Türklük ve Şamanlık

473 Pages·2014·4.26 MB·Turkish

by  Wilhelm Radloff

Türl<lül<
ve
Şamanlıl<
WILHELRMA DLOFF
ÖrgüYnay ınevi
KültDüirz -iTsüirT kar ih3i :
ISBN: 97786 5--169 67 5 --6
NureUrG URLtUa rafından hazırlanmışhr
WılheRlamd lfA,o ufsS ibirLieeinp,1z 8ig9,3
Editör : AÖn.d aUçğ urlu
Türkçesi: A . mTi,erT .A ndaNç.U, ğ urlu
1B.a skı :M ar2t0 08
Bas-kCıi lt :Y aylaMcaıtkb aaScaınvl.eıT ki Lct.d . Şti.
Tlf(.0:2 611252)8 6 0 F(a0k2s61:12 42)2 02
e-adres :w ww.orguneyvaiy.icnom.tr
e-posta :i [email protected]
ÖRGÜNY AYINEVi
2125 263 73 4 5273 94 9
TlfO. : /
2125 263 73 4
FaksO. :
28
Nuruosmanciayde.N a: Cağaloğlu/lstanbul
ProDfr.W. i lheRlamd loff
TÜRKLÜKŞ AMANLIK
VE
ÖRGÜYNA YINEVi

WILHELRMA DLOFF
(1837-1918)
GüneSyi bivreOy rat Aas yhaa lklatraırnieıhtnin ,o grafyası,
kültüersükm,ie tinvleed riil lkeorniu sunadraakşih rmalara
önemklaitl kaırbdual unAalnm aans ıRlulsTı ü rkolWoilğhue lm
RadlBoeff,r lidno'ğdd(eu1 8)3P,7e trroagd'ödlad( ü1 9)1.8
BerlÜinni versiDtoeğsuibnibilönil mü mübniiütr eWn.R ad­
lofJf,e nÜan iverssiutnedsuiUbğneuerd eEni flnusdse Rre gliion
afud iVeöl kAers ie(nAss yHaa lklaDriınnEidtan k Üisstiü ne,
1588a)d,lt ıe zifyelles efe odlodSkuot.no Prreaut ersbguirtgt'ia.
BatSıi biraykBaiar' ndaşuelh rinde YükseOkk uMlaudne­ncilik
daA lmnacvae L atidnecres ler1i8 5v9e-ry1dı8il7.la1 ar raıs ında
kışları öyğarpeatWnm.R e andollfiyfka, z rlıda itla,r vieh etnog­
rafmyaal zemetloeprliaa mmaakc ıSyilbai vreyT aü rkidsat an'
yaşaTyüarnk kavimledrüizneen Blgueed dzöiin.le emSrda ey an
5
veA ltdaayğ larındaT üyrkakaş vaiymalney raikiyıllnie ş kiler
kuraertanko grmaeftyviaend, i iln celembealşelrTaiopdnlıea. ­
dığfıol kmlaolrz ermienlbieibnrö lümPünrüo pdeenVro l kslite­
ratduerTrü r kisScthaemn(m Teü Krakv imleHrailEnkdi enb iya­
tÖır nek1l0ec rii1l,6t8 6-,81 91a)d ylaıp ıtyıanydıan ladı.
BarndaauPnle 't ersabd uörngeW'n.R adflb,o ufraAduasS i­
biriLeonsB:el anaeusrm eimTeagneb·u c(hS ibir2y ac'idlatn,
1884)'çıı kaBrudy ıa.p ıtŞıanmdaazn mibia şldıiconal araalka n
