दिव्य क़ुरआन - मराठी भावांतर (The Holy Qur'an - Marathi Translation)

396 Pages·5.881 MB·Marathi

by  Anonymous

Deveg›eâ3ceefCekeâe De.›eâ. metjn he=‰ 4De.›eâ. metjn he=‰
57. Deuednoero 754 86. Deledleeefj]keâ 857
De.›eâ. metjn he=‰ De.›eâ. metjn he=‰
58. Deuedcegpeeouee 761 87. DeuedDeeuee 859
1. DeuedHeâeeflene 65 29. DeuedDevekeâyetle 567 59. Deuednße 767 88. Deued]ieeefMeÙee 861
2. Deuedye]keâje 66 30. Dejd®ce 576 60. Deuedcegcedleefnvee 775 89. DeuedHeâ»e 862
3. DeeefueFcejeve 122 31. ueg]keâceeve 583 61. DemedmeHeâ 781 90. Deuedyeueo 864
4. Devedefvemee 152 32. Demedmepeond 588 62. DeuedpegcegDee 785 91. DeMedMecme 865
5. DeuedceeFoe 195 33. DeuedDen]peeye 591 63. DeuedcegveeefHeâketâve 789 92. Deueduewue 867
6. DeuedDeveDeece 226 34. meyee 603 64. Deledle]ieeyegve 792 93. De]pe]pegne 868
7. DeuedDeeDejeHeâ 256 35. Heâeeflej 610 65. Deledleuee]keâ 796 94. Deueced veMedjnd 869
8. DeuedDevedHeâeue 288 36. ÙeeÓmeerve 615 66. Deledlendjerce 800 95. Deledleerve 870
9. Deledleewyee 302 37. DemmeeÓÓ]Heä]Heâele 621 67. Deuedcegukeâ 805 96. DeuedDeue]keâ 871
10. Ùetvegme 328 38. mee@ÓÓo 630 68. Deued]keâuece 809 97. Deued]keâõ 871
11. nto 345 39. De]ped]pegcej 637 69. DeuedneÓÓkeä]keâe 813 98. DeuedyeefÙÙeve: 872
12. ÙetmegHeâ 363 40. DeuedcegDedefceve 647 70. DeuedceDeeefjpe 817 99. De]pedef]peued]peeue 873
13. DejdjDeo 380 41. neceerÓÓce Demmepeoe 657 71. vetn 820 100. DeuedDeeefoÙeele 873
14. FyeÇenerce 389 42. DeMedMetje 664 72. DeuedefpeVe 823 101. Deued]keâeefjDee 874
15. Deuedefn»e 397 43. De]ped]peg]Ke®Heâ 673 73. Deuedceg]p]peefcceue 827 102. Deledlekeâemegj 874
16. Devedvendue 405 44. Deodog]Keeve 683 74. Deuedcegöefmmej 829 103. DeuedDeœe 875
17. yeveerFœeeF&ue 423 45. DeuedpeeefmeÙend 686 75. Deuedef]keâÙeecee 832 104. Deuedngce]pe: 875
18. DeuedkeânHeâ 441 46. DeuedDend]keâe]Heâ 690 76. Deodondj 835 105. DeuedHeâerue 876
19. cejÙece 456 47. cegncceo 697 77. Deuedcegme&ueele 838 106. ]kegâjwMe 877
20. lee@ne 465 48. DeuedHeâledn 704 78. Devedveyee 841 107. DeuedceeTve 877
21. DeuedDebefyeÙee 480 49. Deuedngpegjele 712 79. Devedveeef]peDeele 844 108. Deuedkeâewmej 878
22. Deuednpe 491 50. ]keâeÓÓ]Heâ 719 80. Deyeme 846 109. Deuedkeâeef]Heâ¤ve 879
23. DeuedcegDedefcevetve 503 51. De]ped]peeefjÙeele 723 81. DeledlekeâJeerj 848 110. Devedveœe 880
24. Devedvetj 512 52. Deledletj 729 82. DeuedFvedefHeâleej 850 111. Deueduenye 880
25. DeuedHegâj]keâeve 526 53. Devedvepce 734 83. DeuedcegleefHeäHeâ]Heâerve 851 112. DeuedF]Kedueeme 881
26. DeMedMegDeje 534 54. Deued]keâcej 740 84. DeuedFvedefMe]keâe]keâ 853 113. Deued]Heâue]keâ 882
27. Devedvecue 546 55. Dejdjndceeve 744 85. Deuedyeg¤pe 855 114. Devedveeme 882
28. Deued]keâmeme 555 56. DeuedJeeef]keâDee 750
5 6
ØekeâeMekeâeÛes ceveesiele
mlegleer Heâòeâ Deuueenmee"erÛe Deens, pÙeeves mebhetCe& me=°er Je lÙeeleerue meJe& JemletbÛeer
DeeefCe meJe& mepeerJe Je ceeveJeebÛeer efveefce&leer kesâueer. lÙeebÛÙeemee"er DeeJeMÙekeâ DemeuesuÙee meJe&
iees<šer efvecee&Ce kesâuÙee. ceeveJeekeâefjlee GhepeerefJekesâÛeer meeOeves GlheVe kesâueer. lÙeeÛeØeceeCes
ceeveJeeÛÙee ceeie&oMe&veemee"er Deeheuee «ebLe heefJe$e kegâjDeeve osKeerue DeJeleefjle kesâuee.
DeuueenÛÙee Ùee ceeie&oMe&keâ «ebLeeÛee mebosMe peieeleerue meJe& ceeveJeebheÙeËle heesnesÛeefJeCÙeeÛeer
peyeeyeoejer cegmeueceeveebJej Deens. keâejCe Deelee Ùee me=°erÛÙee Debeflece #eCeeheÙeËle keâesCeer
F&MemebosMe osCeeje DeLeJee SKeeoe Øesef<ele he=LJeerleueeJej ÙesCeej veener. ÙeeÛe keâejCeemleJe
heefJe$e kegâjDeeveÛee ceje"er/efnboer DevegJeeo ØekeâeefMele keâjCÙeeÛee DeeceÛee ceeveme Deens.
Ùeele meg®Jeeleeruee Lees[keäÙeele ØemleeJevee osCÙeele Deeuesueer Demetve mebef#ehle šerheebÛeener
meceeJesMe keâjCÙeele Deeuee Deens. lÙeecegUs heefJe$e kegâjDeeveÛee DeLe& mecepeCÙeeme JeeÛekeâeme
efveef§ele meeshes peeF&ue. Ùee DeuheMee ØeÙelveeÛee mJeerkeâej keâjeJee nerÛe heeuevekeâlÙee&
DeuueenheeMeer ØeeLe&vee!
peevesJeejer 2007 Fkeâyeeue cemeeueeJeeuee
7 8
ØemleeJevee GheosMe, Oe[e, šerkeâe, efveYe&lme&vee, Yeerleer, MegYeJeelee&, meeblJeve, ÙegòeâerJeeo, hegjeJes Je
ØeceeCe, Ssefleneefmekeâ keâLee, me=°er-efÛevnebkeâ[s mebkesâle, Demes meJe&Ûe efJe<eÙe hegvne hegvne
Ùee DeefYeJÙeòeâerÛÙee Meer<e&keâeÛes ‘ØemleeJevee’ Demes veeJe heentve kegâCeeÛee Demee ÛegkeâerÛee
Skeâceskeâeveblej Ùesle Deensle. SkeâÛe efJe<eÙe efvejefvejeàÙee heæleerves Je JesieJesieàÙee Meyeoele
mecepe nesT veÙes keâer ceer kegâjDeeveeÛeer ØemleeJevee efuenerle Deens. ner kegâjDeeveeÛeer veJns lej
hegvne hegvne GÛÛeejuee peele Deens. lees heenlees keâer Skeâe efJe<eÙeeveblej ogmeje Je ogmeNÙeevelbej
kegâjDeeveeÛes ceePes Yee<Ùe ‘leHedânercetue kegâjDeeve’Ûeer ØemleeJevee Deens. meojnt ØemleeJevee
eflemeje DekeâmceeleheCes meg¤ nesle Deens. efkebâyengvee Skeâe efJe<eÙeeceOÙesÛe ogmeje efJe<eÙe
efueefnCÙeeceeies ceePÙee °ermeceesj oesve nslet jeefnues Deensle.
SkeâeSkeâer Ùesle Deens. JeeÛekeâ heenlees keâer mebyeesOekeâ DeeefCe mebyeesefOele JejÛesJej yeouele Demetve
lÙeehewkeâer heefnuee Demee keâer, Skeâe meeceevÙe JeeÛekeâeuee DeieesojÛe DeMee iees°eRÛeer
mebyeesOeCÙeeÛee jesKe jentvejentve efJeefYeVe efoMeeble JeUle Deens. efveyebOeeÛeer efJeefJeOe ØekeâjCeele
ÛeebieuÙee Øekeâejs ceeefnleer efoueer peeJeer pÙee mecepetve IesleuÙeecegUs kegâjDeeve DeekeâueveeÛee ceeie&
DeeefCe heesšYeeieele efJeYeeieCeerÛee keâes"sner veeJeefveMeeCe Dee{Ule veener. lees heenlees keâer
megueYe neslees. DevÙeLee JeeÛeveeojcÙeeve lÙee iees°er JejÛesJej efkebâlet yevele Demeleele. heg<keâUoe
Fefleneme Demeuee lejer Ssefleneefmekeâ heæleerves meebefieleuesuee veener. leòJe%eeve DeeefCe DeOÙeelce
lej DeMee iees°er mecepetve ve IesleuÙeecegUsÛe ceveg<Ùe kegâjDeeve¤heer DeLe&meeiejeÛÙee he=‰YeeieeJejÛe
Demeues lejer leke&âMeeŒe DeeefCe leòJeMeeŒeeÛÙee Yee<esle les ceeb[uesues veenerle. ceeveJe DeeefCe
Je<ee&vegJe<ex efnb[le jenlees. KeesueJej efMejCÙeeÛee ceeie&Ûe lÙeeuee meehe[le veener.
efJeÕeme=°erÛee GuuesKe Demeuee lejer YeeweflekeâMeeŒeeÛÙee heæleerves les meebefieleuesues veener.
ogmeje nslet Demee keâer kegâjDeeve mecepetve IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle Demeleevee JeeÛekeâ heenlees keâer Ùee «ebLeele mebmke=âleer, jepekeâejCe, DeLe&keâejCe DeeefCe
meJe&meeOeejCeheCes ueeskeâebÛÙee ceveele pes ØeMve GodYeJele Demeleele lÙeebÛeer Gòejs DeieesojÛe meceepekeâejCeeJejerue mebJeeo Demeuee lejer peerJeveMeeŒeeÛÙee Mewueerle lees meebefieleuesuee veener.
efoueer peeJeerle.meojnt ØemleeJevesle ceer kesâJeU DeMeeÛe ØeMveebÛeer Gòejs osF&ve peer Kegö ceePÙee lÙeele keâeÙeÅeelcekeâ efveÙece DeeefCe Dee%ee meebefieleuesuÙee DemeuÙee lejer keâeÙeos
ceveele ØeLece GÆJeueer nesleer; efkebâJee pÙee ØeMveebvee veblej ceuee meeceesjs peeJes ueeieues Deens. jÛeCeeNÙeebÛÙee heæleerMeer lÙee hetCe&heCes efJeefYeVe Deensle. lÙeele veweflekeâ efMekeâJeCe meebefieleueer
ÙeeefMeJeeÙe DevÙe Flej ØeMvener pej Devegòeefjle jeefnues Demeleerue lej lÙeebÛÙeemebyebOeerner ceuee Deens lejer efleÛeer Mewueer veweflekeâMeeŒeeÛÙee meyebOe Jee*dceÙeehes#ee JesieàÙee mJe¤heeÛeer Deens.
keâuhevee efoueer peeJeer. ‘FvMeeDeuueen’ lÙeebÛeer Gòejsner heg{erue DeeJe=òeerØemebieer Ùee DeMee meJe& iees°er hegmlekeâemebyebOeerÛÙee DeeheuÙee hetJeeaÛÙee keâuhevesÛÙee Deieoer efJe¤æ
ØemleeJevesle meceeefJe° kesâueer peeleerue. DemeuÙeeÛes heentve ceveg<Ùe ieeWOeUele meehe[lees. lÙeeuee Demes Jeešt ueeieles keâer ns lej Skeâ
--------------------------------- Demebheeefole, DemeceefvJele DeeefCe efJemkeâUerle mJe¤heeÛes meeefnlÙe Deens. lÙeele ØeejbYeeheemevte
les MesJešheÙeËle DemebKÙe uenevecees"Ÿee efJeefJeOe ØekeâejÛÙee HegâškeâU mJe¤heeÛÙee uesKeebÛee
meeceevÙeheCes Deecneuee DeMeeÛe ØekeâejÛeer hegmlekesâ JeeÛeCÙeeÛeer meJeÙe Deens
meceeJesMe kesâuesuee Deens. leLeeefhe efvejblej cepeketâjeÛÙee mJe¤heele les meJe& efueefnuesues Deensle.
pÙeebÛÙeele SKeeÅee efJeefMe° efJe<eÙeeJejerue ceeefnleer, lÙeemebyebOeerÛes efJeÛeej Je ÙegefòeâJeeoebvee
efJejesOeelcekeâ Âef°keâesveeletve heenCeeje ÙeeÛe DeeOeejeJej Deveskeâ ØekeâejÛes Dee#eshe jÛet
Skeâe efJeefMe° uesKeveelcekeâ ceeb[CeerefveMeer efvejblejheCes meebefieleuesues Demeles. ÙeeÛe keâejCeeves
ueeielees. lej lÙeeÛÙeeMeer Devegketâue Âef°keâesve yeeUieCeeje keâOeer lej DeLee&keâ[s [esUsPeebkeâ
SKeeoe Demee ceveg<Ùe pees DeeleeheÙeËle kegâjDeeveeMeer DeheefjefÛele jeefnuee DemeeJee pesJne
keâ¤ve DeeheuÙee Mebkeâebvee yeieue osCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees, lej keâOeer meojnt
heefnuÙeeboeÛe ne «ebLe JeeÛeCÙeeÛee efJeÛeej keâjlees lesJne lees DeMeer Dehes#ee Oe¤veÛe JeeÛet
efJemkeâUerleheCeeÛee meesÙeermkeâj DeLe& ueeJetve DeeheuÙee ceveeÛeer mecepetle Ieeuet ueeielees, lej
ueeielees keâer ‘hegmlekeâ’ cnCetve Ùee «ebLeelener Flej hegmlekeâebØeceeCes ØeLece efJe<eÙe efveef§ele
keâOeer lees DemJeeYeeefJekeâ heæleerves lÙeebÛÙeeleerue mecevJeÙe MeesOetve efJeefÛe$e ØekeâejÛes efve<keâ<e&
kesâuesuee Demesue, veblej lÙeeleerue cetU efveyebOeeuee Deveskeâ ØekeâjCeele DeeefCe heesšYeeieele
keâe{lees. lej Devegketâue Âef°keâesve yeeUieCeeje ne JeeÛekeâ keâOeer kegâjDeeve cnCepes HegâškeâU
efJeYeeietve ›eâceJeej Skesâkeâe ØeMveeJej ÛeÛee& kesâuesueer Demesue. lÙeeÛeØekeâejs peerJeveeÛÙee Skesâkeâe
uesKeebÛee meb«en, Demes cele mJeerkeâejlees. lÙeecegUs lÙeeleerue ØelÙeskeâ ‘DeeÙele’ efleÛÙee ceeieerue
#es$eeueener JesieJesieUs keâ¤ve lÙeemebyebOeerÛÙee metÛevee Je Dee%ee ›eâceJeej efueefnuesuÙee
Je heg{erue meboYee&heemetve JesieUer nesTve DeLee&Ûes DeveLe& keâjCÙeeÛes ue#ÙemLeeve yeveles Je
Demeleerue. hejbleg pesJne hetCe&heCes DeheefjefÛele DeMeer Skeâ JesieUerÛe JeCe&veMewueer ØelÙeÙeeme
lemeues meJe& DeLe& cetU meebieCeeNÙeeÛÙee hetCe&heCes nsletefJe¤æ Demeleele.
