türkiye'nin uluslar arası su politikası

49 Pages·2017·0.46 MB·Turkish

by  Süheyla Suzan Alıca

TÜRKİYE’NİN ULUSLAR ARASI
SU POLİTİKASI
Doç. Dr. Süheyla Suzan Gökalp Alıca
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Su konusu neden önemli?
• nüfus artışı, hızlı şehirleşme ve sanayileşmenin yol açtığı su ihtiyacı,
• iklim değişikliği,
• gelecek 20-25 yıl içerisinde Orta Doğu başta olmak üzere su krizinin
yaşanması ihtimali,
• su, 21. yüzyılın stratejik kaynaklarından biri,
Türkiye’nin su kaynakları politikası;
• suyun ülkemizin ekonomik ve sosyal kalkınmasındaki önemi,
• su ve gıda güvenliği açısından ülkemiz öncelikleri,
• AB ile tam üyelik müzakereleri,
• bölgesel gelişmeler,
• İklim değişikliği gibi değişen ve önemi artan koşullar,
göz önünde tutularak belirlenmektedir.
Türkiye ve Su sorunu
• Türkiye, yarı kurak iklim kuşağında bulunmaktadır,
• Su zengini bir ülke değildir.
• Sınırlı su kaynaklarının verimli kullanımı ve entegre yönetimi
gerekmektedir.
• Hidroenerji potansiyelinden ve su kaynaklarının sağladığı diğer
ekonomik ve sosyal faydalardan sürdürülebilir biçimde yararlanması
için gerekli önlemler alınmalıdır.
• Öncelikle GAP Bölgesi olmak üzere ülkemizdeki baraj, hidroelektrik
santrali ve sulama projelerinin gerçekleştirmesine ilişkin çalışmalar
doğal kaynaklarımız korunarak sürdürülmelidir.
Uluslararası Su Hukuku
• Uluslararası su hukuku, sınır aşan sular konusunda devletlerin etkin
kurumlar oluşturabilmelerine zemin hazırlayacak başlıca ilke ve
kuralları ortaya koymaktadır.
• Uluslararası su hukukunun birçok ilkesi iki tür kaynaktan
beslenmektedir: antlaşmalar ve uluslararası örfi (teamül) hukuk.
• Sınıraşan su anlaşmazlıklarının yaşandığı birçok havzada ikili ve çok
taraflı nehir anlaşmaları gerçekleştirilmektedir.
• Türkiye’nin sınır aşan su politikasının yalnızca Orta Doğu cephesini
değil, stratejik boyutta Avrupa cephesini de kapsadığı göz önünde
bulundurulmalıdır
Sınır aşan su kavramı
• Sınır aşan sular 1980’li yıllardan itibaren dış politikanın bir unsuru
haline gelmiştir.
• Türkiye bu alanda küresel gelişmeleri izlemekte ve bölgesel siyasi
koşulları dikkate almaktadır.
• Türkiye’nin Orta Doğuya yönelik dış politikalarını etkileyen
parametrelerden birisi de su sorunudur.
• Dışişleri Bakanlığı tarafından sınır aşan sular politikasının temel ilkeleri
belirlenmiştir.
«uluslararası sular” ile “sınır aşan sular”
kavramları
• ülkelerin su kaynağının kendi topraklarında kalan bölümleri üzerindeki
egemenlik kavramını ifade eden, “sınıraşan” (transboundary) kavramı
teknik ve hukuki açıdan genel bir kapsam belirlemektedir.
• “Uluslararası sular”, iki farklı devletin topraklarında yer alıp, bu
devletler arasında sınır oluşturan ve her iki ülke arasında paylaşıma
tabi olan sulardır.
• “Sınır aşan sular” ise bir devletin sınırları içinde doğarak akan ve başka
devletin sınırlarına geçip buralarda aktıktan sonra denize dökülen
sulardır.
• Ancak son dönemlerde uluslararası su kavramı, sınır aşan su şeklinde
kullanılmaya başlamıştır.
Sınır aşan sular
• Öncelikle ulaşım amaçlı kullanım dışında sulama, içme ve enerji için
kullanımı söz konusu olan, iki ya da fazla devlet arasında sınır
oluşturan veya farklı ülkelerde doğup akan sulara sınır aşan su tabiri
kullanımı yaygınlaşmıştır.
• Orta Doğu’da sorunlu olabilecek altı tane uluslararası nehir
bulunmaktadır. Bunlar; Nil, Ürdün, Litani, Asi, Dicle ve Fırat
nehirleridir.
• Dünya nüfusunun %40’ının, birden fazla ülke arasında paylaşılan
nehirlerin çevresinde yaşamakta olduğu dikkate alındığında, suyun
uluslararası politikadaki yeri daha iyi anlaşılacaktır.
Türkiye’nin sınır aşan suları
Türkiye;
• Gürcistan ile Çoruh Nehri,
• Ermenistan ile sınır oluşturan ve Azerbaycan’a akan Aras-Kura,
• Irak ve Suriye ile Fırat-Dicle Havzasında memba ülkesidir.
• Bulgaristan ve Yunanistan ile Meriç Nehri ve
• Suriye ile Asi Nehri havzalarında mansap ülke konumundadır.
Asi Havzası
• Asi Havzası menbadan mansaba doğru Lübnan, Suriye ve Türkiye’nin
paylaştığı Asi nehrinin toplam uzunluğu 556 km dir.
• Bunun 40 km’si (% 7) Lübnan, 366 km’si (% 66) Suriye ve 98 km’si (%
18) Türkiye toprakları içinde yer alır.
• Asi Nehri Havzası’nın toplam alanı 21.743 km2’dir.
• Bu alanın 1.582 km2’si (% 7) Lübnan, 14.613 km2’si (% 67) Suriye,
5.548 km2’si (% 26) ise Türkiye sınırları içerisinde yer almaktadır.