TÜRK HUKUKUNDA ANONİM ORTAKLIKLARDA TOPLANTI VE KARAR YETERSAYILARI

14 Pages·2013·5.14 MB·Turkish

TÜRK HUKUKUNDA ANONİM ORTAKLIKLARDA
TOPLANTI VE KARAR Y E T E R S A Y I L A RI
Prof. Dr. Oğuz İMREGÜN
tf0!$,
I. GİRİŞ
A n o n im ortaklıklar, bünye ve nitelikleri gereği, çoğunluk i l k e­
sine göre yönetilen b ir ticaret ortaklığı t i p i d i r. Ortaklığın sevk ve yö­
n e t i m i, i lk olarak, genel k u r u l un alacağı kararlara ve bu kararlar
uyarınca hareket edecek ve yine genel kurulca seçilmiş yönetim
k u r u l u na bağlıdır. Başka b ir deyimle, genel kurulda çoğunluğu ele
geçiren kişiler, ortaklık yönetimini de ele geçirmiş demektir. Z i r a,
genel k u r ul kararlarını, ancak çoğunlukla alabilir. Gerçi herhangi
b ir konuda, genel k u r u l, kararını oy birliği ile de almış olabilir, an­
cak böyle b ir oy birliği anonim ortaklık bünyesine yabancıdır, arızi
n i t e l i k t e d i r. Genel kurulda karar alınmasını oy birliği koşuluna bağ­
lamak, ortaklığı kötürüm kılmaktan farksızdır. Bu nedenledir k i, he­
men her yasa koyucu g i bi Türk yasa koyucu da genel kurulda ka­
rar alınması için, sermayenin b e l li bir oranının toplantıya katılma­
sını ve ve toplantıya katılanların mutlak oy çoğunluğunun karar
yönünde oy vermesini yeterli görmüş, ağırlaştırılmış katılma oranı
veya ağırlaştırılmış karar yetersayısını veya oybirliğini ancak istisnai
hallerde öngörmüştür .
1
Bu i t i b a r l a, anonim ortaklıklarda i ki tür yetersayı sözkonusu-
d u r: Toplantı yetersayısı, karar yetersayısı. Toplantı yetersayısı, ge­
nel k u r u l un karar alabilmesi için, en az ne mikdar sermaye veya oyun
1) Ayrıntılı bilgi için bk. İMREGÜN, Oğuz: Anonim Ortaklıklar.
İÜ. Bası, İst. 1974, sh. ve d.; bu ağırlaştırılmış yetersayılar, azın­
lık pay sahipleri için bir "olumsuz azınlık hakkı** teşkil ederler.
Bilgi için, aynı eser, sh. 247 ve d. bk.
350 Oğuz Imregün
toplantıda hazır bulunması gerektiğini, karar yetersayısı» en az ne
mikdar oyun karar yönünde ve lehinde kullanılması gerektiğini be­
lirler.
II. T O P L A N TI Y E T E R S A Y I SI
L Yasal Düzenleme.
Toplantı yetersayısı açısından, yasal ve k u r al düzenlemeyi T T K.
m. 372 getirmiştir. Bu maddeye g ö r e:
" U m u mi heyetler, bu kanunda veya esas mukavelede ak­
sine hüküm b u l u n an haller hariç olmak üzere şirket ser­
mayesinin en az dörtte b i r i ni temsil eden pay sahipleri­
n in huzuru ile toplanırlar. İlk toplantıda bu nisab ha­
sıl olmadığı t a k d i r de tekrar toplantıya davet e d i l i r­
ler. İkinci toplantıda hazır b u l u n an pay s a h i p l e r i, temsil
e t t i k l e ri sermayenin mikdarı ne olursa olsun, müzakere
yapmaya ve karar vermeye selâhiyetlidirler."
T T K. m. 372. de anılan yasal istisnalar T T K. m. 3 8 8 / 1, 2, 3, 4 ve
5. i n ci fıkralarda belirlenmiştir. Bu fıkralara göre:
"Şirketin tâbiyetini değiştirmek veya pay sahiplerinin
taahhütlerini artırmak hususundaki kararlar için, bütürî
pay sahiplerinin ittifakı şarttır.
Şirketin mevzuu veya n e v ' i n in değiştirilmesine taallûk
eden u m u mi heyet toplantılarında şirket sermayesinin en
az dörtte üçüne m a l ik olan pay sahiplerinin veya t e m­
silcilerinin hazır bulunmaları şarttır.
İlk toplantıda sermayenin dörtte üçüne m a l ik olan pay
sahipleri hazır bulunmadığı t a k d i r d e, idare meclisi, u m u­
mi heyeti tekrar toplantıya davet e d e b i l i r. İlk t o p l a n­
tı için lüzumlu olan nisab i k i n ci toplantıda da aranır.
B i r i n ci ve i k i n ci fıkralarda yazılanlardan başka hususla­
ra dair değişiklikler için, davet olunan u m u mi heyetin
i lk toplantısında i k i n ci fıkrada yazılı müzakere nisabı
hasıl olmadığı takdirde, keyfiyet b i ri 37. n ci maddede anı­
lan gazete olmak üzere en az i ki gazetede on beş gün
Anonim Ortaklıklarda Toplantı ve Karar Yetersayıları 351
ara i le i ki kerre ilân edilmek şartı ile i k i n ci b ir toplantı
yapılabilir. Bu toplantı için nama yazılı senet sahiplerine
gönderilecek davet mektuplarıyla yapılacak ilânlara, gün­
demle beraber, i lk toplantının günü ve neticesi yazılır,
i k i n ci toplantıda müzakere yapabilmek için şirket ser­
mayesinin en az yarısına malik olan pay sahiplerinin ve­
ya temsilcilerinin hazır bulunması şarttır.
İkinci toplantıda dahi müzakere nisabı hasıl olmadı­
ğı takdirde yukarıdaki fıkrada yazılı usul dairesinde üçn-
cü b ir toplantı yapılabilir. Bu son toplantıda müzakere
için, şirket sermayesinin en az üçte birine malik olan
pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları
kâfidir.".
I
T T K. m. 423 de toplantı yetersayısını ağırlaştırmıştır:
"Esas mukavele, tahviller çıkarılmasına müsait bulunsa
bile, bu hususta u m u mi heyet tarafından karar verilmesi
lâzımdır. Bu kararın muteber olması için 388. inci mad­
denin i k i n ci fıkrasındaki müzakere nisabının ve son
fıkrasındaki ekseriyetin vücudu şarttır. Umumî heyet­
çe verilen karar tescil ve ilân edilmedikçe infaz edile­
mez.".
2. Esas Sözleşme ile Düzenleme.
a. T T K. m. 372, kural olarak, toplantı yetersayısının esas söz­
leşme i le düzenlenebileceğini kabul etmiştir. Bu i t i b a r l a, T T K. m.
372 ile öngörülen yetersayının, esas sözleşme ile daha ağırlaştırıla-
bileceği g i b i, hafifletilebileceği de düşünülebilir.
b. Gerçekten, POROY, T T K. m. 372. de öngörülen bu 1/4
sermayenin varlığı yetersayısının, sözleşme ile daha da ağırlaştırı-
labileceği g i bi hafifletilebileceği de kanısındadır.
P O R O Y, Türk sisteminde Fransız sisteminin aksine olarak, bu ye­
tersayının sözleşme i le değiştirilebilmesinin öngörüldüğünü, böyle
olunca da her i ki yönde de değiştirilebilmesinin kabul edilmesi ge­
rektiğini, A l m an sisteminde ise, toplantı yetersayısının öngörülme-
y i p, sadece özel konularda ağırlaştırımış karar yetersayılarının ka-
•
Oğuz îmregün
352
b ul edildiğini ve en u y g un sistemin bu sistem olduğunu beyan et­
miştir . D O M A N İ Ç, T T K. m. 372. n in b i r i n ci toplantı için aradığı
2
"şirket sermayesinin en az dörtte b i r i ni temsil eden p a y l a r" yeter­
sayısı, aksine yasa veya esas sözleşmede hüküm b u l u n m a y an haller
için olduğundan, esas sözleşme i le değişik b ir toplantı yetersayısının
saptanabileceği görüşündedir. Yazar, "toplantı yetersayısının sap­
tanmasında amaç genel olarak azınlığın korunması olduğu, bu ne­
denle, b i r i n ci toplantı yetersayısının ağırlaştınlıp h a f i f l e t i l e m i y e c e-
ğ i" y o l u n d a ki görüşlerin, de lege feranda temenniye şayan olmakla
beraber, T T K. m. 372. n in açık ifadesi karşısında geçerli olmıyacağı
ve i lk toplantı için aranan yetersayının sözleşme i le ağırlaştırılabile-
ceği g i bi hafifletilebileceği kanısındadır .
3
c. Buna karşılık, A R S L A N L I, T T K. m. 372. de i lk toplantı
için aranan yetersayının sözleşme i le ağırlaştırılabilip hafif letile-
miyeceği, i k i n ci toplantı için yetersayının esas sözleşme i le ser­
bestçe düzenlenebileceğini ancak, ortaklığın yaşamını sürdürmesi
için karar alınması z o r u n lu olan organların seçimi, bilânço ve kâr
ve z a r ar hesabının onanması söz konusu olduğu hallerde, i k i n ci top­
lantı için herhangi b ir toplantı yetersayısının sözleşmeye konamıya-
cağı görüşündedir. M e r h um ve m u h t e r em hocam bu konuda şöyle
demektedir : " T i c a r et K a n u n u n un 372. n ci maddesine tâbi t o p l a n­
tılarda, i lk toplantı için aranan nisab artırılabilirse de azaltılamaz.
Müteakip toplantıda hazır b u l u n an pay sahiplerinin temsil ettikle­
ri sermayenin mikdarı ne olursa olsun, u m u mi heyet müzakere
yapmaya ve karar vermeye selâhiyetli olduğundan, i k i n ci toplantı
nisabı esas mukavele i le t a y in e d i l e b i l i r. Lâkin bilânçonun tas­
d i k i, kârın dağıtımı, idare meclisi ve murakıpların seçimi g i bi şirke­
t in faaliyetine devam edebilmesi için karar ittihazının z a r u ri o l d u­
ğu hallerde, i lk toplantı için nisab artırılırsa da müteakip toplantı­
larda u m u mi heyet, temsil edilen sermayenin mikdarı ne olursa
olsun, âdi ekseriyetle karar vermeye mezun sayılmalıdır. Aksi tak­
d i r d e, karar ittihazı imkânsız kılınmış ve şirket f a a l i y e ti sekteye uğ­
ratılmış o l u r " .
4
2) P O R O Y. Reha/TEKÎNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin : Ortaklıklar
Hukuku, c. I, 2. Bası, sh. 354 bk.
3) DOMANİÇ, H a y r i: Anonim Şirketler, İst. 1978, sh. 614 bk.
4) A R S L A N L I, Halil : Anonim Şirketler, c. I I, İst. 1960, sh. 38 bk.
Anonim Ortaklıklarda Toplantı ve Karar Yetersayıları 353
A N S AY da toplantı yetersayılarının sözleşme i le ağırlaşhrüa-
bileceği, ancak hafifletilemiyeceği kanısındadır .
8
ç. Toplantı yetersayısının, yasa hükmü i l e, T T K. m. 372. den
ağırlaştırılmış olarak düzenlendiği hallerde, örneğin T T K. m. 388/1-5
veya 423 d e ki yetersayılarda, sözleşme ile değişiklik yapılıp yapıla-
mıyacağı tartışma konusu olmuştur. Bazı yazarlar, bu yasa i le ağır­
laştırılmış yetersayıların esas sözleşme ile ağırlaştmlabileceği g i bi
hafifletilebileceğini de ileri sürmekte iseler de , d o k t r i n in büyük
6
çoğunluğu yasa i le öngörülen ağırlaştırılmış yetersayıların esas söz­
leşme i le daha da ağırlaştırılabileceği, ancak hafifletilemiyeceği
görüşündedirler .
7
d. Toplantı yetersayılarının esas sözleşme ile düzenlenebile­
ceği konusunda duraksama yoktur. T T K. m. 372 bu olanağa açıkça
işaret etmiştir.