Ùesles, lesLes lees heenlees keâer ßeæelcekeâ efveÙece, veweflekeâ DeeosMe, MeeŒeerÙe Dee%ee, DeeJeenve,
---------------------------------
9 10
lemesÛe SKeeos hegmlekeâ lÙeeÛÙee JeeÛekeâeuee ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepeCÙeemee"er ns kegâjDeeve keâesCelÙee ØekeâejÛee «ebLe Deens? kegâjDeeveeÛeer DeJelejCeefmLeleer DeeefCe
DeeJeMÙekeâ Demeles keâer lÙeeuee hegmlekeâeÛee efJe<eÙe ceenerle DemeeJee, lÙee hegmlekeâeÛee nsle tJe lÙeeÛeer jÛevee keâMeeØekeâejÛeer Deens? kegâjDeeveele ÛeÛexÛee efJe<eÙe keâesCelee Deens? lÙeeleerue
GösMe DeeefCe lÙeeÛeer ceOÙeJeleea keâuhevee ceenerle DemeeJeer. hegmlekeâeÛeer JeCe&veMewueer lÙeeÛÙee SketâCe mebJeeo keâesCelÙee GösMeebmee"er Deensle? kegâjDeeveeleerue DemebKÙe Je efJeefYeVe ØekeâejÛes
heefjÛeÙeeÛeer DemeeJeer. hegmlekeâeleerue heefjYee<ee DeeefCe efleÛeer efJeefMe° mhe°erkeâjCeelcekeâ efJe<eÙe keâesCelÙee ceOÙeJeleea keâuhevesMeer mebueie> Deensle? Gefö°hetleeamee"er kegâjDeeveele
Mewueer ÙeeÛeerner lÙeeuee DeesUKe DemeeJeer. lemesÛe lÙee hegmlekeâeleerue efveJesoves, lÙeebÛÙee keâesCeleer ÙegefòeâJeeoMewueer Je JeCe&veMewueer DeJeuebefyeuesueer Deens? ns meJe& DeeefCe DeMeeÛe
meke=âleoMe&veer cepekegâjeceeies pÙee Jele&ceeveebMeer Je ceeceuÙeebMeer mebyebefOele Demeleerue, les ØekeâejÛes Flejner keâener DeeJeMÙekeâ ØeMve Demes Deensle keâer pej ØeejbYeerÛe ceeCemeeuee lÙeebÛeer
Jele&ceeve Je les ceeceuesner JeeÛekeâeÛÙee °ermeceesj DemeCes pe¤jerÛes Demeles. meJe&meeOeejCeheCes Gòejs megmhe° DeeefCe mejUheæleerves efceUeueer lej lees heg<keâUmee OeeskeäÙeeheemetve JeeÛet
peer hegmlekesâ Deecner JeeÛele Demelees lÙeebÛÙeele Ùee meJe& iees°er menpeheCes meehe[le Demeleele, Mekeâlees Je lÙeeÛÙeemee"er kegâjDeeveeÛÙee DeekeâueveeÛes Je DeOÙeÙeveeÛes ceeie& ceeskeâUs nesT
cnCetve lÙeebÛÙee efJe<eÙeebÛee "eJe IesCÙeemee"er Deecneuee Heâejmes keâ° peeCeJele veenerle. hejbleg Mekeâleele. pees ceveg<Ùe kegâjDeeveele uesKeveelcekeâ jÛevee MeesOele Demelees Je lesLes leer ve
Flej hegmlekeâele pÙeeØekeâejs meojnt iees°er menpeheCes GheueyOe nesCÙeeÛeer Deecneuee meJeÙe Dee{UuÙeeme ceie «ebLeeÛÙee he=‰ebJej Yejkeâšt ueeielees, lÙeeÛes ieeWOeUele ÙesCÙeeÛes Kejs
Deens lÙeeØekeâejs lÙee, kegâjDeeveele Deecneuee Dee{Ule veenerle. cnCetve SKeeÅee meeceevÙe keâejCe nsÛe Deens keâer kegâjDeeve JeeÛeveemebyebOeerÛÙee ceewefuekeâ iees°er lÙeeuee ceenerle vemeleele.
