Tod des Peregrinos. Griechisch und Deutsch

52 Pages·1925·1.758 MB·German

by  Lukian, Wilhelm Nestle

TUSCULUM
BÜCHER
*

L U Κ I Α Ν
TOD DES PEREGRINOS
GRIECHISCH UND DEUTSCH
••••••••••••••1Ι················Μ·Β·Β·ΜΜ
BEI ERNST HEIMERAN MÜNCHEN
1925
ΠΕΡΙ ΤΗΣ Π Ε Ρ Ε Γ Ρ Ι Ν ΟΤ T E A Ε Γ Γ ΗΣ
S I E B T ER B A ND
D ER T U S C U L UM • B Ü C H ER
DER T OD D ES P E R E G R I N OS
Ü B E R T R A G EN V ON
WILHELM N E S T LE · S T U T T G A RT
Α Ο V ΚIΑ Ν Ο Σ Κ Ρ 01\ IΩ ΕΥ ΠΡΑΤΤΕΜΝ
ί/'Λκακοδκψ.ων Περεγρίνος τ, ώς αύτός εχαιρεν όνοι/.άζων
νν εαυτόν Προ>τεύ; αύτό δή έκεΐνο το του 'Ομηρικού
Πρωτέως έπαθ·εν · άπαντα γάο δόξης ένεκα γενόμενος καί
μυρίας τοοπάς τραπόαενος τά τελευταία ταϋτα καί πΰρ
έγένετο· τοσούτο) άρα τω έρωτι τνΐς δόξης είχετο. καί
νΰν έκεΐνος άπηνθ·ράκωταί σοι ό βέλτιστος κατά τον
Έμπεδοκλέα, παρ' ό'σον ό αέν καν όιαλαθ-εΐν έπειρά&η
έμβαλών έαυτόν εις τους κρατήρας, ό δέ γεννάδας ούτος
την πολυανθ-ρωποτάτην των 'Ελληνικών πανηγύρεων
τηρησας πυράν ότι μεγίστην νησας ένεπηδησεν ε—ί το-
σούτων ααρτύροίν καί λόγους τινάς ύπέρ τούτου ειπών
προς τους "Ελληνας ού πρό πολλών ήαερών τοϋ τολμή-
ματος. 2. πολλά τοίνυν δοκώ μοι όραν σε γελώντα επί τη
κορύζη τοϋ γέροντος, μάλλον hi καί άκούω βοώντος οίά σε
εικός (ίοαν, ώ της άβελτερίας, ώ της δοςοκοπίας, ω τών άλλοιν
α λέγειν εϊώθ·αμεν περί αυτών, σύ μεν ούν πόρρω ταϋτα
καί μακρώ άσφαλέστερον, έγώ δέ παρά τό πυρ αύτό, καί
έτι πρότερον έν πολλω πληθ·ει τών ακροατών εϊπον αυτά,
ένίων μέν άχθοαένων, δσοι έί^αύααζον την άπόνοιαν τοϋ
γέροντος · ησαν δέ τίνες οί καί αυτοί εγέλιον έπ αύτώ.
άλλ ολίγου δεΐν ύπό τών Κυνικών έγώ σοι διεσπάσ-ί^ην
ώσπερ ό Άκταίων ύπό τών κυνών η ό ανεψιός αύτοϋ ό
Πενθ·εύς ύπό τών Μαινάδιον. 3. ή δέ πάσα τοϋ δρά-
ματος διασκευή τοιάδε ην · τόν ν.έν ποιητην οίσθ-α οίός
1
LUKIANOS GRÜSST DEN KRONIOS
D
em unseligen Peregrinos oder, wie er sich selbst gerne
nannte, Proteus ist es nun gerade wie dem homerischen
Proteus 2 gegangen: denn nachdem er aus Ruhmgier alles
mögliche geworden war und unzählige Wandlungen durch-
gemacht hatte, verwandelte er sich zuletzt auch noch in
Feuer: von so leidenschaftlicher Ruhmgier war er besessen.
