türk folklor araştırmaları dergisi'nin 1–183. sayılarında yer alan masal metinlerinin, 11–14 yaş ...

271 Pages·2009·1.81 MB·Turkish

T.C.
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRK FOLKLOR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ’NİN 1–183.
SAYILARINDA YER ALAN MASAL METİNLERİNİN, 11–14 YAŞ
GRUBU ÖĞRENCİLERİNİN BİLİŞSEL, DUYUŞSAL VE
PSİKOMOTOR ÖZELLİKLERİNE GÖRE UYGUNLUĞUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Derya ÇOBAN
Enstitü Anabilim Dalı: Türkçe Eğitimi
Tez Danışmanı: Doç. Dr. İsmail GÜLEÇ
Aralık 2008
Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
BEYAN
Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden
yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, kullanılan
verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka
bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim.
Derya ÇOBAN
04. 12. 2008

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
ÖNSÖZ
Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Bölümünde yüksek lisansa
başladığım zamanlarda, kendi öğretmenlik deneyimim süresince elde ettiğim tespitler ve
araştırmalarım esnasında da ulaştığım benzer değerlendirmeler ışığında, 11–14 yaş gurubu
çocuklarına okumayı sevdirecek, onlarda dört temel dil becerisini geliştirecek, estetik zevk
uyandıracak, yaratıcılıklarını arttıracak, farklı ve yeni metinler önerilebileceğim bir tez yapmak
istemiştim. Bu isteğimi tez danışmanım, Doç Dr. İsmail GÜLEÇ’e açtığımda, masalların çocuklar
için önemli bir tür olduğunu ve bu konuda çalışmak isteyip istemeyeceğimi sordu. Ben de
başlangıçtaki amacımla örtüştüğünü düşünerek bu öneriyi çok büyük bir memnuniyetle kabul
ettim.
Hangi masalları inceleyeceğimi düşünürken hocamın getirdiği Türk Folklor Araştırmaları dergisi
bana büyük bir kolaylık sağladı. Dergi 380 sayı yayımlanmıştı. Bu kadar çok sayı yayımlanmış bir
dergide inceleme yapmanın güçlüğü ve bir yüksek lisans tezinin hacmini aşmaması için ilk 183
sayıyı incelemeyi uygun bulduk. Başlangıçta masallar ve efsaneleri 11-14 yaş gurubu için
incelemeyi istemiştik; ancak dergide çok fazla masal metninin bulunması bizi, çalışma alanımızı
daraltmaya ve sadece masalları incelemeye yöneltti.
Dergideki 79 masal metnini hocamın da öngördüğü ölçütler ışığında tek tek inceledim. 1,5 yıl
süren bu yoğun çalışma neticesinde ilköğretim ikinci kademede öğrenim gören çocuklara tavsiye
edebileceğimiz 53 masal tespit ettik. Böylece Türkçe ders kitaplarında daha önce yayımlanmamış
masal metinlerini öğretmenlerin ve ders ve yardımcı kitap hazırlayanların istifadesine sunmuş
olduk.
Tezimin konusunu teşkil eden Türk Folklor Araştırmaları dergisi ve imtiyaz sahibi İhsan
HINÇER’le ilgili bilgilere ulaşmamda yardımcı olan Folklor ve Edebiyat dergisi çalışanlarına,
bugüne dek eğitimimde emeği bulunan değerli tüm hocalarıma, fikir oluşumundan çıktı alma
sürecine kadar tezimin her aşamasında benden yardım ve desteğini esirgemeyen değerli
danışmanım Doç Dr. İsmail GÜLEÇ’e ve sevgili aileme sonsuz şükranlarımı sunarım.
Derya ÇOBAN
Aralık 2008

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR …………………………………………………………………………...iv
ÖZET…………………………………………………………………………….…. v
SUMMARY………………………………………………………………………………….vi
GİRİŞ.................................................................................................................................1
BÖLÜM 1: 11- 14 YAŞ GRUBUNUN GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ........................11
1.1. Bedensel Gelişim........................................................................................................13
1.2.Bilişsel Gelişim Özellikleri..........................................................................................14
1.3.Duyuşsal Gelişim Özellikleri.......................................................................................16
BÖLÜM 2: ÇOCUK EDEBİYATI VE MASALIN ÇOCUK EDEBİYATINDAKİ
YERİ .............................................................................................................21
2.1.Çocuk Edebiyatı Ve Tarihî Gelişimi............................................................................21
2.2.Masal..........................................................................................................................29
2.3. Masal Değerlendirmelerindeki Ölçütler.......................................................................34
2.3.1.İleti...................................................................................................................34
2.3.2.Kahramanlar......................................................................................................36
2.3.3.Dil Ve Anlatım..................................................................................................38
BÖLÜM 3: TÜRK FOLKLOR ARAŞTIRMALARI DERGİSİNİN 1–183.
SAYILARINDA YERALAN MASALLARINDEĞERLENDİRİLMESİ......
...................................................................................................................................42
3.1 Türk Folklor Araştırmaları Dergisi...............................................................................42
3.2.İhsan HINÇER............................................................................................................43
3.3.Dergide Yer Alan Masallar ve İncelenmesi.................................................................44
3.3.1. Cücan ile Dev....................................................................................................45
3.3.2. Tın Tın Eden Kabacık.......................................................................................50
3.3.3. Kös Köse...........................................................................................................55
3.3.4. Ayı ile Keçi.......................................................................................................59
3.3.5. Kırk Köse ile Bir Köse......................................................................................61
3.3.6. Yüreğim Atıp Batır............................................................................................63
3.3.7 Çırpıcı Baba.......................................................................................................65
3.3.8 Pir Goca.............................................................................................................68
3.3.9 Baltacı Ömer Paşa.............................................................................................70
3.3.10 Canpolat Masalı...............................................................................................72
3.3.11 Ali Cengiz Oyunu.............................................................................................74
3.3.12 Çoban...............................................................................................................76
3.3.13.Deli Karı..........................................................................................................79
3.3.14.Eshabı Hehf Masalı..........................................................................................81
3.3.15.Kâtip Masalı.....................................................................................................82
3.3.16.Keklik Masalı...................................................................................................84
3.3.17 Tilki ile Ayı......................................................................................................86
3.3.18 El Bilmez Alelacaip Oyun Hikâyesi..................................................................87
3.3.19 Keloğlan...........................................................................................................89
3.3.20 İran Şahının Oğlu.............................................................................................92
3.3.21 Kırk Dost Masalı...............................................................................................94
3.3.22 Korkak Masalı...................................................................................................95

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
3.3.23 Padişah Masalı..................................................................................................97
3.3.24 Kuyumcu Masalı...............................................................................................98
3.3.25. Cihanşah’a Söylenmeyen Sır............................................................................99
3.3.26 Laf Ebesi........................................................................................................101
3.3.27 Keloğlan’ın Ettikleri.......................................................................................103
3.3.28 Harbe Giden Saka Kuşu..................................................................................104
3.3.29. İnatçı Horoz...................................................................................................106
3.3.30. Ayşe Ana’nın Deliliği.....................................................................................107
3.3.31. Salman’ın Oğlu..............................................................................................108
3.3.32. Üç Köse.........................................................................................................110
3.3.33. Beyoğlu Ali....................................................................................................111
3.3.34. Tülüm............................................................................................................113
3.3.35. Üvey Ana.......................................................................................................115
3.3.36. Deli Kardeş....................................................................................................117
3.3.37. Konyalı Kayseriliye Nasıl Külah Giydirmiş?..................................................118
3.3.38. Her İşi Gören Değirmen.................................................................................119
3.3.39. Hocanın Aklı..................................................................................................121
3.3.40. Namert Adam.................................................................................................122
3.3.41. Beyoğlu’nun Kızı...........................................................................................124
3.3.42. Uyusun Uyansın Da Güllere Boyansın............................................................126
3.3.43. Zülfü Siyah ile Şehzade..................................................................................128
3.3.44. Feslikancı Kız................................................................................................131
3.3.45. Fatma Abla’nın Kızı.......................................................................................133
3.3.46. Kaplumbağ Kabuğu........................................................................................135
3.3.47. Fatma Hanım..................................................................................................137
3.3.48. Padişahın Seyahati..........................................................................................139
3.3.49. Korkak Adam ve Devler.................................................................................140
3.3.50. Düzenci Kadın................................................................................................142
3.3.51. Evran.............................................................................................................143
3.3.53. Padişahın Kızı ve Uşağı..................................................................................145
3.3.53. Serseri Oğlan..................................................................................................146
3.3.54. Akıllı Tilki.....................................................................................................149
3.3.55. Çömüdük.......................................................................................................150
3.3.56. Derviş............................................................................................................152
3.3.57.Bir Elmanın Hakkı..........................................................................................153
3.3.58.Padişahın Küçük Kızı ve Tavladaki At............................................................155
3.3.59 Balta Bıyık ve Şehzâde....................................................................................157
3.3.60.Heyamola........................................................................................................158
3.3.61 Padişahın Kızı ve İncili Padişahın Oğlu...........................................................161
3.3.62 Güllü...............................................................................................................164
3.3.63 Üç Kazanım Var…………………………………………………………….166
3.3.64Doğmadık Balaklar…………………………………………………………167
3.3.65 Üç Kuzu ile Kurt.............................................................................................168
3.3.66.Kafasız Mehmet Ağa.......................................................................................169
3.3.67.Kraliçenin Hazinesi.........................................................................................170
3.3.68 Vefâkar Kız.....................................................................................................172
3.3.69.Sepetçi Baba...................................................................................................173
3.3.70. Muradına Eren Kızla Beyoğlu........................................................................174
3.3.71. Keloğlan.........................................................................................................175
3.3.72. İhtiyar Oduncu...............................................................................................176
3.3.73.Cimri...............................................................................................................179
3.3.74. Tembel Çocuk ile Padişah Kızı.......................................................................180
3.3.75. Hüsnü Yusuf..................................................................................................182
3.3.79. Mitişik Kız.....................................................................................................184

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
3.3.77. Sihirli Tavşan.................................................................................................185
3.3.78. Bir Keloğlan Masalı: Hiç................................................................................187
3.3.79. Zakkum Ağacı................................................................................................188
SONUÇ..........................................................................................................................190
KAYNAKÇA.................................................................................................................191
EKLER..........................................................................................................................194
ÖZGEÇMİŞ...................................................................................................................294

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
KISALTMALAR LİSTESİ
C. :Cilt
çev. :Çeviren
MEB :Milli Eğitim Bakanlığı
s. :Sayfa
S. :Sayı
TDK :Türk Dil Kurumu
TFAD :Türk Folklor Araştırmaları Dergisi
vd. :Ve diğerleri
Y. :Yıl
yay. haz. :Yayına Hazırlayan

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
SAÜ, SosyalBilimlerEnstitüsü Yüksek Lisans Tez Özeti
Tezin Başlığı: Türk Folklor Araştırmaları dergisinin 1-183. sayılarında yer alan masal
metinlerinin, 11-14 yaş grubu öğrencilerinin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor özelliklerine göre
uygunluğunun değerlendirilmesi.
Tezin Yazarı: Derya Çoban Danışman: Doç. Dr. İsmail Güleç
Kabul Tarihi: 04.12.2008 Sayfa Sayısı: 297
Anabilimdalı: Türkçe Eğitimi Bilimdalı:
1949-1980 yılları arasında 360 sayı olarak yayımlanmış olan, Türk Folklor Araştırmaları adlı
derginin ilk 183 sayısındaki 79 masal, 11―14 yaş grubu çocuklarının bilişsel, duyuşsal ve
psikomotor gelişim özelliklerine göre değerlendirilmiştir.
Masallar; tema, iletiler ve kahramanları yönünden bilişsel ve duyuşsal uygunlukları göz önüne
alınarak ve yapılandırmacı anlayışın öngördüğü becerilerin geliştirilmesine imkan sağlayacak
nitelikte olup olmadığına göre incelenmiştir. Metinlerde anlatım unsurlarının çocuklarda merak
ve ilgi uyandıracak olması, eğitirken eğlendirme fonksiyonu ve edebîlik açılarından
değerlendirilmiştir.
Çalışmamız üç bölümden ve beş ekten oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmamız sonucunda
metinleri önereceğimiz hedef kitlenin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gelişim özellikleri ele
alınmıştır. İkinci bölümde, çocuk edebiyatı ve masalın çocuk edebiyatındaki yeri irdelenmiştir.
Üçüncü bölümde ilgili dergideki masalların değerlendirilmesi verilmiştir. Ekler bölümünde, 79
masal metni sunulmuştur. Ekler bölümünde ise masalların incelenmesi sonucunda vardığımız
neticeler, dört tablo ile sunulmuştur.
Bu çalışma ile hem Türk Folklor Araştırmaları adlı edebiyat tarihine karışmış olan bir dergiye,
salt Türkçe Eğitimi, edebiyat sahası değil birçok alandaki araştırmacıların dikkatleri çekilmiş
hem de 11-14 yaş grubu çocuklarının Türkçe ders kitaplarına farklı, yayımlanmamış masalların
kazandırılması ihtiyacı bir ölçüde karşılanmıştır. Eleştirel düşünme, empati kurma, hoşgörülü
olma, kendini ifade edebilme, yaratıcı düşünme gibi becerileri geliştirirken gurup çalışması,
drama gibi anlatım tekniklerinin kullanımına elverişli metinler öğretmenlerin ve araştırmacıların
beğenisine sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Türk Folklor Araştırmaları, çocuğungelişim sahaları ve özellikleri, masal,
çocuk edebiyatı.

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
SakaryaUniversity Insitute of Social Sciences Abstract ofMaster’s/PhDThesis
Title of the Thesis: Evaluation of the folktales published in the journal of Turkish Folklore
Researches between the pages 1-183 with respect to cognitive, affective and psychomotor
characteristics of 11-14 year old students.
Author:Derya Çoban Supervisor: Assoc. Prof. Dr. İsmail Güleç
Date: 04.12.2008 Nu. Of Pages: 297
Department: Turkish Education Subfield:
79 folktales from the first 183 pages of the journal of Turkish Folklore Researches, published
between the years of 1949 and 1980 as 360 volumes, were evaluated with respect to the
cognitive, affective and psychomotor characteristics of 11-14 year old students.
Folktales were evaluated in terms of their content, messages and protagonists considering their
cognitive, affective and psychomotor appropriateness and their quality in the provision of the
opportunities for the development of the skills proposed by the constructivist approach. Texts
were evaluated in terms of the turn of phrase regarding its effectiveness in the arousal of
curiosity and interest in children, its functionality in enjoying children in addition to educating
them and its being literary.
Our study consists of three parts and five appendix. In the first part, cognitive, affective and
psychomotor characteristics of the target group to whom the texts will be suggested as a result
of this study were discussed. In the second part, children’s literature and the role of folktales in
children’s literature were examined. In the third part, the evaluation of folktales from the related
journal was presented. In the appendix section, the texts of 79 folktales were introduced.
Moreover, in the appendix section, results concluded from the evaluation of folktales were
offered along with 4 tables.
With this study both a vanishing journal; namely, the Turkish Folklore Researches, was pointed
to the researchers not only in the field of Turkish Education and Literature but also to
researchers from different areas, and the need for the obtainment of different and unpublished
folktales for Turkish course books of 11-14 year old children was met to a certain level. The
texts appropriate for the use of instructional methods like grouping and drama while developing
such skills as critical thinking, empathy, tolerance, self expression and creative thinking were
tendered to the plaudit of teachers and researchers.
Keywords: Turkish Folklore Researches, children’s developmental areas and characteristics,
folktales, children’s literature.

Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/
Created with Print2PDF. To remove this line, buy a license at: http://www.software602.com/