Uluslararası Adalet Divanı Statüsü

24 Pages·2000·0.15 MB·Turkish

BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
Uluslararası Adalet
Divanı Statüsü
UNIC Turkey 1 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
1. Madde
Birleşmiş Milletler Antlaşması ile, Birleşmiş Milletler(cid:146)in başlıca adli organı olarak
kurulan Uluslararası Adalet Divanı, işbu Stat(cid:252) h(cid:252)k(cid:252)mleri uyarınca oluşturulacak ve işlev
g(cid:246)recektir.
I. B(cid:214)L(cid:220)M: Divan(cid:146)ın Kuruluşu
2. Madde
Divan, y(cid:252)ksek ahlaki karaktere sahip, kendi (cid:252)lkelerinde en y(cid:252)ksek adli g(cid:246)revlerin
yerine getirilmesi i(cid:231)in gerekli koşulları benliklerinde toplayan ya da uluslararası hukuk
alanında yetkileri herkes(cid:231)e kabul edilmiş birer hukuk(cid:231)u niteliğinde olan kişiler arasından
uyruklarına bakılmaksızın se(cid:231)ilen bağımsız yargı(cid:231)lardan oluşan bir kuruldur.
3. Madde
Divan 15 (cid:252)yeden oluşur. Aynı devletin birden (cid:231)ok uyruğu aynı zamanda Divan(cid:146)da
yargı(cid:231) olamaz.
1. Divan(cid:146)a (cid:252)yelik a(cid:231)ısından, birden fazla devletin uyruğu olarak kabul edilebilecek
bir kişi kamusal ve siyasal haklarını olağan olarak hangi devlette kullanıyorsa, o
devletin uyruğu sayılacaktır.
4.Madde
1. Divan (cid:252)yeleri, S(cid:252)rekli Hakemlik Mahkemesi ulusal h(cid:252)k(cid:252)mlerinin aday
g(cid:246)sterdiği kişiler listesinden Genel Kurul ve G(cid:252)venlik Konseyi tarafından,
aşağıdaki h(cid:252)k(cid:252)mler uyarınca se(cid:231)ilir.
2. S(cid:252)rekli Hakemlik Mahkemesi(cid:146)nde temsil edilmeyen Birleşmiş Milletler
(cid:252)yelerinin durumunda ise, adaylar, uluslararası uyuşmazlıkların barış(cid:231)ı
yollarla (cid:231)(cid:246)z(cid:252)mlenmesine ilişkin 1907 La Haye S(cid:246)zleşmesi(cid:146)nin 44.
Madde’sinde (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len koşullar aynen uygulanarak, h(cid:252)k(cid:252)metlerince bu
ama(cid:231)la atanmış ulusal k(cid:252)meler tarafından g(cid:246)sterilecektir.
UNIC Turkey 2 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
3. İşbu Stat(cid:252)(cid:146)ye taraf olup da Birleşmiş Milletler (cid:252)yesi olmayan bir devletin
Divan (cid:252)yelerinin se(cid:231)imine hangi koşullar altında katılabileceği, bu konuda
(cid:246)zel bir anlaşmanın bulunmaması durumunda, G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nin
tavsiyesi (cid:252)zerine Genel Kurul tarafından belirlenir.
5. Madde
1. Se(cid:231)im tarihinden en az (cid:252)(cid:231) ay (cid:246)nce, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, işbu
Stat(cid:252)(cid:146)ye taraf olan devletlerin S(cid:252)rekli Hakemlik Mahkemesi(cid:146)ndeki (cid:252)yelerini ve
4. Maddenin 2. fıkrası uyarınca atanmış olan ulusal k(cid:252)me (cid:252)yelerini, ulusal
k(cid:252)meler halinde, Diven (cid:252)yeliği g(cid:246)revini kabul edebilecek durumda olan
kişileri belirli bir s(cid:252)re i(cid:231)inde aday g(cid:246)stermeye yazılı olarak (cid:231)ağırabilir.
2. Hi(cid:231)bir k(cid:252)me, en (cid:231)ok ikisi kendi uyrukluğunda olmak (cid:252)zere d(cid:246)rtten (cid:231)ok aday
g(cid:246)steremez. Hi(cid:231)bir durumda, doldurulacak yer sayısının iki katından (cid:231)ok
aday g(cid:246)sterilemez.
6. Madde
Bu aday g(cid:246)sterme işlemine ge(cid:231)ilmeden (cid:246)nce her ulusal k(cid:252)menin, (cid:252)lkesindeki en
y(cid:252)ksek mahkemeye, hukuk fak(cid:252)lte ve okullarına, hukukun incelenmesi ile uğraşan ulusal
akademilerle uluslararası akademilerin ulusal kollarına danışması tavsiye edilir.
7. Madde
1. Genel Sekreter, b(cid:246)ylece saptanmış t(cid:252)m adayların alfabe sırasına g(cid:246)re bir
listesini hazırlar; 12. Maddenin 2. fıkrasında (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len durum dışında,
yalnızca bu kişiler se(cid:231)ilebilir.
2. Genel Sekreter bu listeyi Genel Kurul(cid:146)a ve G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)ne sunar.
UNIC Turkey 3 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
8. Madde
Genel Kurul ile G(cid:252)venlik Konseyi, Divan (cid:252)yelerinin se(cid:231)imini birbirlerinden
bağımsız olarak y(cid:252)r(cid:252)t(cid:252)rler.
9. Madde
Her se(cid:231)imde se(cid:231)menler Divan(cid:146)a se(cid:231)ilecek kişilerin yalnızca istenen koşulları
benliklerinde toplamış olmalarını değil, aynı zamanda kurul olarak belli başlı uygarlık
bi(cid:231)imlerini ve d(cid:252)nyanın başlıca hukuk sistemlerini temsil etmelerini de g(cid:246)z(cid:246)n(cid:252)nde
bulunduracaklardır.
10. Madde
1. Genel Kurul’da ve G(cid:252)venlik Konseyi2nde oyların salt (cid:231)oğunluğunu elde etmiş
olan adaylar se(cid:231)ilmiş olurlar.
2. Gerek yargı(cid:231)ların se(cid:231)imi, gerekse aşağıdaki 12. Madde’de (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len komisyon
(cid:252)yelerinin atanması konusunda G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nde yapılacak oylamada,
G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nin s(cid:252)reki olmayan (cid:252)yeleri arasında hi(cid:231)bir ayrım
g(cid:246)zetilmeyecektir.
3. Aynı devletin birden (cid:231)ok uyruğunun hem Genel Kurul(cid:146)un hem de G(cid:252)venlik
Konseyi(cid:146)nin oylarının salt (cid:231)oğunluğunu elde etmesi durumunda, bunlardan
yalnızca en yaşlısı se(cid:231)ilmiş sayılır.
11. Madde
İlk se(cid:231)im oturumu sonucunda bir ya da daha (cid:231)ok (cid:252)yelik boş kalırsa, ikinci ve
gerekirse (cid:252)(cid:231)(cid:252)nc(cid:252) bir oturum yapılır.
12. Madde
1. (cid:220)(cid:231)(cid:252)nc(cid:252) se(cid:231)im oturumundan sonra, yine boş (cid:252)yelikler kalırsa, ya Genel Kurul(cid:146)un
ya da G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nin isteği (cid:252)zerine, her boş (cid:252)yelik i(cid:231)in salt (cid:231)oğunlukla bir
ad se(cid:231)ip Genel Kurul(cid:146)un ve G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nin ayrı ayrı kabullerine sunmak
UNIC Turkey 4 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
(cid:252)zere, (cid:252)(cid:231)(cid:252) Genel Kurul’ca (cid:252)(cid:231)(cid:252) de G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nce atanan altı (cid:252)yeli bir
arabulma komisyonu her zaman kurulabilir.
2. Arabulma komisyonu, aranan koşulları yerine getiren bir kişi (cid:252)zerinde oybirliğine
varırsa, 7. Madde’de (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len aday listesinde yer almamış olsa bile, o kişinin
adını listeye koyabilir.
3. Arabulma komisyonu, se(cid:231)imi başaramayacağı yolunda kesin bir kanıya varırsa,
Divan(cid:146)ın (cid:246)nceden se(cid:231)ilmiş (cid:252)yeleri, G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nce saptanacak bir s(cid:252)re
i(cid:231)inde, ister Genel Kurul(cid:146)da, isterse G(cid:252)venlik Konseyi(cid:146)nde oy almış adaylar
arasında bir se(cid:231)me yaparak boş (cid:252)yelikleri doldururlar.
4. Yargı(cid:231)lar arasında oyların eşit b(cid:246)l(cid:252)nmesi durumunda en yaşlı yargıcın oyu (cid:252)st(cid:252)n
sayılır.