Sorun, esas sözleşme ile getirilebilecek düzenlemelerin b ir sı­
nırı o l up olmayacağı, böyle b ir sınır varsa bunu neden ve gerekçele­
r i n in neler olabileceğidir.
e. Toplantı yetersayısının düzenlenmesinde yasa koyucu i ki
çıkarı bağdaştırmak amacını gütmektedir : Bunların birincisi, ano­
n im ortaklık genel kurullarına mümkün mertebe fazla payın katıl­
masını ve anonim ortaklığın yaşamında önemli sayılacak kararlarda
mümkün mertebe fazla sayıda pay sahibinin söz sahibi olmasını
sağlamak, ikincisi, anonim ortaklığa, yaşamın çeşitli gereksinimle­
rine yanıt verecek b ir esneklik sağlamak.
B i r i n ci amacı güderken, yasa koyucu, T T K. m. 372 i lk cümle
ile, anonim ortaklıklarda genel kurulların hiç olmazsa i lk toplantıla­
rında sermayenin 1/4. ü oranında payın katılıp söz sahibi olmasını
amaçladığı g i b i, T T K. m. 388. de veya 423. de öngörülen hallerde,
5) A N S A Y, Tuğrul : Anonim Şirketler Hukuku Dersleri, Ankara
1968, I H. Bası, s. 125 bk.
6) P O R O Y. age.. sh. 355.
7) A R S L A N L I. age., sh. 38; A N S A Y, age.. sh. 154; İMREGÜN. Oğuz :
Anonim Şirketlerde Pay Sahipleri Arasında Umumî Heyet K a­
rarlarından Doğan Menfaat İhtilâfları ve Bunları Telif Çareleri.
İst. 1962, sh. 53 ve d.
H.F. Mecmuası — 23
Oğuz İmregün
354
ortaklığın yaşamında önemli olan kararların görüşülmesinde en az
mikdarda payın hazır bulunmasını sağlamak istemiştir. Bilindiği
üzere, anonim ortaklıklarda " a z ı n l ı k" d e y i mi genel k u r u la katılıp
kurulda azınlıkta kalanları değil, hukuken olmasa da f i i l en genel
kurula katılma olanağından yoksun pay sahiplerini de kapsar. Böy­
lece yasa koyucu T T K. m. 372 ile genel k u r u l da görüşme açılabil­
mesi için en az sermayenin 1/4.. ünün i lk toplantıda hazır b u l u n m a­
sını istemiştir.
Ancak, bu yetersayıda ısrarlı olmak, anonim ortaklığın genel
k u r u l u n un hiç toplanamaması sonucunu doğurabilir. Bu itibarladır
k i, yasa koyucu, i k i n ci toplantı için herhangi b ir yetersayı arama­
mıştır. Bu i t i b a r la i k i n ci toplantıya b ir paya sahip b ir pay sahibi
gelse, genel k u r ul toplanmış sayılır.
T T K. m. 372, toplantı yetersayısının sözleşme ile değiştirilebi­
leceğini öngördüğüne göre, i lk toplantı için, bu yetersayı yasada ön­
görülen orandan aşağıya düzenlenebilir mi? Bu soruya d o k t r i n de
verilen yanıtları yukarıda gördük. Kanımca, i lk toplantı için ye­
tersayının yasada öngörülen 1/4. ün altında tutulması, T T K. m. 372.
n in açık hükmü uyarınca sözleşmeye bu y o l da hüküm koymak kay­
dı ile mümkündür.
Aynı şekilde, yine T T K. m. 372 uyarınca, gerek i lk ve gerekse
i k i n ci toplantı için esas sözleşme ile yasada öngörülen oranlardan
daha ağır b ir toplantı yetersayısı öngörmek mümkündür, i lk top­
lantı için öngörülecek bu ağırlaştırılmış yetersayı için b ir sınır dü­
şünülemez. Kanımca, sözleşmeye hüküm koyma y o lu ile i lk toplan­
tı için hatta, payların tümünün toplantı da hazır bulunması şart kılı-
n a b i l i r.
v
r
İkinci toplantıya gelince, bu toplantı için de ağırlaştırılmış
toplantı yeetrsayısının sözleşme ile öngörülmesi mümkündür. A n­
cak, bu takdirde, i ki tür kararın alınması için yapılacak toplantılar­
da sözleşme ile ağırlaştırılmış toplantı yetersayısı konamaz. Bunlar­
dan birincisi, ortaklığın yaşamını sürdürmesi için alınması zorunlu
olan organların seçimi, bilanço ve kâr ve zarar hesablarının, b i l a n­
çonun onanması kararlarının alınması için toplanılmasıdır. İkincisi
ise, kurucular yönetim k u r u lu üyeleri veya murakıplar aleyhine
sorum davası açılması, özel denetçi tayini g i bi azınlık haklarını
Anonim Ortaklıklarda Toplantı ve Karar Yetersayıları 355
korumaya çevrik kararların alınması söz konusu olan toplantılardır.
Ağırlaştırılmış toplantı yetersayıları anonim ortaklıkta toplantıya
katılmayan pay sahiplerini ve azınlıkları koruma amacı ile sevk e d i l­
diğine göre, azınlığı koruma amacı ile sevk edilmiş kararların alın­
masını engelliyemiyeceği g i b i, ortaklığın yaşamını olanaksız kılacak
nitelik kazanamaz.
Burada, üzerinde durulması gerekli b ir husus da, yasa ile ön­
görülen ağırlaştırılmış toplantı yetersayılarının, sözleşme ile daha
da ağırlaştırılıp hafifletilebilecekleridir.
D o k t r i n in büyük çoğunluğuna uyarak, yasa ile ağırlaştırılmış
toplantı yetersayılarının esas sözleşme ile hafifletilemiyecekleri, an­
cak daha da ağırlaştırılabilecekleri kanısındayım .
8
Toplantı yetersayılarının, yasa i l e, T T K. m. 372. de öngörülen­
den daha da ağırlaştırılmasının nedeni, yasa koyucunun önemli gör­
düğü, örneğin sözleşme değişikliği g i bi hallerde, genel kurul toplan­
tısına mümkün mertebe fazla sayıda paydaşın katılmasını ve böyle­
ce onların da görüş ve oylarının alınmasını sağlamaktır. Başka de­
y i m l e, yasa ile ağırlaştırılmış toplantı yetersayıları, pay sahiplerine
yasa ile tanınmış olan "olumsuz azınlık hakları" niteliğindedirler.
Azınlık haklarını koruma amacı ile sevk edildikleri cihetle de, bu
hakların kullanılmasını bertaraf edici nitelikte ve şekilde h a f i f l e t i-
lemezler. Örneğin, normal sözleşme değişikliklerinde en az toplantı
yetersayısı, T T K. m. 388/5 ile "sermayenin 1/3. ünü temsil eden
payların" toplantıda temsil edilmesi şeklinde ifade edilmiştir. Söz­
leşme ile bu oranı azaltmak veya dördüncü toplantı için herhangi
b ir oran aramamak, pay sahipleri için sözleşmenin değiştirilmesi
hakkında b ir azınlık hakkı teşkil eden hükmün ortadan kaldırılması
olur k i, bu kabul edilemez.
Buna karşılık, yasa ile öngörülen ağırlaştırılmış toplantı yeter­
sayılarının sözleşme ile daha da ağırlaştırılması mümkündür. Bu ağır­
laştırılmış yetersayıları sözleşme ile daha da ağırlaştırmanın sınırı
i y i n i y et kuralları ve anonim ortaklıkların nitelik ve niceliğidir. Bu
8) Ayrıntılı bilgi için bk. İMREGÜN. Oğuz: Anonim Ortaklıklar,
m. Bası, İst. 1974, sh. 105 , 209 bk. Aksi görüş, F O R O Y, age.,
sh. 355 bk.
356 Oğuz İmregün
konuda şöyle demiştim: " . . . B i lâ istisna bütün kararlar için i t t i f ak
şartı konamaz. Özellikle mukavelenin b ir bütün olarak tâdili için
i t t i f ak istenemez. Böyle b ir hüküm a n o n im şirketin mahiyet ve bün­
yesine aykırıdır.'*.
I I I. K A R AR Y E T E R S A Y I SI
• • • •
İ. Yasal Düzenleme.
T T K. m. 378/1, anonim ortaklıklarda, genel k u r u l l a r d a, yasal
karar yetersayısını düzenlemektedir. Bu fıkraya göre " K a r a r l ar mev­
cut reylerin ekseriyeti i le v e r i l i r . ".
T T K. m. 388/6, maddenin i lk beş fırkasında öngörülen hallerde
karar yetersayısının mevcut oyların 2/3. ü olduğunu belirttiği g i b i,
T T K. m. 423 i k i n ci cümle de t a h v il çıkarılmasında karar yetersayı­
sının genel kurulda mevcut o y l a nn 2/3.Ü olduğunu v u r g u l a m a k t a­
dır.
2. Esas Sözleşme ile K a r ar Yetersayısının Düzenlenmesi.
|
a. T T K. m. 378, de, T T K. m. 372. ye paralel olarak, karar ye­
tersayısının sözleşme i le düzenlenebileceğine ilişkin b ir hüküm yok­
tur. Bu düzenleme tarzından, yasada özel ve aksine hüküm b u l u n an
haller ( T T K. m. 388/6 ve 423 i k i n ci cümle) dışında, genel k u r u l da
almacak tüm kararların T T K. m. 378/1. e tâbi olduğu, başka d e y i m­
le, kararların oyların m u t l ak çoğunluğuyla alınabileceği, esas sözleş­
me i le dahi başkaca düzenleme getirilemiyeceği savunulabilir.
Ancak, d o k t r i n d e, genellikle, toplantı yetersayılarında olduğu
g i b i, karar yetersayılarının d a, esas sözleşme i le düzenlenebileceği
görüşü baskındır .
10
9) Bk. İMREGÜN, Oğuz : Anonim Şirketlerde Pay Sahipleri A r a­
sında Umumî Heyet Kararlarından Doğan Menfaat İhtilâfları ve
Bunları Telif Çareleri, İst. 1962, sh. 23 ve d.
10) MOROĞLU, Erdoğan : Anonim Ortaklıkta Esas Sermaye Artırı­
mı, İst. 1972, sh. 46 ve d.; İMREGÜN, Oğuz: Anonim Ortaklık­
lar, İst. 1974, EH. Bası, sh. 117; A R S L A N L I, H a l i l: Anonim Şir­
ketler, İst. 1960, c. BT, sah. 38 ve d.
Anonim Ortaklıklarda Toplantı ve Karar Yetersayıları 357
b. Gerçekten, T T K. m. 378/1 ile öngörülen mutlak çoğunluk
yerine esas sözleşme i le nisbî çoğunluk esası kabul edilebileceği g i­
b i, esas sözleşme i le oyda imtiyazlı özel kategori paylar yaratarak,
b e l i r li b ir azınlığa, genel kurulda mutlak çoğunluğu sağlamak ( T T K.
m. 387 hükmünce esas sözleşme değişiklikleri dışındaki hallerde)
mümkündür.
c. T T K. m. 378/1 de öngörülen, karar yetersayısının, esas söz­
leşme ile daha da ağırlaştırılabileceği, ve, böyle b ir düzenlemenin
geçerli olacağı görüşü doktrinde baskın görüştür.
B u n u n la beraber, d o k t r i n, anonim ortaklığın yaşamı için karar
alınması zorunlu olan hallerde, örneğin organ seçimlerinde, i lk top­
lantı için karar yetersayısının T T K. m. 378/1. e oranla daha da ağır-
laştırılabileceğini kabul etmekle beraber, izleyen toplantıda bu ye­
tersayının değil, mutlak çoğunluğun aranması gerektiğinde oy b i r l i­
ği halindedir.
Bu konuda A R S L A N L I, şöyle demektedir: "Bilânçonun tasdiki,
kârın dağıtımı, idare meclisi ve murakıpların seçimi g i bi şirketin faa­
liyetine devam edebilmesi için karar ittihazının zaruri olduğu h a l­
lerde, i lk toplantı nisabı artırılsa da müteakip toplantılarda u m u­
mi heyet, temsil edilen sermayenin mikdarı ne olursa olsun, âdi ek­
seriyetle karar vermeye mezun olmalıdır. Aksi takdirde karar i t t i­
hazı imkânsız kılınmış ve şirket faaliyetini sekteye uğratmak imkâ­
nı verilmiş olur. A n o n im şirkette bazı kararlar ekseriyetle verilir ve
bu ekseriyet esas mukavele ile tezyid edilemez. Kanun azlık hakla­
rında olduğu g i b i, âdi ekseriyeti de himaye etmek istemiştir. Mese­
lâ 341. i n ci maddedeki halde, u m u mi heyet idare meclisi azalan
aleyhine dava açılmasına âdi ekseriyetle karar verir, bilânçonun tas­
d i ki hakkındaki müzakere âdi ekseriyetle tâlik olunur ( T T K. m. 377),
hususi murakıp tayininde de vaziyet böyledir. ( T T K. m. 348), ida­
re meclisi âdi ekseriyetle her zaman azıl olunabilir. ( T T K. m. 316).".
" A n o n im Şirketlerde Pay Sahipleri Arasında U m u mi Heyet
Kararlarından Doğan Menfaat İhtilâfları ve Bunları Telif Çareleri,
İst. 1962" adlı doçentlik tezimde, bu konuda şu görüşü ileri sürmüş­
tüm : " . .. Bilâ istisna bütün kararlar için i t t i f ak şartı konamaz. B i l-
11) A R S L A N L T, age., aynı yer
Oğuz İm re gün
hassa mukavelenin b ir bütün olarak tâdili için i t t i f ak istenemez. Böy­
le b ir hüküm anonim şirketin mahiyet ve bünyesine aykırıdır. D i­
ğer taraftan, kanunun m u h t e l if hallerde tayin ettiği m u t l ak ekse­
riyet hakkındaki hükümler, azınlık haklarını, p ay sahiplerini ko­
rumak amacı i le sevk edilmişlerşe, bu nisab ağırlaştırılamaz. Baş­
ka b ir deyimle, nisabın artırılması ortakların m e n f a a t l e r i ni ihlâl
ediyorsa, mevsuf ekseriyet mukavele i le k a b ul olunamaz. Mese­
lâ u m u mi heyet, idare meclisi a z a l an aleyhine dava açılmasına,
hususi murakıp tayinine m u t l ak ekseriyetle karar verir. Bilânço-
n un tasdiki, kârın dağıtımı, idare meclisi azaları ve murakıpların
seçimi g i bi şirketin faaliyetine devam edebilmesi için kanunun ka­
rar ittihazını emrettiği hallerde i lk toplantı için ekseriyet nisabı
artırılabilirse de müteakip toplantılarda u m u mi heyet mevcut rey­
lerin ekseriyeti i le karar v e r e b i l m e l i d i r. Şirketin f a a l i y e t i ne devam
etmesi, bilânçonun tasdiki, idare meclisi ve murakıpların seçimi sa­
dece ekseriyeti teşkil eden hissedarların değil, bütün pay sahipleri­
nin m e n f a a ti icabıdır. A n o n im şirketin f a a l i y e t i n de bu menfaat hâ­
k im olmalıdır." . B ir değer vesile i le görüşümü şöylece açıklamış
12
t i m: " K a n u n la düzenlenen toplantı ve karar yetersayıları dışında ka­
lan hususlarda, esas sözleşme ile ağırlaştırılmış çoğunluk h a l l e ri ya­
ratılabileceği g i b i, kanunla ağırlaştırılmış toplantı ve karar yeter­
sayıları daha da ağırlaştırılabilir. T T K. m. 279/7 toplantı ve karar
yetersayılarının sözleşme ile düzenlenebileceğini, T T K. m. 385 bazı
konularda tüm pay sahiplerinin oy birliği şartının konabileceğini
belirttiği cihetle, kanunda gösterilen ağılaştırılmış çoğunluk halle­
r i n d e, yetersayılar sözleşme i le daha da ağırlaştırılabilir. Ancak,
sözleşme i le ağırlaştırılmış çoğunluk h a l l e ri y a r a t ma veya kanunla
düzenlenenleri daha da ağırlaştırmanın b ir sınırı vardır, istisnasız
bütün kararlar, özellikle sözleşme değişiklikleri için bütün pay sa­
h i p l e r i n in oy birliği şart kılınamaz. Böyle b ir şart anonim ortaklığın
mahiyet ve bünyesine aykırı olur. Ayrıca m u t l ak çoğunluk hakkın­
daki hükümler, pay sahiplerini korumak için sevk edilmişlerşe, b u n­
lar ağırlaştırılamaz. ö r n e ğ in genel k u r u l c a, yöneticiler, kurucular
ve onlar g i bi sorumlu olanlar aleyhine sorum davası açılmasına, özel
denetçi atanmasına ilişkin kararlar için çoğunluk şartı koşulamaz.
Keza, organların seçimi, bilanço ve kâr ve zarar hesaplarının onan-
12) sn. 53/54 fok.