türk imalat sektöründe finansal performansın gri ilişkisel analiz yöntemi ile incelenmesi

24 Pages·2017·0.82 MB·Turkish

TÜRK İMALAT SEKTÖRÜNDE FİNANSAL 2
7-
1
0
PERFORMANSIN GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ 2
/
YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ: TÜRKİYE
CUMHURİYET MERKEZ BANKASI İMALAT
ALT SEKTÖR BİLANÇOLARINDA BİR
ARAŞTIRMA*
Doç.Dr. Erdinç KARADENİZ**
Doç.Dr. Levent KOŞAN***
Arş.Gör. Fatih GÜNAY****
Arş.Gör. Mehmet BEYAZGÜL*****
Ampirik İnceleme Muhasebe ve Vergi
(Empirical Research) Uygulamaları Dergisi
Temmuz 2017; 10 (2): 161-184
ÖZ
Çalışmanın temel amacı Türk imalat sektöründe finansal performansın
analiz edilmesidir. İmalat sektörü dâhilinde 21 alt sektörün 32 finansal
oranı Gri İlişkisel Analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Analizde kullanılan
veriler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hesaplanan
sektör oranları olup 2012-2014 dönemini kapsamaktadır. Çalışma bulgula-
rına göre Türk imalat sektöründe finansal performansa etki eden göster-
geler sırasıyla finansal yapı, kârlılık, likidite ve varlık kullanım oranları şek-
lindedir. Tüm göstergeler açısından ele alınan tüm oranların GİA ile yapılan
analizi neticesinde ilgili yıllar içinde incelenen imalat sektörleri arasında
en başarılı performansa sahip üç alt sektör sırasıyla; Tütün Ürünleri İma-
latı, Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünlerinin İmalatı, İçeceklerin
İmalatı olarak görülmüştür. En düşük performansa sahip olan alt sektör ise
Gıda Ürünlerinin İmalatı olarak saptanmıştır.
Anahtar Sözcükler: İmalat Alt Sektörleri, TCMB Sektör Oranları, Finansal
Performans, Gri İlişkisel Analiz.
JEL Kodları: G00, G30, G39
* Makalenin gönderim tarihi: 02.18.2016; Kabul tarihi: 13.04.2017 ve iThenticate benzerlik oranı % 24
** Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü Öğretim Üyesi, ekaradeniz@mersin.
edu.tr
*** Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü Öğretim Üyesi, leventkosan@gmail.
com
**** Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü Öğretim Elemanı, fgunay@mersin.
edu.tr (Sorumlu yazar; Correspondent author)
***** Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü Öğretim Elemanı, m.beyazgul1553@
mersin.edu.tr
Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 161
Ankara SMMMO
2 INVESTIGATION OF FINANCIAL PERFORMANCE IN TURKISH MANUFAC-
7-
1 TURING SECTOR WITH GRAY RELATIONAL ANALYSIS METHOD: A STUDY
0
2
/ IN CENTRAL BANK OF THE REPUBLIC OF TURKEY SUB-SECTOR COMPANY
ACCOUNTS
ABSTRACT
The study aimed to analyse financial performance of Turkish Manufactu-
ring Sector. 32 financial ratios of the 21 manufacturing sub-sectors were
analysed by Gray Relational Analysis method. Data used in the analysis
are the sector ratios calculated and declared by the Central Bank of The
Republic of Turkey (CBRT) and cover the period 2012-2014. According to
the findings the indicators affecting financial performance of Turkish ma-
nufacturing sector are financial structure, profitability, liquidity and asset
utilization ratios. Within the scope of study the most successful three sub-
sectors are, Tobacco Products Manufacturing, Coke and Refined Petrole-
um Products Manufacturing and Beverages Manufacturing sub-sectors.
Food Products Manufacturing sub-sector is identified as the lowest per-
formance.
Keywords: Manufacturing Sub-Sectors, CBRT Sector Ratios, Financial Per-
formance, Gray Relational Analysis.
JEL Codes: G00, G30, G39
1. GİRİŞ
İşletmelerin her açıdan başarılı performans sergilemeleri, varlıklarını sür-
dürmelerinde kilit rol oynamaktadır. İmalat sektörü, katma değer yaratma-
sı, istihdamı arttırması ve ihracata katkı yapması yönüyle ülkelerin zengin-
liklerinde ve gelişmişliklerinde etkili olan önemli bir sektördür. Bu nedenle
imalat sektörü içerisinde yer alan alt sektörlere yapılan yatırımların değer
yaratması ve süreklilik arz etmesi ülkeler için önemlidir. Finansal perfor-
mans ölçümü, işletmelerin mali politikalarının ve faaliyetlerinin sonuçla-
rının ölçülmesi olarak tanımlanabilir. Finansal performansın ölçülmesi ile
işletmelerin finansal pozisyonu, yatırımlarının verimliliği ve işletmenin risk
derecesi belirlenebilmektedir (Uygurtürk ve Korkmaz, 2012: 96).İşletme
performansının değerlendirilmesi yatırımcılar, yöneticiler, hissedarlar,
devlet, kredi verenler, rakipler ve kamuoyu için önem taşımaktadır (Kara-
deniz, Koşan, Günay ve Dalak, 2016: 1118).
Finansal performans analizi ile işletmeler karar alma, planlama ve denetim
işlevlerini etkin biçimde yürütebilmekte, yöneticiler, finansal performans
ölçütleri ile başarılı finansal performans yönetimini gerçekleştirebilmekte
ve işletme değerini arttırabilmektedir (Aydeniz, 2009: 264).
162 Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi
Ankara SMMMO
Günümüz iş dünyasının en önemli konularından birinin işletme perfor- 2
7-
mansının ölçümü ve değerlendirilmesi olmasından hareketle, uluslararası 01
2
piyasalarda küçük veya büyük fark etmeksizin işletmelerin tümünün di- /
ğer işletmelerle rekabet edebilmek için en uygun performansa ulaşması
gerekmektedir (Memon ve Tahir, 2012: 12). Bu çerçevede, işletmelerin
varlığını sürdürebilmesi ve rekabet avantajı ile bunun sürdürülebilirliğinin
tespiti için finansal performans ölçütlerine ihtiyaç vardır.
Bu çalışmanın temel amacı, Türk imalat sektörünü oluşturan alt sektörlerin
finansal performanslarının Gri İlişkisel Analiz (GİA) yöntemiyle ölçülmesi-
dir. GİA, çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olup birçok kriterin
bir arada değerlendirilebilmesi, az veri ile çalışma imkânı ve normal dağı-
lım koşulunun bulunmaması gibi avantajları bulunmaktadır (Feng ve Wang,
2000: 135-136; Liu ve Forrest, 2007: 115; Rajesh ve Ravi, 2015: 347).
Çalışma, belirlenen amaçlar doğrultusunda beş bölümden oluşmakta-
dır. Giriş bölümünü takiben çalışmanın ikinci bölümünde ilgili çalışmalar
literatür başlığında kısaca açıklanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde
araştırma metodolojisine yer verilerek çalışma amacı, çalışmanın önemi,
çalışmada kullanılan GİA yöntemi ve analizde kullanılan finansal oranlar
kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde GİA yöntemi ile yapı-
lan analiz bulgularına yer verilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular sonuç
kısmında ilgili literatür kapsamında tartışılmış, sektörlere ve gelecek çalış-
malara yönelik öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.
2. LİTERATÜR
Konuyla ilgili ulaşılan literatür incelendiğinde işletme performansının ölçü-
münde finansal oranların kullanımı ile çeşitli istatistiki ve çok kriterli karar
verme tekniklerinden faydalanıldığı görülmektedir.
Demir ve Tuncay (2012) İMKB’de işlem gören gıda sektörü işletmelerinin
finansal performanslarını oran analizi bağlamında analiz etmiş, ele alınan
işletmelerin faaliyetlerinin olumlu olduğu ancak kârlılık göstergeleri bağla-
mında istenen seviyelerde olmadıkları saptanmıştır.
Delen, Kuzey ve Uyar (2013) borsada işlem gören Türk işletmelerin finan-
sal performanslarını karar ağacı yöntemiyle analiz ettiği çalışmalarında
kullanılan dört farklı karar ağacı algoritmasında da (CHAID, C5.0, C&RT,
QUEST) özkaynak karlılığı (ROE) ve aktif karlılığı (ROA) üzerinde etkili olan
en önemli oranın vergi öncesi kâr/öz kaynak oranı olduğu belirlenmiştir.
Uygurtürk ve Korkmaz (2012) çok kriterli karar verme tekniklerinden biri
olan TOPSIS ile ana metal sanayi üzerinde bir uygulama yapmışlardır. Çalış-
mada işletmelerin performansının genel olarak dalgalanma göstermekte
Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 163
Ankara SMMMO
2 olduğu tespit edilmiş ve işletmeler performanslarına göre sıralanmıştır.
7-
01 Elde edilen performans sırasına göre en yüksek ve en düşük işletmelerden
2
/ oluşan iki portföy oluşturulmuştur. Sonuç olarak yüksek performans gös-
teren işletmelerden oluşan portföy getirisinin yüksek, düşük performansa
sahip işletmelerden oluşan portföy getirisinin ise düşük olduğu görülmüş-
tür.
Ege, Topaloğlu ve Özyamanoğlu (2013), Borsa İstanbul’da işlem gören ve
Kurumsal Yönetim Endeksinde yer alan 18 işletmenin finansal performan-
sını TOPSIS yöntemi ile incelemiş, elde edilen sonuçlar, Kurumsal Yönetim
Endeks sıralamalarından farklı bir sıralama olduğu saptanmıştır.
İmalat alt sektörleri finansal performansını analiz eden Ömürbek ve Mer-
can (2014) inceleme dönemi itibariyle en başarılı performansı gösteren alt
sektörün Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı olduğunu
gerek TOPSIS gerekse ELECTRE yöntemleri ile saptamışlardır.
Yapılan literatür taramasında finansal performans değerlendirmesinde
sıklıkla kullanılan bir diğer yöntem ise Veri Zarflama Analizidir (VZA). İma-
lat işletmelerinin değerlendirildiği çalışmalarda ele alındığı yıllar itibariyle,
Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi (Yalama ve Sayım, 2008), Kok Kömürü, Rafi-
ne Edilmiş Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıt İmalatı Sektörü (Ata ve Yakut,
2009) ile Taşıtlar, Ofis Makine/Bilgisayar ve Makine/Ekipman (Halkos ve
Tzeremes, 2012) sektörlerinin yüksek performans gösterdiği saptanmıştır.
Farklı sektörlerde olmak üzere GİA yöntemiyle finansal performans değer-
lemesi son yıllarda sıkça yapılmaktadır. Yapılan kimi çalışmalarda en önem-
li gösterge kârlılık göstergesi (Bektaş ve Tuna, 2013; Doğan, 2015; Meydan,
Yıldırım ve Senger, 2016; Oral, 2016; Öner Kaya, 2016) olarak saptanmıştır.
Diğer çalışmalarda ise likidite (Peker ve Baki, 2011; Baş ve Çakmak, 2012)
ve finansal yükümlülük (Ecer ve Böyükaslan, 2014; Ecer ve Günay, 2014)
olarak saptanmıştır.
3. VERİ VE YÖNTEM
Bu çalışmanın temel amacı, Türk imalat sektörünü oluşturan alt sektörlerin
finansal performanslarının Gri İlişkisel Analiz (GİA) yöntemiyle ölçülmesi-
dir. Bu kapsamda incelenen imalat alt sektörleri, Avrupa Topluluğunda Eko-
nomik Faaliyetlerin Genel Sınıflandırılması (NACE) kriterleri kapsamında
sınıflandırılan ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Reel Sektör
Araştırma Daire Başkanlığı’nca sektör oranları yayımlanan 21 alt sektör-
dür. Gönüllülük esasına dayalı olarak verilerini TCMB’ye gönderen imalat
sektörü işletmelerinden oluşan 21 alt sektörün kodları, isimleri ve işletme
sayıları Ek1: İmalat Alt Sektörleri ve Kodları tablosunda yer almaktadır.
164 Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi
Ankara SMMMO
Çalışmada kullanılan oranlar TCMB’nin en son yayımlamış olduğu 2012- 2
7-
2013-2014 yıllarına ait sektör oranlarıdır. Araştırmada söz konusu 3 yılın 01
2
seçilme sebebi araştırma tarihinde TCMB tarafından yayımlanan en güncel /
sektör oranlarının bu yılları kapsamasıdır. Söz konusu sektör oranları TCMB
istatistiklerinde yer alan Sektör Oranları ve Standart Oranlardan elde edil-
miştir (TCMB, 2016b).
3.1. Gri İlişkisel Analiz (GİA)
Deng (1982a; 1982b) tarafından ortaya atılan ve geliştirilen Gri sistem teo-
risi az veri ile belirsizlik taşıyan problemlerin çalışılmasına izin vermektedir
(Liu ve Forest, 2007). Gri sistem teorisinin bir parçası olan GİA, çok kriterli
karar verme tekniklerinden olup, unsurlar arasındaki eğilimlerin benzerlik
ya da farklılık derecesine bağlı olarak ilişkiyi ölçmeye yarayan ve sıralama
yapmaya imkân veren bir tekniktir (Feng ve Wang, 2000: 136; Rajesh ve
Ravi, 2015: 347).
GİA yönteminin araştırmacıya sağladığı kimi avantajları bulunmaktadır.
GİA, çok kriterli karar verme tekniklerinden olup, unsurlar arasındaki
Başlıca avantajları (Feng ve Wang, 2000: 135-136; Liu ve Forrest, 2007:
eğilimlerin benzerlik ya da farklılık derecesine bağlı olarak ilişkiyi ölçmeye
yar1a1ya5n; Rvaej essıhra vlaem Raa vyia, p2m01ay5a: 3im47k)â;n veren bir tekniktir (Feng ve Wang,
2000: 136; Rajesh ve Ravi, 2015: 347).
- Birçok kriterin birlikte ele alınarak değerlendirilebilme imkânı,
GİA yönteminin araştırmacıya sağladığı kimi avantajları bulunmaktadır.
Baş- lVıcear ia svaaynıtsaıjnlaınrı a z( Foeldnug ğvue dWuraunmg,l a2r0d0a0 :d e1ğ3e5r-1le3n6d; iLrmiue v iem Fkâonrrıe,st, 2007:
115; Rajesh ve Ravi, 2015: 347);
- Dağılımın bilinmediği ya da normal olmadığı durumlarda ilişki derecesine
- Birçok kriterin birlikte ele alınarak değerlendirilebilme imkânı,
göre sıralamaya imkân sunan sayısal bir yöntem şeklinde sıralanabilmek-
tedir-. Veri sayısının az olduğu durumlarda değerlendirme imkânı,
- Dağılımın bilinmediği ya da normal olmadığı durumlarda ilişki
Bu çalışmada da birçok oranın ele alınması nedeniyle GİA yönteminin uy-
derecesine göre sıralamaya imkân sunan sayısal bir yöntem
gun olaşceakğlıinnad ek saırraarla nvaebriillmmieşktitre.d Nir.A CE kapsamında imalat sektörü 24 alt
grupta toplanmakta (TCMB, 2016a) olup çalışma kapsamında Ek 1’de yer
Bu çalışmada da birçok oranın ele alınması nedeniyle GİA yönteminin
uygaulann o 2la1c aağlıtn sae kkatörarrü vne 2ri0lm12iş-t2ir0. 1N4A dCöEn ekmapi sfiamnaınndsaa li mpearlafot rsmekatnörsüla 2rı4n ıanl t ince-
grulpetnam toepslia anmmaaçkltaan (mTCışMtırB. G, İ2A0 1yö6an)t eomluipn dçeal gışömsate krgaepslearmeı nilidşak iEnk il i1ş’kdi ed eyreer cele-
alarni h2e1s apallatm saeskı taölrtıü na dı2m0d1a2 -y2a0p1ı4lm adkötnaedmıri (Wfinua, n2s0a0l 8:p 1er4f1o-r1m4a2n;s Elacreınr,ı n2 013:
incelenmesi amaçlanmıştır. GİA yönteminde göstergelere ilişkin ilişki
175-177; Ecer ve Günay, 2014: 42-43);
dereceleri hesaplaması altı adımda yapılmaktadır (Wu, 2008: 141-142; Ecer,
20113. :A 1d7ı5m-1: 7K7a; rEacre Mr vaet rGisüinnainy, O 2l0u1ş4t:u 4ru2-lm43a);s ı;
1. Adım: Karar Matrisinin Oluşturulması;
Analiz edilecek olan ve karar vermede ele alınan veriler matris halinde tab-
Analiz edilecek olan ve karar vermede ele alınan veriler matris halinde
lolaştırılır.
tablolaştırılır.
⎡x (1) x (2) ! x (n)⎤
1 1 1
⎢ ⎥
x (1) x (2) ! x (n)
X = ⎢ 2 2 2 ⎥ (1)
i ⎢ " " # " ⎥
⎢ ⎥
⎣xn(1) xn(2) ! xn(n)⎦

Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 165
2. Adım: Karşılaştırma Matrisinin Oluşturulması;
Ankara SMMMO
Referans serisi şeklindedir.
Burada , j.kriterin değerleri içindeki en büyük, en küçük veya
𝑥𝑥# =(𝑥𝑥#(1),𝑥𝑥#(2),....,𝑥𝑥#(j),....,𝑥𝑥#(n)
olması istenen değerini göstermektedir. Referans serisi, karar matrisi ilk
𝑥𝑥# =(𝑗𝑗)
satırına yazılarak karşılaştırma matrisi oluşturulur.
3. Adım: Normalizasyon İşlemi ve Normalizasyon Matrisinin
Oluşturulması;
Veri setinin normalize edilmesinde üç olası durumla karşılaşılabilir:
5
GİAG,İ Aç,o kç okkr itkerriltie rklia rkara ravre rvmeer mtee knteikknleirkilnedriennd eonl uopl,u pu,n suunrlsaurr laarr asaırnadsıankdi aki
eğileiğmilliemrilne rbine nbzeenrlziekr lyika ydaa dfaar kfalırlkıklı ldıke rdeceerescinees inbea ğblıa ğollıa roalkar ailkiş kiliiyşki iöyliç möleçymee ye
yaryayaraany avne vseır aslıarmalaa myaa pymapaymaa yima kimânk âvne rvener ebnir btierk nteikkntiirk t(iFr e(nFge nvge vWe aWnga,n g,
200200:0 103: 61;3 R6a; jResahje vshe Rvea vRi,a v2i0, 1250:1 354: 73)4. 7 ).
GİAG İAyö nytöemntienminin ianr aşatrıarşmtıarcmıyaac ıysaa ğslaadğılğadı ığkıi mkii maiv aanvtaajnltaarjıl abrıu lbuunlmunakmtaadkıtra.d ır.
BaşBlıacşal ıcaav aanvtaajnltaarjıl a r(ıF e(nFge nvge vWe aWnga,n 2g0, 0200:0 103: 51-3153-61;3 L6;i uL viue vFeo rFreosrtr,e s2t0, 0270:0 7:
1151;1 R5a; jResahje vshe Rvea vRi,a v2i0, 1250:1 354: 73)4; 7);
- -B irBçoirkç okkri tkerriitne rbinir lbikirtlei ketlee ealleı naalrınakar dakeğ deerğleenrdleinridleirbiillembiel mime kimânkı,â n ı,
- -V erVi esraiy sısaıynıısnın aızn oalzd oulğduu ğduu rduumrulamrdlaar ddeağ deerğleenrdleinrmdier mime kimânkı,â nı,
- -D ağDılaığmılıınm bınil ibnimlinedmiğedi iyğai ydaa dnao rnmoarlm oallm oaldmığadı ıdğuı rduumrulamrdlaar dilaiş kilii şki
derdeceerescinees ingeö rgeö rseı raslıarmalaaymaa yiam kimânk âsnu nsaunn asna ysısaaylı sabli r byirö nytöemnt em
şekşlienkdlien sdıer aslıarnaalabnilambielkmteedkitre.d ir.
Bu Bçua lıçşamlıaşdmaa ddaa dbai rçboirkç ookr aonrınan ıenl e elael ınamlınasmı ansıe dneendiyenlei ylGe İAG İAyö nytöemntienminin in
uyguuyng uonla coalağcınağa ınkaa rkara rvaer rvilemriilşmtiriş. tNir.A NCAEC kEa pksaapmsıanmdıan dima ailmata lsaetk stöekrütö 2rü4 2a4lt alt
grugprtua pttoap tloanpmlanakmtaa k(tTa C(TMCBM, B20, 1260a1)6 oal)u opl uçpa lıçşamlıaş mkaa pksaapmsıanmdıan dEak E1k’d 1e’ dyee ry er
alana lan2 1 21a lt alst ekstöekrütönr ün2 01220-1220-1240 14d öndeömnie mfii nafninsaanl sapl erpfoerrmfoarnmsalanrsılnaırnın ın
inceinlecnemlenesmi esaim aaçmlaançmlanışmtırış. tırG. İAG İAyö nytöemntienmdien dgeö sgteörsgteerlegreel eriel işkiliinşk iinl işkilii şki
derdeceerelecreil ehreis haepslaamplaasmı aaslıt ıa altdıı maddıma ydaap yılampıalkmtaadkıtra d(Wır (uW, 2u0, 0280:0 184: 11-4114-21;4 E2c; eEr,c er,
201230:1 137: 51-7157-71;7 E7c; eEr cveer Gveü nGaüyn, a2y0, 1240:1 442: -4423-)4; 3);
1. A1d. ıAmd:ı mK:a rKaarr Mara Mtriastirniisnin Oinl uOştluurşutulmrualmsı;a sı;
AnaAlinza leizd ileedcielekc eokl ano lavne vkea rkara ravre rvmeerdmee deele ealelı naalnın avne rvileerri lemr atmriast rhisa lihnadlien de
tabltoablalşotlıarşıltıırr.ı lır.
⎡x⎡(1x)(1)x (x2)(2)!!x (xn)(⎤n)⎤
1 1 1 1 1 1
⎢ ⎢ ⎥ ⎥
x (x1)(1)x (x2)(2)!!x (xn)(n)
XiX=i⎢⎢=2⎢⎢" 2" 2" 2" ## 2" 2"⎥⎥ ⎥⎥ (1) (1)
⎢ ⎢ ⎥ ⎥
⎣xn⎣(x1n)(1)xn(x2n)(2)!!xn(xnn)(⎦n)⎦

2 2. Adım: Karşılaştırma Matrisinin Oluşturulması;
7-2. A2d. ıAmd:ı mK:a rKşaılraşşıtlıarşmtıarm Maa Mtriastirniisnin Oinl uOştluurşutulmrualmsı;a sı;
1
0
2RefRereRafenefrsea rnasn sse sriesseririsisi i şşeekkşllieinnkddlieendddireir.d. iBr.u ra-
/
BurBauddraaa da , j,. kkrjri.itkteerriirtnien r iddne eğdğeeerğlreleerrirl eii riçiçi innidçdienekdki ei keenin e bbnüü yybüüükky,,ü eken,n ekknüü ççküüükkç üvveke yyava e oylam ası
olmoalismsıt aeissnıt eeinnset ednn eedğnee ğr𝑥𝑥dei#ner ğii𝑥𝑥=n eg#ir ö(i=ng𝑥𝑥siöt# e(s(g𝑥𝑥tr1eöm#)rs(,mte1𝑥𝑥eke)#rt,km(e𝑥𝑥t2eed#)dk(i,rit2..re .).dR .,i.Re.r,..f𝑥𝑥e .ef.#Rre,(a𝑥𝑥rejna)f#ne,s(.rs ja.s) .ne,s..ser,. ir𝑥𝑥.sis.#sie,,i( r,𝑥𝑥kn i#sak)i(r,an ark)ar ram ramar atrtmrisiasi tiri likisl ik s ailtık rına
satısraıntıar ıyn𝑥𝑥aa#z yı𝑥𝑥=la#azr(ı=a𝑗𝑗lka)r (ka𝑗𝑗ka)r kşıalraşşıtlıarşmtıar mmaa tmriastir oisliu oştluurşutulurur.l ur.
yazılarak karşılaştırma matrisi oluşturulur.
3. 3.A dıAmd:ı m:N orNmoarmlizaalsizyaosny onİ şleİmşlie miv e veN orNmoarmlizaalsizyaosny onM aMtriastirniisnin in
3. Adım: Normalizasyon İşlemi ve Normalizasyon Matrisinin Oluşturul-
OluOştluurşutulmrualmsı;a sı;
ması;
VerVi esreit isneitnin nino rnmoarlmizael iezdei lemdielsminedsien üdçe oülça soıl adsuı rduumrulam klaar kşıalraşşııllaaşbıillaibr:i lir:
iV.ii e.. FrFFia aasyeyydddtiaaan diddnuuu rnrruouumrmmmuuu:a:: EliEEzğeğğe eererr d aaaimlmmmaaaeççç s diddnaaadhhheaaa ü iyiiçyyi iio ylyyaaaas dı dddaaa u brbbüuüüymyyüüülkakk dkddeaeeğrğğşeıeerlarr eşeelıdllladdebee ieleeitrmtt:mmeeekkkssseee (((222)))
in.u Fmaiinininay....inruuu ninid.aFFFF.nn.ummm uu alFFuuaaaamFımm aaa ammayyyydfarrrayaaoddddyaaauyaarrdrrdaaaallldarrraamıııaa uaala llıddddfffı ıll m ü oood ııduuuufdff lorrruuoffourrrr ummmkoor:uuuurrrrrm muurrmummmmuüüüEmmmlmmülllülüuuuuğ aüüllkkkulu::::ue n ll kuuuk::k:r ıEEEE kk ullluluElllEEaığğğğuullaaarğlmllğğleeeell.nnnaaea llrrrreenaanıııarn lllrrnn ıçıaaaaıııı allrrrl ıımmmmaıaı...ımlldrrm rmıı..aaaarra. a ..aççççha çç ça dddd dddaaaaiayahhhhahihhaaaa aa ya iiii aiyyyyiyiy yiiiiid i i yyyyya yayaaaa ab ad ddddü dadaaaaya aü bbbbb bkübüüüüü yüyyyydyüyüüüüeükükkkkğk k ed dddd rded eeeeeeğğğğğeğleğeeeederrrrrere re eeeee ellllleldddddtdlmedeeeee e eeeeeee ktttttetsmmmmmmtemeeee ee(kkkkekk2kssssss)eeeeees e (((((( 222222(2)))))) )
nunmumaraalrıa flıo fromrmülü klu klulallnaınlııxrlxxı.r (.((jjj)))−−−mmmiiinnnxxx(((jjj)))
i ii i ii.ii. .. MMMMaaaa lliill yyii yyeeeextt tti*d dddu=uuurrxxxxurrumiiiix****xxuummxxii**i*mm====ajii**uxu==x=uu:i:==mmmm( :: xEmm EmjiaaaaEEmjjjjmğxxxx)(ğaxxxxajjağğexjiiiixe−jxaaxjj((((xrieeixxxx)rixx ((rriijjjj mxiiiiaxx− a))))((((jjimxxiaaim)()j(i−−−−ijjjji(mmmna((−))))j−jajçmmmm)aa)jjjiç−−−−x)m ççmn))−5 i−d−jjjjiiii d(mmmm −−annnnjidxdjimajmnjhmniaajj5jjjjhiiiixxxxmm)(ahhjnnnni xjiaiiiixji njaan((((ijjii nkixxxx)i( knn(xiijjjjüiiiikkx xüj))))i((((jçxxiüü)i(ç)(üiijjjj(ççüj(())))kjüüj)k) jj )kky )) y ayy a aad dadda aaa az aa z zzb bibbri riidrr de ddğe eeğe ğğ re eererr l edeel edll dd e eee (t e2meet)mtt emmk(((((e22222ees(k(ekk2)))))((2s 22ss)e) ee))
ii. Miiiiaiiiii....((ili i((33i.MMMM.33y ))MMe)) aaaann tnna llllauuiiiiduullyyyymmiiummyeeeeyraaetttteaau rrttddddarram aaddluuuulıılluuurrrr ııff:uuuu rroffo uummmmooErrmmmrrmuuuuğmmu::::euüü rü:ü:lEEEEl llEkaEkğğğğ kkğmuuğeeeeeuulrrrrlelarlll araçllaaaa naaan mmmmannıdmımllııaaaaaııllrahççççarıı.çrr. aç ..dddd dkdaaaaahhhhüahhaaaaça üakkkk kkküüüüü üççççyçüüüüçaüükkkk kdk yyyyay yaaaaaa a zddddd daaaaab a aiaaaa rzzzzza dzbbbbb eibiiiirğrrrr i edrddddr ed eeeeğeğğğğeleğeeeedrrrrree er eeee ellllledtddddlmedeeee eeeeeee ktttttemsmmmmtemeeeee kkkkkesksssseeeees e
(3) n(((u333(m3))) )nnna nruuuaummmlmıaaa frrraoaaarrlllamıııl ıfffü oooflorrr mmmkrmuüüülüllll alkkk nkuuuıulllllllılaaarl.nnna nııılllıııılrrrı...r .
