Çevirenler: Elif Kabakçı, Ahmet Göğüş WHO Library Cataloguing-in-Publication Data International Classification of Functioning, Disability and Health İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması: ICF 1. İnsan gelişimi-sınıflandırma, 2. Sağlık statüsü-sınıflandırma, 3. Sakatlık değerlendirmesi-sınıflandırma, 4. Sosyoekonomik etkenler-sınıflandırma I. Başlık: ICF (ISBN 975-19-3672-1 ) (NLM sınıflandırma: W 15) Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2001 yılında International Classification of Functioning, Disability and Health başlığı ile yayınlanmıştır. © Dünya Sağlık Örgütü 2001 Dünya Sağlık Örgütü genel direktörlüğü Türkçe baskının yayın haklarını Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı’na vermiştir. İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması Dünya Sağlık Örgütü 2004 Dünya Sağlık Örgütü yayınları Evrensel Telif Hakkı Antlaşması Protokol 2 maddeleri uyarınca telif hakkına sahiptir. Tüm hakları saklıdır. Bu yayında kullanılan adlar ve materyal, Dünya Sağlık Örgütü Yönetiminin herhangi bir ülke, bölge, şehir veya arazi ya da bunların yetkililerinin yasal konumları ile ilgili veya bunların sınırlarının kısıtlanmasıyla ilgili herhangi bir görüşü olduğu anlamını taşımaz. Bazı şirket veya üreticilerin ürün adlarının geçmesi, Dünya Sağlık Örgütü’nün benzerleri içerisinde adları sayılmayanlara kıyasla bu ürünleri desteklediği veya önerdiği anlamına gelmez. Hata ve atlamalar hariç, özel ürünler baş harfleri büyük harf olacak biçimde yazılarak ayırd edilmiştir. Basım evi: Bilge Matbaacılık İçindekiler A. Giriş 1 1. Ön bilgi 3 2. ICF’nin amaçları 4 3. ICF’nin özellikleri 4 4. ICF bileşenlerine genel bakış 6 5. İşlevsellik ve yetiyitimi modeli 11 6. ICF’nin kullanımı 13 B. Bir-basamaklı sınıflandırma 17 C. İki-basamaklı sınıflandırma 19 D. Tanımları ile birlikte detaylı sınıflandırma 29 Vücut İşlevleri 30 Vücut Yapıları 63 Etkinlikler ve Katılım 74 Çevresel Etmenler 102 E. Ekler 123 1. Sınıflandırma ve terminolojik konular 124 2. ICF için kodlama kılavuzu 128 3. Etkinlikler ve Katılım listesinin olası kullanımları 138 4. Vaka örnekleri 140 5. ICF ve yetiyitimi olan (özürlü) kişiler 142 6. ICF kullanımında etik kurallar 143 7. Gözden geçirme sürecinin özeti 144 8. ICF için gelecekteki yönergeler 146 9. İdeal ve kısa sağlık bilgi sistemleri için önerilen ICF veri gereklilikleri 148 10. Teşekkür 148 ICF Giriş 1 ICF Giriş Ç.N.:İngilizce’deki “impairment” kelimesi, ICFsistemi içinde, sağlık koşulları ile ilintili vücut işlevleri veya yapılarında görülen problemleri belirtmek amacıyla kullanılmıştır. Bu nedenle, “impairment” “işlev veya yapı bozukluğu” olarak çevrilmiştir. Metin içinde bazı yerlerde geçen “disorder” terimi ise, kavram karmaşasını önlemek için “bozukluk (disorder)” olarak belirtilmiştir. Çevirmenler, “impairment” terimini, ICF’de tanımlanan özellikleriyle ifade edecek ve farklı kullanıcılar tarafından kabul görecek Türkçe terim önerilerine açıktır. 