T.C. İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANA BİLİM DALI TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURU GEÇİŞ ETKİSİNİN FREKANS DAĞILIM NEDENSELLİĞİ İLE ANALİZİ ŞEBNEM TAŞ Danışman Öğretim Üyeleri DOÇ. DR. TAYFUR BAYAT DOÇ. DR. BURCU ÖZCAN Yüksek Lisans Tezi Malatya, 2014 TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURU GEÇİŞ ETKİSİNİN FREKANS DAĞILIM NEDENSELLİĞİ İLE ANALİZİ ŞEBNEM TAŞ T.C. İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANA BİLİM DALI Danışman Öğretim Üyeleri DOÇ. DR. TAYFUR BAYAT DOÇ. DR. BURCU ÖZCAN Yüksek Lisans Tezi Malatya, 2014 iv ÖZET TAŞ Şebnem, ''Türkiye'de Döviz Kuru Geçiş Etkisi'', Yüksek Lisans Tezi, Malatya, 2014 Son yıllarda enflasyon oranının belirleyicilerini araştıran çalışmalar döviz kuru geçiş etkisinin sorgulamaktadır. Bu çalışmada Ocak 2003-Kasım 2013 döneminde, Türkiye ekonomisinde döviz kuru geçiş etkisini ortaya koymak amacıyla yapısal kırılma ve nedensellik ilişkisi üzerine odaklanılmıştır. Bu kapsamda Dickey-Fuller (1979), Phillips-Perron (1988) geleneksel birim kök testi, Zivot-Andrews (1992) tek- içsel yapısal kırılmalı birim kök testleri son olarak vektör otoregresyon modellerinden elde edilen doğrusal Granger tipi ve Breitung ve Candelon (2006) tarafından geliştirilen nedensellik testleri uygulanmıştır. Bulgular, Aralık 2007 yılında yapısal kırılma olduğunu göstermiştir. Ampirik analiz sonuçlarına göre enflasyon hedeflemesi stratejisi ile birlikte dalgalı kur politikasının uygulanması döviz kurlarına istikrar kazandırmıştır. Bu nedenle Türkiye ekonomisinde döviz kuru geçiş etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru Geçiş etkisi, Birim Kök Testleri, Frekans Alanında Nedensellik v ABSTRACT TAŞ Şebnem, ''Exchange Rate Pass Through Effect in Turkey'', Master Thesis, Malatya, 2014 In recent years, studies investigating the determinants of inflation rates have questioned the exchange rate pass-through effect. In this study, we focused on the relationship between structural breaks and causality in order to reveal the exchange rate pass-through effect over the period January 2003 to December 2013 in Turkey. In this context, the traditional univariate unit root tests such as Dickey-Fuller (1979) test, Phillips-Perron (1988) test, and Ziwot-Andrews (1992) test with one endonegous break were employed. Finally, the linear Granger causality test derived from the vector autoregressive model and the causality test developed by Breitung ve Candelon (2006) were used. The results indicated that there is a structural break corresponds to the December 2007. According to the results of empirical analysis, the implementation of floating exchange rate policy along with the inflation targeting strategy has led the stability of exchange rates. Therefore, it was concluded that there is no pass-through effect in the economy of Turkey. Key Words: Exchange Rate Pass-Through Effect, Unit Root Tests, Causality in the Frequency Domain vi İÇİNDEKİLER Sayfa No KABUL VE ONAY.......................................................................................................i ONUR SÖZÜ...............................................................................................................ii ÖNSÖZ........................................................................................................................iii ÖZET...........................................................................................................................iv ABSTRACT..................................................................................................................v TABLOLAR LİSTESİ.................................................................................................ix ŞEKİL LİSTESİ............................................................................................................x KISALTMALAR LİSTESİ.........................................................................................xi GİRİŞ............................................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM DÖVİZ KURU GEÇİŞ ETKİSİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE LİTERATÜR İNCELEMESİ 1.1 Döviz Kuru Geçiş Etkisinin Temel Özellikleri.......................................................3 1.2 Döviz Kuru Geçiş Etkisinin Derecesi.....................................................................5 1.3 Döviz Kuru Geçiş Etkisini Belirleyen Diğer Faktörler...........................................8 1.4 Döviz Kuru Geçiş Etkisinin İşleyişi.....................................................................11 1.5 Döviz Kuru Geçiş Etkisi Literatür Taraması........................................................13 vii 1.5.1 Diğer Ülke Uygulamaları............................................................................14 1.5.2 Türkiye Uygulamaları..................................................................................21 İKİNCİ BÖLÜM DÖVİZ KURU GEÇİŞ ETKİSİ ANALİZİNDE YER ALAN TESTLERİN EKONOMETRİK METODOLOJİSİ 2.1 Tüketici Fiyat Endeksi ve Reel Döviz Kurunun Durağanlığının Tespit Edilmesine Yönelik Doğrusal Birim Kök Testleri.........................................................................28 2.1.1 Augmented (Genişletilmiş) Dickey-Fuller (1979, ADF) Birim Kök Testi..28 2.1.2 Phillips ve Perron (1988, PP) Birim Kök Testi............................................31 2.1.3 Zivot-Andrews (1992) Tek-İçsel Yapısal Kırılmaları Dikkate Alan Birim Kök Testi......................................................................................................34 2.2 Tüketici Fiyat Endeksi ve Reel Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Vektör Otoregresyon Modeli (VAR) ile Tahmin Edilmesi....................................................37 2.3 Döviz Kuru Geçiş Etkisinin Kısa, Orta ve Uzun Dönemde Belirlenmesi: Frekans Dağılımı Nedensellik Testi.........................................................................................40 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DÖVİZ KURU GEÇİŞ ETKİSİNİN TEST EDİLMESİNE YÖNELİK AMPİRİK SONUÇLAR 3.1 Tüketici Fiyat Endeksi ve Reel Döviz Kuru Değişkenlerinin Tanımlayıcı İstatistikleri.................................................................................................................45 3.2 Augmented (Genişletilmiş) Dickey-Fuller (1979, ADF) ve Phillips ve Perron (1988, PP) Birim Kök Testi........................................................................................47 viii 3.3 Zivot-Andrews (1992) Tek-İçsel Yapısal Kırılmaları Dikkate Alan Birim Kök Testi Sonuçları ...........................................................................................................49 3.4 Döviz Kuru Geçiş Etkisinin Vektör Otoregresyon Yöntemi (VAR) ile Öngörülmesi................................................................................................................50 3.4.1 VAR Modelinden Elde Edilen Varyans Ayrıştırması Test Sonuçları.......53 3.4.2 VAR Modelinden Elde Edilen Granger Nedensellik Test Sonuçları........55 3.4.3 Breitung ve Candelon (2006) Frekans Alanında Nedensellik Test Sonuçları....................................................................................................57 SONUÇ.......................................................................................................................60 KAYNAKÇA..............................................................................................................62
Description: