- doorgesluisd, zo maakte de minister van Bin-
zou op het punt staan om in te grijpen wan- eenstemming was met de internationale wet- nenlandse Zaken De Maizière bekend. De EU
neer de Amalthea zou doorvaren. geving, en of het gebruik van geweld door de en de Verenigde Staten beschouwen de IHH
De zoon van de Libische leider Khadaffi, soldaten ‘proportioneel’ bleef. al als terreurorganisatie.
Saif, had naar verluidt belangstelling om aan Commissievoorzitter Turkel wil het onder- Een deel van de 500 passagiers op de Mavi
boord van de Amalthea deel te nemen aan de zoek nu meer ‘tanden’ geven en er een volledi- Marmara was activist en lid van de IHH, en
actie, zo deelde de Israëlische leggerradio ge regerings-enquête van maken. Er kunnen voorbereid op een gewelddadig conflict, we-
mee. De Libische autoriteiten zouden daar- dan getuigen (zoals legerofficieren) worden ten we van ondervragingen van gearresteerde
om hebben verhinderd dat privé-jets kunnen gedagvaard en experts worden ingehuurd. IHH’ers door de Israëlische veiligheidsdienst.
opstijgen vanuit Libië. Libië zit niet te wach- De bekende vredesactivist Uri Avnery had, Ze stapten onafhankelijk van de andere pas-
ten op een scène waarin Israëli’s de zoon van ter ondersteuning van Turkel, een petitie bij sagiers in Antalya aan boord en hielden zich
Khadaffi zouden arresteren – of erger. het Hooggerechtshof ingediend met het ver- ook afzijdig van de rest. Ze waren uitgerust
zoek om het mandaat van Turkel uit te brei- met gasmaskers, beschermende kleding en
den. Avnery noemde de uitspraak ‘een zege’, zelfgemaakte wapens en ze veranderden
al ligt er nog geen definitieve uitspraak. het bovenste dek van de Mavi Marmara in
4 | C38 16 juli 2010
NIW7038_varia 2 14-07-2010 17:23:06
VARIA
een hoofdkwartier. Hun doel was om de Is-
raëlische soldaten met alle middelen terug
te drijven. Ze wisten dat hun kansen om de
Gazastrook te bereiken klein waren. Het doel
was ‘om Israëls ware gezicht aan de wereld te
tonen’.
Uiteindelijk bleken acht van de negen do-
den IHH-leden te zijn, de groep die zich het
sterkst had verzet tegen de Israëlische aan-
houding. Een groep Israëlische experts, ‘Ma-
lam’, hielp de Duitsers bij het onderzoek naar
de IHH. Malam vormt ook het medium tus-
sen de veiligheidsdiensten en het Israëlische
publiek.
Hoffman gearresteerd
AnAt HoffmAn, leidster van de bid-
groep ‘Vrouwen van de Klaagmuur’, is maan-
dag gearresteerd omdat ze met een Torarol
0
bij de Klaagmuur stond te bidden. Dit is on- h/9
langs nog door het Hooggerechtshof verbo- as
den: vrouwen mogen niet de Tora lezen bij de o: fl
t
o
Westelijke Muur. Tientallen vrouwen kwa- f
men maandagochtend bij de heilige locatie
Koerdisch protest
aan voor het traditionele feestelijke gebed
ter ere van de eerste dag van de maand av. Na
de arrestatie zei een woordvoerster van de isrAëliërs Houden borden omhoog tijdens een anti-Turks protest bij de Turkse ambas-
groep: „Dit is het zoveelste voorbeeld van het sade in Tel Aviv, op 8 juli. Demonstranten zwaaiden met Koerdische vlaggen en schreeuwden
ultra-orthodoxe establishment dat zijn visie slogans die de Koerden in Turkije ondersteunden. Ze protesteerden tegen de onderdrukking
aan de hele samenleving opdringt.” Ortho- van de Koerden door Turkije.
doxe rabbijnen beschouwen de bidacties van
de Klaagmuurvrouwen, gehuld in tallitot en
tefillien, als provocaties. In november 2009
werd een ander lid van de groep gearresteerd
wegens het dragen van een talliet. Een rab- die informatie. De Ierse minister van Justi- Archeoloog Dr. Eilat Mazar zegt dat het
bijn van de Klaagmuur, Schmuel Rabinowitz, tie Ahern maakte bezwaar tegen de Europese fragment aantoont dat Jeruzalem in de late
verzet zich tegen dit soort acties, die van de erkenning van Israëlische databeveiligings- Bronstijd een belangrijke stad was, al voor
Klaagmuur ‘een slagveld maken’. Hij wil de standaards. Zij vreest dat uitwisseling met Is- de tijd dat het de hoofdstad van de Joodse
politiek verre houden van ‘deze heilige plek’. raël kan leiden tot misbruik in de vorm van staat werd en de stad waar de Tempel werd
De Masorti-beweging in Israël steunt de ac- vervalste paspoorten, zoals die werden inge- gebouwd.
ties en noemt de arrestatie van Anat Hoffman zet bij de moord op Hamas-wapenleverancier Het brieffragment – dat slechts 2 bij 2,8
‘een dwaze daad’. „Het plein bij de Westelijke Mabhouh in Dubai, in januari. Bij die actie centimeter meet, werd aangetroffen tijdens
Muur behoort toe aan het hele land, maar de waren geen Ierse burgers of paspoorten be- opgravingen tussen de zuidelijke muur
charediem hebben zich die toegeëigend.” trokken. van de Oude Stad en de Stad van David. Het
Hoffman is een van de prominentste acti- ‘record’ stond op de achtste eeuw vóór, een
visten van Movement for Progressive Judaism in document dat ook in deze buurt werd aan-
Oudste kleitablet
Israël en hoofd van het Religieuze Actiecen- getroffen.
trum, een tak van de Reform Israël. Sommige symbolen zijn goed te lezen,
uit Jeruzalem gevonden
zoals symbolen die ‘u was’, ‘doen’ en ‘later’
betekenen. De tekst is zo te zien door een
Ierland blokkeert
ArcHeologen die in Jeruzalem werk- professionele schrijver gemaakt, en dat type
zaam zijn hebben het oudste geschreven do- professional liep alleen in belangrijke steden
dataoverdracht
cument opgegraven dat ooit in de stad werd rond, aldus professor Wayne Horowitz van
opgegraven. Het is een fragment van een de Hebreeuwse Universiteit, een Assyrioloog
ierlAnd Heeft op 6 juli een plan van brief die dateert uit de 14e eeuw vóór. De tekst die het fragment vertaalde. Het is vermoede-
de EU om de personele gegevens van bur- is in het Akkadisch, gegraveerd in klei. Die lijk onderdeel van een brief van de koning
gers met Israël te delen geblokkeerd. Ierland taal fungeerde destijds als een brug tussen di- van Jeruzalem aan de toenmalige farao van
is bang dat Israël misbruik kan maken van verse koninkrijken en talen. Egypte.
5 av 5770 C38 | 5
NIW7038_varia 3 14-07-2010 17:23:37
VARIA
Dansen in Auschwitz
Duits paspoort te hebben vervalst, dat werd grafenis op vrijdagmiddag waren duizenden
gebruikt bij de moordaanslag op Mabhouh in voormalige jesjiewe-studenten, rabbijnen,
in joodse kringen is enige onrust ont- Dubai. Vorige maand werd hij op verzoek van parlementariërs en religieuze zionisten aan-
staan over een filmpje dat de Australisch- Duitsland gearresteerd. wezig. Met het andere hoofd van de jesjiewe,
Joodse familie Korman op YouTube heeft ge- rabbijn Aaron Lichtenstein, vormde Amital
zet. Daarop is te zien hoe de gezinsleden op de politieke beweging Meimad, een linkse re-
Britse gezant heeft spijt
diverse locaties dansen op het nummer ‘I will ligieuze beweging, en werd de leider ervan
survive’ van Gloria Gaynor. Ze dansen onder toen de beweging in 1999 werd omgevormd
meer voor de Maisel synagoge in Praag, in de britse ambassadeur in Libanon tot een politieke partij. Onder premier Peres
Dachau, Theresesienstadt en voor het ‘Arbeit Frances Guy heeft er spijt van dat hij de op 4 was hij na de moord op Rabin een jaar lang
macht frei’-hek van Auschwitz. Critici vinden juli overleden islamitische geestelijke Hus- minister zonder portefeuille. In 2008 trad
het filmpje smakeloos, maar de Kormans sein Fadlallah heeft geprezen. Guy heeft in- Amital terug als hoofd van de jesjiewe.