2 1. Ön Bilgi Bu ciltte, ICF1 (International Classification of Functioning, Disability and Health) olarak bilinen İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması yer almaktadır. ICF sınıflandırmasının genel amacı, sağlık ve sağlıkla ilgili durumların tanımlanması için ortak, standart bir dil ve çerçeve oluşturmaktır. Sağlığın bileşenleri ve iyilik halinin sağlıkla ilgili bazı bileşenlerini (eğitim ve iş gücü gibi) tanımlamaktadır. Bu nedenle, ICF içinde kapsanan alanlar sağlık alanları ve sağlıkla ilgili alanlar olarak görülebilir. Bu alanlar, vücut, toplum ve birey bakış açılarından, iki liste halinde tanımlanmıştır: (1) Vücut İşlevleri ve Yapıları; ve (2) Etkinlikler ve Katılım2 Sınıflandırma olarak, ICF, bir insan için herhangi bir sağlık koşulunda, farklı alanları3 sistematik biçimde gruplandırır (örneğin, bir bozukluğu (disorder) ya da hastalığı olan kişi ne yapar veya ne yapabilir). İşlevsellik, tüm vücut işlevlerini, etkinlikleri ve kişinin katılımını kapsayan geniş bir terimdir; benzer şekilde, yetiyitimi işlev veya yapı bozuklukları, etkinlik sınırlılıkları veya katılım kısıtlılıkları için geniş kapsamlı bir terimdir. ICF‘de ayrıca tüm bu yapılarla etkileşimi olan çevresel etmenler de sıralanmıştır. Böylece, kullanıcı için, pek çok alanda kişinin işlevselliği, yetiyitimi ve sağlığının kaydedilmesine olanak sağlar. ICF, sağlığın pek çok alanında uygulama için Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından geliştirilmiş uluslararası sınıflandırma “ailesi”ne aittir. WHO’nun uluslararası sınıflandırma ailesi, sağlıkla ilgili geniş çaplı bilginin kodlanmasında bir çerçeve sağlar (örneğin, tanı, işlevsellik ve yetiyitimi, sağlık hizmetlerine başvuru nedenleri). Ayrıca, çeşitli disiplinler ve bilim alanlarında sağlık ve tıbbi bakımla ilgili dünya çapında iletişimi sağlayan standart, ortak bir dil kullanır. WHO’nun uluslararası sınıflandırmasında, sağlık koşulları (hastalıklar, bozukluklar (disorder), yaralanmalar vb), etiyolojik çerçeve sunan ICD-10 (Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırması, onuncu baskı)4 içinde sınıflandırılmıştır. Sağlık koşulları ile bağlantılı işlevsellik ve yetiyitimi ICF’de sınıflandırılmıştır. ICD-10 ve ICF birbirlerini tamamlayıcı nitelikte olup5, WHO’nun uluslararası sınıflandırma ailesine ait olan bu iki üyesinin birarada kullanımı önerilmektedir. ICD-10, hastalıklara, bozukluklara (disorder) veya diğer sağlık koşullarına “tanı” koymayı sağlar ve bu bilgi işlevsellikle ilgili ek bilgi veren ICF ile zenginleştirilir.6 Tanı ve buna ek olarak işlevsellikle ilgili bilginin birarada oluşu kişi ve toplumların sağlıkları ile ilgili daha anlamlı ve geniş bir tablo ortaya çıkarır. Bu bilgi de karar alma amacıyla kullanılabilir. WHO’nun uluslararası sınıflandırma ailesi, toplum sağlığının tanımlanması ve uluslararası bağlamda karşılaştırılması için değerli bir araç oluşturur. ICD-10’la elde edilebilecek mortalite ile ilgili bilgiler ve ICF ile ulaşılacak diğer sağlık bilgileri birleştirilerek halk sağlığı ölçütleri olarak toplumların sağlık durumlarını ve dağılımını izlemek, mortalite ve morbiditenin farklı nedenlerini değerlendirmek için kullanılabilir. ICF, “hastalık sonuçları”nın sınıflandırmasından uzaklaşıp (1980 baskısı), “sağlık bileşenleri”nin sınıflandırmasına dönüştürülmüştür. “Sağlık bileşenleri” sağlığın içeriğini tanımlarken, “sonuçlar” sağlık durumu veya hastalık sonucunda ortaya çıkan etkilere odaklanır. Yani, etiyoloji açısından ICF tarafsız bir bakış açısına sahiptir, böylece araştırmacılar uygun bilimsel yöntemleri kullanarak neden-sonuç ilişkileri ile ilgili çıkarımda bulunabilirler. Bu yaklaşım, aynı zamanda “sağlığın belirleyicileri” veya “risk etmenleri” 1 Bu metin, Dünya Sağlık Örgütü Tarafından ilk kez 1980 yılında deneme amacıyla yayımlanan Bozukluklar, Yetiyitimi ve Engellerin Uluslararası Sınıflandırması’nın (ICIDH) düzeltilmiş baskısıdır. Beş yıllık süre boyunca sistematik alan çalışmaları ve uluslararası bilgi alışverişinden sonra geliştirilmiş, 22 Mayıs 2001 de 54. Dünya Sağlık Toplantısında uluslararası kullanım için onaylanmıştır (karar WHA54.21). 2 Önceki haliyle “sakatlık”, “yetiyitimi”, ve “engel” yerine kullanılan bu terimler, olumlu deneyimlerin tanımlanmasına olanak sağlayacak biçimde sınıflandırmanın çapını genişletmiştir. Bu yeni terimler ileride Giriş bölümünde tanımlanmış ve sınıflandırma içinde ayrıntılandırılmıştır. Bu terimlerin günlük dildeki kullanımından farklı özel anlamları ile kullanılabildiğine dikkat edilmelidir. 3 Alan, ilgili fizyolojik işlevler, anatomik yapılar, eylemler, görevler veya yaşam sahalarının, uygulanabilir ve anlamlı bütünüdür. 4 Hastalık ve İlgili Sağlık Problemlerinin Uluslararası İstatistiksel Sınıflandırması, Onuncu Baskı, 1-3.cilt, Cenevre, Dünya Sağlık Örgütü, 1992-1994. 5 ICD-10 ve ICF arasındaki örtüşmeye dikkat çekmek önemlidir. Her iki sınıflandırma da vücut sistemleri ile başlar. Bozukluklar (impairments) kelimesi “hastalık sürecinin” bir parçası olan vücut yapıları ve işlevlerine yönelik bir kullanımdır ve bu yüzden ICD-10’da da kullanılır. Bununla birlikte, ICD-10’da bozukluklar (impairments) (belirti veya semptom olarak) “hastalıkları” oluşturan olayların bir parçası veya sağlık kurumlarına başvuru nedeni olarak kullanılır. Buna karşın ICF sistemi bozuklukları sağlık koşulları ile ilintili vücut işlevleri ve yapılarında görülen problemleri anlatmak amacıyla kullanır. 6 Aynı hastalığa sahip iki insanın işlevsellik düzeyi farklı olabilir ve aynı işlevsellik düzeyine sahip iki insanın aynı sağlık koşulları içinde olması gerekmez. Bu nedenle, tıbbi amaçlar için birlikte kullanılmaları veri kalitesini arttırır. ICF kullanımında düzenli tanı yöntemlerinden vaz geçilmemelidir. Diğer amaçlar için tek başına da ICF kullanılabilir. 3 yaklaşımlarından da farklıdır. Belirleyiciler ya da risk etmenleri ile ilgili çalışmaları kolaylaştırmak için, ICF içinde, kişilerin yaşadıkları çevreyi tanımlayan çevresel etmenler listesi de yer almaktadır. 2. ICF’nin Amaçları ICF, çeşitli disiplinler ve farklı sektörlere hizmet etmek amacıyla tasarlanmış kapsamlı bir sınıflandırmadır. Özel amaçları şu şekilde özetlenebilir: • Sağlık ve sağlıkla ilgili durumların, sonuçlarının ve belirleyicilerinin anlaşılması ve araştırılması için bilimsel bir temel oluşturmak; • Sağlık çalışanları, araştırmacılar, siyasetçiler gibi ve yetiyitimi olanlar da dahil olmak üzere toplumda farklı kullanıcılar arasında sağlık ve sağlıkla ilgili durumlarla ilgili iletişimi arttırmak amacıyla ortak bir dil oluşturmak; • Ülkeler, sağlıkla ilgili disiplinler, hizmetler ve zaman açısından verilerin karşılaştırılmasına olanak sağlamak; • Sağlıkla ilgili bilgi sistemleri için sistematik kodlama şemaları sağlamak. ICF’ye duyulan gereksinim ve ICF’nin kullanımı farklı kültürlerde, sağlık politikaları, kalite güvencesi ve sonuçların değerlendirilmesinde farklı tüketiciler tarafından kullanılacak anlamlı ve uygulanabilir bir sistemin oluşturulmasını gerektirdiği için söz konusu amaçlar birbirleriyle bağlantılıdır. 