Ukrayna Anarşist Hareketi Mahnovşçina 1918-1921 PDF
Preview Ukrayna Anarşist Hareketi Mahnovşçina 1918-1921
Peter Andreyeviç Arşinov 1887'de Ukrayna'nın Yekaterinoslav kentinde doğdu. Meslekten bir metal işçisiydi. 1904’te devrimci harekete katılan Arşinov, önceleri, Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi "ne üyeydi. 1905 yenilgisinin açtığı tartışmalar sonucunda anarşistlere katıldı. 1906 ve 1907’de çeşitli şiddet eylemlerinde bulundu. Kısa bir süre sonra yakalanıp idama mahkûm edildi. Ancak, dosyası temyizdeyken kaçma fırsatı buldu. Fakat, üç yıl sonra Avusturya'da yakalanıp Çarlık yetkililerine teslim edildi. Yeniden yargılanarak 20 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. 1917 Şubat Devrimi ’nde bütün tutuklularla birlikte serbest bırakıldı. Nisan 1919'da Xjulya-Polye'ye giderek Mahnovist harekete katıldı. Kültür-Eğitim Seksiyonu sorumlusu olarak, ayaklanma dönemi boyunca bölgede çalıştı. Hareketin yenilgisinden sonra yurtdışına çıktı. Sürgündeki diğer arkadaşlarıyla birlikte başlattığı örgütlenme çabalarının sonuçsuz kalması ve yaşanan acı polemikler Arşinov *da büyük bir düş kırıklığı yarattı. Bunun üzerine, 1932 yılının sonlarında Paris'teki Sovyet elçiliği aracılığıyla Sovyetler Birliği 'ne geri döndü. Ancak, anarşistlere, Sovyet devletini tanımaları yönünde çağrıda bulunacak kadar anarşizmden uzaklaşarak SBKP ’yle yakın ilişkilere girdi. 1937'de “Moskova Temizlikleri” döneminde anarşist geçmişi nedeniyle kurşuna dizildi. Böylece, 1907'de Çarlık mahkemelerinin hakkında verdiği, ancak infaz edemediği ölüm cezası, Bolşevik Komünist Partisi tarafından yerine getirilmiş oldu. Ben Afrika'da kanat çırpan kelebeğin Kuzey Amerika'da yarattığı kasırgayı istiyorum Ben kaos istiyorum! Mahnovşçina Ukrayna Anarşist Hareketi Peter Arşinov Kitabın Ofcgün Adı: Istoriya Mahnovskogo Dvijeniya Çevirinin Yapıldığı Basım: Hiatory of the Makhnovist Movement Solidarity - Black & Red, ABD, 1974 Bu kitapta yer alan fotoğrafların bir kısmı Itinâraire dergisinden alınmıştır. Gösterdiği dayanışma için derginin yayıncısı Didier Roy’a teşekkür ederiz. Çevirenler: Yeşim T. Başaran * Cemal Atila Kaos Yayınlan: 9 Tarih Dizisi: 3 1. Baskı: Mayıs 1998, İstanbul Ofset Hazırlık: Kaos Kapak Tasarım ve Uygulama: Ayşen Atalan - Fenni Öfcalp Baskı: Yaylaak Matbaacılık Ltd. Şti. Kaos Yayınlan PiyeHoti Cd. Dostlukyurdu Sk. No: 8 Çemberlitaş - İstanbul Tel: (0212) 518 25 62 ISBN 975-7005-06-1 UKRAYNA ANARŞİST HAREKETİ M AHNOVŞÇİNA PETER ARŞİNOV İngilizceden Çevirenler: Yeşim T. Başaran - Cemal Atila KAOS YAYINLARI MAHNOVŞÇİNA VOLİN’İN ÖNSÖZÜ.......................................................................................................9 YAZARIN ÖNSÖZÜ.....................................................................................................23 I. RUS DEVRİMl’NDE DEMOKRASİ VE EMEKÇİ KİTLELER............................27 II. BÜYÜK RUSYA VE UKRAYNA’DA EKİM DEVRİMİ........................................33 III. UKRAYNA’DA DEVRİMCİ AYAKLANMA • MAHNO.....................................40 IV. HETMAN’IN İKTİDARDAN DÜŞÜŞÜ • PETLURİZM • BOLŞEVİZM........ 53 V. MAHNOVŞÇİNA-I-..................................................................................................68 VI. MAHNOVŞÇİNA-II-...................................................................................................90 Grigoryev Ayaklanması Gulya-Polye’ye ilk Bolşevik Saldın VII. MAHNOVİSTLERİN UZUN GERİ ÇEKİLİŞİ VE ZAFER..............................108 Grigoryev’in Kurşuna Dizilmesi Peregonovka Çarpışması Denikin Kuvvetlerinin Bozgunu Özgürlük Dönemi VIII. MAHNOVİSTLERİN HATALARI.......................................................................126 İSYANCI BÖLGEYE 2. BOLŞEVİK SALDIRI IX. SOVYET HÜKÜMETİ İLE YAPILAN ANLAŞMA..............................................136 3. BOLŞEVİK SALDIRI X. MAHNOVŞÇİNA’DA ULUSAL SORUNUN ANLAMI........................................164 YAHUDİ SORUNU XI. MAHNO’NUN KİŞİLİĞİ...........................................................................................172 Hareketin Bazı Üyeleri Hakkında Biyografik Notlar XII. MAHNOVŞÇİNA VE ANARŞİZM........................................................................183 XIII. SONUÇ.......................................................................................................................193 EKLER -I-..................................................................................................................203 Çeşitli Mahnovist Bildiriler EKLER -II-.................................................................................................................220 Anarşist Komünistlerin Örgütlenme Platformu EKLER-III- ....... .....................245 Yitirilmiş Devrimler Paris’e Gömülür Yayıncının Notu Bu kitap, yazarının da katıldığı Mahnovist hareketin, bütünüyle kuşatmaya alındığı 1921 yılında yazılmış ve ilk baskısı 1923’te Ber lin’de Rusça olarak yayınlanmıştır. Olaylara bizzat tanık olan yazar, kitabın birçok bölümünü çatışmaların yoğun atmosferi içinde yazmış tır. Onun, Bolşeviklerin jargonundan pek de faiklı olmayan dili, hem anarko-komünist düşüncelerinden hem de top, tüfek ve kılıçla sürdü rülen bu son derece kanlı savaşın yarattığı ruh halinden kaynaklanır. Yazann, yaşadığı onca olayın psikolojisinden arınması olanaksızdı. Kitabın diliyle ilgili olan bu nokta özellikle gözden kaçırılmamalı. Kitabın bu baskısında 3 ayn ek yer almaktadır. I. Ek; Mahnovistlerin çeşitli tarihlerde yayınladıkları bildirilerdir. Ugo Fedeli’nin arşivinden alınarak kitabın 1974 baskısına eklenen bu büdiriler, büyük olasıhkla Mahno tarafından 1924’te Berlin’de Fede- li’ye verilmiştir. II. Ek; Mahno ve sürgün arkadaşlarının yeniden örgütlenme anlayış larını içeren ve 1926’da Paris’te yayınlanan “Anaıko-Komünistlerin Örgütlenme Platformu” başlıklı broşürdür. Bu broşür, artık, “sürgün deki Rus anarşistleri” olarak anılan eski Mahnovistlerin hem ideolojik konumunu gösterdiği hem de bütünüyle dağılmalarına yol açan tartış maları başlattığı için önemli bir belgedir. Aynı zamanda Mahnovist hareketin tarihine ilişkin son belgedir. Bu öneminden dolayı kitaba ek olarak almayı uygun gördük. III. Ek; Arşinov’un anlatımı, Mahno ve beraberindeki süvari kafi lesinin 28 Ağustos 1921 günü Dinyester Irmağı’m geçip Romanya’ya sığınmalarıyla noktalanır. Mahnovistlerin trajik akıbetinin okurda u- yandnacağı merak nedeniyle, Mahno ve arkadaşlarının sürgün yaşamı nı, yurtdışı çalışmalarını ve geriye dönüş çabalarını başka bir kaynak tan derledik. Bu derlemeyi, “Yitirilmiş Devrimler Paris’e Gömülür” başlığıyla kitaba ekledik. Kitapta sık sık adlan geçen ve Mahnovşçina’nın kaderinde belir leyici rolü olan bazı Bolşevik yetkililerin akıbetinin de Mahnovistler kadar önemli olduğunu düşünerek, bu kişiler hakkmda Y.n. (yayıncı nın notu) işaretiyle dipnotlar koyduk. Bu kitap, Çarlık istibdatım kat kat geride bırakan Bolşevik dikta törlük üzerindeki yoğun sis perdesini önemli ölçüde aralayacaktır. Kaos Yayınlan 7 Volin’in Önsözü Okur bu kitabı eline aldığında elbette öncelikle kitabın ne tür bir çalışmanın ürünü olduğunu merak edecektir; kitap ciddi ve düriist bir çözümleme mi, yoksa hayali ve güvenilmez bir uydurma mı? En azın dan olaylar, gerçekler ve materyaller açısından yazara güvenebilir mi? Yazar yeterince tarafsız mı, yoksa kendi fikirlerini savunmak ve kar- şıtlannın fikirlerini çürütmek üzere gerçeklerle oynamış mı? Bunlar önemsiz sorular değil. Mahnovist hareketin belgelerini büyük bir özen ve ihtiyatla incele mek oldukça önemlidir. Hareketin bazı nitelikleri dikkate alındığında, okur bunun neden bu denli gerekli olduğunu anlayacaktır. Mahnovşçina (Mahnovist hareket) her türlü gericiliğe karşı ola ğanüstü bir mücadele yürüterek devrimi birçok kez felaketin eşiğin den kurtarmış, müstesna bir güçle yayılmış ve devrimin kaderinde muazzam ve inanılmaz zorlukta bir rol oynamıştır. Canlılık ve renkli olaylar açısından oldukça zengin, fevkalade geniş, görkemli ve önem li bir olay olmasıyla sadece Rusya’nın değil, diğer ülkelerin de ilgisini üzerinde topladı. Mahnovşçina, devrimci çevrelerde olduğu kadar ge rici çevrelerde de ateşli bir kin ve düşmanlıktan, şaşkınlık, güvensiz lik ve şüpheden derin duygu ortaklığı ve hayranlığa kadar değişen çok çeşitli duyguların oluşmasına yol açtı. Komünist Parti’nin ve “Sov yet” iktidarının devrimi kendi tekeline alması, Mahnovşçina’yı, kısa bir duraksamadan sonra Parti’yi ve merkezi iktidarı etkili bir dizi fi ziksel ve moral darbelerle cezalandırdığı bir mücadeleye girişmek zo runda bıraktı -gericiliğe karşı verdiği mücadele kadar acı bir mücade leye--. Ve nihayet -hareketin kendisi kadar karmaşık, canlı ve güçlü bir kişilik olan- Mahno’nun kendisi, kimilerinde şaşkınlık ve merak uyandırarak, kimilerinin aptalca kızgınlıklarım veya düşüncesiz kor kularını üzerine çekerek, kimilerinde amansız bir nefret yaratarak, ki milerinde ise karşılık beklemeden kendini feda etme duygusunu uyan dırarak bütün dikkatleri üzerinde topladı. O nedenle Mahnovşçina’nın, yaşananlara ilişkin gerçek bilgiler den ziyade sonuçlarından yola çıkan veya konuyu aydınlatacak bilgi sini paylaşma dürtüsü ve gelecek tarihçilere eksiksiz malzeme sağla ma hevesiyle esinlenen birden fazla “hikâyeci”ye sahip olması olduk ça doğaldır. Bu “hikâyecilerin” bir kısmı, böylesi bir muhalif harekete ve hareketin öne çıkan liderlerine iftira atıp hareketi ve liderlerini kü çümsemekle, kendi konumlarını güçlendirip gerekçelendirmek üzere, politik kaygılarla hareket ediyor. Bir kısmı kendilerini korkutan ve ra hatsız eden olgulara saldırmayı kendilerine görev addediyor. Hareke tin etrafında oluşan efsanelerden ve bu heyecan verici konudaki “ka mu” ilgisinin canlılığından etkilenen bir diğer kısmı ise basitçe bir ro man yazıp para kazanma umuduna sarılıyor. Nihayet başkaları da sı radan bir gazetecilik çılgınlığına kapılıyor. Bu nedenle, yalnızca sınırsız bir muğlaklık yaratmaya yarayan böy le bir “malzeme”, okuyucunun gerçeğe ulaşmasını imkânsız kılıyor/1 > Öte yandan Mahnovist hareket, amaçlarına rağmen, birtakım olay lardan dolayı yalıtılmış bir atmosferde gelişmek zorunda kaldı. Tamamen halkın en alt tabakasından uç verip, gösterişten, şöhret ten, tahakküm ve şatafattan uzak, Rusya’nın ana merkezler dışındaki varoşlarında ortaya çıkarak sınırlı bir bölgeye yayılmış olan Mahnovş çina, bırakalım dünyanın diğer yerlerini, Rusya’nın bile pek çok ye rinden yalıtıldığı için, kendi bölgesinin dışmda hemen hemen hiç bi linmiyordu. Aklın hayalin almayacağı kadar zor savaş koşullan altın da gelişen, dört bir yanı düşmanla çevrili halde, işçi srnıfr dışında hiç bir dostu olmaksızın, yönetimdeki partinin acımasız, kanlı imha saldı rılarına manız kalıp, boğulan bu hareket, en iyi ve en yetenekli savaş- çılarimn en azından % 90’ım kaybetti. Bu nedenle, eylemlerini, slo- ganlannı, düşüncelerim yazarak kaydetmeye, toparlamaya ve gelecek kuşaklar için korumaya ne zamanı, ne olanağı hatta ne de ihtiyacı ol madığı için ardında çok az somut iz ve eser bırakmıştır. Asıl gelişimi kaydedilmedi. Hareketin belgeleri ne yaygın bir şekilde dağıtıldı ne de korundu. Sonuç olarak hareketin asıl dinamiği ve gelişimi drşardan bakanlann ve araştırmacılann gözünden saklanmrş oldu. Dolayısıyla hareketin içindeki özü anlamak hiç de kolay değildir. Devrimci dö nemlerin binlerce alçakgönüllü kahramanının sonsuza dek meçhul kalmasr gibi, Mahnovist hareketin Ukraynalı işçilerinin kahramanca dönemi de neredeyse tümüyle karanlıkta kalmıştır. Bugüne kadar bu dönemin gerçeklerinin ve belgelerinin zenginliği tamamen gözlerden gizlenmiştir. Ve eğer hareket içinde yer almış, hareketi adamakıllı ta nıyan ve bu konudaki gerçekleri gün ışığına çıkarmaya yetkin olan in- sanlann bir kısmı şans eseri sağ kalmasalardı, belki de her şey bugüne kadar gizli kalacaktı. Bu durum titiz okurlan ve tarihçileri oldukça zor ve özen gerekti ren bir noktayla karşı karşıya bırakıyor: Oldukça farklı ve çelişkili o- laylan, çalışmalan ve belgeleri, asıl verilerin yokluğunun yam sıra, 10
The list of books you might like