zeggen dat het om ‘een viering van het leven’ middels excuses aangeboden voor zover hij Hij werd geboren als Klein in Roemenië,
gaat. De 89-jarige Adolk Korman, zelf een met zijn blog mensen kwetste. Hij schreef op overleefde de shoa – hij verrichte acht maan-
overlevende, danst met zijn dochter en drie 7 juli een blog waarin hij de spirituele kwa- den lang dwangarbeid – en kwam naar het
van zijn kleinkinderen. Zijn dochter Jane, liteiten van Fadlallah prees. Hij schreef over mandaatgebied Palestina in 1944, waar hij
die het filmpje maakte, wilde een ‘kunst- ‘het heengaan van een beschaafd mens’, ie- zijn naam veranderde in Amital. Tijdens de
werk’ maken dat ‘een frisse interpretatie van mand ‘die je verliet met het gevoel dat je een Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog in
de historische herinnering’ biedt. „Het lijkt beter mens was’. Dit viel bij zijn superieuren 1948 diende hij in de Haganah.
tz’ misschien niet respectvol, maar mijn vader niet goed, want Fadlallah maakte er nooit een
wi
h zegt, ‘we dansen, we vieren ons overleven en geheim van dat zijn sympathieën bij Hezbol-
sc Moshe Holtzbergs
u dat van de generatie na mij’.” lah liggen. De blog werd een dag na publicatie
a
n in Veel reacties op YouTube veroordelen het verwijderd. kinderjuf wordt Israëli
se filmpje. De Poolse overlevende Kamil Cwiok Dit incident kwam in dezelfde periode als
n
a
d zegt: „Ik zie niet in hoe deze video een teken het ontslag van Octavia Nasr, de chef van de
e ‘
ub van respect kan zijn voor de miljoenen die sectie Midden-Oosten van CNN, die Fadlallah de indiase kinderjuf die in november
t
ou niet overleefden. Het lijkt de gruwelen die zijn ‘een reus’ noemde. 2008 tijdens de terreuraanvallen in Mumbai
y
o: bedreven te bagatelliseren.” Zie http://www. een Israëlisch kind redde, heeft van de Isra-
t
o
f youtube.com/watch?v=EUvo5OHH6o8 elische minister van Binnenlandse Zaken
Yishai een tijdelijke verblijfsvergunning ge-
kregen, de eerste stap op weg naar het Isra-
elische staatsburgerschap. Sandra Samuel
vluchtte tijdens de aanval op het Chabadhuis
in Mumbai met Moshe, het tweejarige zoon-
tje van de twee directeuren, rabbijn Gavriel
en Rivkah Holtzberg, nog net op tijd naar bui-
ten en wist hem zo in veiligheid te brengen.
De Holtzbergs en vier bezoekers werden door
de aanvallers vermoord. Bij de terreuracties,
op diverse locaties in Mumbai, kwamen 170
mensen om. „Sandra riskeerde haar leven om
Joden te redden en daarom moeten wij nu
voor haar zorgen,” verklaarde Yishai tegen-
over nieuwsdienst Ynet.
Wijze Woorden
Mossad-agent Rav Amital overleden
Alles hangt van de vrouw af.
door Polen uitgeleverd
Vrijdag oVerleed de algemeen geliefde

rabbijn Yehuda Amital. Hij was hoofd van de
een Poolse rechtbank heeft deze week jesjiewe Har Etzion en de leider van het gema-

bepaald dat een Israëli die vermoedelijk lid tigde kamp van religieuze zionisten. Ami-
is van de Mossad mag worden uitgeleverd tal overleed na een lange ziekte op 86-jarige
aan Duitsland. Hij wordt ervan verdacht een leeftijd in zijn huis in Jeruzalem. Bij zijn be- Midrasj Rabba op Gen. 17
6 | C38 16 juli 2010
NIW7038_varia 4 14-07-2010 17:24:08
VARIA
V L O T T E B A B B E L
OObbaammaa vvooll
Elke week interviewt het NIW
vertrouwen
heel kort een succesvol lid van
de misjpoge over zijn of haar PRESIDENT OBAMA HEEFT donderdag
tegen het Israëlische Kanaal 2 gezegd dat
nieuws. Deze week muzikaal
hij niet verwacht dat Israël hem zou ver-
rassen met een aanval op Iran. „Ik denk
multitalent Noam Vazana
ddaatt ddee bbeettrreekkkkiinnggeenn ttuusssseenn IIssrraaëëll eenn ddee VVeerreenniiggddee SSttaatteenn zzoo sstteerrkk
(29). zijn dat geen van de twee de ander wil verrassen, maar het pad van de co-
ordinatie zullen bewandelen bij kwesties van wederzijds belang.” Hij zei
dat twee dagen na het bezoek van premier Netanyahu aan Washington.
V: Hóéveel prijzen kan een mens winnen?
De twee leiders spraken daarbij uitvoerig over de kwestie-Iran.
Obama zei ook tegen Kanaal 2 dat Netanyahu als een Richard Nixon
A: Haha, ik heb er inderdaad meerdere gewonnen, zou kunnen fungeren, die in 1972 China de hand reikte. Een ‘hardliner
met als meest recente Mooie Noten. Daarbij die vrede uitdraagt’ zou volgens Obama ook de sceptici kunnen over-
tuigen.
waren juryleden aanwezig van onder meer 3FM en
Een uitnodiging van Netanyahu aan Obama om naar Israël te komen
muziekmagazine OOR.
werd vooralsnog afgeslagen. In 2010 gaat dat in ieder geval niet gebeuren.
Netanyahu zei in Washington niet of hij het zelf uitgeroepen moratori-
V: Ben je trots? um op bouwwerkzaamheden, dat in september afl oopt, zal verlengen.
A: Dit klinkt misschien blasé, maar winnen zegt niet
'Bombardeer ons'
alles. ‘People vote with their feet’. Door de mensen
die naar mijn optredens komen, voel ik me goed.
TIJDENS EEN RADIOPROGRAMMA van een Perzischtalige zender heb-
Maar winnen is natuurlijk eervol en belangrijk, ben enkele Iraniërs Israël opgeroepen om Iran te bombarderen, zo meldt
want daardoor krijg ik weer meer optredens. de redactie van nieuwssite en dagblad Israël Today. De krant baseert zich
op telefoongesprekken tussen ‘doorsnee Iraniërs’ en de Israëlische par-
lementariër Tzachi Hanegbi, voorzitter van de Knessetcommissie voor
V: Wat was het jurycommentaar?
Buitenlandse Zaken en Defensie. Die gesprekken vonden eind vorige
week plaats in het Farsi tijdens het radioprogramma Voice of Israël, waar-
A: Dit is een beetje gênant om over mezelf te
naar ook vele Iraniërs zouden luisteren.
zeggen... Ze kregen kippenvel, vonden mijn teksten Bijna alle Iraanse bellers spraken volgens Israël Today tijdens de uit-
en stem mooi en ze vonden me veelzijdig, omdat ik zending hun steun uit voor internationale druk op hun regering, met
inbegrip van militair geweld – ‘bombardeer ons’, daarop kwamen de
ook piano en trombone speel.
aansporingen neer. Eén beller, student aan de Universiteit van Teheran,
herinnerde de Israëli’s eraan dat ‘hun voorvaderen uit de slavernij en bal-
V: Wordt dat geen circusact?
lingschap zijn bevrijd door de Perzische koning Cyrus’, en dat de Israëli’s
bij wijze van terugbetaling ‘de Iraniërs van vandaag’ moeten steunen bij
A: Daar was ik zelf ook bang voor en daarom wilde het omverwerpen van een onderdrukkend islamitisch regime. Hanegbi
ik geen trombone spelen, maar ik deed een workshop zei dat Israël ‘de pijn van het Iraanse volk voelt’ en hij besloot met de
uitspraak dat de Israëli’s „terugdenken aan de bijzondere betrekkingen
bij een bevriende muzikant en zij heeft me min of
tussen Israël en Iran vóór de opkomst van de Ayatollahs. Ik ben er zeker
meer gegijzeld totdat ik het kon. Zij zag dat ik het
van dat deze goede betrekkingen weer terugkomen.”
in me had. Daar ben ik haar achteraf gezien heel
dankbaar voor.
Joodse boot op Gay Pride
V: Kun je leven van de muziek?
WIJZE WOORDEN OP 7 AUGUSTUS zal er tijdens de jaarlijkse Gay Pride in Amsterdam
ook een boot van de Joodse Gemeente Beit Ha’Chidush meevaren. In een
A: Ja, dat gaat opvallend goed. Daar prijs ik me
persbericht noemt BHC, dat de belangen van homoseksuele Joodse men-
gelukkig mee. Doordat ik veel aan wedstrijden sen behartigt, het meevaren van de boot ‘een bijzondere en ook belang-
meedoe, blijf ik in zicht. rijke gebeurtenis in een tijd waarin niet alleen het geweld tegen homo’s
maar ook antisemitisch geweld op verschillende plekken in Nederland,
waaronder de hoofdstad, steeds vaker de kop opsteekt’. Beit Ha’Chidush
V: Waar kunnen we jou zien optreden?
organiseert tevens zoals ieder jaar een ‘pink shabbat’ ter ere van de Gay
Pride. BHC wil een ‘positief statement’: „Iedereen... homo’s, Joden of mos-
A: Ik ben uiteraard te vinden op internet en ik heb
lims... moeten in dit land vrij en zorgeloos over straat kunnen en dat is
binnenkort een optreden op SKEK in Amsterdam. preies wat we tijdens de Gay Parade zullen demonstreren.”
[ST]
5 AV 5770 C38 | 7
NIW7038_varia 5 14-07-2010 17:25:01
Het einde van jongjoods
d
n
a
l
n
E Exit JongJoods
n
n
i
b
Er is opnieuw een Joodse
dat hun organisatie niets meer initieerde en ben. Dat moet en kan anders. Daarom vind
organisatie opgedoekt ook omdat er geen jongerenwerker meer be- ik het ook helemaal niet spijtig dat JongJoods
schikbaar was. Yoni Vromen: „JongJoods was ophoudt te bestaan. Als iets niet werkt, moet
wegens gebrek aan
niet nodig genoeg. De goed georganiseerde je dat accepteren en verdergaan.”
belangstelling. leden redden zich wel. Ik denk dat het vooral Chaggai: „Ik ben er ook voor om Moos, JPIG
voor hen interessant was die zelf weinig on- en nog een aantal organisaties onder IJAR te
dernamen, die vonden het prettig dat Jong- laten vallen. Dan krijgt iedere organisatie een
Simcha Tas Joods dingen regelde. Maar doordat daar al zekere autonomie en krijgen ze van IJAR geld
snel de klad in kwam, was dat niet meer aan om hun plannen te realiseren.” Over geld ge-
de orde.” sproken, Joods Maatschappelijk Werk heeft
C haggai Kon, Nathan Bouscher Chaggai Kon vult aan: „Het probleem is JongJoods een lening verstrekt van ongeveer
en Yoni Vromen namen destijds dat het lastig is om goede bestuurders te vin- 4000 euro, vooral om de tijd te overbruggen
de taken van algemeen bestuur den, zeker in Joods Nederland omdat het een die lag tussen de aanvraag en uitkering van
van JongJoods op zich, omdat relatief kleine groep is. Het probleem van Stichting Maror. Op dit moment is dat nog
hun voorgangers er te weinig JongJoods was daarbij dat bestuurders ook niet terugbetaald, maar het wordt volgens
tijd voor hadden. Hun doel was bijzonder: de al in hun eigen ‘toko’ actief waren, die had- Yoni Vromen en Chaggai geen probleem om
beëindiging van JongJoods. Waarom? Alleen den geen tijd om daarnaast nog het bestuur het af te lossen; ze hebben het geld bijna bij
al voor de vergaderingen, die slechts een paar van JongJoods op zich te nemen. Met als ge- elkaar. Blijft de vraag waarom Joods Maat-
keer per jaar werden gehouden, was zo wei- volg dat JongJoods überhaupt geen goed be- schappelijk Werk hieraan heeft meegewerkt.
nig animo dat er vrijwel niemand aanwezig stuur kon vinden en wij, Yoni, Nathan en ik, Yoni Vromen: „JMW steunt vaker dit soort
was. Dan houdt het natuurlijk een keer op. het op ons namen.” Yoni: „Het is een kwestie initiatieven, omdat ze het belangrijk vinden
JongJoods werd ongeveer zes jaar geleden van kunnen en willen. Bestuursleden moe- dat zulke organisaties bestaan, vooral als het
opgericht als overkoepelend orgaan voor on- ten aan een aantal criteria voldoen. Voor veel om jongeren gaat. JMW was overigens als een
der meer de Joodse studentenverenigingen Joodse organisaties moeten ze bijvoorbeeld van de weinigen bij elke vergadering aanwe-
IJAR en Moos, JPIG, de jongeren van de Por- halachisch Joods zijn. Dan is er de factor tijd zig. Ze hielden een vinger aan de pols als het
tugese Synagoge Amsterdam en fondsenwer- en iemand moet het ook nog kunnen. Mijn om JongJoods ging.”
ver Young Hadassah. De leden betaalden con- gevoel is dat mensen denken dat ‘het toch wel
Hans Vuijsje, directeur van JMW over het
ter ziele gaan van JongJoods: „Het is spijtig
dat het niet is gelukt om de continuïteit te
waarborgen bij de Joodse jongerenorganisa-
ties, want dat was ons doel. Wij wilden met
JongJoods voorkomen dat er grote gaten val-
len tussen besturen. Op het moment dat een
goed bestuur zich terugtrekt, ontstaat er een
vacuüm.”
Op de vraag waaróm het project zijns in-
ziens niet wilde slagen, antwoordt Vuijsje:
„Wij beschouwen het niet als mislukt. Er wa-
ren bevlogen jongeren die er in de beginperi-
ode energie in staken. Het NIW heeft nu ge-
sproken met het bestuur dat de intentie had
om JongJoods te beëindigen. Ik denk dat on-
derlinge concurrentie een rol speelde, want
iedereen wilde vooral dat zíjn organisatie
floreerde. Ik zie het als een leerzaam experi-
tributie van 100 euro per jaar en daarvoor zou goed zit’ met de Joodse verenigingen. Ik ben ment. Ook de uitslag is interessant: voor jon-
JongJoods subsidies aanvragen, de website re- er daarom voor dat minstens veertig procent geren liggen de prioriteiten blijkbaar elders.
gelen en helpen bij het organiseren van week- van alle organisaties opgedoekt wordt. Alles Wij hebben zo veel mogelijk aan hen willen
enden en bijeenkomsten. In de praktijk bleek kan efficiënter geregeld worden als we meer overlaten, want het was natuurlijk nooit de
hier echter weinig van terecht te komen. De zouden samenwerken. We vissen veelal in bedoeling dat JMW alles zou overnemen.
leden hadden er geen fiducie in, omdat ze al- dezelfde vijver, maar nu zijn we allemaal ei- Van ons hoefde JongJoods niet opgeheven te
lemaal hun eigen zaken regelden of juist om- landjes die weinig met elkaar te maken heb- worden.” n
8 | C38 16 juli 2010
NIW7038_ExitJongJoods 1 14-07-2010 16:44:24
KOEPEL JOODSE VROUWEN
B
I
N
N
E
N
L
A
N
D
Sterke Joodse
uwen
vro
gezocht
De National Council hun echtgenoot; kunnen niet hertrouwen een pleidooi gehouden dat ik het zeer onfat-
binnen de Joodse wet. Door het werk van soenlijk vond en dat heeft veel mensen aan
of Jewish Women wordt
de NCJW dat het Agoena Support heeft op- het denken gezet. Ineens mocht ik toen op au-
met opheffi ng bedreigd. gericht is dit probleem in Nederland groten- diëntie bij de koningin,” lacht Mieke. „Leuk
deels opgelost. En dat is slechts één voorbeeld natuurlijk, maar het goede was dat ik ‘onze’
Hoezo? Te weinig
dat aangeeft hoe belangrijk onze rol is. kant van de zaak duidelijk kon maken en dat
bestuursleden. En dat „Verder is er een Nederlandse afdeling daarnaar geluisterd werd.”
nodig om deel uit te kunnen maken van de „En dan is er nog Ha’Isha.” Wat? „Dat is de
terwijl het zo’n belangrijk
ICJW, de International Council of Jewish Women. nieuwsbrief die we tot voor kort uitgaven.
instituut is. Dit is een reuzenorganisatie met miljoenen Ook dat werd te veel werk om met zo’n klein
leden. Vice-voorzitter daarvan is trouwens bestuur te maken. Het is een uniek product,
mijn Belgische collega. De ICJW heeft in- het enige Nederlandse blad dat specifi ek voor
ACHSA VISSEL
vloed op Joodse vrouwenzaken wereldwijd. de Joodse vrouw wordt gemaakt. Vol leuke en
Je ontmoet er fantastische vrouwen, er zitten bijzondere artikelen zoals inkijkjes in de le-
leden in alle belangrijke internationale orga- vens van moeders met kinderen in Israël. Of
A ls het zo doorgaat bestaat de nen zoals de European Women’s Lobby. Sterke over projecten als Yad Elie, een organisatie die
NCJW (National Council of Je- dames, die opkomen voor de positie van de ondervoede Joodse en Arabische kinderen in
wish Women) binnenkort niet Joodse vrouw én de vrouw in het algemeen. Israël van eten voorziet. Marion Kunstenaar
meer. Dat zou een groot verlies „Vandaar dat het zo belangrijk is om daar heeft dit opgezet en regelde het grotendeels
zijn,” vertelt Mieke van Praag, deel van te zijn; ook is het bijzonder om op via ons.”