Und denke dir, jetzt ist der Treffliche zu Kohle geworden
wie Empedokles 3, nur daß dieser, als er sich in den Krater
stürzte, dies in der Stille zu tun versuchte, jener Edelmensch
aber wartete dazu das besuchteste aller griechischen Feste
ab, ließ da einen möglichst großen Scheiterhaufen errichten
und sprang vor den Augen so vieler Zuschauer hinein, nach-
dem er mehrere Tage vor dem Abenteuer einige Reden dar-
über an die Hellenen gehalten hatte. Nun glaube ich dich
hell auflachen zu sehen über den Blödsinn des Alten oder
vielmehr ich höre dich ausrufen, wie ich es an dir gewohnt
bin: „welch eine Dummheit, welch eitle Prahlerei!" und
was wir sonst über derartiges zu sagen pflegen. Du nun
konntest das in der Ferne und in weit größerer Sicherheit
tun, ich aber sagte es unmittelbar neben dem Feuer und
schon vorher vor den Ohren einer großen Menge von Leu-
ten. Einige ärgerten sich zwar darüber, die die Verrücktheit
des Alten bewunderten; manche aber lachten gleichfalls
über ihn. Indessen hätte nur wenig gefehlt, daß ich von den
Kynikern in Stücke gerissen worden wäre wie Aktaion von
seinen Hunden oder sein Vetter Pentheus von den Mäna-
1
τε ήν και ήλίκα έτραγώδει παρ' όλον τον βίον ύπέρ τον
Σοφοκλέα και τον Αίτχύλον. εγώ δ' έπεί τάχιστα εις
την Ήλιν άφικόμην, διά του γυμνασίου άλύων έπηκουον
άμα Κυνικοΰ τίνος μεγάλη και τραχεία τη φωνη τά συ-
νήθη ταΰτα και έκ τριόδου την άρετην έπιβοωμένου και
απασιν άπαΕαπλώς λοώορουμένου, είτα κατέληςεν αύτω
ή βοή ές τον I ίρωτέα · και ώς αν οίός τε ώ, πειράσομαί
σοι αυτά εκείνα άπομνημονεΰσαι ώ; έλέγετο. συ οέ γνω-
ριεΐς δηλαδή πολλάκις αύτοΐς παραστάς βοώσι. 4. Πρω-
τέα γάρ τις, εφη, κενόδοξον τολμά λέγειν, ώ γη και ή'λιε
και ποταμοί και θ-άλαττα και πατρώε Ήράκλεις, Ιίρωτέα
τον έν Συρία όε&έντα, τον τη πατρίδι άνέντα πεντα-
κισχίλια τάλαντα, τον άπό της 'Ρωμαίων πόλεως έκβλη-
θ·έντα, τον του Ηλίου έπισημότερον, τον άνταγωνίσα-
σθ·αι και αύτω τω Όλυμπίω δυνάμενον; άλλ' οτι δια
πυρός έΕάγειν του βίου διέγνωκεν έαυτόν, εις κενοδοξίαν
τινές τοΰτο άναφέρουσιν. ού γάρ 'Ηρακλής ούτως; ού γάρ
'Ασκληπιός και Διόνυσος κεραυνω; ού γάρ τά τελευταία
'Εμπεδοκλής εις του; κρατήρας;
5. ίΐς δέ ταΰτα εϊπεν ό Θεαγένης — τοΰτο γάρ
ό κεκραγώς εκείνος έκαλεΐτο — ήρόμην τινά των παρε-
στώτων, τι βούλεται τό περί τοΰ πυρός η τί Ηρακλής
και 'Εμπεδοκλής προς τον ΙΙοωτέα. ό δέ, Ούκ εις μα-
κράν, εφη, καύσει έαυτόν ό Ιίρωτεύς Όλυμπίασι. Πώς,
έ^ρην, η τίνος ένεκα ; είτα ό μεν έπειρατο λέγειν, έβόα
δε ό Κυνικός, ώστε άμ-ήχανον ήν άλλου άκούειν. έπή-
κουον ούν τά λοιπά έπαντλοΰντος αΰτοΰ και θαυμαστάς
τινας ύπερβολάς διεΕιόντος κατά τοΰ ΓΓρωτέως· τον μ.έν
γάρ Σινωπέα η τον διδάσκαλον αΰτοΰ 'Αντισθένη ουδέ
παραβάλλειν ήςίου αύτω, άλλ' ούδέ τον Σωκράτη αύτόν,
έκάλει δέ τον Δία έπΐ την άμιλλαν. είτα μέντοι εδοΕεν
αύτω 'ίσους πως φυλάςαι αύτούς και ούτω κατέπαυσε τον
λόγον- 6. Δύο γάρ ταΰτα, έφη, ό βίος άριστα δημιουρ-
γήματα έθ-εάσατο, τον Δία τον 'Ολύμπιον και Ιίρωτέα,
πλάσται δέ και τεχνΐται τοΰ μ-έν Φειδίας, τοΰ δέ ή φύσις.
2
den 4. Die ganze Aufmachung der Vorstellung war folgende.
Du weißt ja doch, welch großer Dichter er war und wie er
sein ganzes Leben lang Aischylos und Sophokles an Pathos
weit übertraf. Als ich gleich nach meiner Ankunft in Elis
durch das Gymnasium schlenderte, hörte ich einen Kyniker
mit lauter und rauher Stimme in den gewohnten und ab-
gedroschenen Redensarten die Tugend laut anpreisen und
auf alle Welt in Bausch und Bogen schimpfen; dann ging
das Geschrei zum Schluß auf Proteus über. Ich will, so weit
ich's vermag, dir die Worte selbst anführen; sie werden dir
nicht unbekannt klingen, denn du bist ja selbst auch schon
oft dabei gestanden und hast sie schreien hören. „Den Pro-
teus", sagte er, „erkühnt man sich einen eitlen Prahler zu
nennen, ο Erde und Sonne, ο Flüsse und Meer und du,
Schutzpatron Herakles 5, den Proteus, der in Syrien einge-
kerkert war, der seiner Vaterstadt 5000 Talente6 überließ,
den man aus der Stadt Rom vertrieb, ihn, der bekannter ist
als Helios, der es mit dem Olympier selbst aufzunehmen
imstande wäre! Man führt es auf eitle Prahlerei zurück, daß
er beschlossen hat, durch Verbrennung freiwillig aus dem
Leben zu scheiden: aber hat es denn Herakles nicht auch so
gemacht? Sind nicht Asklepios und Dionysos durch den
Blitz umgekommen? 7 Hat Empedokles nicht im Krater
eines Vulkans sein Leben geendet?"
Als Theagenes8 das sagte — denn so hieß jener Schreier,
da fragte ich einen der Umstehenden, was denn das mit dem
Feuer zu bedeuten habe und was denn Proteus mit Herakles
und Empedokles zu tun habe. Der antwortete: „In Kurzem
wird Proteus sich selbst in Olympia verbrennen." „Wieso,"
fragte ich, „und warum denn?" Da versuchte mir der Mann
zu antworten, aber der Kyniker schrie weiter, so daß es un-
möglich war, dabei einen andern zu verstehen. Ich hörte
nun seinem Wortschwall und seinen wunderlichen Über-
treibungen zugunsten des Proteus zu; denn weder der Mann
von Sinope noch sein Lehrer Antisthenes 9, ja nicht einmal
Sokrates, meinte er, lasse sich mit ihm vergleichen, sondern
den Zeus stellte er ihm an die Seite: dann allerdings glaubte
er ungefähr das Prinzip der Gleichheit gewahrt zu haben
und so Schloß er denn seine Rede. Denn, so sagte er, es gibt
2
άλλα νΰν ές άνθ-ρώπων si; θ-εού; τό άγαλαα τοΰτο οίχ/ίσε-
-•JA όχούαενον ε—ι τοΰ πύρο; ορφανού; viy.a; καταλιπόν.
ταΰτα Εύν πολλοί ίδρώτι διεΕελθών εδάκρυε υ.άλα γελοίω;
•/.'Δ τά; τρίχα; έτίλλετο ύποφειδόαενο; £/.η πάνυ έλκειν,
και τέλο; άπηγον αύτόν λύζοντα αεταςύ των Κυνικών
τινε; παοαίΛυθ-ούαενοι. 7. ι/.ετά όέ τοϋτον άλλο: ϊύθ-ύς
αναβαίνει οϋ περιαείνα; διαλυ&ηναι το πλη-ί^ο;, άλλα έπ'
αίίί'οαένο'; τοΐ; προτέροι; ίερείοι; έπέχει των σπονδών-
καΐ το αέν πρώτον έπι πολύ έγέλα και δηλο; ην νειό-θ-εν
αυτό δοών, είτα ηρΕατο ώδε πω; · Έπεί ό κατάρατο;
Θεα-'ένη; τέλο; τών αιαρωτάτων αύτοΰ λόγων τά Ήρα-
I \ ^ ^ k ^ V \ S 7 ί \
(
κλείτου δάκρυα έποιτ'σατο, ένώ κατά τό έναντίον άπο
τοΰ Δηαοκρίτου γέλωτο; άρΕοι/.αι. και αύίΚ; έγέλα έπι
πολύ, ώστε και ή;Λών του; πολλού; επί τό όποιον έπε-
σπάσατο. 8. είτα έπιστρέψα; εαυτόν, 11 τί γάο άλλο,
έ©η, ώ άνδρες, χρη ποιεΐν άκούοντα αέν ούτω γελοίο>ν
ρήσεων, όρώντα δέ άνδρα; γέροντα; δοξαριού καταπτύστου
ένεκα [,/.ονονουχί κυβιστώντα; έν τώ αεσω; ώ; δέ είδείητε
οίον τι τό άγαλαά έστι τό καυ&ησόαενον, άκούσατέ αου
ές άρχη; παραφυλάΕαντο; την γνώι/.ην αύτοΰ και τον
[ίίον έπιτηρησαντο; · ένια δε παρά τών πολιτών αύτοΰ
έπυνθ-ανόαην και οί; άνάγκη ήν άκρι|ϊώ; είδέναι αύτόν.
y. το γάρ τη; ούσεο); τοΰτο πλάσμα και δηαιούργηαα,
ό τοΰ Ιίολυκλείτου κανών. έπεί εί; άνδρα; τελεΐν ηρΕατο,
έν Άοαενία υ.οιγεύιον άλού; αάλα πολλά; πλη-'χ: ελα0ε
U, » L Λ. ^ * k _ » -
χ ·r
και τελο; κατά τοΰ τεγου; άλόαενο; όιεουγε ραφανΐδι
τήν πυγην [}ε[ίυσαένο; · είτα αειράκιόν τι ώραϊον όιαφθ-εί-
ρα; τρισχιλίων έςωνησατο παρά τών γονέοίν τοΰ παώό;
πενήτων όντων ιi:r, έπΐ τον άραοστην άπαχ·9·ηναι τη;
'Ασία;. 10. ταΰτα και τά τοιαύτα έάτειν ιλοι δοκώ-
πηλό; γάρ έτι άπλαστο; ην και ούδέπω έντελέ; άγαλαα
ή•ν1 .ΐν~ έδεδη..νυ·1 .ιούο' -' 'ητ,ο . α δ, έ τονν πατέο\α , εδο1 α, σε κα, ι π. άν-υ
ακουσαι αςιον · καίτοι παντε; ιστε και ακηκοατε ω; απε-
πνιξε τον γέροντα ούκ άνασχό^.ενο; αύτόν ύπέρ έζηκοντα
έτη η δη γηρώντα. είτα έπειδη το ποάγαα διε'ίεβόητο,