2.1 ICF’nin Uygulama Alanları ICIDH, 1980 yılında deneme baskısının yayımlanmasından bu yana bir çok amaç için kullanılmıştır, örneğin: • İstatistiksel araç olarak – verilerin toplanmasında ve kaydedilmesinde (örneğin nüfus çalışmalarında ve araştırmalarda veya bilgi sistemlerinin yönlendirilmesinde); • Araştırma aracı olarak – yaşam kalitesi veya çevresel etmenlerin ve sonlanış değişkenlerinin ölçümünde; • Klinik araç olarak – değerlendirme, tedavi ile özel durumların eşleştirilmesi, mesleki değerlendirme, rehabilitasyon ve sonuç değerlendirmeleri; • Sosyal politika aracı olarak – sosyal güvenlik planlamaları, tazminat sistemleri ve politika tasarımları ile uygulamaları; • Eğitim aracı olarak – müfredat programı geliştirmede ve sosyal hareket oluşturmak ve farkındalığı arttırmak için. ICF, doğası gereği sağlık ve sağlıkla ilgili konuların bir sınıflandırması olduğu için, sigortacılık, sosyal güvenlik, çalışma, eğitim, ekonomi, sosyal politika gibi farklı sektörler tarafından, yasaların hazırlanmasında ve çevresel düzenlemelerde de kullanılır. ICF, bir Birleşmiş Milletler sosyal sınıflandırması olarak da kabul edilir ve Yetiyitimi Olanlar için Fırsat Eşitliğinin Standart Kuralları’na7 gönderme yapar. Bu nedenle ICF, hem ulusal mevzuat hem de uluslararası insan hakları hükümlerinin yerine getirilmesi için uygun bir araçtır. ICF, farklı kullanımlar için geniş bir yelpaze sunar, örneğin sosyal güvenlik, sağlık hizmetlerinde değerlendirme, yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde nüfus incelemeleri gibi. Toplumsal engelleri ortadan kaldırarak veya hafifleterek sosyal destek ve kolaylıklar hakkındaki hükümleri teşvik ederek korunma, sağlık koşullarının geliştirilmesi ve katılımın arttırılması da dahil olmak üzere kişisel sağlık bakımına uygulanan kavramsal bir bilgi çerçevesi sunar. Gerek değerlendirme, gerekse politika oluşturma açısından sağlık bakım sistemleri araştırmalarında da kullanıma elverişlidir. 3. ICF’nin Özellikleri 7 Yetiyitimi Olanlar için Fırsat Eşitliğinin Standart Kuralları . 20 Aralık 1993 tarihinde, Birleşmiş Milletler Genel Meclisi tarafından 48. oturumda kabul edilmiştir (karar 48/96). New York, NY, Birleşmiş Milletler Kamu Enformasyon Departmanı, 1994. 4 Herhangi bir sınıflandırma sisteminin neyi gruplandırdığı açık, anlaşılır olmalıdır: evreni, kapsamı, sınıflandırma birimi, organizasyonu, bunların birbirleriyle nasıl bağlantılı oldukları anlaşılır olmalıdır. Aşağıda yer alan bölümlerde ICF’nin bu özellikleri açıklanacaktır: 3.1 ICF’nin Evreni ICF, insan sağlığının bütün alanlarını ve iyilik halinin sağlıkla ilgili bazı bileşenlerini kapsar. Bunları sağlık alanları ve sağlıkla ilgili alanlar8 açısından tanımlar. Bu sınıflandırma sağlıkla ilgili geniş bir bağlam içinde yer alır ve sosyoekonomik etmenler nedeniyle ortaya çıkan koşullar gibi sağlıkla ilgisi olmayan durumları kapsamaz. Örneğin, insanlar ırkları, cinsiyetleri, dinleri veya diğer sosyoekonomik özellikleri nedeniyle bulundukları çevrede görevleri yerine getirmede sınırlandırılabilirler, fakat bunlar ICF’ de sınıflandırılan sağlıkla ilgili katılım kısıtlılıkları değildir. ICF’nin sadece yetiyitimi bulunan kişilerle ilgili olduğuna dair yanlış bir kanı vardır; aslında ICF tüm insanlarla ilgilidir. Bütün sağlık koşulları ile bağlantılı sağlık ve sağlıkla ilgili durumlar ICF kullanılarak tanımlanabilir. Bir başka deyişle, ICF’nin kullanımı evrenseldir.9 3.2 ICF’nin Kapsamı ICF, insanın işlevselliği ve kısıtlılıklarla ilgili durumların tanımını sağlar ve bu bilginin düzenlenmesi için bir çerçeve oluşturur. Bilgiyi, anlamlı, bağlantılı ve kolay ulaşılır bir biçimde yapılandırır. ICF, bilgiyi iki bölüm halinde düzenler: 1.Bölüm İşlevler ve Yetiyitimini, 2.Bölüm ise Bağlamsal Etmenleri kapsar. Her bölüm iki bileşenden oluşur: 1.