13. Madde
1. Divan (cid:252)yeleri dokuz yıl i(cid:231)in se(cid:231)ilirler ve yeniden se(cid:231)ilebilirler; bununla birlikte, ilk
se(cid:231)imde se(cid:231)ilen yargı(cid:231)lardan beşinin g(cid:246)rev s(cid:252)releri (cid:252)(cid:231) yıl, beşininki ise altı yıl
sonunda bitecektir.
2. Yukarıda belirtilen (cid:252)(cid:231) ve altı yıllık başlagı(cid:231) d(cid:246)nemlerinin sonunda g(cid:246)rev s(cid:252)releri
bitecek olan yargı(cid:231)lar, ilk se(cid:231)imin tamamlanmasından hemen sonra Genel
Sekreter tarafından ad (cid:231)ekme y(cid:246)ntemi ile belirlenecektir.
3. Divan (cid:252)yeleri yerlerine yenileri gelinceye dek g(cid:246)rev başında kalırlar. Yerlerine
yenileri se(cid:231)ilse dahi, ellerindeki işlere bakmayı s(cid:252)rd(cid:252)r(cid:252)rler.
4. Divan (cid:252)yelerinden birinin g(cid:246)revden (cid:231)ekilmesi durumunda, (cid:231)ekilme mektubu,
Genel Sekreter(cid:146)e iletilmek (cid:252)zere Divan Başkanı(cid:146)na verilecektir. Bu son bildirimle
birlikte (cid:252)yelik makamı boşalmış olur.
14. Madde
Boşalan (cid:252)yelikler ilk se(cid:231)imde izlenen y(cid:246)nteme g(cid:246)re doldurulur; ancak,
aşağıdaki h(cid:252)k(cid:252)m saklıdır : (cid:252)yeliğin boşalmasından sonra bir ay i(cid:231)inde Genel
Sekreter, 5. Madde’de (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len (cid:231)ağrıyı yapacak, se(cid:231)im tarihi de G(cid:252)venlik
Konseyi(cid:146)nce saptanacaktır.
UNIC Turkey 5 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
15. Madde
G(cid:246)rev s(cid:252)resi bitmemiş bir (cid:252)yenin yerini doldurmak (cid:252)zere se(cid:231)ilen bir Divan (cid:252)yesi,
(cid:246)ncekinin s(cid:252)resini tamamlar.
16. Madde
1. Divan (cid:252)yeleri, siyasal ve idari herhangi bir g(cid:246)rev yapamayacakları gibi, mesleki
nitelikte herhangi bir başka işle de uğraşamazlar.
2. Bu konuda herhangi bir kuşku doğması durumunda, Divan karar verir.
17. Madde
1. Divan (cid:252)yeleri hi(cid:231)bir işte temsilcilik, danışmanlık ya da avukatlık yapamazlar.
2. Divan (cid:252)yeleri, daha (cid:246)nce taraflardan birinin temsilcisi, danışmanı ya da avukatı,
ulusal ya da uluslararası bir mahkemenin veya bir uluslararası soruşturma
komisyonunun (cid:252)yesi olarak ya da her hangi bir başka sıfatla karışmış oldukları
hi(cid:231) bir işin (cid:231)(cid:246)z(cid:252)m(cid:252)ne katılamazlar.
3. Bu konuda herhangi bir kuşku doğması durumunda, Divan karar verir.
18. Madde
1. İstenen koşulları artık taşımadıklarına (cid:246)teki (cid:252)yeler tarafından oybirliğiyle
h(cid:252)kmedilmedik(cid:231)e, Divan (cid:252)yeleri g(cid:246)revden alınamazlar.
2. B(cid:246)yle bir g(cid:246)revden alma durumu Divan Yazman’ı tarafından Genel Sekreter(cid:146)e
bildirilir.
3. Bu bildirimle birlikte (cid:252)yelik makamı boşalmış olur.
UNIC Turkey 6 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
19. Madde
Divan(cid:146)ın (cid:252)yeleri, g(cid:246)revlerini yaptıkları sırada diplomatik ayrıcalık, bağışıklık ve
dokunulmazlıklardan yararlanırlar.
20. Madde
Divan’ın her (cid:252)yesi, g(cid:246)revine başlamadan (cid:246)nca, a(cid:231)ık celsede yetkilerini tam bir
tarafsızlık ve vicdan b(cid:252)t(cid:252)nl(cid:252)ğ(cid:252) i(cid:231)inde kullanacağını resmen bildirir.
21. Madde
1. Divan kendisine (cid:252)(cid:231) yıl i(cid:231)in bir Başkan, bir de Başkan Yardımıcısı se(cid:231)er; bu kişiler
yeniden bu g(cid:246)revlere se(cid:231)ilebilirler.
2. Divan, Yazmanı(cid:146)nı atar ve gerekli olabilecek başka memurların atamasını
yapabilir.
22. Madde
1. Divan(cid:146)ın merkezi Lahey olarak saptanmıştır. Bununla birlikte Divan, uygun
g(cid:246)rd(cid:252)ğ(cid:252) takdirde başka bir yerde toplanarak g(cid:246)revini yapabilir.
2. Başkan ve Yazman Divan(cid:146)ın merkezinde otururlar.
23. Madde
1. Divan, tarih ve s(cid:252)releri kendisince saptanacak olan adli tatiller dışında, s(cid:252)rekli
olarak g(cid:246)rev halinde bulunur.
UNIC Turkey 7 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
2. Divan (cid:252)yelerinin belirli d(cid:246)nemlerde izne (cid:231)ıkma hakkı vardır; bunun tarih ve
s(cid:252)releri, her yargıcın eviyle Lahey arasındaki uzaklık g(cid:246)z(cid:246)n(cid:252)ne alınarak Divan(cid:146)ca
saptanır.
3. Divan (cid:252)yeleri, izinde olmadık(cid:231)a ya da hastalık veya Başkan(cid:146)a gereğince a(cid:231)ıklanan
başka ciddi nedenler y(cid:252)z(cid:252)nden mazeretli olmadık(cid:231)a, her an Divan(cid:146)ın hizmetine
hazır olmakla y(cid:252)k(cid:252)ml(cid:252)d(cid:252)rler.
24. Madde
1. Divan (cid:252)yelerinden biri, (cid:246)zel bir neden dolayısıyla belirli bir işin karara
bağlanmasına katılmaması gerektiği g(cid:246)r(cid:252)ş(cid:252)ne varırsa, bunun Başkan(cid:146)a bildirir.
2. Başkan, Divan (cid:252)yelerinden birinin (cid:246)zel bir neden dolayısıyla belirli bir davanın
g(cid:246)r(cid:252)lmesinda bulunmaması gerektiği g(cid:246)r(cid:252)ş(cid:252)ne varırsa, durumu (cid:252)yeye duyurur.
3. Bu gibi durumlarda divan (cid:252)yesi ile Başkan arasında g(cid:246)r(cid:252)ş ayrılığı olursa, bunu
Divan karara bağlar.
25. Madde
1. Divan, işbu Stat(cid:252)(cid:146)de a(cid:231)ıkca aksi (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)lmedik(cid:231)e, toplantılarını genel kurul
halinde yapar.
2. Divan oluşturmak i(cid:231)in hazır bulunacak yargı(cid:231) sayısının onbirin altına d(cid:252)şmemesi
koşuluyla, Divan i(cid:231)t(cid:252)z(cid:252)ğ(cid:252), duruma g(cid:246)re ve sırayla, bir ya da birka(cid:231) yargıcın
oturumda bulunma zorunluluğundan affedilebileceğini (cid:246)ng(cid:246)rmektedir.
3. Divan’ın oluşması i(cid:231)in yetersayı dokuzdur.
26. Madde
1. Divan, zaman zaman, belirli t(cid:252)rde işlere, (cid:246)rneğin (cid:231)alışmaya ilişkin işlere ya da
transit ve ulaştırma işlerine bakmak i(cid:231)in, Divan(cid:146)ın kendi kararına g(cid:246)re (cid:252)(cid:231) ya da
daha (cid:231)ok yargı(cid:231)tan oluşan bir ya da daha (cid:231)ok daire kurabilir.
UNIC Turkey 8 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
2. Divan, her zaman, belirli bir işe bakmak (cid:252)zere bir daire kurabilir. Bu dairenin
yargı(cid:231) sayısı, tarafların onayı ile, Divan tarafından saptanır.
3. Bu Madde’de (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len daireler, taraflar isterse yargılayıp h(cid:252)k(cid:252)m verebilirler.
27. Madde
26 ve 29. Madde’lerde (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len dairelerce verilen her h(cid:252)k(cid:252)m, Divan(cid:146)ca verilmiş
kabul edilecektir.
28. Madde
26. ve 29. Madde’lerde (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len daireler, tarafların uygun g(cid:246)rmesi ile, Lahey(cid:146)den
başka bir yerde de toplanarak g(cid:246)revlerini yapabilirler.
