the international news agencies in the ottoman empire (1854-1908)

332 Pages·2015·6.19 MB·Turkish

by  Servet Yanatma

THE INTERNATIONAL NEWS AGENCIES
IN THE OTTOMAN EMPIRE (1854-1908)

A THESIS SUBMITTED TO
THE GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES
OF
MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY

BY

SERVET YANATMA

IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS
FOR
THE DEGREE OF DOCTOR OF PHILOSOPHY
IN
THE DEPARTMENT OF HISTORY

MAY 2015

Approval of the Graduate School of Social Sciences

Prof. Meliha Altunışık
Director

I certify that this thesis satisfies all the requirements as a thesis for the degree of
Doctor of Philosophy.

Prof. Ömer Turan
Head of Department

This is to certify that we have read this thesis and that in our opinion it is fully
adequate, in scope and quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy.

Assoc. Prof. Ferdan Ergut
Supervisor

Examining Committee Members

Asst. Prof. Yavuz Selim Karakışla (Boğaziçi Uni., HIST)
Assoc. Prof. Ferdan Ergut (METU, HIST)
Assoc. Prof. Nesim Şeker (METU, HIST)
Assoc. Prof. Birten Çelik (METU, HIST)
Asst. Prof. Oktay Özel (Bilkent Uni., HIST)

I hereby declare that all information in this document has been obtained and
presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also declare
that, as required by these rules and conduct, I have fully cited and referenced
all material and results that are not original to this work.

Name, Last name : Servet Yanatma

Signature :

iii
ABSTRACT

THE INTERNATIONAL NEWS AGENCIES
IN THE OTTOMAN EMPIRE (1854-1908)

Yanatma, Servet
Ph.D., Department of History
Supervisor: Assoc. Prof. Ferdan Ergut

May 2015, 315 pages

This dissertation explores the establishment, development and activities of
international news agencies, particularly Reuter and Havas in the Ottoman Empire;
and their relations with the Ottoman State. While the European imperialism
dominated the nineteenth century, international communication was one of the main
necessities of this expansion. The agencies, which mainly began their services in the
mid-nineteenth century, became one of the significant tools of this expansion with
the advent of telegraph. After occasional reporting of Havas in Istanbul during the
Crimean War, both the French agency and Reuter established their offices in the
Ottoman capital in the mid-1860s. However, the Ottoman State perceived the
agencies as a “threat” because of their “malicious and detrimental” stories that they
cabled to Europe and distributed in Istanbul. Yet, the Ottoman State lacked the
institutional groundwork in order to manage the press. The relations between the
Ottoman State and the international news agencies were interdependent and they
pursued to benefit from the capabilities of each other. However, mutual struggle was
inevitable when their interests conflicted. The agencies shared the world according to
their respective empires‟ political sphere but Havas and Reuter were in a hard
iv
competition in Istanbul. They also served as instruments of their respective
governments in order to penetrate into the Ottoman Empire at a time of European
imperialism. However, the Ottoman State was not an object but a subject in the face
of this penetration; and tried to handle them in an active way.

Keywords: Ottoman Empire, News Agency, Press, Reuters, Havas

v
ÖZ

OSMANLI ĠMPARATORLUĞU‟NDA
ULUSLARARASI HABER AJANSLARI (1854-1908)

Yanatma, Servet
Doktora, Tarih Bölümü
Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Ferdan Ergut

Mayıs 2015, 315 sayfa

Bu tez uluslararası haber ajanslarının-özellikle Reuter ve Havas- Osmanlı
Ġmparatorluğu‟nda kuruluĢlarını, faaliyetlerini ve Osmanlı Devleti ile iliĢkilerini
konu edinmektedir. 19. yüzyıl Avrupa emperyalizmine sahne olurken uluslararası
iletiĢim bu yayılmacı uygulamaların önemli ihtiyaçlarından biriydi. 19. yüzyılın
ortasında yaygın olarak hizmete baĢlayan uluslararası haber ajansları telgrafın
icadıyla birlikte bu yayılmacılığın önemli araçlarından biri oldu. Havas Kırım
SavaĢı‟nda Ġstanbul‟a muhabir gönderirken 1860‟ların ortasından itibaren Havas ile
Reuter Osmanlı Devleti‟nin baĢkentinde bürolar açtılar. Ajanslar Osmanlı basını için
haber kaynağı olurken ticaret çevresi de bundan istifade etti. Osmanlı Devleti ise kısa
sürede ajansların en mühim müĢterisi haline geldi. Ancak Osmanlı Devleti çok
geçmeden ajansların Avrupa‟ya yolladığı ve Ġstanbul‟da servis ettiği haberleri “kötü
niyetli ve düĢmanca” olmalarından dolayı “tehdit” olarak görmeye baĢladı. Buna
karĢın Osmanlı Devleti‟nin basını idare etmek için kurumsal altyapısı mevcut
değildi. Osmanlı Devleti ile ajanslar arasında “karĢılıklı bağımlılık iliĢkisi”
bulunduğundan iki taraf da birbirlerinin imkânlarından istifade etmeyi denediler.
vi
Menfaatler çakıĢınca ise karĢılıklı mücadele kaçınılmaz oldu. Uluslararası haber
ajansları kendi aralarında iĢbirliği yapıp merkezlerinin bulunduğu devletlerin siyasi
etki alanlarına göre dünyayı paylaĢırken Osmanlı Devleti için Havas ile Reuter
büyük rekabet içine girdi. Emperyalizm sürecinde Avrupa devletlerinin birer araçları
olan ajanslar Osmanlı Ġmparatorluğu‟nda nüfuz edinme arayıĢlarının bir parçası
oldular. Osmanlı Devleti ise bunun karĢısında bir obje olmamıĢ; verdiği mücadele ile
özne olmayı denemiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Ġmparatorluğu, Haber Ajansı, Basın, Reuters, Havas

vii
To My Mother and Father

viii