W.R adolfbfö,el ngiknü ltürelü çea vşraimma(iyanavi c ılık-hay­
vanc-ıtlaırakıymı)rb aiknru ragme lişHtailorkkd uil.ül zaerrıi ne
araştırma yapmaAkv rapumaa'gcyiıaty Ktlaiaz. ab Bnöa ltgıe ­
sinTdaet Baarş,k vıeKr atz aOnk ualrlMıü feltitğiigşyölree vlen­
diriKladzia.n k'adlad yıığlı(l 81a27r-8 138)ö,z ellpieakdgloej i,
felsveegf een leeln güüissttüiçnkae l ışymaaplPtaeırt. e rsburg
BiliAmklaedre miTsariinvhieE n s kEis erblöelmrüü nüey see çil­
di( 1783P)e.t ersAbkuardge mtiasria fOırnhdoabnnö lgesindeki
arkeobluoljuinkti unlcaerlıe mek üzere oblauşş­turulan kurulun
kanlığına( 19g81e,d) taihrsaio lnTdruira f agni'ta(t 19i8)8 R.u s­
çayçae vri(l81e9r1e-k1 y9a1y0ı)n ılD aadsKı uğdatBkiuld iaks
/usCuh/a Hsasd-scihbs uBsa lgausn(a BalasaYgusuunHfla us
HacibK'uitna dBgiul iökn'siö)z üUnydgeut ro plumaunnlua tır­
kend,e vilnhe atlokt oritgeüsçiblniükir in tş air afeılngedea çni ­
rilmesiylkeu roalmuoışrnttıuak ğyouay dEut.n ogrmaüfzyeal e­
rinidnec elyeampem aakm acıByaltAaıv u rpa'gyeaç (t1i9 07).
Soynı llaOrrıtAnasd yaTa ü rKka vimletrairneiithnni o,g rafyası,
divlief olkloirlugyillai ç ayloığşumynaa lpaaWrn. R adolff,
Türkçehneimneh ne tra ridhösneelm iiyllgyeia lzimy aa pıtlar
üzerindev ed uybraudp uı tblialdriüımn yatsaınnıat tı.
WilheRlamd lofbfa'şulynıa cpaaı rtşılu nlaPrrdoıprde:en r
Volklsitteudrrea Trür kisScthaemn(m Teü Krakv imleHrailnki n
EdebiÖyranteık lecrii1l,6t8 6,81- 9101) V;erg leinhGeranmdmea -
6
tidke Nrö drlicTühreknpo rsoclIPı ıleonn,e (tKiukzT eüyrD ki l­
leKrair şılaGşrteımrem1Fraoiln,ıe 1ti882)kA;,u Ssi ibri(eSni bir­
ya'nd,1a 884)D;a sTü rkilsıScepa rdımatdeerCsio adleC xo ma­
nic(uoCsd eCxum anictuaskT'iü rDki Mlail zem1e88s7)iD;,a s
KudatBkiuld iakJs u sCuhfa Hsasd-sicbal uıBsa lgaus(naB ala­
sagunYulsuu Hfa sH acibK'uitna dBgiul i2k b'öil,ü 1m98,1 -
191;0V er)suecih nWeösr etrbucdleısTüe rsk -Dlieak(tTeü rk
AğızİlçaSirönı z lDüekn em4ec sii1l,9t8 3,9 -111P)re;v nyeutrkski­
yeN adpivsB ognol(iMio ğroılEnls akTiü rkYçazeı atrl3ıc ,i lt,
19848-991)U;i gruisSlpırea ecnlkımda(lUeyrg DuirÜl r ünleri,
19)1 8
7

ŞAMANLIK
ProDf.r A.h meTetm ir
Radl"oAff,u Ssi rbiieand"el sıe r1i1cn.ii ln diilbnkiö nmlü ünü
Altşaaym anltıağhısenitasm vi eş kbıus sıomn raadyarbnıi r
eser olyaaryaıkn ldaa(n 81m58ı)şP.ta ıpraV .zV erbit,ts ökrieyn
esnasşıanmdaan lgairzılni ryuahrldaırdmıaınyn aan ıdniıınğ a­
narkaakb eutlt hiağli(d Şea mahnalkınkkdı amkaik al1e78s0i' te
Tomskg azeteçsıiknmıdırbeş,k t . IAI1S,9 R)a,d lofnfa'zuanr ın­
daş amaanral,n ckaekn hdail klaertıfinikık ni rlmeürmiensisni li
idi(lAeSIr.I5 ,6v d.B)u.n unblear aRbaedrl ofşfa'muannh laıkk­
kındaarkaiş tıramnaclaakr ıb akzaıb iAlletilaneyhr iisnaer ede­
remke vzkiail tmıırşş.a mOa,n lmıeğnışned ionkeu nmagdiıbğiı,
bunuhna yvaet küşlatrütrlt aarobılina arg aekç iridsitğiih alele­
rdi ea raştırmamıştır.
Fakbautd uruomn uens erdienğienhr iidçnea i z altbmialza,­
kibsu s ahaydaap ıillaaknr aştıcrümmalleasrio nldmeabnak k ı­
mındçaonök n eml.Di adhisaro nyraaz ılanv eeö szeerllleirk le
Anohi"nM'atienry aploşi a mansuA tlvtusa ey,1vt 92a4d"kl iı­
tabRıa,d lofefs'eiurlbniei rilreiştlteAd,li tkaTyülrbıko ayrlaır a­
sında şiaçmbaiinnrl eırk ttaetşmeıeş elkde irll Aevrru.p daab' u
sahaXdVaI IyIü.z yıbladşal aayraanş tısromynaı llalröa zredla­
likçloeğ al(m1vı)eşn i habyuentmu e mleketdiemc iizddd­ei yet
le aellaeno llamrtu uşBru.n mai soalla rşauek s erleri zikredebili­
riz:
SadedBduilnuŞ ça,am nizTmü,rA km acİıs,t a1n4b92uy,lı1 l,
9
say16ı-;1 94y3ıi,lls ,a y7ı-( 8B.kE .kI .)
AbdülkİandaiTnrar, i hvteBe u güŞna maniMzamt,e ryaller
veA raştaırrT,mü arlTkar iKhu rumBua sımevi,1 59A4n,k ara
(I+V2 )3s0. 7+ re(sBikEm.k.I . I )
Bug ibeis erlneerşirnis nodnebrnua r ada şüazmearnilnıdke
tafsgiilraitşyame erkos liuzbr e;n itme baertützi rimsetke diğim
noktalaşru nalnacradkı r:
Bugüşna manvleıyŞkaa manaizdvmıe rivleAe lnt haayl kla­
rınd(aTnü rMko,ğ oMla,n çTuun,g ubza)z ıalraarsııh nadlyaaa ­
şamadketvaa emd ebnui nanç, eosnkcliea drlıenir nianniınş ları
ilbeib ri rtleişkek titli ğşiünpdohele m aybaitnra bdiiant.i Y dali­r
nıbzu rahdear kesçe koatbeoudrlii mlteeeşnsh ipu ery gamberler
vey aztıelmıe lmleevrco ultm aıdnıdğabnud, i neisna svlea rı
küldtaüi bmiidr e ğişimkalriukzğa el mıRşatdılro.f f'un: "Umu­
mib itra svir yapmzaakm aibnsui t şpe enkd iuzğroiç,r ü dnkü
hepsidnebi inr btiurtimnaimy üannf teh raiberlteorpdleann ma­
sıi caebt mek.t".e( .dA iiSr ls ,. d2e)m eisşibt,ue n dialne ri gel­
mekteŞdaimra.n Tlüırkhk,a lklaarraıs ıbnidraçd oekğ işiklik
göstegridbbiiuğ,ni u Tnü rMko,ğ ovleT ugnuzlaarra sışned­aki
kirlilbneae karbsuaa ky,r ıldıakhdlaaaa rr tBaurn.ui nç şiinm di­
yek adyaarp ılomlıaaşnr aştırbmigaröl azat rmaak ka fi(d1i)r .
(1)k oBnuu daarkaiş tıbramaşllaıDrc.Bıa anlna azrr,oı" v:Ç ernaya
vera" Di(nKS)aP,rb1 a,8 -9U1..H ar(vHao lmb"eDrirgee) l,i giösen
Vosrtelldueanrlg teani VsöclhkHeeenrl "s,1i 9n3k8iİ. n-aAn., "Müslü­
maTnü rklŞearmdaenK iazlmı nİtlıalhairıyD"ae,tr gıv,Fi 1as9ki5. 2 .­
N.K ata,n" oOvpogreobbarlynaıudc ahtc uhr eptlsekmiKecanhz" a,n
1984.K-öFp.r "üBlaüh,İş AIı Is"2,.,3 3-2S3.8ME.a.-l ,o v"Osştaa­tki
mansutj veal Utyıgcuhr( oSvaU"ry ıg urŞlaamradnaK iazlmı nJtSı ları),
XXI1,9. 1-2GNye.m e"tÜhb,de erUn r sprdueWnsog r t'eShsca man'
unedi nBiegmee rkzuunrg etnü mroknigsoclhLi asucthgeens chichte",
KS1z4 1,9 1s24.4, 04 -92.-NGe.o ra"dDzeSerc, h amanbiesimsduies­n
biriVsöclhkeenSr tnu"t,1t 9g2a5VrL..tP.- r iskklio"nyOŞ, a manus tve
Yakutoİvz"v,V SİORtGXdOV I1I8,,8N 6.1 -2.R-üWb.e" nSh,ca manis-
10