tot voor kort voorzitter van het instituut. conferenties Joodse vrouwen van zoveel ver-
„Terwijl we veel gewone leden hebben zitten schillende nationaliteiten te ontmoeten. Ook Denkt Mieke te weten waarom er zich geen
er nog maar twee in het bestuur: Rivka Sla- maakt de NCJW deel uit van de Nederland- nieuwe bestuursleden melden? „De jongere
ger en ik. En dat is niet genoeg om te func- se Vrouwenraad waar vrouwen van allerlei generaties hebben het er te druk voor. Deze
tioneren. Heel jammer, want de Council is etnische en religieuze groeperingen in ver- vrouwen hebben vaak een werkend bestaan
uniek om verschillende redenen. Ten eerste tegenwoordigd zijn. De raad probeert onder én een gezin. Om daarnaast ook nog in ons
versterkt de groep solidariteit tussen Joodse meer vrouwen op de arbeidsmarkt te krijgen bestuur plaats te nemen lijkt ze te veel. Ze be-
vrouwen onderling. Álle Joodse vrouwen. We en te houden. seffen denk ik niet dat het ook bijzonder in-
bestaan uit de orthodoxe vrouwengroep De- „Hoe belangrijk het is om daar bij te horen spirerend kan zijn, en dat geeft weer energie
borah, de Federatie van Liberaal Joodse Vrou- bleek bijvoorbeeld toen in 2001 toegangskaar- die je in de rest van je leven kunt gebruiken.”
wen en individuele leden. Al tien jaar, zonder ten voor de wereldconferentie tegen racisme Is dit eigenlijk een oproep? „Wat mij betreft
dat dat ooit tot problemen heeft geleid. Vind in Durban wel aan raadsleden van anti-zio- wel. Enthousiaste vrouwen die zich graag
dat maar eens ergens anders! nistische groeperingen waren gegeven en willen inzetten zijn uiterst welkom om zich
„Gezamenlijk strijden we voor zaken die niet aan ons. Wij konden er niet heen om Is- bij ons aan te melden! Volgend jaar is er de Eu-
alle Joodse vrouwen aangaan. Zoals de situ- raël te verdedigen dat daar scherp werd aan- ropese conferentie van het ICJW in Berlijn.
atie van de agoenot, vrouwen die geen get van gevallen. Er werden opmerkingen gemaakt Graag zie ik de Nederlandse NCJW daarbij
hun echtgenoot krijgen, geen offi ciëel schei- in de raad die tegen het antisemitisme aan- aanwezig.” ■
dingspapier. Deze vrouwen zitten ‘vast’ aan hingen. Ik ben uit mijn vel gesprongen, heb Interesse? Kijk op www.ncjw.nl
5 AV 5770 C38 | 9
NIW7038_NCJW 1 14-07-2010 16:35:35
geloof en bijgeloof
E
i
g
i
l
E
r
Van talisman en amulet
Het jodendom is
dan geen voorwerpen die bijgeloof in de hand en heeft helemaal niets met geloof te maken.
doordrenkt van werken? En hoe staat het jodendom eigenlijk Als je werkelijk gelooft, heb je geen amulet-
tegenover het gebruik van voorwerpen als ten nodig. Tegenwoordig komt bijgeloof in
symboliek. Maar waar
amuletten? Het blijkt in de praktijk lastig om het Westen minder frequent voor dan vroe-
houdt geloof op en een scheiding tussen geloof en bijgeloof aan ger, maar toch is het nog steeds wijdverbreid
te brengen, mede gezien het feit dat óók fer- en voor belangrijke gebeurtenissen of beslis-
begint bijgeloof?
vente atheïsten bijgelovig kunnen zijn. singen zal ook de moderne, rationele mens
En wellicht nog occulte handelingen verrichten.”