hegmlekeâ-JeeÛekeâeÛÙee ceve:efmLeleerves DeeceÛÙeehewkeâer SKeeoe pesJne kegâjDeeveeÛes JeeÛeve me¤g lees DeMeer keâuhevee keâ¤ve JeeÛeCÙeeme ØeejbYe keâjlees keâer ‘Oeeefce&keâ efJe<eÙeeJejerue Skeâ «ebLe’
keâjlees lesJne lÙeeuee «ebLeeÛee efJe<eÙe, lÙeeÛee nslet Je lÙeeÛee GösMe DeeefCe lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea JeeÛeCÙeemee"er lees efveIeeuesuee Deens. ‘Oeeefce&keâ efJe<eÙe’ DeeefCe ‘«ebLe’ Ùee oesvner iees°emRebyebOeer
keâuhevesÛee Ú[eÛe ueeiele veener, kegâjDeeveeÛeer JeCe&veMewueer Je lÙeeÛÙee mhe°erkeâjCeeÛeer lÙeeÛeer keâuheveener leerÛe Demeles peer meeceevÙele: ‘Oece&’ DeeefCe ‘«ebLe’ mebyebOeer peveceveele
heælener lÙeeuee keâenerMeer DeheefjefÛele Jeešles. lej yengleskeâ ef"keâeCeer lÙeeleerue cepeketâjeÛeer Dee{Ules. hejbleg JeeÛekeâeuee pesJne lÙeeÛÙee keâuheveshes#ee Deieoer JesieàÙee mJe¤heeÛÙee
heeÕe&YetceerosKeerue lÙeeÛÙee °erheemetve ueheuesueer jenles. ÙeeÛee heefjCeece Demee neslees keâer iees°erÛeer lesLes DevegYetleer Ùesles lesJne lees mJele:uee lÙee iees°eRMeer mecejme ke⤠Mekeâle veener
efJeefJeOe DeeÙeleeRceOÙes yegefæceòesÛes pes ceesleer efJeKegjues Deensle lÙeeÛee keâceer Jee DeefOekeâ Je lÙee uesKeveeÛee nslet lÙeeuee ve ieJemeuÙeecegUs lÙeeÛÙee (kegâjDeeveeÛÙee) he=‰eJejerue
ØeceeCeele ueeYe IesTveosKeerue F&MeJeeCeerÛÙee KeNÙee DeelcÙeeheÙeËle heesnesÛeCÙeeheemetve DeesUeRceOÙesÛe lees keâener DeMee Øekeâejs Yejkeâšt ueeielees peCet lees SKeeoe veJeKee cegmeeefHeâj
ceveg<Ùe JebefÛeleÛe jenlees. lÙeeuee «ebLe%eeve Øeehle nesCÙeeSsJepeer lÙeeleerue keâener HegâškeâU Demetve SKeeÅee DeheefjefÛele MenjeÛÙee ieuueeryeesUele lees njJeuee Deens. DeMee ØekeâejÛÙee
mJe¤heeÛÙee cegÅeebJej Je ueeYeebJej meceeOeeve ceeveeJes ueeieles. FlekesâÛe veJns lej heg<keâUmes njJeCÙeeheemetve lees JeeÛet Mekeâlees pej lÙeeuee DeieesojÛe DeMeer keâuhevee efoueer iesueer keâer
Demes ueeskeâ pes kegâjDeeveeÛÙee JeeÛeveeveblej Mebkeâe«emle yevele Demeleele, lÙeebÛes efoMeeYetue pees «ebLe JeeÛeCÙeeme legcner efveIeeuee Deenele lees «ebLe meJe& peieeÛÙee meeefnlÙeeleerue DeeheuÙee
nesCÙeeÛes Skeâ keâejCe Demesner Deens keâer kegâjDeeve DeekeâueveeÛÙee Ùee DeeJeMÙekeâ MewueerÛee SkeâcesJe «ebLe Deens. lÙee «ebLeeÛes mebheeove Je uesKeve peieeleerue Flej meJe& «ebLeehbes#ee
cetueleòJeebMeer DeveefYe%e jentve pesJne les JeeÛeve keâjerle Demeleele lesJne lÙeeÛÙee he=‰ebJej Deieoer JesieàÙee Øekeâejs Peeuesues Deens. Deeheuee efJe<eÙe Je GösMe, Deeheuee mebJeeo Je
efJeefJeOe efJe<eÙe efJeKegjues DemeuÙeeÛes lÙeebvee efomeles, yeJnbMeer DeeÙeleeRÛee DeLe& lÙeebÛÙeeJej Deeheueer jÛevee Ùee °ervesosKeerue lees «ebLe Skeâ DeeieUerÛe Jemlet Deens. cnCetve
GIe[ nesle vemelees. pÙeebvee yeNÙeeÛeMee DeeÙeleer DeMee efomeleele keâer pÙee DeeheuÙee peeieer DeeleeheÙeËleÛÙee hegmlekeâebÛÙee JeeÛeveecegUs legceÛÙee ceveele pees hegmlekeâer meeÛee leÙeej Peeuesuee
mJele: lej yegefæceòesÛÙee ØekeâeMeeves Peieceiele Deensle hejbleg cepeketâjeleerue meboYee&Meer lÙee Deens lees meeÛee ‘kegâjDeevee’uee mecepeCÙeemee"er legceÛÙee GheÙeesieer he[Ceej veener efkebâyengvee
hetCe&heCes efJemebiele Jeešleele. Deveskeâ ef"keâeCeer mhe°erkeâjCeeÛeer ceeefnleer DeeefCe JeCe&veMewueerÛes lees meeÛee lej ceeiee&leerue De[LeUeÛe "jsue. kegâjDeeveeuee mecepeCÙeeÛeer pej FÛÚe Demesue
%eeve vemeuÙeecegUs Demes ueeskeâ DeeÙeleeRÛÙee KeNÙee DeLee&heemetve Yejkeâšues peeTve lej JeeÛeveemebyebOeerÛÙee DeeheuÙee hetJe&keâuhevee ØeLece ceveeletve keâe{tve šekeâuÙee heeefnpesle Je
ogmejerkeâ[sÛe efveIeeuesues Demeleele. lej heg<keâU Øemebieer heeÕe&YetceerÛeer ceeefnleer vemeuÙeecegUs ceie kegâjDeeveeÛÙee Dee§eÙe&keâejkeâ JewefMe<"ŸeebMeer heefjefÛele Peeues heeefnpes.
lÙeebvee leer›e mJe¤heeÛÙee iewjmecepetleeRvee meeceesjs peeJes ueeieles. ---------------------------------
---------------------------------
11 12
Ùee mebyebOeeves JeeÛekeâeves meJe&ØeLece kegâjDeeveeÛeer JeemleJelee peeCetve Iesleueer heeefnpes. DeMeeblelesÛee DeemJeeo IÙeeJee ueeiesue Je pesJne peieeletve efveIetve legcner hejueeskeâele Ùeeue
JeeÛekeâeves, Ùee «ebLeeJej Deeheues F&ceeve Deeheueer ßeæe "sJees DeLeJee ve "sJees, hejbleg ne «eLbe lesJne efÛejog:Ke Je mebkeâšebÛÙee lÙee KeeF&le legcner ueesšues peeue efpeÛes veeJe oespeKe (vejkeâ)
mecepetve IesCÙeemee"er, ØeejbYeefyebot cnCetve, lÙeeuee Ùee «ebLeeÛeer leerÛe JeemleJelee mJeerkeâejeJeer Deens.
ueeiesue peer mJele: Ùee «ebLeeves Je lÙeeuee Øemlegle keâjCeeNÙeeves (DeLee&le npejle cegncceo- (3) DeMeeØekeâejs mecepeeJetve me=°erÛÙee mJeeceerves ceeveJepeeleeruee YetleueeJej peeiee
me.-) meebefieleuesueer Deens; Je leer JeemleJelee DeMeer Deens, efoueer DeeefCe ceeveJepeeleerÛÙee ØeLece JÙeòeâeRvee (Deeoce Je nJJee) les ceeie&oMe&vener osTve
(1) efJeÕemJeeceerves, pees meyebOe me=°erÛee efvecee&Cekeâlee& DeeefCe ceeuekeâ Je Meemekeâner šekeâues pÙeevegmeej lÙeebvee Je lÙeebÛÙee mebleleeruee he=LJeerleueeJej keâece keâjeJeÙeeÛes nesle.s ner
Deens, lÙeeÛÙee Deveble Je Demeerce jepÙeeleerue Ùee efJeYeeieele, efpeuee he=LJeer cnCeleele, ØeLece ceeCemes De%eeve DeeefCe DebOekeâejeÛÙee efmLeleerle efvecee&Ce Peeueer nesleer Demes veener lej
ceeveJeeuee efvecee&Ce kesâues Deens, lÙeeuee peeCeCÙeeÛÙee, efJeÛeej keâjCÙeeÛÙee Je mecepetve F&Õejeves peefceveerJejerue lÙeebÛÙee peerJeveeÛee ØeejbYe hetCe& ØekeâeMeele kesâuesuee neslee.
IesCÙeeÛÙee Meòeâer efouÙee Deensle. ceeveJeeuee lÙeeves YeuÙee Je yegNÙeeleerue DeesUKe efoueer JemlegefmLeleerner lÙeebvee ceenerle nesleer. lÙee ceeCemeebvee lÙeebÛee peerJevekeâeÙeoe meebefieleuesuee
Deens. lÙeeuee efveJe[erÛes Je FjeÅeeÛes mJeeleb$Ùe efoues Deens. efJeveerÙeesieeÛes, DeefOekeâejner neslee. F&ÕejeÛes Dee%eeheeueve (DeLee&le Fmueece) nerÛe lÙeeÛeer peerJeveheæleer nesleer. DeeefCe
lÙeeuee efouesues Deensle. Demes SkebâojerleheCes ceeveJeeuee lÙeeves SkeâØekeâejÛeer mJeÙeòelee lÙeebÛee peerJevekeâeÙeoe meebefieleuesuee neslee. F&ÕejeÛes Dee%eeheeueve (DeLee&le Fmueece) nerÛe
(AUTONOMY) osTve he=LJeerJej lÙeeuee Deeheuee KeefueHeâe (veeÙeye) yeveefJeuesuee Deens. lÙeebÛeer peerJeveheæleer nesleer DeeefCe DeeheuÙee mebleleerueener nerÛe iees° lÙeebveer efMekeâefJeueer
(2) ceeveJeeuee meojnt heoeJej efveÙegòeâ keâjleevee efJeÕemJeeceerves ÛeebieuÙee Øekeâejs nesleer keâer efleves F&ÕejeÛes Dee%eeOeerve (cegefmuece) yevetve jeneJes. hejbleg veblejÛÙee Melekeâele
lÙeeÛeer keâeveGIee[Ceer keâ¤ve ner iees° lÙeeÛÙee ue#eele DeeCetve efoueer nesleer keâer legceÛee Je nUtnUt lÙee KeNÙee peerJeveheæleerheemetve (oerve-Oecee&heemetve) efJecegKe nesTve ceeCemes
meJe& peieeÛee ceeuekeâ, GheemÙe DeeefCe Meemekeâ ceerÛe Deens. ceePÙee Ùee jepÙeele legcner efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee ÛegkeâerÛÙee Jele&veekeâ[s efveIeeueer. lÙeebveer ieeefHeâue nesTve lÙee KeNÙee
mJeleb$ener veener Je Flej kegâCeeÛes oemener veener. lemesÛe ceePÙee JÙeefleefjòeâ Flej keâesCeerner peerJeveheæleeruee njJetvener šekeâues DeeefCe Kees[meeUheCee keâ¤ve efleuee efJeke=âlener kesâues.
Dee%eeheeueveeme, yeboieer DeeefCe Gheemeveeme legceÛÙeekeâefjlee hee$ener veener. peieeleerue ns meJe& lÙee ceeCemeebveer F&Õejeyejesyej he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue efJeefYeVe ceeveJeer Je DeceeveJeer,
peerJeve pÙeele DeefOekeâej osTve legcneuee hee"efJeues peele Deens, JeemleefJekeâheCes keâeuheefvekeâ DeeefCe Yeeweflekeâ DeefmlelJeebvee F&MelJeele Yeeieeroej "jJetve Iesleues. F&Õejeves
legceÛÙeemee"er Skeâe hejer#esÛee keâeueeJeOeer Deens, pÙeeveblej legcneuee ceePÙeekeâ[s hejle ÙeeJes efouesuÙee melÙe %eeveele (DeueFuce) veevee leNnsÛÙee Yeüecekeâ keâuheveebÛeer DeeefCe
ueeiesue Je ceer legceÛÙee keâeceeÛeer leheemeCeer keâ¤ve efveCe&Ùe osF&ve keâer legceÛÙeehewkeâer keâesCe Âef°keâesveebÛeer Je leòJe%eeveeÛeerner YesmeU keâ¤ve lÙeebveer DemebKÙe Oece& Ie[Jetve DeeCeues. lÙee
hejer#esle ÙeMemJeer Peeuee Deens Je keâesCe DeÙeMemJeer "juee Deens. legceÛÙeemee"er ÙeesiÙe Jele&ve ueeskeâebveer, F&Õejeves "jJetve efouesuÙee vÙeeÙehetCe& veweflekeâ efveÙeceebvee Je mebmke=âleeruee
nsÛe Deens keâer Deeheuee SkeâcesJe GheemÙe DeeefCe Meemekeâ legcner ceueeÛe ceevee. pes ceeie&oMe&ve (MejerDeleuee) mees[tve DeLeJee lÙeebvee efJeke=âle keâ¤ve DeeheuÙee ceveesJeemeveevegmeej DeeefCe
ceer hee"Jeerve lÙeevegmeej peieele keâece keâje DeeefCe peieeuee hejer#ee#es$e mecepetve Ùee DeeheuÙee hetJe&«enoes<eevegmeej peerJeveeÛes Demes keâeÙeos jÛetve Iesleues pÙeecegUs F&ÕejeÛÙee
efJeJeskeâeefveMeer peerJeve JÙeleerle keâje keâer legceÛes Kejs Gefö°, ceePÙee Debeflece efveCe&Ùeele YetceerJej meJe&$e DevÙeeÙe ceepeues.
