Tiyatro Tarihi PDF
Preview Tiyatro Tarihi
C E P Ü N İ V E R S İ T E S İ T iy a tr o Tarihi ROBERT PIGNARRE İletişim Ya y ın l a r ı • PRESSES Universitair.es de F rance C E P Ü N İ V E R S İ T E S İ Tiyatro Tarihi Histoire du theûtre ROBERT PIGNARRE Çeviren PINAR KÜR İletişim Yayınlan • P U F resses n iv e r sita ir e s d e r a n c e İletişim YayınlarıtpRESSES ÜNİVERSITAIRES DE F r a n c e C E P Ü N İ V E R S İ T E S İ İletiyim Yayıncılık A.Ş. Adına Sahibi: Murat Belge Genel Yayın YAnetmeni: Fahri Arai Yayın YAnetmeni: Erkan Kayıiı Yeyin Danışmam: Ahmet İnsel Yayın Kurulu: Fahri Aral, Murat Belge, Tanıl Bora, Murat Gülteklngll, Ahmet İnsel, Erkan Kayıiı. Ümit Kıvanç, Tuğrul Paşaoğlu, Mete Tunçay. Gfirsel Tatarım: Ümit Kıvanç Dizgi: Maraton Dizgievi Sayfa Düzeni: Hüsnü Abbas Batkı: Şefik Matbaası (iç) / Seda Matbaası (kapak) Dağılım: Hür Basın Dağıtım A.Ş. İletişim Yayıncılık A.Ş. - Cep Üniversitesi 29 ■ ISBN 975-470-116-4 1. Basım - İletişim Yayınları, Mayıs 1991. Ekim 1986 tarihli 13. baskısından çevrilmiştir. © Que sais-je?, Presses Universitaires de France, 1945 108, Boulevard Saint-Germaln, 75006, Paris-France © İletişim Yayıncılık A.Ş., 1991 Klodfarer Cad. İfetişim Han. No:7 34400 Cağalo^lu İSTANBUL. Tel: 516 22 60 • 61 - 62 Önsöz Günümüzde bilgi bir yandan en önemli değer haline gelirken diğer yandan da artan bir hızla gelişiyor, çeşitleniyor. Am a kat lanarak büyüyen bilgi üretiminden yararlanmak, özellikle gün delik yaşam kaygılarının baskısı altında, zorlaşıyor. Her şeye rağmen bilgiye ulaşma çabasını sürdürenler için de imkânlar pek fazla değil. Ayrıca, özellikle Türkiye gibi ülkelerde bir konuda kendini ge liştirmek ya da sırf merakını gidermek için herhangi bir konuyu öğrenmek isteyenlerin şansı çok az. Üniversitelerimiz, toplumu- muzun yetişkin bölümüne katkıda bulunmak için gerekli imkân lardan yoksun. Cep Üniversitesi kitapları işte bu olumsuz ortamda, evlerinde kendilerini yetiştirmek, otobüste, vapurda, trende harcanan za mandan kendileri için yararlanmak isteyenlere sunulmak üzere hazırlandı. 20. yüzyıl Fransız kültür hayatının en önemli ürünlerinden olan, bugün yaklaşık 3000 kitaplık dev bir dizi oluşturan “ Que sais- je ” ( Ne Biliyorum ?) dizisini İletişim Yayınları Türkçe’ye kazan dırıyor. iletişim ’in Cep Üniversitesi, bu büyük diziden seçilmiş, Türkiyeli okurlar için özellikle ilgi çekici olabilecek eserlerin ya- nısıra, Avrupa’nın başka yayınevlerinin benzer bir çerçevede ya yımladığı kitapları da içeriyor. Ayrıca, Türkiye’nin siyaset, kültür, ekonomi hayatıyla ilgili ko nularda özel olarak bu dizi için yazılmış telif eserler “üniversi- te’’nin “öğrenim programım” tamamlayacak. Cep Üniversitesi'nin her kitabı alanının öndegelen bir uzmanı tarafından yazıldı. Kitaplar,, hem konuya ilk kez eğilen kişilere hem de bilgisini derinleştirmek isteyenlere seslenebilecek bir kap sam ve derinlikte. Bilginin yeterli ve anlaşılır olması, temel kıs tas. Cep Üniversitesi kitaplarını lise ve üniversite öğrencileri yar dımcı ders kitabı olarak kullanabilecek; öğretmenler, öğretim üye leri ve araştırmacılar bu kitaplardan kaynak olarak yararlanabi lecek; gazeteciler yoğun iş temposu içinde çabuk bilgilenme ih tiyaçlarını Cep Üniversitesi’nden karşılayabilecek; çalıştığı meslek dalında bilgisini geliştirmek isteyen, evinde, kendi programlaya bileceği bir meslek? eğitim imkânına kavuşacak; ayrıca, herhangi bir nedenle herhangi bir konuyu merak eden herkes, kolay oku nur, kolay taşınır, ucuz bir kaynağı Cep Üniversitesi’nden te min edebilecek. Cep Üniversitesi kitapları sık aralıklarla yayımlandıkça, ben zersiz bir genel kültür kitaplığı oluşturacak. İnsan Hakları’ndan Genetik'e, Kanser’den Ortak Pazar’a, Alkolizm'den Kapitalizm’e, İstatistikken Cinseilik’e kadar uzanan geniş bir bilgi alanında hem zahmetsiz hem verimli bir gezinti için ideal “ mekân” , Cep Üniversitesi. iletişim Yayınlan İçindekiler eiRiş................................ ..................................................................7 I. BÖLÜM “ İlkellerin” Tiyatrosu.................................................................. 9 II. BÖLÜM Eski Yunan Tiyatrosu,.......................................... 13 IH. BÖLÜM Asya Tiyatrosu.............................................................................. 32 W. BÖLÜM Ortaçağ Tiyatrosu......................................................................... 40 V. BÖLÜM Rönesans ve T iyatro ....................................................................48 W. BÖLÜM Tiyatronun Altın Ç a ğ ı............................. 51 Ispanyol ‘"Komedya”s ı............................................................... 51 Elizabeth Çağı Dramı........................ 51 Commedia Dell’arte......................................................................64 Klasik Fransız Tiyatrosu............................................................... 68 s VII. BÖLÜM r. Tiyatroda Burjuva Ç a ğ ı...... ........................................................78 VIII. BÖLÜM Simgecilik Tohum lan.................. 98 IX. BÖLÜM 1920’den İtibaren T iyatro .................................... *........ ........107 ................................................................................ 115 8İBÜY06RAFYA G İ R İ Ş Tiyatro bir uygarlık potasıdır. İn sancıl ayinler için biraraya gelinilen yer dir. Tiim etaplarının incelenmesi gere kir. Halkın ruhu tiyatroda biçimlenir. Victor Hugo, Wiiliam Shakespeare, I, IV, 2. Tiyatronun ayırdedici özelliği, belli başlı sanatların hemen hemen tümüyle bağlantısı olmasıdır elbette, ama edebiyatla olan ilişkisi çok daha yakın ve ayrıcalıklıdır. Dramatik yapıtın -Comeille’in deyişiyle "şiir"in- kaynağı* nı oluşturan ve ona kimliğini kazandıran yaratıcı unsur yazardır. Bunun içindir ki, dram sanatının kuramcıları, tarih boyunca, bir tiyatro oyununun ancak "kitaba dönü şebildiği" ölçüde estetik değere sahip olabileceğini ileri sürmüşlerdir, çünkü, ayrıca, yapıtın yüzyıllar boyu bozul madan kalabilmesini sağlayan da yazıdır. Buradan yola çıkarak, yalnızca okunmak amacını gü den bir oyun yazarının gelecek kuşaklara ulaşabileceğini söyleyebilir miyiz? Kesinlikle hayır. Tıpkı politika ve kili se kürsüleri gibi, sahne de sözlü edebiyatın çağdan çağa sürebilmesini sağlamak gibi bir özelliğe sahip olmuştur. Orada konuşulanlar, operada söylenen ezgiler gibi, çeşitli sesler tarafından yüksek sesle söylenmek ve onlan söy lerken karşılaştıkları durumları yaşayan aktörler taralın dan dile getirilmek üzere düşünülmüştür. Bu amaç, daha yazılma aşamasında yapıtın üslubunu belirler. Evinde tek başına okuyan kişi, yapıtın her cümlesinin edebî tadı na varabilmek açısından, salonda toplanmış seyircilerden daha şanslıdır belki, öte yandan, o yapıt gerçek sesini, gerçek etkisini, aynen bir senfoninin konserde çalınma sında olduğu gibi, ancak halka açık bir gösterinin uza mında ve süresinde kazanabilir. Tabii bu, bir film senar yosu metnine de aynı ölçülerle yaklaşacağımız anlamına gelmez, çünkü o metin, film gerçekleştiğinde birtakım görsel sekanslara dönüşerek erimiş olacaktır. Tiyatroda metin basit bir destek değil, yapıtın özüdür. Bunu belirledikten sonra, tiyatro tarihçisinin, yalnız ca dramatik edebiyatın önde gelen ekollerini gözönüne al makla çalışmalarım siniri ay anlayacağını da ekleyelim. 7 Dram yazarının hitap ettiği kişiler, insan varoluşunun canlı tabloları karşısında hep birlikte duygulanmak ve bunlardan bir ders çıkaran sözleri işitmek amacıyla bir araya gelmiş seyirciler olduğuna göre, tiyatro, kutsal kö kenlerine sadık kalarak, toplumlann evrensel tarihinde her zaman yeri olan bir ortak törenin sürekliliğini sağla maktadır. Bu kitapta tiyatroyu her iki bakımdan, yani hem sa nat açısından hem de toplumsal davranış olarak ele alıp, belli başlı dönemlerinin panoramasını özetlenmiş biçimde sunacağız. 8
The list of books you might like