29. Madde
Divan, işlerin (cid:231)abuk bitirilmesi i(cid:231)in her yıl, taraflar istediği takdirde basit yargılama
yapacak beş yargı(cid:231)lı daireler kurar. Yargılamaya katılmalarının olanaksızlığını ileri
s(cid:252)recek yargı(cid:231)ların yerini doldurmak (cid:252)zere ayrıca iki yargı(cid:231) daha atanır.
30. Madde
1. Divan, yetkilerini ne yolda kullanacağını bir i(cid:231)t(cid:252)z(cid:252)kle belirler. Divan, (cid:246)zellikle,
izleyeceği yargılama usul(cid:252)n(cid:252) d(cid:252)zenler.
2. Divan i(cid:231)t(cid:252)z(cid:252)ğ(cid:252) Divan(cid:146)da ya da dairelerinden herhangi birinde, oy hakkı
olmaksızın oturumlara katılacak yardımcı yargı(cid:231)lar bulunmasını (cid:246)ng(cid:246)rebilir.
31. Madde
UNIC Turkey 9 Ankara, Temmuz 2000
BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara
1. Taraflardan herbirinin uyrukluğunda bulunan yargı(cid:231)lar, Divan (cid:246)n(cid:252)ne getirilen
davanın g(cid:246)r(cid:252)lmesine katılma hakkını korurlar.
2. Divan(cid:146)da taraflardan birinin uyrukluğunda bir yargı(cid:231) bulunuyorsa, herhangi bir
başka taraf, yargı(cid:231) sıfatıyla oturuma katılmak (cid:252)zere dilediği kişiyi atayabilir.
3. Divan(cid:146)da taraflardan hi(cid:231)birinin uyrukluğunda yargı(cid:231) yoksa, taraflardan her biri,
bu maddenin 2. fıkrasında (cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len usul gereğince bir yargı(cid:231) atayabilir.
4. İşbu madde, 26. ve 29. Madde’lerdeki duruma da uygulanır. Bu gibi durumlarda
Başkan, daireyi oluşturan Divan (cid:252)yelerinden birinden ya da gerektiğinde
ikisinden, yerlerini ilgili tarafların uyrukluğunda bulunan Divan (cid:252)yelerine, b(cid:246)ylesi
yoksa ya da bu (cid:252)yelerin hazır bulunmaları olanaksızsa, taraflarca (cid:246)zel olarak
atanmış yargı(cid:231)lara bırakmalarını ister.
5. Aynı davada ortak hareket eden birka(cid:231) taraf varsa, bunlar yukarıdaki h(cid:252)k(cid:252)mlerin
uygulanması bakımından tek bir taraf sayılırlar. Bu konuda herhangi bir kuşku
doğması durumunda, Divan karar verir.
6. İşbu maddenin 2, 3 ve 4. fıkralarında g(cid:246)sterilen bi(cid:231)imde atanan yargı(cid:231)lar, işbu
Stat(cid:252)(cid:146)n(cid:252)n 2. Madde’sinde, 17. Madde’sinin 2. fıkrasında, 20 ve 24. Madde’lerinde
(cid:246)ng(cid:246)r(cid:252)len koşulları yerine getirmelidirler. Bu yargı(cid:231)lar karara, (cid:246)teki
meslekdaşlarıyla tam eşitlik koşullarında katılırlar.
32. Madde
1. Divan (cid:252)yeleri yıllık maaş alırlar.
2. Başkan yıllık (cid:246)zel bir (cid:246)denek alır.
3. Başkan Yardımcısı, Başkanlık g(cid:246)revi yaptığı her g(cid:252)n i(cid:231)in (cid:246)zel bir (cid:246)denek alır.
4. Divan (cid:252)yesi olmayıp, 31. Madde uyarınca atanan yargı(cid:231)lar, g(cid:246)rev yaptıkları her
g(cid:252)n i(cid:231)in (cid:246)dence alır.
5. Bu maaş, (cid:246)denek ve (cid:246)denceler Genel Kurul(cid:146)ca saptanır. G(cid:246)revin devamı
s(cid:252)resince bunlarda bir azaltma yapılamaz.
6. Yazman(cid:146)ın maaşı, Divan(cid:146)ın (cid:246)nerisi (cid:252)zerine Genel Kurul(cid:146)ca saptanır.
UNIC Turkey 10 Ankara, Temmuz 2000