İşlev ve Yetiyitimi için Bileşenler Vücut bileşeni, biri vücut sistemlerinin işlevleri ve diğeri de vücut yapıları olmak üzere iki sınıflandırmadan meydana gelir. Her iki sınıflandırmayı anlatan bölümler vücut sistemlerine göre düzenlenmiştir. Etkinlikler ve Katılım bileşeni gerek bireysel gerekse toplumsal bakış açısından işlevsellik anlamına gelecek bütün alanları kapsar. 2.Bağlamsal Etmenler için Bileşenler Çevresel Etmenler listesi, Bağlamsal Etmenlerin ilk bileşenidir. Çevresel etmenlerin, işlevler ve yetiyitiminin bütün bileşenleri üzerinde etkisi vardır ve kişinin yakın çevresinden başlayıp, genel çevresine doğru giden bir sıralama ile düzenlenmiştir. Kişisel Etmenler de Bağlamsal Etmenlerin bir bileşenidir. Ancak, Kişisel Etmenlerle bağlantılı geniş çaplı sosyal ve kültürel farklılıklar olduğundan ICF’de sınıflandırılmamışlardır. ICF’de 1.Bölüm’de İşlevler ve Yetiyitiminin bileşenleri iki şeklide açıklanabilir. Bir yandan problemleri belirtmek için kullanılabilirler (örneğin, geniş bir yelpazeyi kapsayan yetiyitimi terimiyle özetlenen işlev bozukluğu, yapı bozukluğu etkinlik sınırlılığı veya katılım kısıtlılığı); öte yandan, yine geniş bir yelpazeyi kapsayan işlev terimiyle, sağlık ve sağlıkla ilgili durumlarda bir sorun olmadığı koşulu (doğal) belirtebilirler. İşlevler ve yetiyitiminin bileşenleri dört ayrı, ancak birbirleriyle ilintili yapılar aracılığı ile yorumlanırlar. Bu yapıların, ölçütler kullanılarak işevuruk tanımları yapılabilir. Vücut işlevleri ve yapıları, fizyolojik sistemler veya anatomik yapılardaki değişiklikler yoluyla açıklanır. Etkinlikler ve Katılım bileşeni için iki yapıdan söz edilebilir: kapasite ve performans (bkz Bölüm 4.2). Kişinin işlevselliği ve yetiyitimi, sağlık koşulları (hastalıklar, bozukluklar (disorder), yaralanmalar, travmalar vb) ve bağlamsal etmenler arasındaki dinamik etkileşim10 şeklinde ifade edilir. Yukarıda belirtildiği gibi, Bağlamsal 8 Sağlık alanları ile ilgili örnekler görme, işitme, yürüme, öğrenme ve hatırlamayı içerir, öte yandan sağlıkla ilgili alanlar bir yerden bir yere gitme, eğitim ve sosyal etkileşim gibi örnekleri içerir. 9 Bickenbach JE, Chatterji S, Badley EM, Üstün TB. Yetiyitimi, evrensellik ve ICIDH modelleri, Social Science and Medicine, 1999, 48:1173-1187. 10 Bu etkileşim, kullanıcılara bağlı olarak süreç veya sonuç anlamına gelebilir. 5 Etmenler hem kişisel hem de çevresel etmenleri kapsar. ICF, sınıflandırmanın temel yapısı olarak çevresel etmenlerin geniş bir listesini içerir. Çevresel etmenler, işlev ve yetiyitiminin bütün bileşenleri ile etkileşim halindedir. Çevresel Etmenler bileşeninin temel yapısı fiziksel, sosyal ve düşünsel dünyanın özellikleri üzerinde kolaylaştırıcı ya da engelleyici etkidir. 