Table Of Content

TÜRKİYE’DE GÜNDOĞUMU James L. Barton Amerikan Misyoner Heyeti Sekreteri Çeviri: Zekeriya Başkal YEDİTEPE YAYINEVİ® Yeditepe Yayınevi: 104 İnceleme-Araştırma: 85 Türkiye’de Gündoğumu Yazar: James L. Barton Çeviri: Zekeriya Başkal Genel Yayın Yönetmeni: Ersan Güngör © Yeditepe Yayınevi T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İç Düzen: Burhan Maden Kapak: Sercan Arslan Yeditepe Yayınevi Çatalçeşme Sk. No: 27/15 34410 Cağaloğlu-İstanbul Tel: (0212) 528 47 53 Faks: (0212) 512 33 78 http://www.yeditepeyayinevi.com e-mail: [email protected] Bu eser, Türkiye’nin özgür olabilmesi için zahmet çeken, fedakârlık yapan ve bu uğurda ölen tüm ırkların ve inançların kadın ve erkeğinden oluşan o asil topluluğun aziz hatırasına ithaf edilmiştir. James L. Barton Çevirenin Notu Bu eserin Türkçe’ye çevrilmesindeki amaç, insanların tarihe farklı açılardan bakmalarına yardımcı olarak daha sağlıklı bir tarih anlayışı edinmelerine katkıda bulunmaktır. Eser Amerikan Misyonerlik Heyeti’nin sekreteri tarafından kaleme alınmış ve 1908 yılında Boston’da basılmış. Eser Türk tarihi, Osmanlı’da yaşayan ırklar, misyonerlerin halk ve devletle olan ilişkileri ve özellikle de 1905 yılında basılması açılarından son derece ilginç bilgiler sunuyor. Eser, Türkiye’deki okur için yer yer rahatsız edici ve kabul edilemeyecek ifadeler içeriyor. İslam ve Hz Muhammed hakkındaki yargılar, Osmanlı Devleti’nin yapısı, devlet adamları ve halkı hakkındaki ifadeler bu türden. Bunların hemen çoğunda metnin içinde dikkatli okunduğunda görülebilecek yanlışlar olduğu gibi, yazarın kendisini bir müjdeci, kurtarıcı olarak görmesinden, Hıristiyanlıktan sonra gelen semavi dini bir yere yerleştirememesinden ve eseri Amerika’daki dindaşlarını gayrete getirmek amacıyla kaleme almasından kaynaklanıyor. Eserdeki pek çok ifadenin cımbızla alınarak kendi yargısını pekiştirme maksatlı olduğunu anlamak için tarihçi ya da ilgili konunun uzmanı olmaya gerek yok. Eser boyunca kendisinden başka her şeyi ve herkesi yanlış kabul eden bir benmerkezci bakış açısı hâkim. Eser insanların inançları uğruna ne tür fedakarlıklara katlandıklarını, Osmanlı’daki ilk misyonerlerin nasıl planlı, programlı bir şekilde çalıştıklarını, bugünkü GAP bölgesinin ta o zamandan Avrupalıların ve Amerikalıların iştahını kabarttığını, II. Abdülhamid’e yapılan övgü ve eleştirileri ve buna benzer 1905’e kadar olan Türk tarihiyle ilgili pek çok ilginç ayrıntı ve anekdot içeriyor. Eserin orijinalinin temininde yardımcı olan sevgili Muhammed Ceylan’a, teknik konulardaki yardımını cömertçe sunan Erkan Çakan Bey’e, ısrarlı çabalarıyla eserin çevirisini tamamlamama yardım eden işadamı Hasan Erdem ve Erhan Afyoncu Beylere, her sabah entelektüel yanımı gayrete getiren sevgili dostum Niyazi Özdemir Bey’e ve tashihler için sevgili öğrencim Sabahattin Gültekin’e teşekkür borcum var. Çevirideki hatalar elbette benimdir. Dilerim bu eser bugünü ve yarını anlama yolunda az da olsa faydalı olur. Zekeriya Başkal Tokat, Houston, Eylül 2008 Önsöz Bu kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nda meydana gelen devrimle ilgili popüler havayı yakalamak için yazılmadı. Son bölüm hariç bütün bölümler, 24 Haziran 1908’den önce yazıldı. Eserin tamamı o vakte kadar çoktan hazırlanmıştı. Burada kullanılan malzemelerin çoğu Andover Papaz Okulu’ndaki Heyde Lecture Kursu’nda ve Chicago İlahiyat Papaz Okulu’ndaki Alden Lecture Kursu’nda kullanılmıştı. Türkiye ve Anayasa başlıklı bölüm eski rejim yıkıldıktan sonra yazıldı ve Outlook’ta Eylül 1908’de yayımlandı. Bu kitap, Türk İmparatorluğu ve problemleri üzerine yazılmış kapsamlı bir eser değildir. Böyle bir eser, çapı ve kapsamıyla bir ansiklopedi olurdu. Başlangıçtan beri amaç, Türklerle ilgili farklı tarihî, dinî, ırkî, maddî ve ulusal sorunları kısa ve öz olarak ortaya koymaktı. Yenilikler kazara gelmez. Türkiye’deki[1] bu ahlaki ve siyasi devrim de tesadüf değildir. Osmanlı İmparatorluğu’nda son yüzyılda insanların dinî, entelektüel ve sosyal hayatlarına yeni düşüncelerin girişini ve gelişimini izleyen birisi için, neredeyse kansız bir şekilde gerçekleşen mevcut devrim asla bir sır olarak kalmayacaktır. Bu, verimli topraklara ekilmiş zekânın, doğruluğun ve kutsal gayretin tohumlarının meyvesidir ve şimdi bu tohumlar meyvesini kendi türünden vermektedir. J. L. B. Boston, Aralık 1908

Description:

Bu eserde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Amerikalı misyonerlerin tarihi birinci ağızdan, Amerikan Misyonerler Heyetinin Sekreteri tarafından kaleme alınmıştır. Eser, misyonerlerin Osmanlı'ya nasıl geldiklerini, nasıl çalıştıklarını, Mardin'den İzmir'e, Arapgir'den Tarsus'a, Halep't