Doç. Dr. Ersan ÖZASLAN • Doç. Dr. Tuncay DELiBAŞI ( ( ' 1 1 ) • • DAHILIYE Doç. Dr. Ersan ÖZASLAN & Doç. Dr. Tuncay DELiBAŞI 2011 © TUSEM EGiTiM SAGLIK Ltd. Şti. Bu kitabın tamamı veya bir kısmı 5846 Sayılı yasa hükümlerine göre TUSEM Eğitim Sağlık Ltd. Şti.'nin önceden izni alınmaks~zın ele~tronik, optik,. mekaı:ıi,k veya . ) herhangi bir suretle çoğaltılamaz, yayınlanamaz, depolanamaz. ) Tüm hakları Y.E.S.-TUS Sağlık Eğitim Ltd. Şti.'ne aittir. ) Ziya Gökalp Cad. Soysal iş Hanı No: 3 Kat:S Kızılay/ ANKARA Tel: {0312) 435 60 SO • Faks: {0312) 431 74 44 www.tusem.com.tr ISBN: 978-975-9124-08-3 Dizgi-Grafik & Kapak Tasarımı Tusem Tıbbi Yayıncılık Ferhat BEKTAŞ • ibrahim ATMACA ) ) ) BASKI Özkan Matbaacılık Tel : {0312) 395 48 91 ) ANKARA ~) J J içindekiler GASTROENTEROLOJi •••.•.••.•..••••.••••••••••••••••••••.•• .'• •••••••••••••••••••••••••••••••••••.•••.......•.••••••.••.••••••.•..••.•...••.•. S Özefagus Hastalıkları ............................................................................................................................. S Mide Hastal·ıkları ................................................................................................................................... 16 ince ve. Kalın· Barsak Hastalıkları ........................................................................................................... 30 Safra Kesesi; SafraYolları ve Pankreas Hastalikları ................................................................................ 42 Karaciğer Hastalıkları .............................................................. ~ .............................................................. 49 HEMOTOLOJi-ONKOLOJi •••••.• ~·. •••••.•••.•••••••••.••.•.••.....•..............•••.••••..••••••••....••..•..••.•.••....••.•...••.......•• 67 ROMATOLOJi •.••.•••.•.••••.••••••••••••••.••.••••••••••••••••••••.••••••..•••.•..••••••••••••••••...••••••••.•.••••••.••••.•.••..••...•..•••..• 141 NEFROLOJi ......................................................................................................................................... 157 Temel Böbrek Fizyolojisi ........................................................................................................................ 157 Sıvı.Eiektrolit ve·A sit-Baz ....................................................................................................................... 165 Akut ve Kronik Böbrek Yetmezliği ............................... ;. ......................................................................... 189 Glomerül~r Hastalıklar ........................................................................................................................... 195 Renovasküier, interstisyel, Kistik ve Diğer Böbrek Hastalıkları .............................................................. 204 KARDiYOLOJi •..•.•.•.••••.•••.•.•.•••.••••.•••••••••..•••••••.••••.••..••..•...•.•.••.•••••••••.•••.••.••••••••...•.•••.••••••.•••.••..•.••..••• 209 ENDOKRiNOLOJi •..•••.•....•.•••••••••.•••••••••••••••••••.••..••.•.•...•.•..•...•.•.••.....•...••••••••.••..••.•••••••••.••••••••••••••••••.• 265 GÖGÜS HASTALIKLARI .•••••••••••••••.••...•••..•.••••••••••••••••••••••••••••..••..•••••..••.••••••••.•••••••.•••••••••••••••••••••.•••..• 311 lt •••••• •• , , 1 •• ;Jft ~~ IIUI ' .Jt.JI .Iili JJII J Clltt JJJ~Iall 1! J!Jilljlt 1 • J! ••_ . .. .................. '.............. •• ••••• ........ ...... •• • ••••tı••ıı.. Gastroenteroloji www.tusem.com.tr 4 i!) Dahiliye Çalışma Soruları Gastroenteroloji "@ZEFAGUS HASTALIKLARI ÇALIŞMA SORULA 1. Gastroözefageal reflü oluşumunda en önemli Tükrük salgısında azalma ___ faktör aşağidakilerden hangisidir? Özefagus'ta peristaltizm azalması A) Diyetsel faktörler B) Özefagus peristaltizminde azalma C) Alt özefagus sfinkteri yetmezliği D) Zollinger-EIIison sendromu E) Mide boşalmasının yavaşlaması Hiperasidite Mide boşalmasının Diğer seçeneklerde reflüye zemin haZirlama~ta gecikmesi dir, ama en önemlisi alt özefagus sfinkteri (AOS) yetmezliğidir. Yemek s1rasmda yani yutma esnasmda gida/ann 2. Non-kardiyak göğüs ağnsmm en s1k nedeni aşa mideye geçmesi için AÖS aç1kt1r, daha sonra ka ğidakilerden hangisidir? pan Ir. Fakat bu İstirahat döneminde ara ara ?_eçici A) Akalazya ) gevşemeleri olur. GÖRH'Iü hastalarda "AOS'ün geçici gevşeme dalga/an" s1k veya uzundur, do B) Diffüz özefageal spazm ) layisiyla asit reflüsü ve özefagusta kalma süresi C) Özefagus tümörleri uzar. Aynca kayici tipte hiatal her:.ıi olan veya D) GÖRH (refl ü) ) özefagus cerrahisi yapilanlarda AOS'ün anato E) Enfeksiyöz özefaj i tl er mik yetmezliği de ortaya ,çi kar . . !: . . :·~ ) • li. . . • •. ~ ı, . $:" • • oluşumunda d/ğ~f -:f~"~t9'rl~cmWe bo~al~ GÖRH ) masmm gecikmesi (obstrüksiyon, gastroparezi, fundus relaksasyonunun gecikmesi), özefageal klerensin bozulmasi (tükrük salgismda azalma, motilite bozukluğu, özefagus epitelinin defektif Non-kardiyak göğüs ağnsmm en s1k nedeni öze oluşu), hiperasidile (Zollinger-Eiison sendromu fagus hasta!Iklandir. Özefagus hasta!Iklannm gibi), intraabdominal basmcm artmasi (gebe/ik, hemen hepsi göğüs ağns1 yapabilir (tümörden, obezite gibi) ve AÖS basmcm1 düşüren diyetsel yabanci cisim yutulmasma kadar)., fakat ~L!S faktörler ve ilaçlardir (sigara, alkol, kahve, baha aç1smdan önemli olanlar en s1k GORH; motiiite rat, turunçgil, ac1-ekşi, antikolinerjikler, teofilin, bozukluklanndan diffüz özefageal spazm göğüs benzodiazepinler, kalsiyum kanal blokerlerleri, ağns1 + disfaji episodlan; özefagus perforasyo nitrat/ar, beta mimetikler, narkotik/er, progeste nunda ise ani şiddetli göğüs ağns1 önemli ka!Ip ron, sekretin). lardir. Gebelikte abdominal basmcm artiŞI, hormon dengesindeki değişiklikler ve kilo artiŞI reflüyü kolaylaştinr. Özefagus ameliyatlan sonrasi reflü kolay/aş Ir. www.tusem.com.tr '· 4 Gastroenteroloji ·~- Dahiliye Çalışma Soruları 3. 6 aydır pirozis ve rejurjitasyon yakmmas1 olan 5. Gastroözefageal reflü hastalığında mukozal ha 25 yaşmdaki erkek hastanm fizik incelemesi sarı gösteren tam yöntemleri hangileridir? normal, kilo kaybı, disfaji, anemi yoksa nasıl bir 1-Endoskopi yaklaşım uygundur? 