Türkiye'deki kırgız ve kazak kökenli göçmen girişimciler üzerine bir alan araştırması.

130 Pages·2013·1.97 MB·Turkish

by  Aisuluu Subanova

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
İşletme Anabilim Dalı

TÜRKİYE’DEKİ KIRGIZ VE KAZAK KÖKENLİ GÖÇMEN
GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Aisuluu Subanova

Yüksek Lisans Tezi

Ankara, 2013
TÜRKİYE’DEKİ KIRGIZ VE KAZAK KÖKENLİ GÖÇMEN GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE
BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Aisuluu Subanova

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
İşletme Anabilim Dalı

Yüksel Lisans Tezi

Ankara, 2013

iii

ÖZET
SUBANOVA, Aisuluu. “Türkiye’deki Kırgız Ve Kazak Kökenli Göçmen Girişimciler üzerine
bir alan araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2013

Bu niteliksel araştırmanın amacı İstanbul’daki Kırgız ve Kazak göçmenleri girişimciliğe teşvik
eden bireysel özellikleri incelemek ve Waldinger, Aldrich ve Ward’ın “Etkileşim Modeli”
çerçevesinde girişimcilik stratejisinin belirlenmesinde önemli değişkenler olan grup
karakteristikleri ve fırsat yapılarını incelemektir. Ayrıca, göçmen girişimcilerin gözünden kendi
grubuyla yerli halkın girişimciliklerinin değerlendirmesini öğrenmek de bir diğer amaçtır.
Araştırma çeşitli kuruluşların yardımı aracılığıyla kartopu yöntemi uygulanarak belirlenen 19
girişimciyle yüz yüze mülakat ve İstanbul’da yoğun yerleştikleri semtte gözlem yöntemleri
uygulanarak gerçekleşmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye’ye gelen Kırgız ve Kazak
göçmenleri göç şartları, göç öncesi ve sonrası süreç ve göçmenlerin özellikleri bakımından 1990
öncesi ve sonrası göç edenler şeklinde iki grupta incelemek gerekliliği görülmüştür. 1990 öncesi
gelenler arasında sosyal sermayenin büyük rolü olduğu ancak bu girişimciliği teşvik etme
bakımında Kazakların ilk kuşağında büyük rol oynarken, İkinci kuşakta ve Kırgızlarda iş
kurmaya pek katkısı olmadığı belirlenmiştir. Türkiye’de göçmenlere yönelik ayırım veya
dışlama tespit edilmemiştir. Göçmenler uzun süre ev sahibi ülkede kaldıkları için belli oranda
asimile oldukları, dil, kültür, çevre vs. bakımından herhangi bir dezavantajlı durumdan söz
edilemediği ve yerliler gibi genel pazara hitap eden, aynı piyasada eşit düzenlemelere tabi
oldukları görüldü. 1990 sonrası gelen göçmenler açısından ise sosyal, ekonomik veya etnik
sermayeden ziyade göç sürecinde edinilen yakın dostlukların katkısı olduğu. Bireysel anlamda
ise yüksek eğitim seviyeleri, farklı dil bilmeleri Türkiye ekonomisi ve politikasında uygun
düşen iş fırsatlarında avantaj sunmuştur. Devlet düzenlemeleri bakımından yabancıların firma
kurma aşamasında değil fakat ona bağlı göçmenlerin girişimcilik seviyesini olumsuz
etkileyebilecek hukuksal düzenlemeler görüldü. Her iki grupta kültürü ve yaşam şekli ve
tarihsel geçmişten kaynaklanan yerlilerden daha düşük girişimcilik seviyesi tespit edilmiştir.
Ancak çevresel faktörlerden kaynaklanarak zaman ve mekâna göre değiştiği belirlenmiştir.
Türkiye’deki göçmenlerin genel yapısı aynı çerçevede daha farklı araştırma yöntemiyle veyahut
Kırgız ve Kazakların başka ülkelerdeki durumu ve ülkesine katkısı incelenmesi alanda faydalı
katkı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Sözcükler
Göçmen Girişimcileri, Türkiye, Kırgız, Kazak, “Etkileşim Modeli”
iv

