Trans Pasifik Ortaklığı Anlaşması'nın Türkiye Ekonomisine ve Dış Ticaretine Etkileri Raporu

278 Pages·2016·3.92 MB·Turkish

YENİ DÜNYA EKONOMİSİ ve YENİ BİR TİCARİ BLOK:
TRANS PASİFİK ORTAKLIĞI’NDA TÜRKİYE

Trans Pasifik Ortaklığı (TPP) müzakereleri ilk olarak 2002 yılında
Brunei, Singapur, Şili ve Yeni Zelanda arasında Serbest Ticaret
Anlaşması (STA) giri¬şimi şeklinde ortaya çıkmış, ABD’nin 2008
yılında müzakerelere dahil olmasıyla, altı yıl süren görüşmelerin
ardından, taraf olan 12 ülke (ABD, Kanada, Meksika, Şili, Peru,
Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Malezya, Brunei, Vietnam ve
Singapur) arasında mutabakatın sağlanması sonucunda 2016 yılı
Şubat ayında imzalanmıştır.

Dünya ekonomisinin yaklaşık %36’sını, dünya mal ve hizmet
ticaretinin ise %25’ini oluşturan bu 12 Pasifik ülkesi, TPP
Anlaşması ile aralarındaki gümrük duvarlarını kaldırarak ticaret
hacimlerini artırmayı ve yeni ticaret standartlarının
oluşturulmasını amaçlamaktadır. TPP esas itibarıyla taraflar
arasında bir serbest ticaret alanı yaratmakla birlikte, yatırımlar,
fikri mülkiyet hakları, kamu ihalelerinin yanında dijital ekonomi
ve teknolojinin gelişimi gibi hizmet sektörüne ilişkin alanları da
kapsıyor olması, TPP’yi bir ticaret anlaşması olmanın çok ötesine
geçirmektedir.

TPP anlaşması, içeriği ve muhtemel sonuçları itibariyle Uruguay
Görüşmeleri sonrası ortaya çıkan Dünya Ticaret Örgütü
Anlaşmasından sonra varılan en kapsamlı ticaret anlaşması
olmasının yanı sıra, DTÖ tarafından henüz düzenlenmemiş alanları kapsaması sebebiyle dünya ticareti açısından
oyun değiştirici bir özelliğe sahip bir anlaşma olarak dünya ticaret tarihindeki yerini almıştır.

TPP Anlaşmasının büyüklüğü ve devrim niteliğindeki özelliklerinin dünya ekonomisine etkileri göz önüne
alındığında, söz konusu anlaşmanın bu ülkeler ile yakın ticari ilişkilere sahip ülkeler üzerinde olduğu gibi
Türkiye ekonomisi üzerinde de önemli etkileri olacaktır. Türkiye ile TPP ülkeleri arasındaki ticarete
baktığımızda, 2015 yılında Türkiye’nin TPP ülkelerine ihracatının 9,7 milyar dolar, bu ülkelerden ithalatının ise
20,5 milyar dolar seviyesine gerçekleştiğini görüyoruz. Türk üreticilerinin Trans Pasifik pazarının kendi içinde
sağladığı liberalizasyon sürecinin dışında kalması, ilk etapta ticaret ve yatırımlarda sapma etkisinden
kaynaklanan pazar kaybının etkisiyle Türkiye ekonomisini olumsuz etkileyecektir. Ancak, uzun vadede
baktığımızda TPP ülkelerinde meydana gelecek olan refah artışının bu ülkelerin dünyadan taleplerini artırması
sonucunda, Türkiye’nin de bu ülkelere ihracatının yükseleceğini ve Türkiye İhracatçılar Meclisi olarak
önümüzdeki dönemde bu ülkelere yönelik yapacağımız proaktif çalışmalarımızın da katkısıyla bölgedeki
varlığımızın daha da artacağını öngörmekteyiz.

Elinizdeki bu çalışma, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve Okan Üniversitesi işbirliği ile ülke ekonomisinin temel
aktörleri olan sanayicilerimiz, ihracatçılarımız, iş adamlarımız ve tüm ilgili kesimler için TPP anlaşmasının
ülkemiz ekonomisine olası etkilerinin doğru analiz edilebilmesi ve buna uygun stratejiler belirlenmesine yönelik
olarak yol göstereci olması amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma süresince tüm sektörlerimizin başkan ve yöneticileri
de raporun hazırlanması, içeriğinin değerlendirilmesi ve özellikle kısa, orta ve uzun vadede reel sektöre etkileri
ile bu etkilerin değerlendirilmesi konusunda değerli görüşlerini bildirmişlerdir.

Bu detaylı çalışmada emeği geçen herkese teşekkür eder, çalışmanın özellikle farkındalık yaratması anlamında
ekonominin tüm aktörlerine ışık tutmasını temenni ederim.

Saygılarımla,

Mehmet Büyükekşi
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı
MUSTAFA ÇIKRIKÇIOĞLU
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Çelik

ABD Başkanı Barack Obama’nın, Başkanlığı süresindeki en önemli
ekonomik ve siyasi başarılardan bir olarak yorumlanan Trans-Pasifik Ortaklık
(TPP) Anlaşması, Türkiye ekonomisini ve ihracatını da yakından
ilgilendirmektedir.

ABD, Türk çelik sektörümüzün en önemli pazarları arasında yer almaktadır.
ABD ile Türkiye arasında yalnızca çelik sektöründe değil, tüm sektörlerde
sıkı bir ticaret bağı bulunmakta. Öyle ki Türkiye’nin 2015 yılında ABD’ye
yaptığı genel ihracat 6,4 milyar dolar olurken; Türkiye’nin ABD’den ithalatı
ise 11,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.

ABD ile Türkiye arasında Serbest Ticaret Anlaşması’nın olmayışı, TPP’nin
önümüzdeki yıllarda ihracatımız açısından bazı sıkıntılar yaratabileceği
inancındayız. Diğer yandan anlaşmaya konu alan diğer ülkelerle ticaretimizi
de yeniden değerlendirme ve sektörümüz lehine farklı stratejiler geliştirilmesi
yerinde olacaktır.

TPP Anlaşması’nın ticarete ilişkin gündemi oldukça iddialı düzenlemeler
içermektedir. Türkiye’nin buna dahil olması ya da Türkiye ABD arasında bir
serbest ticaret anlaşması imzalanması ile her iki ülkenin pazarlarının karşılıklı olarak serbestleşmesi
sağlanacaktır. Yıllardır var olan bazı vergi ve tarife dışı engellerin azalmasını da sağlayacaktır.

TAHSİN ÖZTİRYAKİ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Demir ve Demir Dışı Metaller

ABD’nin iki büyük ticaret anlaşması projesinden biri olan TransPasifik
Ortaklığı Anlaşması (TTP), sadece gümrük vergilerinin düşürülmesi veya
kaldırılması anlamına gelmiyor. Yani basit bir Serbest Ticaret Anlaşması
(STA) değil. Avrupa Birliği’ndekine benzer şekilde; standartlar, fikri
mülkiyet, yatırım, iş gücü, tarife dışı ticaret engellerinin kaldırılmasını da
içeren daha ileri bir entegrasyon hedefleniyor.

Yapılan etki analizleri, ABD ve AB arasında görüşmeleri devam eden diğer
anlaşma olan Trans-Atlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması’nın
(TTIP) içinde olamazsak Türkiye’nin ciddi oranda etkileneceğini gösteriyor.

Fakat imzalanan Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması’nın etkilerinin Trans-
Atlantik Anlaşmasına kıyasla büyük olmayacağını öngörüyoruz. Çünkü bu
12 ülkenin sektör ihracatımızdaki payı zaten %3. ABD’nin AB ile
gerçekleştirmeye çalıştığı Trans-Atlantik (TTIP) anlaşması kapsamındaki
ülkelerin sektör ihracatımızdaki payı ise %52. Yani Trans-Atlantik
Anlaşmasına taraf olmak bizim için çok daha önemli. Bu anlaşmaya taraf
olabilirsek aynı zamanda Trans Pasifik anlaşmasının olumsuz etkilerini de
büyük oranda bertaraf etmiş olacağız.

Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması’na (TTP) taraf olan 12 ülke, Demir ve Demir Dışı Metaller Sektörü ihracatında
%3 oranında pay alıyor. Bunun %2,1’ini ABD oluşturuyor. Sektörde rakiplerimiz olan Malezya ve Güney Kore
Trans-Pasifik anlaşmasına taraf olmaları nedeniyle özellikle ABD pazarında daha avantajlı konuma gelecekler.
Bu kapsamda anlaşma sonrasında özellikle ABD’ye olan sektör ihracatının olumsuz etkileneceğini
düşünüyorum.

Şu aşamada Trans-Pasifik anlaşmasına taraf olmayan fakat resmen davet edilen Rusya ve Çin gelecekte
anlaşmaya taraf olurlar ise anlaşmanın olumsuz etkisi daha da artacaktır. Böyle bir durumda, hem sektör hem
ülke ihracatımızda önemli yere sahip olan Rusya’ya olan ihracatımız da olumsuz etkilenir.

Ayrıca anlaşmaya taraf olan Şili ve Peru sektör olarak son dönemde ihracatımızda önemli artış yakaladığımız
ülkeler arasındaydı. STA anlaşmamız bulunan Şili de de avantajımızın bir kısmını kaybedeceğiz.
SÜLEYMAN KOCASERT
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Hazırgiyim ve Konfeksiyon

Türkiye’nin ABD ile olan ticari ilişkileri, özellikle 2014 ve 2015
yılında yaşanan küresel gelişmeler ışığında önemli bir hale geldi.
Dolar-Euro paritesindeki güncel durum dolar ile ihracat yapılan
pazarlarda fırsatları da beraberinde getirdi. Bunların başında Kuzey
Amerika ülkeleri ve en başta ABD geliyor.

ABD’nin kendi ticaret politikaları çerçevesinde, bizi de dolaylı
olarak etkileyecek iki adımından birisi AB ile olan Atlantik
bölgesini kapsayan Trans Atlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı
(TTIP). Bir diğeri de 12 pasifik ülkesini kapsayan Trans Pasifik
Ortaklığı. TPP Anlaşmasına taraf olan ülkelerden birçoğu önemli
kazanımlar elde edecek. Bununla birlikte küresel ekonomik
dengeleri ABD lehine değiştirmesi olası beklentiler arasında yer
alıyor. TPP Anlaşması içinde yer alan ülkeler 30 trilyon dolarlık
üretimiyle dünya hasılasının yaklaşık % 40’ını oluşturuyor.

TPP’ye taraf olan ülkelerden en fazla kayda değer ticareti ABD ile
yapıyoruz. Dolayısıyla çok ciddi bir ihracat kaybı ilk etapta belki de
olmayacak. Diğer taraftan ABD’nin TPP dahilindeki ülkelerle olan
ticaretinin gelişmesi ile birlikte, orta vadede ABD ile olan ticaret
hacmimizde bir duraksama olması ihtimali ile karşı karşıya
kalabiliriz. Bu bağlamda TPP’nin üye ülkeler bakımından
yaratacağı etki zaman içinde aralarında Türkiye’nin de olduğu TPP dışı ülkeler için de dolaylı etkileri
beraberinde getirecektir.

ABDÜLKADİR ÇIKMAZ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Kuru Meyve ve Mamülleri

Anlaşmaya taraf ülkeler, ihracat yaptığımız birincil öncelikteki ülkelerden
olmayıp, sadece Amerika ve Avsutralya en önemli ticaret partnerimiz
konumundadır. Kuru meyve sektörü ile ilgili kısa vadede anlaşmanın
ciddi bir etki yaratması düşünülemez, ancak orta ve uzun vadede bizim
gümrük vergileri ile girebildiğimiz pazarlara gümrük vergilerinden muaf
ve vergi dışı etkenler konusunda avantajlı ülke üreticileri özellikle
Amerika ve diğer gelişmiş ülkelerde bir pazar payı yaratabilirler.
ADNAN DALGAKIRAN
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Makine ve Aksamları

Pasifik okyanusuna sahili olan 12 ülke tarafından imzalanan TPP ye imza
koyan ülkeler esasen ABD hariç Türkiye nin dış ticaretinde ağırlığı olan
ülkeler değildir. Dolayısı ile anlaşmanın kısa vadeli etkisi de zayıf
olacaktır.

Ancak; TPP, sadece ticaretle sınırlı kalmayarak, üye ülkeleri teknik
engeller, hizmet ve insan kaynaklarına kadar regüle eden, hatta yatırım
ortamlarını oluşturan kapsamı ile dünya endüstrilerinin ölçeğini
değiştirecektir. Bu çerçevede paktın orta ve uzun vadedeki dominant
özelliği ile paktsız kalanları avantajsız duruma sokacaktır. Bu durumun da
sektörümüze olumsuz bir dolaylı etkisi olması kaçınılmazdır.

Ayrıca TPP, TTIP (Trans Atlantic Trade and Investment Partnership) ile
birlikte dünya ticaretini, imalat ve hizmet endüstrilerini, tarımı, işçi işveren
ilişkilerini, ekolojik faktörlerini etkileyerek değiştirecek, global
yatırımların artmasına sebep olarak bu yolla yatırım malları ve makine
talebinin artmasına sebep olacaktır. Ekonomik büyüme ve fiyatlar üzerine
de etkileri olacaktır.

Her iki anlaşma da serbest ticaret kadar yatırım, ortaklık ve geniş kapsamlı bir
işbirliği paktı hüviyetindedir. TPP ve TTIP birlikte GLOBALİZASYON
olgusunun tamamlayıcısı olarak kısa vadede ve direkt olmasa da önümüzdeki on yıllarda ve dolaylı olarak
makine sektörünü ve hayatın bütün vechelerini tesiri altına alan görünmeyen bir güç olarak ortaya çıkacaktır.

AHMET GÜLEÇ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri

Trans Pasifik Anlaşması, 2008’de müzakerelere başlanıp, 2015’in
sonunda 11 ülke (ülkelerden 6’sı gelişmiş, 6’sı gelişmekte olan)
arasındaki ticari sınırların kaldırılacağı tarihin en büyük serbest ticaret
anlaşması olacaktır. Yapılan birçok araştırma, bu anlaşmadan en çok
kârlı çıkan ülkenin Vietnam olacağına işaret etmektedir. Mobilya Kağıt
ve Orman Ürünleri sektörü açısından da Vietnam ve Malezya en kârlı
ülkeler olacaktır. Bu ülkeler büyük pazarlara düşük gümrük tarifeleri ile
girme imkânı kazanacaktır.

Türkiye’nin TPP ülkeleri içinde en çok ticaret yaptığı ülke ABD’dir.
Sektörümüzün hedef pazarı da ABD’dir. Ancak Vietnam başta olmak
üzere Meksika ve Malezya; ABD pazarındaki etkinliğini çok daha
arttıracaktır. Bu durum yeni dezavantajlar anlamına gelmektedir.
Anlaşma refah azaltıcı etkiye sahip olup, taraf ülkeleri kendi içerisine
kapatacaksa, bu durumdan zararlı çıkacağız.

Mobilya sektörü olarak ABD pazarına girişin Güney Amerika’dan
başlaması gerektiğini belirtmiştik. Ancak Meksika’nın Peru ve Şili’ye
mevcut satışları, ek olarak Vietnam’ın ve Malezya’nın bu bölgelerde
etkinliğini arttıracak olması önlem almamız gereken hususlar. Öte yandan, Şili ve Peru’nun kişi başına düşen
gelirlerindeki artışlar nedeniyle hedef pazarlara dönüşmeleri mümkündür.

Anlaşmanın Anti-Çin vurgusu, sektörlerimiz açısından bir avantaj gibi gözükse de, bu kez saydığımız rakiplerin
“standartlara uyumunu” mecbur kılacaktır. Vietnam, Malezya, Meksika gibi ülkelerde KOBİ’lerin teknolojik
açıdan yetersizliği ve üretim verimsizliği lehimize bir avantaj olurken, Küçük işletmeler için ticari kuralların
basitleştirilmesi ise bir tehdittir. 2030’da Vietnam’da üretim sektöründe vasıfsız işçi sayısı vasıflı işçi sayısını
kat be kat geride bırakıyor. İşte bu yüzden AR-GE ve tasarım merkezlerine yapacağımız yatırım büyük önem
kazanıyor.

Anlaşmanın doğurabileceği bir başka risk ise, bu pazarlarda payının bir kısmını Vietnam, Malezya ve
Meksika’ya kaptırabilecek olan Çin’in daha agresifleşmesi ve Türkiye’nin mevcut ve potansiyel pazarlarına
yönelmesidir. Önemli bir avantajımız ise, eşit olmayanlar arasında yapılan bu anlaşmanın aynı zamanda yerel
firmalara devlet desteğini yasaklaması. Yani Malezya, Meksika, Vietnam gibi ülkelerdeki firmalar bu pazarlara
girerken devletin desteği arkalarında olmayacaktır. Anlaşma kapsamında “yasadışı kereste ticaretinin önlenmesi”
sorunlarını çözmüş Ormancılık sektörümüz için bir avantaj oluşturmaktadır. Yine kâğıt ve karton ürünlerinde
Peru’ya yapılan ticaretin vergisi 11 yıllığına kaldırılmaktadır. Bu alanda taraf ülke olan rakiplerimizin eli
güçlenecektir ve bir dezavantajdır.
ALİ CAN YAMANYILMAZ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller

Türkiye’ye ABD dışında, bu anlaşmaya taraf olan ülkelerle ticari ilişkisinin
sınırlı olması nedeniyle ilk planda ihracatımızda kayda değer ölçüde
olumsuzluk görülmesi ve ciddi bir pazar kaybına uğranılması
beklenmemektedir. Bununla birlikte anlaşma nedeniyle Türkiye’nin GSYH
‘da %1’lik düşüş beklenmektedir. Türk üreticilerin Trans Pasifik pazarının
dışında kalması ilk etapta pazar kaybına yönelik bir küçük ticari etki
yaratacaktır. Ancak Türkiye için bundan daha önemli olan ise TPP’nin derin
ve kapsamlı bir düzenleme olduğu ve yeni kurallar getiren “yeni nesil” ticaret
anlaşmalarına bir öncüsü olduğu gerçeğinin anlaşılmasıdır. TPP, Türkiye için
büyük ekonomilerle (örneğin ABD ile STA ve AB ile GB’nin güncellenmesi)
yapılacak ticaret müzakerelerinde hangi alanlarda ne gibi müzakere
konularının ön plana çıkarılabileceği konusunda net bir fikir verebilir.
Türkiye’nin mevcut STA’ları ile kıyaslandığında çok daha kapsamlı alanlara
ilişkin düzenlemeler getiren bu ‘yeni nesil’ STA’ların ve
‘mega’ anlaşmaların detaylarının özenle incelenmesi gerekmektedir.
Örneğin bu anlaşmanın olumsuz etkilerini gidermek için Gümrük Birliği
anlaşmasının derinleştirilmesi hayati önem taşımaktadır.

ALİ KAHYAOĞLU
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Maden

“Trans-Pasifik Ortaklık (Trans-Pacific Partnership – TPP) Anlaşması
Dünya GSYİH’sinin yüzde 40’ını temsil eden Brunei Darusalam, Şili,
Yeni Zelanda, Singapur, ABD, Japonya, Kanada, Avustralya, Meksika,
Vietnam, Peru ve Malezya’nın taraf olduğu, Dünya’nın en büyük dış
ticaret anlaşması olması sebebi ile madencilik sektörü olarak etkilerini
önemle takip etmekteyiz. Bu anlaşma ile ikili olarak bu ülkeler arasında
gümrük vergilerinin kaldırılması sebebi ile bu ülkelere yaptığımız
ihracatta dezavantajlı konuma gelmekteyiz. Ayrıca anlaşma ile
yatırımların Güney Doğu Asya ülkelerine kayması olasılığı nedeni ile
ayrıca olumsuz bir sonuç doğurabileceğini düşünüyoruz.”
AYHAN GÜNER
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Mücevher

Transpasifik anlaşması detaylarını incelediğimizde anlaşmaya taraf
ülkeler: ABD, Avustralya, Brunei Darü's-Selam, Kanada, Japonya,
Malezya, Meksika, Peru, Singapur, Şili, Vietnam ve Yeni Zelanda’nın
sektör ihracatımızın %10’unu oluşturduğunu görüyoruz. Bu ülkelere
toplam ihracatımız 251 milyon dolardır. Sektörümüzün anılan
anlaşmadan genel olarak çok etkilenmeyeceğini öngörüyoruz. Çünkü
TPP’ye taraf ülkeler arasında Türkiye mücevher sektörüne rakip
olabilecek üretici ülke sadece Malezya göze çarpıyor, bu ülke ile de
yürürlüğe giren STA ile bu anlaşmadan doğabilecek dezanavataj ortadan
kalkacaktır. (Bu noktada türk mücevher üreticileri fabrikalarını
malezya’ya taşıyıp TPP ülkelerine sıfır vergi ile ürün satabileceği gibi
gelecek fırsatlar da düşünülebilir.

İkinci olarak, mücevher ihracatında TPP ülkeleri içindeki en büyük
pazarımız ABD MEKSİKA VE SİNGAPUR’un olduğunu görüyoruz.
ABD ve MEKSİKA pazarını TPP nedeniyle kaybedeceğimizi
öngörmüyoruz çünkü bu ülkelere Türk mücevher üreticisi çok rakabetçi
fiyatlar sunmakta ve işçilik üretim kalitesi ve zamanında teslim kıstasları
ile diğer TPP ülkelerinin Türkiye’yi zorlayacağı düşünülmemektedir.
Singapur’a ihracatımızı da diğer ülkeler arasında zorlayabilecek
mücevher üreticisi ülke olmadığını belirtebiliriz.

BAŞARAN BAYRAK
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Gemi ve Yat

Trans Pasifik Anlaşmasının sektörümüz açısından genel manada
olumsuz sonuçlar doğuracağı kanaatindeyim. Zira özellikle A.B.D ‘nin
Jones adı verilen kanununa göre A.B.D ‘de üretilmeyen hiçbir gemi bu
ülkenin kabotajında çalışamamakta ve Amerikan Bayrağı
taşıyamamakta. Bu anlaşma ile birlikte anlaşmaya üye olan ülkeler kendi
aralarında daha kolay ticaret imkanına kavuşabilecek ve biz ürünlerimizi
bu tip anlaşmalara üye olmadığımızdan satmakta zorlanırken, TPP’ye
üye bazı devletler ise hem ülkemizle olan ikili anlaşmalardan hem de
kendi aralarında imzalanan TPP anlaşmasından dolayı daha kolay ticaret
yapabilecektir.
GÜRKAN RENKLİDAĞ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Zeytin ve Zeytinyağı

Dünya ekonomisin % 40’ına karşılık gelen ve yaklaşık 800 milyon
nüfusa sahip 12 ülke (Avustralya, ABD, Kanada, Japonya, Meksika,
Malezya, Peru, Vietnam, Şili, Brunei, Singapur ve Yeni Zelanda)
arasında imzalanacak olan Trans-Pasifik Ortaklık (TPP) Anlaşması
günümüze kadarki en kapsamlı ticaret anlaşmasıdır. Geniş bir coğrafyayı
kapsayan bu ortaklık, aynı zamanda jeopolitik bir girişim olarak da
düşünülebilir.

Zeytin ve Zeytinyağı sektörümüz açısından bakıldığında ise, TPP'ye taraf
olan ülkelerden ABD, Avustralya, Peru ve Şili’de sınırlı düzeylerde de
olsa üretim yapıldığı bilinmektedir. Anlaşmaya taraf olan söz konusu
ülkelerdeki üretim düzeyinin sektörümüzde en önemli alıcı ülkeler
arasında yer alan ABD ve Japonya’nın ihtiyacını karşılamaktan uzak
olduğu düşünülmekle birlikte, söz konusu anlaşmaya taraf olan üretici
ülkelere sağlanacak olan gümrük vergisi avantajı ile birlikte, ülkemiz
gibi anlaşma kapsamı dışında kalan üretici ülkelerin ABD ve Japonya
pazarlarında görece dezavantajlı bir konuma düşmeleri söz konusu
olabilecektir. Bu çerçevede, ülke olarak özellikle ABD pazarındaki
payımızı en azından korumamız adına, ABD ve AB arasında yapılacak
olan TTIP anlaşmasına ülkemizin taraf olması veya ABD ile ülkemiz
arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması yapılması sağlanarak bu pazarın tümüyle İspanya, İtalya ve Yunanistan
gibi AB üyesi rakiplerimize kaptırılmasının önüne geçilmelidir. Aksi halde, 600 bin ton zeytinyağı, 1 milyon
tonun üzerinde sofralık zeytin rekoltesinin beklendiği önümüzdeki yıllarda önemli ihracat pazarlarımıza
rakiplerimizle eşit şartlarda girememe durumu ortaya çıkacaktır.

GÜVEN UÇKAN
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Elektrik- Elektronik ve Hizmet

Elektrik elektronik sektörünün 2015 yılı içerisinde gerçekleştirdiği 10.7
milyar dolarlık ihracatın yaklaşık %2,8 lik kısmını (308 milyon dolar) TPP
bölgesine gerçekleşmiştir.

Türk üreticilerin Trans Pasifik pazarının kendi içinde sağladığı
liberalizasyon sürecinin dışında kalması ilk etapta pazar kaybına yönelik bir
ticari etki (ticaret ve yatırımlarda sapma etkisi) yaratacaktır. Ancak Türkiye
için bundan daha önemli olan ise TPP’nin derin ve kapsamlı bir düzenleme
olduğu ve yeni kurallar getiren “yeni nesil” ticaret anlaşmalarına bir öncüsü
olduğudur.

Türkiye’nin mevcut STA’ları ile kıyaslandığında çok daha kapsamlı alanlara
ilişkin düzenlemeler getiren bu ‘yeni nesil’ anlaşmaların olası etkileri
hakkında detayların özenle incelenmesi gerekmektedir.

Çin'in bu anlaşma karşısında alacağı aksiyonlar dikkatlice takip edilmelidir.
Ayrıca, Çin yeni oluşacak anlaşma bloklarına karşılık kendini korumaya
almak amacıyla 16 Asya ülkesi arasında Kasım 2012’de resmi olarak
görüşmeleri başlayan “Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık” (Regional Comprehensive Economic
Partnership) anlaşmasının görüşmelerine stratejik olarak önem vermektedir.

Çin'in ASEAN merkezli STA ile işbirliğini artırma çabaları dikkat çekmektedir. Yeni pazarlara açılmayı
hedefleyen sektörümüz için ise olumsuz bir tablo olduğu düşünülebilir. TPP'nin yanısıra ABD ve AB'nin
yürüttüğü Trans Atlantik müzakerelerinin yürürlüğe girmesi Türkiye'nin rekabetçilik gücünü azaltma riski
taşımaktadır.
İLYAS EDİP SEVİNÇ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Fındık ve Mamülleri

Pasifik Okyanusuna kıyısı bulunan 12 ülke arasındaki ekonomik
bariyerleri kaldıracak olan Transpasifik Anlaşmasının, fındık ve mamulleri
sektörü açısından değerlendirilmesi sonucunda;

Anlaşmaya taraf ülkelere yapılan fındık ihracatımızın, ülkemiz genel
ihracatının yaklaşık % 7’sine tekabül ettiği, önemli fındık üreticisi ülkeler
arasında bulunan ABD’nin Transpasifik Anlaşmasına taraf ülkeler arasında
yer aldığı, Şili ve Avustralya’nın da yapılan fındık plantasyonu nedeniyle
orta vadede önemli fındık üreticisi ülkeler arasına dahil olacağının
düşünüldüğü, bu kapsamda önemli fındık üreticisi konumuna gelecek bu
ülkelerin, anlaşma ile elde edecekleri ekonomik avantajları kullanarak
anlaşma kapsamındaki ülkelere, ülkemize göre daha avantajlı koşullarla
ihracat gerçekleştirebilecekleri göz önünde bulundurulduğunda, sözkonusu
anlaşmanın uzun vadede fındık ve mamulleri ihracatımız açısından
olumsuz etkisi olacağı düşünülmektedir.

Devletin fındık fiyatlarına müdahale ederek destekleme alımı yapılması
yönünde bir politika belirlemesi halinde, ülkemiz aleyhine olan bu durum
daha da olumsuz hale gelecek olup, bu çerçevede, fındık ve mamulleri sektöründe serbest piyasa ekonomisine
devam edilmesi, hiçbir şekilde popülizm baskısı ile vazgeçilmemesi gerekmektedir.

İSMAİL GÜLLE
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Tekstil ve Hammaddeleri

Trans-Pasifik Anlaşması (TPP), esasında tekstil ve hammaddeleri sektörlerimizi
ihracatımıza olan etkileri ve AB pazarına yönelik beklentilerimiz olmak üzere iki
açıdan ilgilendirmektedir. Öncelikle TPP bölgesinde ticaretin artması sonucu bu
bölgedeki ülkelere ihracatımızın azalacağını tahmin edebiliriz. Bölgede en önemli
ihracat pazarımız ABD’dir. Yine bölge ülkeleri arasında yer alan Kanada,
Meksika, Japonya ve Vietnam, ABD’nin önemli tekstil ve hammaddeleri
tedarikçileri olarak öne çıkmaktadır. Bu ülkelerden Kanada ve Meksika hali
hazırda ABD pazarında gümrük vergisiz pazara giriş imkânına sahip. Dolayısıyla
Japonya’nın özellikle teknik tekstilde ve Vietnam’ın ise iplik ve kumaşta
Türkiye’ye karşı ABD pazarında önemli bir rekabet avantajı elde edecekleri
ortadadır.

Öte yandan, Türk tekstil ve hammaddeleri sektörünün ithalatında bölge
ülkelerinin kısa vadede önemini yitirebileceğini öngörebiliriz. Ancak bu durum
kısa sürecektir, zira ABD gibi önemli bir ithalatçı ülkede pazara giriş avantajı
sağlamış olan bölge ülkelerinin tekstil ve hammaddeleri sektörlerinin zaman
içinde daha rekabetçi bir duruma gelebileceğini ve sonrasında ülkemiz pazarına yönelebileceklerini
öngörebiliriz.

TPP’nin sektörümüzü ilgilendiren bir diğer sonucu olarak ise, TPP sonrasında ABD’nin, AB ile müzakere ettiği
Trans-Atlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması’na (TTYO) yoğunlaşacağı ve TTYO müzakerelerini
hızlandıracağı yönündeki öngörümüzdür. Ülkemizin bölge ülkelerinden Malezya ile Şili ile yürürlükte olan bir
STA’sı bulunmaktadır. Ancak Peru ve Meksika’nın AB ile STA’ları olmasına karşın ülkemizle STA yapmaktan
kaçınmaktadırlar. Japonya ile STA müzakerelerimiz ise devam etmektedir.

Dolayısıyla bu aşamada, bir taraftan bölge ülkeleri ile STA ağının genişletilmesi ve diğer taraftan Türkiye’nin
ABD-AB arasında yürütülen TTYO’ya dâhil olabilmesinin sağlanması, tekstil ve hammaddeleri sektörümüzün
en önemli beklentileridir. İkili ve bölgesel ticaret ortamının giderek derinleştiği ve genişlediği günümüz küresel
ticaret ortamında ihracatımızın sağlıklı artışının temini ve ithalatın sektör lehine olacak şekilde kontrol
edilebilmesi açısından, ülkemizin mevcut koşullara göre daha hızlı önlem alabilmesini sektör olarak talep
etmekteyiz.
MURAT AKYÜZ
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Kimyevi Maddeler ve Mamülleri
Trans Pasifik Ortaklığı Anlaşması’na taraf ülkelerin 2014 yılında
gerçekleştirdikleri toplam kimyevi maddeler sektörü ithalatı yaklaşık 1,4 trilyon
$ olarak gerçekleşmiş olup, toplam küresel kimya sektörü ithalatı içinde aldığı
pay %27 civarındadır. Özellikle dünyanın en fazla kimyevi maddeler ithalatı
gerçekleştiren ülkesi A.B.D., Japonya, Singapur, Kanada ve Meksika’nın toplam
ithalat içinde önemli bir ağırlığının olduğu görülmektedir.

Ülkemizin Trans Pasifik Ortaklığı Anlaşması’na taraf olan ülkelere
gerçekleştirdiği toplam kimya sektör ihracatı incelendiğinde ise, bu 12 ülkeye
2015 yılında bir önceki yıla göre %18 artışla toplam 811 milyon $ ihracat
gerçekleştirdiğimiz görülmektedir. Dünya kimya sektörü ithalatının %27’sini
gerçekleştiren bu 12 ülkenin 2015 yılında kimya sektör ihracatımız içinde aldığı
pay %5,2 gibi nispeten düşük bir orandır. 2015 yılında kimya sektörü ihracatı
değer bazında %13 azalış gösterirken, bahsekonu 12 ülkeye gerçekleştirdiğimiz
kimya ihracatının ilgili dönemde %18 artış göstermesi, bu pazarın sektör
ihracatımızda sahip olduğu potansiyelin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.

Trans Pasifik Ortaklığı Anlaşması kapsamında, ilgili taraf ülkelerin daha rekabetçi hale geleceği, bu sebeple
ülkemizin özellikle Pasifik Bölgesi’ndeki kimya sektörü ihracat pazar payının olumsuz etkileneceği
değerlendirilebilir. Ayrıca yabancı yatırımların anlaşmadan sonra Asya Pasifik ülkelerine yönelme ihtimali
ülkemizin büyümesi açısından da olumsuz bir durumdur.

Ancak, ilgili 12 ülkenin kimya sektör ihracatımızda %5,2 gibi nispeten düşük bir ağırlığa sahip olması sebebiyle
anlaşmanın sektörümüz açısından kısa vadede büyük bir etki yaratması beklenmemektedir. Ayrıca ülkemizin de
hali hazırda birçok ülke ile devam eden STA anlaşmalarının sonuçlandırılması ile Trans Pasifik Ortaklığı
Anlaşması’nın olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi mümkün olacaktır. Ayrıca mevcut durum incelendiğinde
anlaşmayı imza atmış olan bu 12 ülkenin birçoğunun kendi aralarında imzalamış oldukları STA’ların zaten
mevcut olduğu görülmektedir. Kimya sektörümüzün rekabetçi yapısının korunarak, ihracat pazar çeşitliliğimizi
arttıracak çalışmalar yapılması ve önlemler alınması durumunda, sektör ihracatımızın bu süreçten olumsuz
etkilenmeden çıkacağı ve önümüzdeki süreçte önemli artışlar kaydedeceğine inancımız tamdır.

MUSTAFA SATICI
TİM Sektörler Konseyi Üyesi- Yaş Meyve Sebze

Trans-Pasifik Ortaklığı Anlaşması (TPP) ertesinde anlaşmaya taraf olan
ülkeler ülkemiz yaş meyve sebze sektörünün temel pazarları arasında
olmadığı için sektörümüze doğrudan büyük bir etkisi olmayacak ancak
aşağıda özetlenen bazı sınırlı etkileri olacaktır.
-Anlaşma ile söz konusu ülkelerden Uzakdoğu’ya TPP ülkelerinden yaş
meyve sebze ihracatı başlar ise özellikle Japonya pazarına narenciye
ürünleri sunabilmek için uzun yıllardır çalışmalar yürüten ülkemiz için
rekabet dezavantajı doğacaktır.
-TPP Anlaşması sonrasında ABD ile AB arasında Trans-Atlantik
Yatırım ve Ticaret Ortaklığı (TTIP) kurulur ise söz konusu ülkelerden
AB pazarına Yms ürünleri Türk ürünlerine kıyasla daha avantajlı şeklide
giriş yapacaklardır.
-Bu anlaşmaya göre, AB’nin serbest ticaret anlaşması yaptığı ülkeler
Gümrük Birliği kapsamındaki ülkelerle gümrüksüz şekilde ticaret
yapabilecekler ama bunun tersi üçüncü ülkenin takdirine bırakılıyor. Bu
nedenle söz konusu ülkelerden Türkiye’ye yms ürünleri ihracatında bir
avantaj teorik anlamda oluşacak olmakla birlikte zaten üretici bir ülke
olan Türkiye için pratikte anlamlı bir dezavantaj yaratmayacaktır.