Uluslar ve ulusculuk PDF
Preview Uluslar ve ulusculuk
Meslekten bir felsefeci ve sosyal bilimci olan ERNEST GELLNER 1925'de Paris'te doğdu. Eğitimini Oxford "Balliol College"de yaptı ve dokto ra çalışmasını 1961 yılında Londra Üniversitesinde tamamladı. Akademik kariyerine Edinburgh Üniversitesinde başlayan (1947-49) E. Gellner, Lond ra Ekonomi Okulu (LSE)'nun sosyal antropoloji konusunda çalışma yaptığı Sosyoloji Bölümünde Bronislaw Malinowski'nin ilk öğrencileri arasında yer aldı. Gellner, 1962'den beri görev yaptığı LSE'de "Toplum Bilime özel iliş kiyle Felsefe Profösörü" resmi ünvanım taşımaktadır. ilk kitabı olan Words and Things: A Citial Account of linguistic Phüosopy and Studuy in Ideology adlı çalışmasında L. Wittgenstein'm kurduğu Ox- ford'daki linguistik felsefe ekolünün savunduğu tez ve argümanları eleştire rek bir felsefe çevresi oluşturdu. Thought and Change adlı çalışmasında da toplumun sanayileşmesi teme linden hareketle bir modern feslefe formüle etmeye çalışarak kritikler geliş tirdi. Gellner'in en,büyük antropoloji çalışması Saints of the Atlas' dır. Bu çalış masında Yüksek Atlas Dağlarında yaşayan müslüman Berberilerde köy ha yatını inceledi. Ileriki yıllarda İslam toplumlarma olan ilgisi daha da yoğunlaşarak yazdı ğı Müslim Society adlı eserinde çağdaş dünyada müslüman toplumlan be lirleyen dinamikleri yakalamaya çalşıtı. Bu çalışma aslında O'nun Ibn Hal dun'un Mukaddime'sinden hareketle bir İslam sosyoloji teorisi geliştirme denemesidir. Ernest Gellner'in yayınlanmış eserleri şunlar: Words and Things (1959), Thought and Change (1964), Saints of the At las (1969), Legitimation of Belief (1974), Patrons and Clients (1977) Muslim Society (1981). Değişik yazılarından oluşan kitaplar: Cause and Meaning in the Social Science (1973) Contemporary Thought and Politics (1974) The De vil in Modern Philosophy (1974), Spectacles & Predicaments (1980), Arabs and Berbers (1973, editör olarak) insan yayınlan 82 inceleme-araştırraa dizisi 38 eserin özgün adı Nations and Nationalism dizgi, iç düzen birim baskı, cilt doğan ofset kapak baskısı çetin ofset kapak yazıevi ISBN 975-7732-41-9 insan yayınlan klodfarer cad. 27/5 türbe/istanbul tel: 516 08 28 - 518 08 78 ULUSLAR ve ULUSÇULUK Ernest GELLNER çevirenler Büşra Ersanlı Behar Günay Göksu Özdoğan insan yayınlan İstanbul 1992 (Boş Sayfa) İÇİNDEKİLER ÇEVİRMENLERİN ÖNSÖZÜ 7 EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ 13 ÖNSÖZ 17 TANIMLAR 19 TARIM TOPLUMUNDA KÜLTÜR 31 SANAYİ TOPLUMU 47 ULUSÇULUK ÇAĞINA GEÇİŞ 79 ULUS NEDİR? 101 SANAYİ TOPLUMUNDA TOPLUMSAL ADALET VE EŞİTLİK 117 ULUSÇULUK TÜRLERİ 153 ULUSÇULUĞUN GELECEĞİ 185 ULUSÇULUK VE İDEOLOJİ 203 SONUÇ 223 ÖZET 226 DİZİN 235 (Boş Sayfa) ÇEVİRMENLE RÎN ÖNSÖZÜ ikinci Dünya Savaşını izleyen dönemde eski sömür ge yönetimlerinin tasfiyesiyle birçok yeni ulus-devlet ortaya çıktı. Ondokuzuncu yüzyıldan beri hükümünü sürdüren ulusçuluk çağının böylece tamamen kapandı ğı düşünülmekteydi. Ancak son birkaç yıldır özellikle (ulusçu akımların en yaşlı kıtası) Avrupa'da ve dağılan Sovyetler Birliği'nin Asya topraklarında kurulmakta olan ulusal devletler dikkatlerin yeniden ulusçuluk ko nusuna çevrilmesine neden oldu. Ondokuzuncu yüzyıl ulusçuluğunun en sıcak bölgesi olan Balkan’larda bu gün Yogoslavya'nın parçalanması ve Sırp'larla Hırvat- lar, Slovenler, Boşnaklar ve Amavutlar arasında baş- gösteren çatışmalar ise uzun müddet rafa kaldırılmış olan ulusçuluk tarihi bilgimizi yeniden gündeme getir mekte. Ulus, etnik köken, ulusal kimlik, ulusçuluk gibi kavramlar da günümüz siyasi literatürünün gözde kavramları olma durumunda. Ernest Gellner'in Uluslar ve Ulusçuluk adlı eseri 1983 yılında yayınlanmakla birlikte bu çalışmasının temel yaklaşımı ve ulus kavramına getirdiği yeni bakış açısı aslında 1964'de yayımlanan ve bir dizi makaleden oluşan Thought and Change kitabının "ulusçuluk" bö lümünde yer almıştı. Bu temel yaklaşım, 1970' lerde ulusçuluk konusunda yoğun çalışmaları ile tanınan Anthony Smith'in ilk geniş kapsamlı çalışması