ABSTRACT
SUBANOVA Aisuluu, “The case study on Kyrgyz and Kazakh immigrant entrepreneurs
in Turkey”, Master’s Thesis, Ankara, 2013
The purpose of this qualitative study is to examine individual characteristics that promote
entrepreneurship of Kyrgyz and Kazakh immigrants in Istanbul and to investigate the group
characteristics and the opportunity structure which are important variables in determining
immigrant entrepreneurial strategy within the framework of Waldinger, Aldrich and Wards’
"Interaction Model". In addition, learning the assessment of local and immigrants
entrepreneurship through the eyes of immigrant entrepreneurs is another objective. Research
was held by applying face to face interviews with 19 entrepreneurs who were determined by
snowball technique through the help of various organizations and observation method applied in
immigrants’ intense settled neighborhood in Istanbul. Research results showed necessity to
examine Kyrgyz and Kazakh immigrants in Turkey by dividing into two groups as who
migrated before and after 1990 according to circumstances of migration, pre and post migration
process and characteristics of migrants. Among those who came before 1990, the role of social
capital seems to play a major role in promoting business owning for first generation of Kazakh
immigrants, but we can’t the same for second generation of Kazakh and for Kyrgyz immigrants.
Discrimination or exclusion of immigrants in Turkey has not been determined. There was seen
an assimilation after staying for a long time in the host country, were not seen any
disadvantages in means of language, culture, environment etc. and it was determined that
immigrants appeal to the general market as the locals do, being subject to the same regulations.
In terms of post-1990 immigrants close friendships acquired during the migration contribute to
business owning rather than social, economic or ethnic capital. Levels of higher education and
knowing different languages in the individual level, opportunities in Turkey's economy and
politics provided advantage. Not in terms of setting up the company but related issues
government has regulations that could adversely affect the level of entrepreneurship of
immigrants. Culture, life style, and the indigenous past of Kyrgyz and Kazakh lowering the
level of entrepreneurship were determined. However, it varies according to environmental
factors to time and place. İt is considered to be useful contribution to the field to study
immigrants in Turkey within the same context bur with a different research method, to study
Kyrgyz and Kazakh immigrants in other countries or to study the contribution of these
immigrants to their home country.
Key Words
Immigrant Entrepreneurs, Turkey, Kyrgyz, Kazakh, “Interaction Model”
v

İÇİNDEKİLER

KABUL VE ONAY………………………………………………………….…..……..i
BİLDİRİM…………………………………………………………………..………….ii
ÖZET……………………………………………….……………………….………….iii
ABSTRACT………………………………………………….…………….…………..iv
İÇİNDEKİLER…………………………………………………………..…………….v
KISALTMALAR LİSTESİ…………………………………………….....................viii
TABLOLAR…………………………………………………………………......….…ix
ŞEKİLLER………………………………………………………………………...…..xi
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………...…xii

GİRİŞ……………………………………………………………………………………1

1.BÖLÜM: GİRİŞİMCİLİK

1.1.Girişimcilik Kavramının tarihsel Gelişimi………………………………..3
1.2.Girişimci ve Girişimcilik kavramları……………………………………...7
1.3.Girişimci özellikleri ………………………………………………………..9
1.4.Girişimciliği etkileyen Faktörler…………………………………………11
1.4.1.Birey………………………………………………………………12
1.4.2.Etnik – Kültürel Faktörler………………………………………...13
1.4.3.Toplum Şartları…………………………………………………...13
1.4.4.Faktörlerin Karması………………………………………………13
1.4.5.Girişimciliği etkileyen faktörler şeması…………………………..13
1.5.Girişimciliğin önemi………………………………………………………14

2.BÖLÜM: ETNİK GİRİŞİMCİLİK / GÖÇMEN GİRİŞİMCİLİĞİ

2.1.Etnik Girişimcilik/ Göçmen Girişimciliği /Azınlık Girişimciliği ve İlgili
temel Kavramlar ……………………………………………………………...17
vi