11-Baryumlu grafi A) Baryumlu grafi lll-Biyopsi IV-pH iziemi B) Endoskopi V-Bernstein testi C) Manometri D) Ampirik ilaç tedavisi A) 1-11 E) Akciğer grafisi B) 1-11-111 C) 1-IV D) ll-IV E) Ill-IV-V Hastada non-erozif GÖRH tariflenmektedir. Genç hasta, a/arm semptomları yoksa öncelikle ampirik PPi yeterlidir. GÖRH çok sık ve kronik bir hastalık olduğu için Endoskopi, biyopsi ve baryumlu grafi mukozal herkese invazif tetkik yapmak mantıklı değildir. hasarı gösteren testler iken; pH iziemi ve sintig Yaklaşım şu şekildedir. rafi reflüyü; Bernstein testi ise.a sit-semptom iliş 1-Semptomların tipik olduğu, genç, alarm semp kisini gösterir. tomları olmayan (disfaji, kilo kaybı gibi) bir has tada GÖRH tanısı iyi alınmiŞ bir öykü ile konula 6. Megaözefagus (aşırı dilate özefagus) hangi has bilir. PP i ile ampirik tedavi başlanır (2 hafta 2x 7 tahğın tipik radyolojik bulgusudur? ·aç karnına, hem tanı testi, hem tedavi: PPi testi) A) Akalazya ll- > 45 yaş, alarm semptomları olan, kronik B) Özefagus ülseri semptomları olan, atipik semptomları olan veya C) Özefagus tümörü uygun doz ve süreli ampirik tedaviye cevap ver D) Traksiyon divertikülü meyen hastalar ileri tanı metodlanyla araştınlma lıdJr. En sıklıkla endoskopi kullanılır, en duyarlı E) Özefajit test ise pH izlemidir. Endoskopi, biyopsi ve bar yumlu grafi mukoza/ hasan gösteren testler iken; pH iziemi ve sintigrafi reflüyü; Bernstein testi ise Akalazya en sık primer motilite bozukluğudur. asit-semptom ilişkisini gösterir. Özefagusun gövdesinde hipo veya aperistalsis ve AÖS'ün yetersiz gevşemesi ile karekterizedir. 4. Gastroözefageal reflü hastahğmm en sık kompli kasyonu hangisidir? Auerbach (myenterik) p/eksusta nöron kaybına bağlıdır. En sık primer (idiyopatik) akalazya gö A) Özefajit rülür, sekonder akalazya ise karsi nama, lenfoma, B) Özefagus ülseri Chagas hastalığı gibi nedenlere bağlıdır. C) Özefagus tümörü En stk semptom disfajidir. Tan1da ilk seçile D) Barret metaplazisi cek test baryumlu özefagus grafisi'dir. Öze E) Peptik striktür fagus dilate, distalde kuş gagas1 görünümü vardtr. Kesin tant özefageal manometri ile konulur. Akalazyada endoskopi ise, malign bir hcıstaltğ1 ekarte etmek (sekonder veya Seçeneklerin hepsi de GÖRH'de görülen kompli psödoakalazya nedenlerini) veya tedavi için kasyonlardır, en sık kamplikasyon özefajit (distal yapt!tr (i/k seçenek balon di/atasyonu, injek özefagusta mukoza/ erozyon/ar, hasar bulguları), siyon gibi). Akalazyada özefagusta skuamöz en az ise adenokanserdir. kanser riski artm1şt1r. ~ www.tusem.com.tr FJ Dahiliye Çalışma Soruları ~ Gastroenteroloji 7. A~ağ1dakilerden hangisi özefagus kanserine pre 9. Barret özefagusu zemininde geli~en kanser tipi dispozan faktör değildir? a~ağ1dakilerden hangisidir? A) Tylosis A) Skuamöz hücreli karsinam B) Peterson-Kelly sendromu B) Adenokarsinom C) Barret özefagusu C) Adenoid kistik karsinam D) Akalazya D) Malign melanom E) Schatzki halkası E) Karsinosarkom Barret özefagusu, özefagusun çok yat/1 yass1 epi Yass1 hücre/i karsinamda etiyolajik faktörler; en telin in, ko/um nar epitel e dönüşmesidir (intestinal sikiikla alkol, sigara ve diyetsel faktörlerdir (vi tipte metaplazi olup, goblet hücreleri içeri rJ. Bar tamin eksiklikleri, nitrözaminler, çinko eksikliği, ret metaplazisi, displazi ve adenokanser sirasini gida/ann aş1n s1cak tüketilmesi). Aynca çölyak izler. Vaka/ann ancak% 1-3'ü kansere i/erler. Bu hastaiiği, akalazya, Plummer-Vinson sendromu, nedenle displazi olmayan veya hafif displazili koroziv striktürler, tilozis (avuç ve ayak tabani vakalar medikal tedavi ile