In dit artikel beperken we ons tot objecten, Maar hoe zit het dan met de mezoeza? Rab-
interessanter: wérken
dingen waaraan bijzondere krachten wor- bijn Evers: „Een mezoeza is niet alleen toege-
talismannen en den toegekend en gaan we dus niet verder staan, aan iedere deurpost móét er zelfs een
in op bijgelovige handelingen, waar we vol- bevestigd worden. Dit is een mitswe uit de
amuletten, en
gende week aandacht aan besteden. Rabbijn Tora. De mezoeza, letterlijk deurpost in het
zo ja, waarom? R. Evers gaat in op de halachische kant van Hebreeuws, is gebaseerd op een van de 613
objecten en de waarde die we eraan hechten. mitswot en er staan teksten op uit Deutero-
Universitair docent godsdienstpsychologie nomium 6:4-9 en 11:13-21. De woorden in het
Simcha Tas H.J. Zondag, werkzaam bij Universiteit Til- kokertje worden met de hand op een stukje
burg, geeft zijn psychologische visie op het perkament geschreven en er wordt gebruik
fenomeen, waar volgens hem haast ieder gemaakt van onuitwisbare inkt.
M ezoezot en de beracha mens aan doet, maar waarvoor mensen zich
ha bajit (de zegening even zo vaak generen: het magisch denken,
‘Als je echt gelooft,
voor het huis), sleutel- dat rechtstreeks verband houdt met het ge-
hangers met de tefilla loof in talismannen en amuletten. heb je helemaal geen
ha derech (het gebed
amuletten nodig
voor op reis), specerij- Wat verstaan we precies onder bijgeloof?
enbusjes en kiddoesjbekers, het jodendom Het komt feitelijk hier op neer: door gebruik-
telt legio voorwerpen die een symbolische making van bepaalde amuletten geloven
waarde hebben en gebruikt worden voor de mensen dat ze invloed kunnen uitoefenen „Op de achterzijde staat Sjad-dai geschre-
uitvoering van religieuze handelingen. Maar op toekomstige ontwikkelingen. Tot zover de ven, een van de G’dsnamen. Het perkament
hoe zit het met bijvoorbeeld de chamsa (hand- definitie. In hoeverre is het toegestaan in het wordt zo opgerold dat het woord Sjad-dai
je van Miriam), of voorwerpen om het boze jodendom? Rabbijn Evers: „Bijgeloof wordt zichtbaar wordt. Een van de reden hiervoor
oog af te wenden, de chai en de mageen Da- beschouwd als een avera (zonde) omdat het is dat het de beginletters zijn van ‘Sjomeer Dal-
vied (davidster)? En als je het huis niet ver- nogal eens valt onder de verboden uit Leviti- tot Jisraeel’, wat Behoeder van de deuren van
laat zonder je teffila ha derech omdat je bang cus (19:31) en Deuteronomium (18:9-12). Hier- Israël betekent. Meestal staat de letter sjien –
bent dat je dan onderweg iets overkomt, is dat in worden occulte praktijken zoals bijvoor- de eerste letter van Shad-dai – ook op het ko-
niet een vorm van bijgeloof? Als voorwerpen beeld zwarte magie als bijgeloof gezien en kertje waarin het perkament wordt gescho-
gebruikt worden voor bescherming, zijn dat zijn daarom verboden. Bijgeloof komt waar- ven. De mezoeza vind je op alle deurposten,
schijnlijk voort uit het associatieve mense- van buitendeuren en van deuren die leiden
lijke denken, waarin dingen en fenomenen naar de woon-, werk- en slaapkamers, en bui-
met elkaar verbonden worden, ook al bestaat tenshuis op die van de synagoge en poorten.
Het verschil
er geen werkelijk verband. De Talmoed staat Ook op deurposten van bedrijven kan hij ge-
vol afkeuring over zwarte magie, maar er- plaatst worden.
Hoewel de woorden talisman en amulet door elkaar kent wel de geneeskrachtige werking van „Het is gebruik om bij binnenkomst van
gebruikt worden, is er wel degelijk verschil. Een talis- bijvoorbeeld amuletten. Deze moeten echter het vertrek waar een mezoeza is aangebracht
man trekt positieve energie aan, of de energie die de wel door deskundigen vervaardigd zijn en de mezoeza te kussen of aan te raken met de
drager zich wenst. Een amulet weert negatieve, on- hun effect bewezen hebben. rechterhand. Hasjeem beschermt degene die
gewenste energie. „Meestal heeft bijgeloof iets van doen met een kosjere mezoeza aan zijn deurpost slaat.
het behalen van geluk en het afweren van on- Een mezoeza moet echter vastgemaakt wor-
geluk. Het is dus egoïstisch en egocentrisch den omdat Hasjeem dit heeft opgedragen en
10 | C37 16 juli 2010
NIW7038_GeloofBijgeloof 1 14-07-2010 17:42:07