olan Theories of Nationalism(1971)’ de de ayrıntılı bir şekil de değerlendirilmişti. Smith de Gellner gibi ulusçuluk olgusunu modernleşme/ sanayileşme süreçlerine ba 7 ğımlı bir değişken olarak ele almıştır. Bu ortak bakış açısının en önemli yanı ulusçuluğun tamamen tarihi bir ulusal kimliğin ve bilincin varlığına veya oluşması na indirgenmeyip bir dizi sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasi etkenin bileşkesi olarak sunulmasıydı. Ulusçu luk insanlık tarihinin sanayileşme aşamasında şekille nen bir olgu olarak ele almıyordu. Çalışmalarında dil bilim, antropoloji, felsefe, sosyoloji gibi çok çeşitli kay naklardan yararlanan Gellner disiplinlerarası yaklaşı mının yanısıra kendine özgü terminolojisi ve sunduğu çarpıcı, hatta bazı uç örneklerle ulusçuluk konusunda tamamen yeni bir tartışma başlatmış oldu. Gellner'i öncüllerinden daha özgün ve yaratıcı ya pan özelliği onun ulusçuluk olgusuna farklı bir düz lemde yaklaşmasıdır. Ulusçuluk tarihinin klasikleri arasında yer alan çalışmalar, ki bunlar arasında Hans Kohn özel bir yere sahiptir, temelde birkaç yüzyıllık Avrupa tarihi içinde ulusal kimliklerin nasıl oluştuğu na ve ulusçuluk ideolojisinin öğelerine dikkat çekmiş tir. Gellner için sorun ulusçuluk ideolojisinin ne dedi ği, kısacası ulusçu akımlar değil, ulusçuluk ile uluslaş ma süreci arasındaki bağlantıdır. Yukarıda Anthony Smith'in de bu bakış açısından yararlandığına değin miştik. Ancak Gellner'in hakkını Gellner'e teslim ede lim. Ulus ile ulusçuluk arasındaki ilişkiyi paradigma- tik bir değişiklik düzeyinde kavrayarak yeniden kav ramsallaştıran ve literatüre radikal bir tanım getiren Gellner olmuştur. Gellner'in çözümlemesinde bir ulus'u tanımlayan ne Fransız devriminden kaynaklanan iradi (voluntarist) ortak duygu ne de Alman romantik ulusçuluğunun vurguladığı tarihsel organik bütünlüktür. Bu tür ortak bir bilinç ancak ulusal bir kimliğin varlığına tekabül eder. Ulusları meydana getiren şey ise uluslaşmanın kendisidir. Bu durum paradoksal gibi gözükse de ulus, uluslaşmanın bir nedeni değil sonucudur. Uluslaşma ise sanayi toplumuna geçişin nedenlerinden ve bu top 8 lumun kendi nesnel koşullarından kaynaklanan bir süreçtir. Gellner'e göre üzerinde durulması gereken nokta bu sürecin dayattığı dilin, kültürün ve eğitimin merkezden kumandalı kullanımıdır. Dolayısıyla ulus olgusunun ulus-devletiyle kaçınılmaz beraberliği ve bu ilişki gereği ulusun siyasi, ekonomik ve kültürel açı dan rüştünü ispatlayabilmesidir. Gellner bize açıklıkla her etnik topluluğun ulus ol madığını söylüyor. Daha doğrusu ulus olgusunun in sanlık tarihinin en eski aşamalarından bugüne miras kalmadığını, ancak modern dünyanın nesnel koşulları içinde oluştuğunu belirtiyor. Dolayısıyla da ancak bu bağlamda tarihselleştiğini ve daha sonraki bir aşama nın kendi nesnel gerçekliği içinde aşılabilecek bir siya sal/toplumsal örgütlenme biçimi olduğunu hatırlatmış oluyor. Gellner'in ulusu modem devletle birlikte oluşan ta rihsel bir kategori olarak değerlendirmesi ünlü tarihçi E.J. Hobsbawm tarafından da benimsenmiştir. Üslup ları, metodları ve dünya görüşleri (Hobsbawm'un Marksizmine karşılık Gellner’in her tür ideolojinin üs tünde olma iddiası) çok farklı olmasına karşın Hobs- bawm'un 1990'da yayımlanan ve doğrudan ulusçuluğu konu alan kitabı, Nations and Nationalism Since 1780, Gellner'in öncüsü olduğu ulus kavramından yararlan maktadır. Gellner'in "sevap"lanmn yanısıra okuyucuyu (özel likle de çevirmenleri) zorlayan, zaman zaman hayrete düşüren bazı noktalara ve özellikle de uluslaşma süre cini evrensel bir olgu olarak tanıtmaya çalışırken "Av- rupa-merkezci" bakış açısının neden olduğu teorik so runlara da değinmeden geçemeyeceğiz. Gellner ulus laşma sürecine ilişkin hemen hemen tüm örnekleri er ken sanayileşen Batı ülkelerinden derlemiş, zaman za man da bunlan kendi muhayyilesinde yarattığı temsili kategorilerle canlandırmaya çalışmıştır. Dolayısıyla modern ulus-devletin doğuşuna eş tuttuğu uluslaşma 9
The list of books you might like