(3()3 n) unmumaraarlıa lfıo fromrmülü kl uklulamllmmnaıanlaaxııxxrlı.xr xx.(((jjj)))−−−xxx(((jjj)))
i ii i iiiiii ..ii .. OOOO ppppt t iitt mmiimmxaai*aallllll=iillkkiixxxxkk miiiix****xx dxxdii**i*====ddaujmii**u==uu=xrr==mmmmuarrjuxmuummxmmiaaaamjjjjmmmmmmm(uaxajxxxxmujmajuu:jaaiaaaajjxjjjjx:x xxxx():: ajaxxxxxxjj xiiiiExjx−xjjEx((((ixxxxxxiEE)ği((ğxijjjji(iiiixm−eğğ(((((())))ejijirjiee()(r)jjjii ijjjj−−−−)xrr n))))))j−j− ai−)ammmm)(−−−−−−mxaamm−m−mjmmijjjjiiiiammxxxx()ajnnnniçjxiaajiiiiixnçjn jj((((iiinççxxxxi) i(nnx(o ijjjjiiiiix xoji(((())))pxxoojii()p()tiijjjj(ppitj(())))mjittj)mii)jj )mm a)) al aa l llb bibbri rii rr d de dd eğeeğeğğreee rrr e le dee l delldd eee e tem eet mtt emm k(e3eeskkke)s sseee(((((( 333334 (((3))))))((3((4 3344))) )) ))
iii. Oiiiiiiiiiiiiinpnii....inni uitu..iuu mOOOOmmOmmOppppaaapaarprttttltiiiiirraaltmmmmiaalilmkımıllaaaa ııfaf allllodffollllloolliiiirurlikkkkmrrmkirmm k uüüd ddddmüülluduuuu llkukrurrrr kkuu:uuuuur uulmummmmlllllEamalluuuuunaağnu:::::nnıe ıl:Elıırı EEEEıllr ğrıı.Errğğğğ.e a ..ğeeeem r rrrrea armç aaaa mmmmaaomçaaaap ççççaot çipm ooootioppppampttttliiii tmmmmaibmlaaaa ibrlllla ilrd bbbb debiiiirrrrğei reğ ddddred eeeerğğğğee eğeeeeldrrrrled ere eeee lllleeeddddtltmdeeeem ee eeeeektttteksmmmmtsemeeeee kkkk e((4kssss4eeee)s) e n ((((4444u(4))))- )
numnnnnanruuuumaummmmlamıaaaa rfrrrraaoaaaarlrllllıa mııııfl oıffffü oooorflorrrrm mmmmkrümuüüüüll ülllllk alkkkku nkuuuulılulllllallllılaaaanrl.nnnnaı lnıııııllllrııııı.lrrrrı....r .
xxxx((((jj)jj)))−−−−xxxx ((((jj)jj)))
( ( ( (44 44)))) nn nn uuuuxmmmmi*aaaarr=arraxxxxaallxxıiiii****xıllm xxııii**i *====ii**aj==x=x==fmmmmifoffo(mmmxoormmraaaajjjjmjixxxxrrmaaxxxxjj)mma(jxiiiiüaaxjjxüx−((((ijiüülxxxxxxild)(iixdlljjjjxiiiixeddx))))xx−((((eijiiee(0)(ii−−−−(jjjjb((xj−))))jj()0xxxx)jj)−−−−b))jx−0000−−)(0bbbb0−−xxxx0bbx00((((bjx0000xbb)(0xxbbbbjjjj00b)))) b00((((jkb(kbb)(r(kkjjjjri((j))))trrijj)etii)jj )ettr ))eeir nrri nii nn h he hh ed eededdfeee fff d deddğeeeeğğğre ieerd rri idii(rddi4 rii)rr (((((v44444((e4)))))v((4 vv 44)e) ee))
(4) ((((4444((4))))4n ))u mnnnnnanruuuuuaummmmmlmıaaaa arrrraraaaaarllllalııııılf ıo rmfoffffüroooofmlorrrrdmmmmrüemüüüüldüllllddddeldeeee e kri t aea kkkkrraarai krrrrrranliiiiaarıltttt iğıeeeellktğııırrrreğğrnıiiiirinnnnnııdtinnhdne addea r aabid nb iebbr hhhhif riih eeeedrr d ddddehedddeeeeeğeeeğffffeedğğd rfeeeee rafrrğ la eıaalddddrrıll.dieeeerdıı drr.Bğğğğee ..iB ğeeeeruğBB rrrree uiiiiiuurddddr şii idliiiidşiierrrrşşilv imrellre ee ml mmelrvvvvevllieerneveeeerri eniinn
a r d ı n a a a a d rrrr a a a d / dddda a a r r r ı 2dnıııı 0 rr ddn nnnn dd 1 ı ıı d ( ndddd nnıı 𝑥𝑥1 //// n nadaaaa dd 3 ) / 2222nddnnnn//a0000 aa’// 21111aan d 𝑗𝑗2 02nn00((((( 22nn1 00𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥e11 11111 (((11 Xk𝑥𝑥3333)1))))𝑥𝑥≥𝑥𝑥1((1’’’’’𝑥𝑥𝑥𝑥i113d)3)3) ddddi𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗*’’33k))’e𝑥𝑥deeee𝑗𝑗d𝑗𝑗’’d𝑗𝑗a=kdXXXXd#kkkk𝑗𝑗𝑗𝑗ee≥≥≥≥eri.XeekiiiiXk aXk≥≥≥ iiii⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡k(****XXkkiirkkkk≥≥i𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥a 𝑗𝑗iixxx ** iii*kaaaak====mk)𝑥𝑥𝑥𝑥 ####iir1𝑥𝑥**n2***kkrrrraa=a=𝑥𝑥𝑥𝑥....a"##=aaaa(((#≥aaarr==⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡r.r((((11.1##.rrrraatrr a⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡..xxxxxxxxxxxx( ()))rm⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡r(aarmmmmr/))))i⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎢⎣⎡𝑗𝑗1111𝑗𝑗x((xx xxxnnnn2222 ************𝑗𝑗rrxxx smm)2 )""""𝑗𝑗𝑗𝑗a1mxxxxxx1 )n2((((((((((((5***n2≥≥≥≥***𝑥𝑥iaaaa1n2***mm6))111111111111" "t11(((nn22≥*****"*(((atttt≥a#ş(x((xx≥a111r))))1))))1"))))"1rrrr𝑥𝑥111((((((t≥≥ua.at1////iiiiin2t***))11)1111r)))rs3))ssss)rtt(/ i2222 /"(((i(/))))i))rr5555hi𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥iiiis𝑗𝑗s 66662 //222sii2 𝑗𝑗5ş2𝑥𝑥 i5a)𝑥𝑥i####şşşşssxxxxxxxx5xxxx6𝑥𝑥i6 )22 u 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥6)))55l #𝑥𝑥𝑥𝑥şuuuuii....xxx1111#şxxxnnnn2222 66******** **** #ş𝑥𝑥exxx 𝑥𝑥3333u .𝑗𝑗1a𝑥𝑥((((u. a##n2şş**xx*xxxx1""""((((((((h((((u.n2***(((( 1hhhh3n2𝑥𝑥𝑥𝑥.***( 3𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗ruu..d"(((( r 113222222222222(nn22"*****(*((𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗(h a("(((haaaaa𝑗𝑗!#!!))))33(ah222𝑗𝑗(( ö𝑗𝑗))))""222(𝑗𝑗(((((𝑗𝑗a))))))))))))((l)222hhlllll 𝑗𝑗a)l𝑗𝑗𝑗𝑗)ea ) n222222)))eeeeı)𝑗𝑗𝑗𝑗l ı))))𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗aal aaaa)))))ğ ğel )) üe𝑗𝑗....)))))) edll 𝑗𝑗rrrrdddda ıı𝑗𝑗 .ee şaaaand!#!!!#!!!#!!!#!!.n 𝑗𝑗𝑗𝑗ö.rdöööö d!!!#ü llll..aö!#!!dxdxxdd!#!! nönnnnııııörl!#!!#!!!nğğğğ1an2a***öön:üüüüıün üğ ıııı"((( nnüşşşşşnnnnbübnnnşıüüüüüüüşnxxxxddddxxxxxxxxişüixx))x)ürrrrrşşrrü1111xdxaaaaxnnnn2222************rxxx ::::⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤1üü :n2*r**: xxxxrxxd1 """"((((((((((((an2***1d:n2* **"(r(r(bbbb: 11nnnnnnnnnnnn enn2 2"*****(*(( ::"(((ennnbiiii ğ""nnn(((((())))))))))))nnrrrrnğ)))innnnnn e⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤)))re)))⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤ddddr ⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤))))))⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤ rd eeee ⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎥⎦⎤a ğğğğe al ğeeeeılrırrrrer. . raaaa B llllBaıııı u lurrrr ı .... r i.iBBBBş şlBluuuueemu m iiii şşşş l illllle şeeeee(lrmmmm5erinim)nllll eeee l(((((rrrrae55555iiii(rr(nnnn5)))))((i-5 n 55)) ))
44444... .. AA AAAdddddııımmmıımm::: :: MMM MMuuuuutttlllttaaallaakkkkk DDD DDeeeeeğğğğğeeereerr rr TTT TTaaaaabbblbbllooollsoossuussuuunnnunnuunuunn nn O OO OOlluulullşşuuşttşşutuuttrruuruurrulluummlmllmmaaassaaısı;ss;ı ;ıı;;
4. Ad4444ı4....m xx.AAAAxx **A:** iiddddi lliilMdııııeellemmmmeeı xxmuxx*::::*t** :MMMMl aa aaaarMrrkarrauuuuaaas suttttDsssııllllntınııaaaanlennddakkkkğdddaak eaDDDDaakk rkkkDiieeee iiiTmğğğğm e mmmağeeeeuurrrrbeuuutt lrlltTTTTttao alllTkaaaaaaaskkk kuabbbb dd bllllndeddooooeluğeeeossssğeğğnuuuuğsereeeu nnnnr Orr rΔnuuuu Δ lΔΔunnnnun ş(OOOO(t j((Oujllll)jjuuuu)rl ))uşu şşşş ş uttttşlşşşuuuuum utuuş urrrr şe aşuuuuşşrekeseeullllkiımmmmkkkll;idiml iilaaaadlledddasssse ebeeıııı s;;;; b uıb bb;ulu uuullullnuuununnnuruuu:r rrr: :::
Δx0*0iil(eΔΔΔΔxxxxjx00005****Δ5x)ΔΔ0000i*55iiiiΔΔ0*..iiii00 llll=0 ..0((((0i00aeeeeAA il00iiAAr(ejjjj(ii(xxxxddax(())))jiiiidd****jxjs0ıı*)jj ====))mmiıı*ı(iiaaaa))mmn ii===rrrraj::d==aaaaxxxx) :: rGaGssss 0000****axxx−GGkıııı((((xxs0*0*r0*nnnnrıi(00**rr(ijjjjx(in dddd ())))(iimijİ*jİj daaaa))lİİ(−−−−jj)lkkkkaiui))ll−−şj−şiikiiiitxxxxk)−−şş klimmmmiiiikk****axxix is=((((mxxkiisii**i*uuuuesse(ii(** jjjj(eleutttt⎢⎢⎢⎢⎣⎡dl(()))) jllllj jllΔtKΔeΔaaaa))K jj)l====KKğkkkka))0a00a==mek =21"aat⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎣⎡dddd==t(s(r (stt1ΔΔΔΔ⎢⎢⎢⎢⎣⎡1⎢⎢⎢⎢⎣⎡ΔΔΔΔd eeee1ΔΔΔΔa⎢⎢⎢⎢⎣⎡ssaΔ))ΔΔ⎢⎢⎢⎢⎣⎡⎢⎢⎢⎢⎣⎡ΔΔğğğğ)ΔeΔΔyaa0000ΔΔ00000000yΔΔΔΔmmmmΔΔğeeeeı222201111""""yy00o00ı00 00m((((2((((rrrr1im"e ((((ı2ıM010"m00200111111111"(M 1111( Δ(mm((Δ(rΔ2211""((1MM(1))))))))(11ΔΔΔΔ1)))) 111j((((a1(())011)0)110)a)Δ11))))moooot21aa))"))))tr iiiio((o(rştt((((oiiΔΔΔΔΔΔΔΔ2ΔΔΔΔi2rr2ooiiusΔ(ΔΔjjjjΔsiiiiΔΔΔ)i)0000ΔΔ) 00000000))))ssnΔΔij0ΔΔşmmmmΔΔ22220111100n""""ii000)m 02e01i((((((((nnm"2((((şşşş010m002"001ni((2222" k2222(m2222m(!#!!(uuuu2211nii((ş(2""2(2 2nn2i))))))))((((22))))2u ((O2 l))şşşş22)22)O)22 d)) ))eeeeOOlş))))))eukkkkle!#!#!!##!!!!!!!! ullΔ#!!!ΔΔşkiiiibuu!#!!!#!!llllşti0u!#!#!!!!dddd0uşş0tlm21uttldeeee"ruu(u(( eurΔΔΔΔΔΔΔΔnΔΔΔΔnbbbbΔnnrrΔΔu ΔlΔΔΔ))0000buuuuuuΔΔu)00000000m0ΔΔl00ΔΔmmmmΔΔ22221111⎥⎥⎥⎥⎦⎤0ullllm""""mllr0200100"((((uuuu((((mmma:2((((001m((l 00200"1(nnnn" nnnnnnnnmm(unnnn(a22n11ns(((n""(aann))))(())))((ınnnuuuun))))s(())n);nnnnss⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎦⎤)nn)ıurrrr)))⎥⎥⎥⎥⎦⎤ );ıı))::::))⎥⎥⎥⎥⎦⎤)) r;;⎥⎥⎥⎥⎦⎤ ⎥⎥⎥⎥⎦⎤⎥⎥⎥⎥⎦⎤: (6) (((((66666((6)))))((6 66)) ))
156. 6Ad5555ı5.... Mm .AAAA uA:ddddh Gadıııımmmmsırembi:::: e:İGGGG lvGierrrrş iiiiVrk eiİİİİi rllllsİgiiiielşşşşiγi lkkkkUş Kkiiiiyssssgia(eeeeustlllllejas lKKKK)ma Ky=aaaaaılatttta ssssMrtaaaaΔısΔ DayyyyΔΔameııııymt rmmrıMMMMg iiiMissniinaaaaiinn+natttt+rrrr++itξiiiinrξssssξξiΔ iiiisΔOnnnnΔΔimniiiilmnnnnumimna şOOOOaxt aaOuxllllxxuuuurl uuşşşşttttlşuuuumturrrrauuuursullllı mmmml;m aaaaassssııııs;;;;ı ; Anka ra SMMM(7O)
γ0i(γγγγjγγ0000)γγiiii000=((((ii00i(ii(jjjj((Δ))))jΔj)jj)====0))mi==(==ΔΔΔΔΔΔΔΔiΔjΔΔnΔ000)ΔΔmmmmiii0+00+((((mii00iξ(iiii(iiξ(jjjjnnnn((i))))jΔjjΔn)++++)jj++++)+)m)+ξξξξ+m+ξξξξ++ξξΔΔΔΔξaξΔΔΔΔaξξΔΔxΔxΔmmmmmmmmΔΔmmm maaaaaaaammxxxxaaxxxxaaxxaaxx xx (7) ((((7777((7))))((7 77)) ))
0i
6
666
6 6666
6
i. Fayda durumu: Eğer amaç daha iyi ya da büyük değer elde etmekse (2)
numaralı formül kullanılır.
x(j)−minx(j)
i i
x* = j (2)
i maxx(j)−minx(j)
i i
j j
ii. Maliyet durumu: Eğer amaç daha küçük ya da az bir değer elde etmekse
(3) numaralı formül kullanılır.
maxx(j)−x(j)
i i
x* = j (3)
i maxx(j)−minx(j)
i i
j j
iii. Optimallik durumu: Eğer amaç optimal bir değer elde etmekse (4)
numaralı formül kullanılır.
x (j)−x (j)
x* = i 0b (4)
i maxx (j)−x (j)
i 0b
j
(4) numaralı formülde kriterin hedef değeridir ve
aralığında bir değer alır. Bu işlemlerin
𝑥𝑥#.(𝑗𝑗) 𝑗𝑗.
ardınd/an01 (1)’deki karar matr/is5i6 şu hale dönüşür:
2 𝑥𝑥3 𝑗𝑗 ≥𝑥𝑥#.(𝑗𝑗)≥ 2 𝑥𝑥3(𝑗𝑗)
⎡x*(1) x*(2) ! x*(n)⎤
1 1 1
⎢ ⎥
x*(1) x*(2) ! x*(n)
X* =⎢ 2 2 2 ⎥ (5)
i ⎢ " " # " ⎥
⎢ ⎥
⎢⎣xn*(1) xn*(2) ! xn*(n)⎥⎦

4. Adım: Mutlak Değer Tablosunun Oluşturulması;
x*ilex* arasındaki mutlak değer Δ (j) şu şekilde bulunur:
0 i oi
⎡Δ (1) Δ (2) ! Δ (n)⎤
01 01 01
⎢ ⎥
Δ (1) Δ (2) ! Δ (n)
Δ (j)= x*(j)−x*(j) =⎢ 02 02 02 ⎥ (6)
0i 0 i ⎢ " " # " ⎥
⎢ ⎥
⎣Δ0m(1) Δ0m(2) ! Δ0m(n)⎦
55.. AAddıımm:: GGrrii İİlliişşkkisiseell KKaattssaayyıı MMaattrriissiinniinn OOlluuşşttuurruullmmaassıı;; 7-2
1
0
Δmin+ξΔmax 2
γ (j)= (7) /
0i Δ (j)+ξΔmax
0i
Gri ilişkisel katGsGGGarrriyr iiiıi l iiişimlllkiiişşiaşskkkteiirissilssee ekill l a dtkkkseaaaağtttyssesaaıra yylmyeııı r aimm tmr(aai7asttt)rrir iiidsssniiei u ğddmdeeeerağğlğreeeaerrrlrlliılee e(rrr7fiiio ) r ((mn(777u))ü) m l nnnauukurmmuamllaalıaa rrrfaanaollılıılrı am rfffaooüokrrlrmm mküüuüllll l akkknuuuıllllalllaarannanııkılllaa ahrrraaeakkk-
hesaplanır. (7) nshhuaheempessslaaaaapprnpallılaalraı.nn nıı(fırr7or...) r m((n(777uü))) lm dnnneauuu rmmmζalaaıarr rfaaaaollylıırı ım rfffıoocüorrırlmm dm(eüüdü llilzddsd eete i an ζζygζıur iı scaaahıyy y)(ııı rrdrııkıiccscaııtiı t sn(((addgdyiiuissıssttitiisıinndhnggı)gruu ukiivissasehhth s))) a kkykaaıasttıtssdsaaaıyyry ıııssvsııeıddd ıı[ırr0r ,vv1vee]e
[0,1] aralığındaa [[r[00a0d,,l,11eı1ğ]]ğ] ıe nraad arraraaaa lldllıııığğerğıı.ığnn nedddAraaa na clddıdaree.ke ğğğ Aeeenrrir şc laeaaakmlll ııırrilrş..e. l redAAmAe nnlneccc0raaad.kk5ke 0iiaişş.şlll5lıeeen mmammlllıleeanerrsmrddıd eeae tsaı00 v0t..s.a555iv y seaai ayllleııınnn mmemdaaaisslsmııı etttkaaatvvvesssdiiiyyiyree.e
edilmektedir. AAyeeeyrdddıriicıillcalmmma ee ekkkttteeedddiiirrr... AAAyyyrrrıııcccaaa ve vvveee şeklinde hesap-
şeklinde hesaplan laşşışeenre.kkı krll.liiinnndd∆deee𝑚𝑚 hhh𝑚𝑚eeess𝑚𝑚saaapp=plllaaa/nnn3ıı0ırr1r... / 201∆∆∆∆𝑚𝑚𝑚𝑚:𝑚𝑚3𝑚𝑚𝑚𝑚(𝑚𝑚𝑗𝑗𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚)===///33003011∆16///𝑚𝑚 22002011𝑚𝑚1𝑚𝑚∆∆∆::=:333(((/𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗))3)56/256∆∆∆∆:𝑚𝑚𝑚𝑚3𝑚𝑚(𝑚𝑚𝑚𝑚𝑗𝑗𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚)𝑚𝑚===///335535666///225525666∆∆∆:::333(((𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗)))
6. Adım: İlişki D6e666.r.. . Ae AAAcdddedısıımımmimn::: i: İn İİlİill şlHiiişşkşkkeik iisDi a DDDepeerleerrareecneccecmeesessiasniiisnnniınii;inn nH HHHeeesessasaapappplalllaaannnnmmmmaaaassssııı;ı;;;
Γo i = 1n∑j n= 1γoi(jΓΓ)Γoo oiii=== 11nn1n∑∑∑jjnnj==n=111γγ γoooiii(((jjj))) (8) (((888)))
(8) numaralı form(((8(ü88)8l)) d)n nnenuuu umΓmmmoaaaiarrriraaa.alll lıııeı lffffeoooomrrrrmmmmanüüüüıllllndddd eeeeg rΓΓiΓ ooioiiliiiişi...k eeiee lldlleeeeemmmmreaaaacnnnenııınnsınni ngg girrgr iirgi iiiöi llliiislişşitşkkşekkiiri mi dd ddeeeerrekreeretcceeceedcessiesiirinns nviiini e ggig ööögsssöttteeserrtrmmemreemekkktteteeekdddtiieirrr d vvvieere
kriterlerin eşit övkkenkrre riikittmteererri rtllleeederrrüriilinnzene r yieeneişşn şiieidttt şe iöö tö nnonöeelendmmmue ğ mddud üü üdzzvzüeeeayyzyreiisinnyanddiydneeıedl deooıo ğllloddıdnuuluddğğğuauuuğ ukvvv uaavalrralrssasraanasyyyaııılyıllılddrıd.lııd ığğğıEıığınnnğıddndeaadra akk kkuuuulllllllaalaannnnıııllılıılırrır..r. . EEEEğğğğeeeerrrr
kriterlerin farklık kkrkrriartiiğitteteeıerrrrlrlllelıeeekrrrriliiniannn r f ıa fffraasakrrörkklkızll l aııı ğ kaaıoarğğlğnıııkıurrrlllslııaıukkkr llılaa asirrsröıııe z ssksöö(öo9zzzn) ukkknsoouounnn miuuusssaesuuru a ( 9lıii)i sss eenef ou r((m(m999))a)ü rlannünluunıu mmdfmoeaanarrrmr aaallülııı l üfffnooorrdrmmmeüünüll lüüyüannnrdddaeeernn-n
yararlanılır. layyynaaarrırlaaıarrrr.lllaaannnııılllııırrr...
Γo i =∑n [W i(j)γΓΓoΓioo(oiiij==)=]∑∑ ∑nnn[[[WWWii i(((jjj)))γγγoooiii(( (jjj)))]]] (9) (((999)))
j=1 jjj===111
Adımlar neticeAAsAiddndııdımmme lllaaarrr h esnnaneepettltiiaicccneeeasssiininnn dddeee g ri hhheeessisaalaippşpllklaaainn naaannnd eregggcrrriiei s i, iiillliiişşşskkkeiiik tördddleeeerrrreeienccc eeesssiii,,, ssseeekkktttööörrrllleeerrriiinnn
performanslarınıAnppp deekeırrımrffyfooaolrrasrmmlmra aannanneanssbtisllliaacalrremrııısnnneiıınsınnnid n kkekeıı ı yyhyiaameassssklllaaaâannpnnaal aasbbbaniiillğalmmmlnaee megsssiirainnink eeielt ia iişimmdkmıikkr kd.ââ âe nnnr ssesaacağğeğllslaaaimm,m saaeakkkkttttaaaödddrııırrlre... r in performans-
larının kıyaslanabilmesine imkân sağlamaktadır.
3.2. Çalışmad33a3.. .22K2... u llaÇÇÇnaaıalllalııışşnşmmm Faaaiddndaaaa n KKKsuuaullll llOlaaannrnııaılllaanannlna FFrF iiinnnaaannnsssaaalll OOOrrraaannnlllaaarrr
3.2. Çalışmada Kullanılan Finansal Oranlar
İmalat sektöründeİİİ mmymeaaarlll aaaatttl assseenekk k2tttöö1örr rüüaülnnntdd dseeee k yyyteeöerrrr üaaallnlaaa nnTn C 22211M1 aaBallltt t s ssseeeekkkktttötööörrr rüüoünnrna TTnTCClCaMMrMı BBiBle ss seefeikknkttatööönrrr s ooaorrlraa annnlllaaarrrııı iiillleee fffiiinnnaaannnsssaaalll
performanslarınıİnmppp eeaearrnrfflfaaoooltrrir mmzsm eaaeaknndntssiöslllldaararrüirğıınınnin dıııbnnneu aa yannçenaaaarlll lıiiaişzzzlm a eeenadddd ii2illaldd1d iil iğğiağkiili ti bbd bsuuiuet e kççç,taa aöfllliıırınşşşümmamnnaa asTddadCaala M yllliiaikkBkpii iddısd,iie ittvtkeeeat,,, ör fflfriiıinn knoaa arnnnasssnaaalllal yyryıaa appipleııı,,, fi vvvnaaarrarlllnıııkk-k
kullanım ve kârslkkıakluuıluk lllpll laaaoennnrrııafımmomnr l amvvvreeıea nekkkslââeâlrra rlllrııaıllıllıınııkknkı nm oo orrıarşaanatnnınarlllaa.la irrzrAıı ı eneeedallleelieli d zaaa illğlkııınnian mmpbmsuıııaşş şttmçtııırrarı..n. l ıAAdşAmannn aaaealldlliieizzaz akklkliaakıanppipdasssaaniatmm em,ıı ınnnfidddnaaaa neeellsleeea laa allylııaınnnpaaannın,
finansal oranlara fffyiiinnönaanannnesslsaaiaklll ooTorrrüaaarnnnklllaaiayrrraaea ’ dyyyeööö nnnieemellliiaikkkl a TTtT üüsürrerkkkkiitiyyöyeere’’ü’dddneeee iiiymmmöaanallleaaalttti ksss eeebkkkittrtööö rrsrüütüannnneeed yyayöörötnn neeellliiikkk bbbiiirrr ssstttaaannndddaaarrrttt
olduğunu söylemvooeaokllrldd dlmıuuukğğ ğüuukumnnunuuklul üa sssnnööö yyıdymlleleeeğ mmmvileeedekk ikrk mm.âm Brüüüluımmml ıknkkk eüüüodnnnre a ddndneeleeğğlğa iifillrilddınd iiaierrrn..l. e sBBB tuuaue lo nnınnreeeimddsdieee ınnkşnlltıaleeepr . ffs fiiaAinnnmaanannıannsslsdi zttatee e ookorrariipisssiisi a kkkmaaapppıssnsaaadmmmaıı ınnendddleaaa
olması beklenena ooldoıllnülmmmzaaaenassys ıılı fie bbnbreeeaekk knilllleeseiannşnlkeee nnionn r ddadoüünülzzalzaeereayyryaklllee erryfreeiöen niiaillenliiişşlsşikkakkiil inn nT o üoororalllkaanairrlryaaaaekkrkı’ dn fffe iiinnm naaiamannnkssassaaalillaml tooo urrsrmaaeannnk llvltaaaöerrrıır ınnün nmmmeaa akkykssösiinimmmeuuluimmkm bvvvieere
minimum olmasıs mmtymaöiininnnndiiüimmamnruudutmme m ob ooleodllklmmumlğeaaaunssstıınıi yyluyeöö örsnn nböüüüeynnnllddiedreemlee bbnbeeemekkkk llimleeşetnnniüttrtiim.ill leeekrrr ü bbbneee llliidirrrellleeğennnilmmmdiiiirşş.ştt tiiBirrr..u. nedenle finans teori-
Likidite, varlıklasrLLiLı niikikk akiidpidddesiiğittateeeem,,r, vvıvknaaaadrrryllalııbıkk keolllaatlammrrrııınneand s ddeıd eenebğğ ğepeeekrrar lr ekkaknaayayyeaybb nbdee eödtttmmnmüüeezeşedddmyeeennlene rpphpeaaıa zrriraalıainyyşyıkaa ai i nddfda ööoödnnnleaüüü rşşeşammdmkeee erfi .hh nhııaızzznııınnnsııaı iili fffoaaaddrdaeeen eeleadddreeeırrnr...
Likidite oranları miLLsLeaiiikk,kk iiisiddşdilmiiiettteeteum oomorreraal avennnerllliaa anmrrr ııvı i iineisssyeeiem,,a, iiusişşşellmleekett ttmmoömlreemüelllneeaerr rskiiinnıın s y vvavöee evnyyyaüaaad n ssesdeeleikkek tty tööböürrerküüükünnlnme kkknlııüıtisssaallaüe vvkvraa labedddreeeeilllnliiiir i yy lyeüüünkkkmüüümmimşlltilüüürll.lüüükkkllleeerrriiinnniii
yerine getirebilmyyeyee egrrriiüinnnceeeü ngggüeeettntiii rrrbeeebbibrii illlgmmmöeese t ggegrüüügccceüüüsnnindüüüinnnr bb(bKiiirrr a ggrgaöööpsssttıteenerrarggrgee evsssiieidd diiAirrr y (((ıKKKkaaoarrğraaalppupıı ınnZnaaaarrri fvv,v eee AAAyyyıııkkkoooğğğllluuu ZZZaaaiiifff,,,
Likidite, varlıkların değer kaybetmeden paraya dönüşme hızını ifade eder.
2013: 207). Kıs22a200 0111v333a:::d e222l00i0 777k)))..r. edKKKiıı ısssaava e rvvevaanaddldeeeerlllii i ikkçkirrrneee dddiili i kvvvieederrireeteennn llleeeorrrr aiiniçççliiainnnr ı llliikikkkaiiilddddiiiıtttreeea çoo orrraaannnlllaaarrrııı kkkaaallldddııırrraaaççç
oranlarından dahLooaiok rrraaiöadnnnnilltelaaeamrrr ııoınnlnirddddaaaianrnnn l a (ddCrdaaıa ehhihsyaaeal a ,öö nöinnş nleeveemmemt mlllKiiiddedoiilirrerr k r((im(CCnC aeevezyyey,ll ylaaa2annn0 s 1vvev2eeke: t KKöK4roo9oürr)rnkk.k mm mkÇıaaasazzalzı,, , şv m22a200da011de122a2li:: : y 44ü499k9))ü)... m ÇÇÇlaaüallllııüışşşmmkmleaaaddrdiaa-a
kullanılan likiditnekkki uuyuollelllrlaaaranninnnıılıllealaaar nngın e vlltiliieikkrk eiibidddbeiiittiktleemel e ooenorrt raagialnnünellcrlaaa ürrTrıını a üvvvbneeel o bbb biee1rekk ’kgdlllöeeeennskntttitiie illleergegrrir be TTisTdiaadaibbrbi llrloo( o(C K 11e1a’’y’rdddaleeaepkknkıii ni v agggeriii bb vbiieiddd iiAirrr y ((ı(CCkCoeeeğyyylllulaaa nnZn a vvvifeee,
Korkmaz, 2012; 2KKAK0ooy1orrr3rkkık:çmm ma2yaa0a zz7zv,,, )d .222 .00,K0 11ı21s220a2;;1 ; v 3AAAa:yy dy2rrerıı2ıççlç8iaa a;kyy yrÇ evvvaddddbi... ,,u, v k22e2 00r0v11e1e33n 3::Ll: e 22ar2z22 2io88ç8l;;i,; n ÇÇ2 Çlaa0iakbb1biuu3dukk;ik t Ke vvv eeaoe r rLLaLapaanaızzznlooaoallrlr,,ı, 22k200a011l1d333ı;;r; a KKKçaa aorrraaraapppnııınnnlaaaarr-r
ve Ayıkoğlu Zaifr,vvıv n2eeed 0 AAaA1nyy3yıı ;ıkkd kTooaoCğğhğllMaluuu öB ZZZnaa,a eii2iffmf0,,, 1 22l2i600d0c111i)r333. ;;(; C TTTeCCCyMMlMaBBnB ,,v, 22e200 0K111o666ccrck)))..m. az, 2012: 49). Çalışmada kullanı-
Tablo-1: Likidite OlraTTaTnnaaalbb ablllrilookıo --i-11d1::i: tLL Leiiikk koiiidddriiaittteeen OO lOarrraarannın llvlaaaerrrııı beklentiler Tablo 1’deki gibidir (Ceylan ve Korkmaz,
Kod 2O0KKrK1aoono2dd dA ; dAı yrıçay vd.OO,O rr2raaa0nnn 1AA Add3dıı: ı 2F2or8m;ü Çlüa buk ve LaFFzFoooorrrlmm,m üü2üBllüül0eü k 1le3n;ti Karapınar vBBBeeeekk kllAeelennynttıiit ik oğlu
L1 Cari Oran ZaLLLi11f1, 2013CCC;aa arrTiir iCOO OrrMaarannn B , 2ı016Dcö)n.en Varlııklar ııı DDDööönnneeennn VV VaaMarrrllaıılııkkıkıkllsaaliarrmrum MMMaaakkksssiimmimuuummm
Ksa Vadeli Yabanc KaynKKKaksssaalaa VVr Vaaadddeeelliil iYY Yaaabbbaaannnccc KK Kaaayyynnnaaakkkllaalarrr
Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 167
Ankara SMMMO
7 777
2 Tablo-1: Likidite Oranları
7-
1
0
2 Kod Oran Adı Formülü Beklenti
/
L1 Cari Oran Dönen Varlıklar Maksimum
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
L2 Asit-Test Oranı Dönen Varlıklar - Stoklar Maksimum
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
L3 Nakit Oran Hazır Değer + Menkul Kıymetler Maksimum
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Çalışmada ele alınan cari, asit test ve nakit oranın sırasıyla, 2, 1 ve 0,20
düzeyinde olması istenir. Gelişmekte olan ülkelerde ise bir miktar daha bu
oranların altında olmakta ve bu durum normal karşılanmaktadır (Çabuk ve
Lazol, 2013: 203-206).
Finansal yapı oranları ise işletmelerin varlıklarını finanse etmede kullandığı ya-
bancı kaynak ve özkaynak dağılımı ve yapısını ortaya koyan oranlardır (Ayrıçay
vd., 2013: 228-229; Çabuk ve Lazol, 2013; Karapınar ve Ayıkoğlu Zaif, 2013:
219; TCMB, 2016c). Genel olarak kurulan oransal ilişkide yabancı kaynakların
payının ortaya konmasından dolayı oranların yüksek olması yüksek risk göster-
gesi olduğundan istenmemekle birlikte, az yabancı kaynak kullanımı borcun
vergi avantajı gibi avantajlardan yararlanma imkânını ortadan kaldırmaktadır.
Kaldıraç oranı 0,5 dolaylarında olması uygun kabul edilmekle birlikte gelişmek-
te olan ülkelerde bu oran daha yüksektir (Çabuk ve Lazol, 2013: 207-208). Ça-
lışmada kullanılan finansal yapı oranları Tablo 2’deki gibidir.
Tablo-2: Finansal Yapı Oranları
Kod Oran Adı Formül Beklenti
FY1 Kaldıraç Oranı Toplam Yabancı Kaynaklar Minimum
Toplam Varlıklar
FY2 Yabancı Kaynakların Toplam Yabancı Kaynaklar Minimum
Öz Kaynağa Oranı Öz Kaynak
FY3 Kısa Vadeli Kaldıraç Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Minimum
Toplam Kaynaklar
FY4 Uzun Vadeli Kaldıraç Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Minimum
Toplam Kaynaklar
Duran Varlıkların
FY5 Yabancı Kaynağa Duran Varlıklar Minimum
Toplam Yabancı Kaynaklar
Oranı
Duran Varlıkların
FY6 Devamlı Sermayeye Duran Varlıklar Minimum
Devamlı Sermaye
Oranı
FY7 Kısa Vadeli Yabancı Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Minimum
Kaynak Oranı Toplam Yabancı Kaynaklar
FY8 Banka Kredileri Toplam Banka Kredileri Minimum
Oranı Toplam Varlıklar
168 Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi
Ankara SMMMO
2
FY9 KKırsead Vi Paadyeıli Banka KıKsıas aV aVdaedlei lYi aBbaannkcaı KKraeydnialekrlair Minimum 017-
2
/
FY10 Banka Kredileri Payı Toplam Banka Kredileri Minimum
Toplam Yabancı Kaynaklar
FY11 Dönen Varlık Oranı Dönen Varlıklar Minimum
Toplam Varlıklar
FY12 Maddi Duran Varlık Maddi Duran Varlık (Net) Maksimum
(Net) Oranı Toplam Varlıklar
Varlık kullanım (aktivite, devir hızı) oranları, işletmelerin varlıklarının kulla-
nım etkinliğini ortaya koymaktadır. Girdi ve çıktı arasında anlamlı ilişki ku-
rulmaya çalışılıp, girdi olarak varlık kalemleri ya da öz kaynak, çıktı olarak
satışlar alınır (Ceylan ve Korkmaz, 2012; Ayrıçay vd., 2013: 228; Çabuk ve
Lazol, 2013; Karapınar ve Ayıkoğlu Zaif, 2013: 210-218; TCMB, 2016c). Genel
olarak varlık kullanım oranlarının yüksek olması varlık kullanımının etkinliği-
ni ve paraya dönüşüm çabukluğunu göstermektedir (Çabuk ve Lazol, 2013:
216-223). Çalışmada kullanılan oranlar ve beklentiler Tablo 3’teki gibidir.
Tablo-3: Varlık Kullanım Oranları
Kod Oran Adı Formülü Beklenti
VK1 Alacak Devir Hızı Net Satışlar Maksimum
Kısa Vadeli + Uzun Vadeli Alacaklar
VK2 Stok Devir Hızı Satışların Maliyeti Maksimum
Ortalama Stoklar
VK3 Net Çalışma Net Satışlar Maksimum
Sermayesi Devir Hızı Dönen Varlıklar - KVYK
VK4 Duran Varlık Devir Hızı Net Satışlar Maksimum
Duran Varlıklar
VK5 Öz Kaynak Devir Hızı Net Satışlar Maksimum
Öz Kaynak
VK6 Aktif Devir Hızı Net Satışlar Maksimum
Toplam Varlıklar (Aktifler)
Kârlılık oranları ise gelir tablosu ve finansal durum tablosunda yer alan
finansal verilerin kullanımı ile hesaplanan ve işletmelerin faaliyet-
leri neticesinde elde etmiş oldukları kârların, yatırımlar veya satışlar
karşısında ne düzeyde olduğunu gösteren oranlardır. Kârlılık oranları
kapsamında işletmenin elde ettiği kârın kaynağı, özkaynakların ve ya-
tırımların verimliliği incelenir (Ayrıçay vd., 2013: 229; Ceylan ve Kork-
maz, 2012; Çabuk ve Lazol, 2013; Karapınar ve Ayıkoğlu Zaif, 2013: 255;
TCMB, 2016b). Kârlılık oranlarının genel olarak yüksek olması beklenir
ve işletme açısından olumlu karşılanır. Diğer yandan satışların maliyeti,
faaliyet ve faiz giderlerinin satışlara oranı düşük olması arzu edilir (Ça-
buk ve Lazol, 2013: 223-233). Kullanılan kârlılık oranları ve beklentiler
Tablo 4’teki gibidir.
Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 169
Ankara SMMMO
2 Finansal analiz kapsamında oran analizinde teoride yer alan “Borsa Performans
7-
01 Oranları” ele alınan sektörlerin borsaya ait performans verileri olmadığından
2
/ analize dâhil edilmemiştir. Üç yıla ait likidite, finansal yapı, varlık kullanım (devir
hızı) ve kârlılık oranları bağlamında 32 oran araştırmada ele alınmıştır.
Tablo-4: Kârlılık Oranları
Kod Oran Adı Formülü Beklenti
Kâr ile Sermaye Arasındaki İlişkiyi Gösteren Oranlar
K1 Öz Kaynak Kârlılığı Net Kâr Maksimum
Öz Kaynak
K2 Vergi Öncesi Öz Kaynak Vergi Öncesi Kâr Maksimum
Kârlılığı Öz Kaynak
K3 Ekonomik Rantabilite Faiz Vergi Öncesi Kâr Maksimum
Toplam Kaynaklar
K4 Aktif Kârlılığı Net Kâr Maksimum
Toplam Varlıklar
Kâr ile Satışlar Arasındaki İlişkiyi Gösteren Oranlar
K5 Faaliyet Kâr Marjı Faaliyet Kârı Maksimum
Net Satışlar
K6 Brüt Kâr Marjı Brüt Satış Kârı Maksimum
Net Satışlar
K7 Net Kâr Marjı Net Kâr Maksimum
Net Satışlar
Satılan Malın
K8 Maliyetinin Satışlara Satılan Malın Maliyeti Minimum
Net Satışlar
Oranı
K9 Faaliyet Giderlerinin Faaliyet Giderleri Minimum
Satışlara Oranı Net Satışlar
K10 Faiz Giderlerinin Faiz Giderleri Minimum
Satışlara Oranı Net Satışlar
Kâr ile Finansal Yükümlülükler Arasındaki İlişkiyi Gösteren Oran
K11 Faiz Karşılama Gücü Faiz ve Vergi Öncesi Kâr Maksimum
Faiz Giderleri
Ele alınan oranlardan hareketle sektörlerin finansal performansları GİA
yöntemi ile analiz edilmiştir. Söz konusu oranlar içinde tüm sektörler için
stok devir hızı (VK2) oranı 2012 yılı hariç bütün oranların 3 yıllık değerleri
TCMB tarafından ilan edilmiş olup VK2 oranı ortalaması 2 yıllık değerlerin
ortalaması alınarak analiz edilmiştir.
4. BULGULAR
Bu çalışmada imalat sektörlerinin üç yıllık finansal göstergeleri kapsamın-
da 32 oran ile yapılan analiz neticesinde göstergeler bazında ayrı ayrı tab-
lolar oluşturulmuştur. Daha önce açıklanan Gri İlişki Derecesi hesaplama
170 Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi
Ankara SMMMO