izlenmeli; ağir displa nin ailesel hiperkeratozu) ve human papilloma zi gelişen vakalar cerrahiye verilmelidir. , virüs'tür. Adenokanserde ise risk faktörü GÖRH zeminin de gelişen Barret metaplazisi'dir. 1 O. Gastro-özefageal reflü hastahğ1 (GÖRH) komp 'likasyonlarmm tamsmda birinci seçenek a~ağ• dakilerden hangisidir? A) Endoskopi 8. En s1k görülen malign özefagus tümörü a~ağ•da B) Sintigrafi kilerden hangisidir? C) Manometri A) Skuamöz hücreli karsinam D) Baryumlu grafi B) Leiomyom E) pH monitorizasyonu C) Adenoid kistik karsinam D) Malign melanom E) Adenokarsinom Endoskopi ( + gerekirse biyopsi) özefajit, Bar ret, kanser gibi komplikasyonlar~ gösterınede en duyarli testtir. GÖRH fetlerinin detaylan a~ağ1dad1r: Özefagus mafign tümör/eri en Sikfikfa yaSSI hüc Endoskopi ( + biyopsi): Non-erozif GÖRH'de re/i ( = epidermoid = skuamöz) ve adenokanser endoskopi normaldir, ama erozif GÖRH'de tipinde tümörlerdir. Genellikle 50 yaş üzerinde endoskopide erozyon/ar, mukoza/ soyu/ma/ar, ve erkeklerde daha s1k görülür. En s1k yass1 hüc ülserasyonlar görülür. Biyopsi ise non-erozif re/i kanser görülür. Son yillarda GÖRH sikliğinin GÖRH'de baZJ tanisal mikroskopik değişiklik artişina paralel olarak adenokanser insidansi art- leri ve erozif GÖRH'de ise Barret ve kanserin . miş, yass1 hücreliye yak/aşmiŞtir. kesin taniSini koydurur . Yass1 hücreli/er orta 1/ 3'te, adenokanser/er distal Baryumlu grait: GÖRH'ü gösterebilir ama du 1/ 3'te en siktir. yariiiiği düşüktür, komplikasyonlanni ve eşlik edebilecek gastroduodenal patolojileri gösterir. 4 www.tusem.com.tr Gastroenteroloji ~ Dahiliye Çalışma Soruları pH iz/emi: En duyarli yöntemdir, fakat genel 13. Yukarıdaki hastanın endoskopisinde hangi bul likle gerek kalmaz. gu beklenir? Tipik veya atipik semptomlan olan endosko A) Özefagus girişinde divertikül pisi normal PPi tedavisine cevapstz vakalarda B) Özefagus girişinde webler (multiple semptomlan olan birinde reflü var mt C) Özefagusta polipoid kitle yokmu, atipik veya ekstraözefageal semptomlu D) Midede ülsere kitle reflüde, non-erozif reflüde); veya cerrahi tedavi planlantyorsa en kesin tant yöntemdir. E) Ağır özefajit bulguları Bernstein (asit-perfüzyon) testi semptom/ann asite bağli olup olmadtğtnt kesin anlamak için kullan tl tr. Manometri eşlik edebilecek motilite bozuklu ğunu araşttrmak için kul/ant/tr. Plummer-Vinson (Peterson-Kel/y) sendro Sintigrafide reflü tantsmda kul/antiabilen bir mu; demir eksikliği anemis i + post-krikoid yöntemdir (non-invazif olduğu için çocuklarda alanda webler -1 + splenomegali ile karek tercih edilir). terizedir. Anemi tedavisiyle membran iyi leşir. Özefagus yasst hücre/i kanseri riski artmtşttr. Soruda kilo kaybt verse özefagus kanseri de bir seçenek olabilirdi. 11. Aşağıdakilerden hangisi Schatzki Halkası'na en sık eşlik eden patolojidir? 14. infeksiyoz özefajitin en sık etkeni nedir? A) Özefajit A) Staph. aureus B) GÖRH B) H istoplasmosis C) Hiatal Herni C) Candida albicans D) Mallory-Weiss Lezyonu D) Pneumocytis carini E) Mide ülseri E) Herpes simpleks Enfeksiyöz özefajitlerin en stk neden Candi da albicans'ttr. Özefagusta beyaz-san plak ve nodüllerle karekterizedir. Tantda endoskopi 12. 50 yaşmda bayan hastada yutma güçlüğü, ka strasmda tezyon/ardan sürüntü almarak hif şık tırııak ve demir eksikliği anemisi varsa tanı incelemesi yaptltr. Virüslerden HSV, CMV ve nedir? HiV özefajit yapabilir; bakteriyel etkenler çok nadirdir. A) Özefagus Kanseri B) Mide Kanseri 15. Özefagus kanserli bir hastanın evrelernesi için C) Tylosis hangisi bilgi vermez/gereksizdir? D) Plummer-Vinson sendromu A) Endoskopi E) Boerhave sendrom u B) Baryum 1u grafi C) Endosonografi D) BT E) Manometrik çalışma Açtklama için cevap 13'e bakmtz. , ~ www.tusem.com.tr Dahiliye Çalışma Soruları Gastroenteroloji Özefagus kanserinin taniSI endoskopik biyop Diffüz özefageal spazmda en s1k semptom gö si ile konur. Özefagus kanseri evrelemesinde ğüs ağnstdir. Motilite bozukluğuna bağli dis ise ilerlemiş vakalarda BT yeterli iken, erken fajide eşlik edebilir. Akalazyada retrosternal dönemde küçük tezyonlarda en duyarli endo ağn nadirdir, özefagus tümörü için risk faktö sonografidir. Endoskopi ve baryumlu grafilerde rü, kilo kaybi verilmemiş; traksiyon divertikü evrelernede bilgi verir. Manometrinin faydas1 lü tbc benzeri hasta/Ikiann sekeli olarak mid yoktur, manometri motilite bozukluklannda özefageal bölgede izlenir; özefajit içinde piro (akalazya vb, gastroparezi, intestina/ psödoobs zis vb semptomlar verilmemiştir. trüksiyonlar) ve reflü hastafiğinda kul/aniiir. 18. Yukandaki hastanm tams1 için en duyarh yön 16. 42 yaşmda erkek hasta 3 y1ld1r olan arahkh dis tem aşağidakilerden hangisidir? faji şikayetine, son 3-4 ayd1r rejurjitasyon, hali A) Üst endoskopi tozis ve kilo kayb1 şikayetlerininde eklendiğini B) Sintigrafi belirtiyor. PA AC gr'de mediastinal genişleme C) Baryumlu özefagus grafisi ve özegagusta g1da art1klarm1 düşündüren he D) pH monitorizasyonu terojen görünüm; özefagus grafisinde gövdede dilatasyon ve distalde kuş gagas1 görünümü E) Manometri saptamyor. En olas1 tam nedir? A) Özefagus adenokanseri B) Özefagus yassı hücreli kanseri C) Akalazya Motilite bozukluklannda en duyarli yöntem D) Diffüz özefageal spasm manometridir, DÖS'ün manometrisinde özefa E) Skleroderma gus gövdesinde yüksek amplitudlu fakat inko ordine olduklan için peristalsis oluşturmayan dalgalar izlenir. Genç erişkinde, uzun süredir olan, başka bir 19. 66 yaşmda halsizlik, çarpmt1, disfaji, kilo kayb1 hastalik için risk faktörü verilmeyen disfajili ve hematemez ile başvuran erkek hastanm ya hastada akalazya düşünülmelidir. Sorudaki pilan endoskopisinde özefagus orta k1sm1nda grafi bulgulan ileri evre bir akalazya ile uyum- darhk ve ülsere-vejetan kanamah kitle lezyonu /udur. · saptamyor. Aşağidakilerden hangisi en olas1 ta md.r? A) Adenokarsinom 17. 38 yaş1nda tekrarlayan retrosternal göğüs ağ B) Leiomyom rlSI ve s1v1-katl g1dalara karş1 disfajisi olan bir C) Yassı hücreli karsinam hastada, EKG ve efor testinde patoloji saptan D) Malign melanom mlyor. En olas1 tam aşağidakilerden hangisi- dir? · E) MALTorna A) Diffüz esofageal spazm B) Akalazya C) Özefagus tümörü Özefagusun en s1k kitle tezyonlan ma/ign tü D) Traksiyon divertikülü mörlerdir, benign en s1k ise leiomiyomdur. E) Özefajit CÖRH, Barret gibi risk faktörü verilmeyen bir hastada özefagus tümörü için yass1 hücre/i kan ser düşünülmelidir. Yass1 hücre/i kanser orta ve praksirna/de siktir. www.tusem.com.tr d~~. ~ ll,,