3.3 Sınıflandırma Birimi ICF, sağlık ve sağlıkla ilgili durumları sınıflandırır. Bu nedenle sınıflandırma birimi sağlık ve sağlıkla ilgili alanlardaki kategorilerdir. ICF’de kişilerin sınıflandırma birimi olmadıklarını belirtmek gerekir; yani ICF insanları değil, ancak her bir insanın içinde bulunduğu sağlık veya sağlıkla ilgili alanlardaki konumunu tanımlar. Ayrıca, tanımlama, her zaman kişinin içinde bulunduğu çevresel ve kişisel etmenler bağlamında yapılır. 3.4 ICF’nin Sunumu ICF, farklı kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak için, farklı detaylandırma basamaklarıyla iki form halinde hazırlanmıştır. Bu ciltte yer alan ICF’nin tam formu, sınıflandırmayı dört basamak halinde detaylandırılmış biçimde sunar. Bu dört basamak, ikinci basamaktaki tüm alanları kapsayan daha yüksek basamaklı sınıflandırma sistemi ile birleştirilebilir. ICF’nin iki-basamaklı sistemi olan kısa formu da vardır. 4. ICF Bileşenlerine Genel Bakış TANIMLAR11 Sağlık bağlamı içinde: Vücut işlevleri vücut sistemlerinin fizyolojik işlevleridir (psikolojik işlevler de dahildir). Vücut yapısı vücudun organ, kol ve bacaklar ve diğer bölümleri gibi anatomik kısımlarıdır. İşlev veya yapı bozuklukları vücut işlevleri veya yapısında önemli bir kayıp ya da aykırılık gibi problemlerdir. Etkinlik kişi tarafından bir eylem ya da bir görevin yerine getirilmesidir. Katılım yaşamın içinde olmaktır. Etkinlik sınırlılıkları etkinlikleri yerine getirirken kişinin karşılaşabileceği zorluklardır. Katılım kısıtlılıkları yaşam durumlarının içinde kişinin karşılaşabileceği problemlerdir. Çevresel etmenler insanların yaşadığı ve yaşamlarını kurduğu fiziksel, sosyal ve düşünsel çevreyi oluşturur. 11 Bkz Ek 1, Sınıflandırma ve Terminolojik Konular. 6 Bu kavramların genel tanımları Tablo 1’de verilmiştir; bölüm 5.1. de işevuruk tanımları yapılacaktır. Tabloda da görüldüğü gibi: • ICF, her biri iki bileşeni içeren iki bölümden oluşur: 1.Bölüm. İşlevler ve Yetiyitimi (a) Vücut İşlevleri ve Yapıları (b) Etkinlikler ve Katılım 2.Bölüm. Bağlamsal Etmenler (c) Çevresel Etmenler (d) Kişisel Etmenler • Her bir bileşen hem pozitif hem de negatif terimleme ile ifade edilebilir. • Her bir bileşen değişik alanlardan oluşur. Her bir alanın içinde sınıflandırma birimi olan kategoriler yer alır. Uygun kategori kodu ya da kodları seçilerek, kişinin içinde bulunduğu sağlık ya da sağlıkla ilgili durumu kaydedilebilir. Daha sonra o kategorideki işlev ya da yetiyitiminin düzeyi veya büyüklüğünü, ya da çevresel etmenlerin ne derece kolaylaştırıcı veya engelleyici olduklarını sayısal kodlarla ifade eden niteleyiciler eklenebilir. Tablo 1. ICF’ye genel bakış 1. Bölüm: İşlevler ve Yetiyitimi 2. Bölüm: Bağlamsal Etmenler Bileşenler Vücut İşlevleri Etkinlikler Çevresel Kişisel ve Yapıları ve Katılım Etmenler Etmenler Alanlar Vücut işlevleri Yaşam alanları İşlevler ve yetiyitimi İşlevler ve yetiyitimi Vücut yapıları (görevler, eylemler) üzerinde dışsal etkiler üzerinde içsel etkiler Vücut işlevlerinde Kapasite Fiziksel, sosyal ya da Kişinin kendi değişiklik (fizyolojik) Standart bir çevrede düşünsel dünya özelliklerinin etkileri görevlerin yerine özelliklerinin Yapılar getirilmesi kolaylaştırıcı veya Vücut yapılarında engelleyici etkileri değişiklik (anatomik) Performans Mevcut çevrede görevlerin yerine getirilmesi Pozitif İşlevsel ve yapısal Etkinlikler terimleme bütünlük Katılım Kolaylaştırıcılar uygulanamaz İşlevsellik Negatif İşlev veya yapı Etkinlik sınırlılığı termleme bozukluğu Katılım kısıtlılığı Sınırlar/engeller uygulanamaz Yetiyitimi 7
Description: