TEORİLER IŞIĞINDA GÜVENLİK, SAVAŞ, BARIŞ ve ÇATIŞMA ÇÖZÜMLERİ Editör Atilla SANDIKLI İSTANBUL 201 2 YAYINLARI Mecidiyeköy Yolu Caddesi (Trump Towers Yanı) No:10 Celil Ağa İş Merkezi Kat:9 Daire:36-38 Mecidiyeköy / İstanbul / Türkiye Tel: +90 212 217 65 91 Faks: +90 212 217 65 93 www.bilgesam.org [email protected] Atatürk Bulvarı Havuzlu Sok. No:4/6 A. Ayrancı / Çankaya / Ankara / Türkiye Tel : +90 312 425 32 90 Faks: +90 312 425 32 90 Copyright © MART 2012 Bu yayının tüm hakları saklıdır. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin izni olmadan elektronik veya mekanik yollarla çoğaltılamaz. ISBN: 978-605-89672-4-3 Kapak ve Dizgi: Kaan Tuğcuoğlu ve Eren Okur Baskı: Ecem Basın Yayın Reklamcılık Hadımköy Yolu Mahallesi San. 1 Bulvarı 169. Sokak No: 8/2B Kıraç Esenyurt-İSTANBUL İÇİNDEKİLER Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm 3 Atilla SANDIKLI-Bilgehan EMEKLİER .……………..………... Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar Metin GURCAN ………..………...…….……….……71 Uluslararası İlişkiler Teorileri ve Barış Atilla SANDIKLI-Erdem KAYA …………..….…...……..…........133 Yeni Güvenlik Anlayışı Kapsamında Birleşmiş Milletler’in Rolü ve Uygulamaları Nihal ERGÜL …………….…....…….....165 Teoriler Işığında Türk-Yunan İlişkilerinde Ege Sorunu Atilla SANDIKLI-Erdem KAYA …………211 Barış Çalışmaları Perspektifinden İsrail-Filistin Sorunu Bora BAYRAKTAR …....….249 Çatışma Teorileri Işığında Gürcistan ve Karabağ Çatışmalarının Çözümlenmesi Reha YILMAZ-Sezai ÖZÇELİK …................277 Fransa’nın Etnik Kimlik Sorunlarına Politik-Psikolojik Bir Yaklaşım: Korsika Örneği Bilgehan EMEKLİER ………..............…313 Çatışma Çözümü ve Türkiye’de Kürt Meselesi Atilla SANDIKLI-Erdem KAYA …….……..……......….385 Ek-Uluslararası Barış ve Güvenliğin Sağlanmasında Birleşmiş Milletler'in Rolü …….…………………………………………..….…449 SUNUŞ Son yıllarda dünyada yaşanan hızlı değişimi algılayabilmek ve bu değişime uygun politikalar üretebilmek için gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelerdekine benzer çok sayıda stratejik araştırmalar merkezi ve düşünce kuruluşu faaliyete geçmiştir. Soğuk Savaş sonrası dönemde iki kutuplu uluslararası sistemin ortadan kalkması ve çok merkezli bir dünya düzeni oluşması, ülkeleri artık süper güçlerin belirledikleri politikaların birer oyuncusu olmaktan çıkarmıştır. Günümüzde bölgesel güçler, küresel güçlerin politikalarını dikkate almakla birlikte kendi menfaatleri doğrultusunda politikalarını uygulayabilmektedir. Türkiye gibi bölgesel güçler de artık küresel ve bölgesel ölçekteki gelişmelere seyirci kalarak veya belirlenmiş bir senaryonun oyuncusu olarak değil; kendi hedefleri doğrultusunda bulunduğu bölgeyi yönlendirebilecek, bölgesinde barış ve istikrara katkı yapacak şekilde politikalar tasarlayıp tatbik edebilmektedir. Bu nedenle, Türkiye’de de stratejik araştırma merkezleri ve düşünce kuruluşları önem kazanmaya başlamış, bu nitelikteki kurumların sayılarında artış gözlenmiştir. Türkiye’deki bu merkez ve kuruluşların yapmış olduğu çalışmalar kamuoyunun oluşmasına ve devlet bürokrasisinin vizyonuna önemli ekiler yapmaktadır. Bu merkez ve kuruluşların çalışmaları üniversitelerde yardımcı ders kaynağı olarak kullanılmaya başlamıştır. Ancak, artan ilgi ve etkiye karşı tepkiler de ortaya çıkmış ve eleştirilerde bir artış gözlenmiştir. “Bu merkez ve kuruluşların yaptığı çalışmaların bilimsellik özelliğinin çok zayıf olduğu” iddiası en önemli eleştirilerden birisidir. Yapılan çalışmalarda bilimsel yöntemlerin ve teorilerin kullanılmadığı öne sürülmekte ve çalışmaların güncel sorunların çözümüne yönelik analiz, yorum ve politika önerilerinden ibaret olduğu vurgulanmaktadır. BİLGESAM farklı bilim dallarındaki, farklı düşüncedeki akil adamları, bilim insanlarını, genç ve dinamik araştırmacıları bir araya getiren bağımsız ve bağlantısız bir araştırma merkezi olarak bu eleştirileri dikkate almış ve yaptığı çalışmaları eleştiriler doğrultusunda gözden geçirmiştir. Yürüttüğü çalışmaların bilimsel yöntemlere ve ilkelere uygun olmasına önem veren, saha araştırmaları ile nicel çalışmalar gerçekleştiren BİLGESAM, teorik konularda yayın yapmasının faydalı olacağını değerlendirmiş ve “Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri” başlıklı kitabı hazırlamıştır. Kitap; uluslararası ilişkilerde güvenlik, savaş, barış ve çatışma çözümü alanlarına yönelik teorik yaklaşımları, ilgili uygulama ve uyuşmazlık örneklerini inceleyen bölümlerden oluşmaktadır. Disiplinin temel kavramlarını teorik açıdan ele alan bölümleri Ege sorunu, İsrail- Filistin ihtilafı, Karabağ ve Korsika sorunları ile Türkiye’deki Kürt meselesini tahlil eden ve çözüm önerileri geliştiren bölümler takip etmektedir. Kitap ayrıca Birleşmiş Milletler’in yeni güvenlik anlayışları kapsamındaki rolü ve uygulamaları ile BM teşkilatının uluslararası barış ve güvenliğin tesisindeki işlevine ışık tutmaktadır. Kitabın hazırlanmasına önemli katkılar sağlayan Yrd. Doç. Dr. Reha Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Sezai Özçelik, Dr. Bora Bayraktar, Metin Gurcan, Bilgehan Emeklier, Nihal Ergül, Erdem Kaya ile diğer BİLGESAM çalışanlarına ve Birleşmiş Milletler Enformasyon Merkezi Ankara ofisine teşekkür ederim. “Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri” kitabının başta siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler olmak üzere akademik dünyada istifade edilen bir kaynak olmasını dilerim. Doç. Dr. Atilla SANDIKLI BİLGESAM Başkanı Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm GGÜÜVVEENNLLİİKK YYAAKKLLAAŞŞIIMMLLAARRIINNDDAA DDEEĞĞİİŞŞİİMM VVEE DDÖÖNNÜÜŞŞÜÜMM Atilla SANDIKLI Doç. Dr. BİLGESAM Başkanı Bilgehan EMEKLİER Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Öğrencisi 1 Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri 2
Description: