türk basınında oniki ada

181 Pages·2016·3.56 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
GAZETECİLİK ANABİLİM DALI
GAZETECİLİK BİLİM DALI

TÜRK BASININDA ONİKİ ADA
(1945-1947)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN
Prof. Dr. Caner ARABACI

HAZIRLAYAN

Selim GÜVEN

KONYA-2016
i
i
ii
ÖN SÖZ
“Türk Basınında Oniki Ada 1945-1947” isimli yüksek lisans çalıĢmasında,
Ġkinci Dünya SavaĢı‟nın bitmesiyle gündeme gelen Oniki Ada‟nın, Yunanistan‟a
devrediliĢ sürecini konu alan gazete haberlerinin analizinin yapılmasını ve dönem
basınının yapısı hakkında bilgi vermeyi amaçladım. Bu bağlamda kuramsal
çerçevede medya–siyaset iliĢkisi ve Oniki Ada sürecini anlatmaya çalıĢtım. Basının
toplumsal iĢlevleri ve bu iĢlevlere yönelik siyasi rejimin uyguladığı baskıyı,
“Türkiye‟de Basın Rejimi” baĢlığı altında ortaya koydum. Metodoloji çerçevesinde
gazetelerin Oniki Ada ile ilgili haberlerinin niteliksel tarihsel betimleme ve içerik
çözümlemesi yöntemi ile analizini gerçekleĢtirdim.
Lisans ve yüksek lisans eğitimim boyunca yardımlarını benden esirgemeyen
ve kaliteli bir gelecek nesil yetiĢtirme arzusu içinde olan danıĢman hocam Prof. Dr.
Caner ARABACI baĢta olmak üzere, Prof. Dr. Ahmet Yalçın KAYA, Doç. Dr.
ġükrü BALCI, Doç. Dr. Bünyamin AYHAN‟a ve ismini sayamadığım bütün
hocalarıma teĢekkürü bir borç bilirim.
Ayrıca tezimin hazırlanmasındaki zorlu süreçte benden dualarını esirgemeyen
anneme, her daim yanımda olan ve dik duran babama, değerli kardeĢlerime ve
arkadaĢlarım; Merve AKPINAR ve Kemal KÜÇÜK‟e teĢekkür ederim.

Selim GÜVEN
KONYA, 2016
iii
T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Adı Soyadı Selim GÜVEN
Numarası 144222001006
Ana Bilim / Bilim
n Dalı Gazetecilik/Gazetecilik
i
n
ic Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
n
e
r Tez Danışmanı Prof. Dr. Caner ARABACI
ğ
Ö
Tezin Adı TÜRK BASININDA ONİKİ ADA (1945-1947)
ÖZET
Bu çalıĢmada temel olarak; Ġkinci Dünya SavaĢı sonrasında Türkiye‟de
yayınlanan ve Oniki Ada ile ilgili haberlere yer veren, on farklı gazetenin incelemesi
yapılmıĢtır. 1945-1946 ve 1947 yıllarını kapsayan dönem içerisinde yayınlanmıĢ
haberlerin değerlendirme aĢaması, araĢtırmanın saha çalıĢmasını oluĢturmaktadır.
Basının iĢlevlerinin neler olduğunun değerlendirildiği “Kitle iletiĢim
araçlarının toplumsal iĢlevleri” baĢlığı altında tanımlamalar yapılarak alt kategorilere
ayrılmıĢtır. Basının üstlendiği iĢlevler sırasıyla verilmiĢtir. Özellikle, savaĢ süresince
yaĢanan geliĢmeleri kamuoyu ile paylaĢma görevini üstlenen basın, gerek ekonomik
gerekse siyasi baskılar altında toplumsal iĢlevlerini yerine getirmeye çalıĢmıĢtır.
Gazeteler, gerçeğin aynası niteliğindedir ve toplumu bilgilendirmek ile sorumludur.
Özellikle bu çerçevede olağanüstü durumlarda gazeteler, toplumun bütünleĢmesine
yardımcı olmuĢtur.
Atatürk‟ün ölümüyle baĢlayan ve Demokrat Parti‟nin iktidara geldiği dönem
aralığını kapsayan tarihsel sürecin temel kurgusunu, basın üzerindeki mevcut
siyasetin etkisi oluĢturmaktadır. Basın, toplumun aydınlatılması ve yaĢanan
geliĢmelerden haberdar edilmesi noktasında sorumluluk sahibidir. ÇalıĢma
kapsamında, basının bu sorumluluğu yerine getirirken karĢılaĢtığı engeller “Ġnönü”
iv
dönemine denk gelmektedir. Tek parti iktidarı altında gazeteler, Türk toplumunu
ilgilendiren haberleri servis ederken sansür uygulamaları ile karĢılaĢmıĢtır.
Metodoloji kısmında, haber analizi ve yorumlarına yer verilmiĢtir. Ġçerik
analiziyle istatistikî veriler elde edilmiĢ, niteliksel tarihsel betimleme ile sürecin
yorumsal yönü değerlendirilmiĢtir. Sonuç olarak dönem basınının Oniki Ada‟yı
önemsediği ve okuyucusunun da önemli görmesini istediğine ulaĢılmıĢtır.
Anahtar kelimeler: Oniki Ada, İkinci Dünya Savaşı, Türkiye, Tek Parti,
Basın

v
T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Adı Soyadı Selim GÜVEN
Numarası 144222001006
Ana Bilim / Bilim
Gazetecilik/Gazetecilik
n Dalı
i
nic Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
n
er Tez Danışmanı Prof. Dr. Caner ARABACI
ğ
Ö
Tezin İngilizce Adı THE DODECANESE ISLAND IN TURKISH PRESS (1945-1947)
SUMMARY
In this study, basically; Posted in Turkey during the second world war and
giving room for news about Dodecanese ten different newspaper examination. 1945-
1946 and 1947 during the period covering the years assesment phase the news
published, research is the field work.
What is the function of the press is being evaluated "media of social functions
under the heading" declarations made by divided into sub-categories. Undertaken by
the press functions respectively. In particular, the recent developments to share with
the public during the course of the war that acts as the economic and political
pressures under the press community has worked to fulfil their functions.
Newspapers, the truth is and inform the community with a mirror. Especially in this
context, in extreme cases helped newspapers, community integration.
Starting with the death of Atatürk and democratic party came to power the
historical process that encloses the period range fundamental editing, press the effect
the current politics. Press, to be informed about the developments of the society and
at the point it is responsible. Scope of the study, the media faced obstacles in
carrying out this responsibility, "Inonu" corresponds to the period. Under a single-
party Government in newspapers, trapped Turkish society news, while faced with
censorship practices.
vi
Methodology section of news analysis and commentary. Content analysis of
statistical data, qualitative descriptions of the process with interpretive direction.
Key words: Dodecanese, World War II, Turkey, One Party, Press

vii
KISALTMALAR

AA : Anadolu Ajansı
ABD : Amerika BirleĢik Devletleri
a.g.e. : Adı geçen eser
a.g.m. : Adı geçen makale
akt. : Aktaran
A.Ü. : Ankara Üniversitesi
BCA : BaĢbakanlık Cumhuriyet ArĢivi
BM : BirleĢmiĢ Milletler
BYEGM : Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü
CHP : Cumhuriyet Halk Partisi
C. : Cilt
Çev. : Çeviren
DP : Demokrat Parti
d. : Dönem
İ.Ü. : Ġstanbul Üniversitesi
KİA : Kitle ĠletiĢim Araçları
S.Ü. : Selçuk Üniversitesi
S. : Sayı
s. : Sayfa
SPSS : Statistical Package for the Social Sciences
TCK : Türk Ceza Kanunu
TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi
viii
TABLOLAR, ŞEKİLLER ve EKLERİN LİSTESİ
TABLOLAR
Tablo 1: Kitle İletişim Araçları ve Bütünleştirme: Temel Süreçler………………….….6
Tablo 2: Kitle İletişim Araçlarının İşlevleri…………………………………………........8
Tablo 3: İkinci Dünya Savaşı Sırasında Gazetelerin Günlük Ortalama Tirajları…......31
Tablo 4: Bu Dönem İçerisinde Kapatılan Gazeteler………………………………….….32
Tablo 5: 1946-1950 yılları arasında yayınlanan gazete ve dergilerin istatistikî
rakamları……………………………………………………………………………………42
Tablo 6: Araştırma Kapsamında Taranan Gazetelerin Adı………………………..…...61
Tablo 7: Haberin Yayınlandığı Tarih…………………………………………………......62
Tablo 8: Haberin Yayınlandığı Sayfa Numarası……………………………………........65
Tablo 9: Haberin Gazete Sayfasındaki Durumu………………………………………....65
Tablo 10: Haberde Fotoğraf Kullanımı…………………………………………………...66
Tablo 11: Haberin Dili……………………………………………………………………..66
Tablo 12: Haberin Yaklaşımı………………………………………………………….......67
Tablo 13: Haberde Eksik Yön……………………………………………………………..67
Tablo 14: Haberin Kaynağı……………………………………………………………….68
Tablo 15: Haberin Konusu………………………………………………………………..68
Tablo 16: Gazetelere Göre Haberin Gazete Sayfasındaki Durumunun
Dağılımı……………………………………………………………………………………..69
Tablo 17: Gazetelere Göre Haberde Gazete Sayfasında Fotoğraf
Kullanımı……………………………………………………………………………………71
Tablo 18: Gazetelere Göre Haberde Gazetenin Kullandığı Dil……………...………….72
Tablo 19: Gazetelere Göre Gazetenin Habere Yaklaşımı………………………………74
Tablo 20: Gazetelere Göre Gazetenin Haberde Eksik Yönü…........................………...76
Tablo 21: Gazetelere Göre Haberde Gazetenin Haber Kaynağı……………….............77
ix