2.2.Göçmen Girişimciliği……………………………………………………...19
2.3.Göçmenlerin Yoğun Olduğu Alanlar………………………………….....22
2.4.Göçmen Girişimcilerin Özellikleri……………………………………….23
2.4.1.Göçmen girişimcilik oranları daha yüksek……………………….23
2.4.2.Göçmen işletmelerinin ömrü daha kısa………………………......24
2.4.3.Göçmen girişimcileri göçmen ücretli çalışanlara kıyasla farklı
sosyal demografik özelliklere sahipler…………………………………24
2.4.4.Göçmen grupların Girişimcilik Oranları kökenlerine göre
değişir………………………………………………………………...…25
2.4.5.Göçmenlerin Girişimcilikleri ev sahibi Ülke Özelliklerine göre
değişir…………………………………………………………………...26
2.5.Göçmen girişimcileri etkileyen faktörler………………………………...26
2.6.Göçmen girişimciliği konusunda geliştirilen Yaklaşımlar ve Modeller..28
2.6.1. Klasik Yaklaşım………………………………………………….28
2.6.2. Neo Klasik Yaklaşım……………………………………...……..28
2.6.3. Kültürel Yaklaşım..………………………………………...…….29
2.6.4. Yapısal yaklaşım……………………………………………...….30
2.6.5. Etkileşim Modeli ……………………………………………...…31
2.6.6. Karma Yerleşiklik Model (Mixed Embeddedness Model)……....35
2.7.Göçmen girişimciliği konusunda geliştirilen diğer teoriler(yaklaşımlar)37
2.7.1. Etnik Girişimin Sahipliği Modeli…………………………….…..37
2.7.2. Göçmenlerin Baskın Girişimcilik Özellikleri……………………38
2.7.3. Finansal Kaynağa Erişim Yaklaşımı……………………………..38
2.7.4. Etnik / Ana (Mainstream) Pazar………………………………….38
2.7.5. Dezavantajlılık Teorisi…………………………………………...39
2.7.6. Sıfır Toplam Rekabet Teorisi (Zero Sum Competition Thesis)….40
2.7.7. Sade Doğrusal Model (Simple Linear Model)…………………...41
2.7.8. Piyasa Boşluğu (Niş Ekonomi)…………………………………..41
2.7.9. Yerleşim………………………………………………………….42
2.7.10. Yaklaşma (Convergence) Hipotezi……………………………..42
2.8.Kırgızistan’da ve Kazakistan’da girişimcilik……………………………43
2.8.1.Kırgızistan’da Girişimcilik……………………………………….45
vii

2.8.2.Kazakistan’da Girişimcilik……………………………………….47
2.9.Türkiye’deki Kırgızlar ve Kazaklar ………………………………….....49
2.9.1.Türkiye’deki Göçmenler…………………………………….…....49
2.9.2.1990 öncesi Türkiye’ye göç eden Kırgız ve Kazaklar……….…...54
2.9.3.1990 sonrası Türkiye’ye göç eden Kırgız ve Kazaklar ………......56

3.BÖLÜM: TÜRKİYE’DEKİ KIRGIZ VE KAZAK GÖÇMENLER: İSTANBUL
ALAN ARAŞTIRMASI

3.1.Araştırma Yöntemi…………………………………………………….….60
3.1.1.Araştırma Amacı ve Araştırma Soruları………………………….60
3.1.2.Araştırma Evreni, Örneklemi ve Veri Toplama Aracı…………...61
3.2.Araştırma Bulguları………………………………………………………61
3.3.Bulguların Genel Değerlendirilmesi ve Tartışma………………………94

SONUÇ………………………………………………………………………………..98
KAYNAKÇA…………………………………………………………………………103
EK-1: TÜRKİYE’DEKİ KIRGIZ VE KAZAK KÖKENLİ GÖÇMEN
GİRİŞİMCİLER İLE GÖRÜŞME SORULARI …………………………………113
ÖZGEÇMİŞ………………………………………………………………………….116
viii

KISALTMALAR LİSTESİ

ABD Amerika Birleşik devletleri
Akt. Aktaran
BK Birleşik Krallık,
CİPE Uluslararası Özel Teşebbüs Merkezi
GSYİH Gayri Safi Yurt İçi Hasılat
İMF Uluslararası Para Fonu
KOBİ Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler
MEB Milli Eğitim Bakanlığı
OECD Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü
SSCB Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği
T.C. Türkiye Cumhuriyeti
TRT Türkiye Radyo ve Televizyon
TÖMER Türkçe Öğrenim Merkezi
TUİK Türkiye İstatistik Kurumu
TÜSİAD Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği
Vb Ve başkaları
Vd. Ve diğerleri
Vs. Ve saire
Yy Yüzyıl