ÙeMemJeer "jCes Deens. ÙeeGueš legceÛÙeekeâefjlee les ØelÙeskeâ Jele&ve ÛegkeâerÛes Je DeÙeesiÙe Deens (4) F&Õejeves ceeveJeeuee peer ceÙee&efole mJe¤heeÛeer mJeeÙeòelee efoueer nesleer efleÛÙeeMeer
pes lÙeeÛÙeeMeer efYeVe Demesue. pej heefnuÙee Jele&veeÛee legcner DeJeuebye keâjeue (pÙeeÛes ner iees° megmebiele veJnleer keâer lÙeeves DeeheuÙee mepe&veelcekeâ nmle#esheeÛee GheÙeesie keâ¤ve lÙee
legcneuee mJeeleb$Ùe Deens) lej legcneuee peieele Meebleer Je meceeOeeve Øeehle nesF&ue, Je pesJne efyeIe[uesuÙee ceeCemeebvee peyejomleerves ÙeesiÙe Jele&veekeâ[s JeUJeeJes. Je peieele keâece
hejletve legcner ceePÙee peJeU Ùeeue lesJne ceer legcneuee efÛejmegKeeÛes Je DeeveboeÛes les Iej osF&ve keâjCÙeemee"er peer meJe[ ceeveJepeeleermee"er Je efleÛÙee efJeefJeOe je°^ebmee"er lÙeeves "jJetve
pÙeeÛes veeJe peVele (mJeie&) Deens. hejbleg pej legcner ogmeNÙee keâesCelÙeener Jele&veeves Ûeeueeue efouesueer nesleer efleÛÙeeMeerosKeerue ner iees° megmebiele veJnleer keâer DeMee ØekeâejÛeer yeb[eUer
(pÙeeJej ÛeeueCÙeeÛesner legcneuee mJeeleb$Ùe Deens) lej peieele legcneuee GheõJe DeeefCe GlheVe neslee#eCeerÛe lÙeeves ceeCemeebvee ve° keâ¤ve šekeâeJes. ÙeeefMeJeeÙe efveefce&leerÛÙee
13 14
ØeejbYeeheemetve pÙee keâeceeÛeer peyeeyeoejer lÙeeves mJele: Iesleueer nesleer les Demes keâer ceeCemeebÛÙee lÙeebvee Skeâ Demes je°^ yeveefJeCes lÙeebÛes keâece nesles pÙee je°^eves Skeâerkeâ[s mJele:ÛÙee
mJeeÙeòelesuee DeyeeefOele "sJetve lÙeebÛÙeemee"er "juesuÙee keâeÙe&keâeueeJeOeer ojcÙeeve lees peerJeveeÛeer JÙeJemLee F&ÕejeÛÙee ceeie&oMe&veevegmeej GYeer keâjeJeer lej ogmejerkeâ[s peieeÛÙee
lÙeebÛÙee ceeie&oMe&veeÛeer JÙeJemLee keâjerle jenerue. leodvegmeej mJele: nesTve Iesleuesueer Deeheueer megOeejCesmee"erner ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjeJeer. ÙeeÛe DeeJeenveeÛee Je ceeie&oMe&veeÛee «ebLe,
meojnt peyeeyeoejer heej hee[CÙeemee"er F&Õejeves ceeveJeebhewkeâerÛe DeMee ceeCemeebvee GheÙeesieele ne kegâjDeeve Demetve Deuueenves lees npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej DeJeleefjle kesâuee Deens.
DeeCeCes meg¤ kesâues pes lÙeeÛÙeeJej F&ceeve yeeUieCeejs Je lÙeeÛÙee FÛÚsÛes DevemegjCe keâjCeejs ---------------------------------
nesles. F&Õejeves DeMee ceeCemeebvee Deeheues ØeefleefveOeer yeveefJeues. Deeheues mebosMe lÙeebÛÙeepeJeU
kegâjDeeveeÛeer ner JeemleJelee ceenerle PeeuÙeeveblej JeÛekeâebmee"er ns mecepeCes megueYe
hee"efJeues, lÙeebvee JeemleJelesÛes %eeve efoues. lÙeebvee Keje peerJevekeâeÙeoe Øeoeve kesâuee Je
nesF&ue keâer Ùee «ebLeeÛee efJe<eÙe keâesCelee Deens, lÙeeÛeer ceOÙeJeleea keâuhevee keâesCeleer Je lÙeeÛee
DeMee ØeefleefveOeeRvee Ùee keâeceemee"er lÙeeves efveÙegòeâ kesâues keâer lÙeebveer DeeoceÛÙee mebleleeruee
nslet DeeefCe cegöe keâesCelee Deens.
lÙeeÛe mejU ceeiee&keâ[s hejleCÙeeÛes DeeJeenve keâjeJes pÙeeheemetve leer Yejkeâšueer nesleer.
kegâjDeeveeÛee efJe<eÙe ceeCetme Deens. DeMee °erves keâer meJe&ceevÙe melÙeevegmeej
(5) Demes Øesef<ele-hewiebyej-efvejefvejeàÙee je°^ele Je osMeele GoÙeeme Ùesle jeefnues.
ceeCemeeÛes keâuÙeeCe keâesCelÙee iees°erle Deens Je DekeâuÙeeCe keâesCelÙee iees°erle.
npeejes Je<eeËheÙeËle lÙeebÛÙee DeeieceveeÛee ›eâce meg¤ neslee. npeejeWÛÙee mebKÙesle lÙeebÛeer
kegâjDeeveeÛeer ceOÙeJeleea keâuhevee DeMeer keâer JejkeâjCeer °ercegUs efkebâJee keâÙeeme Je lekeâ&
efveÙegòeâer Peeueer. lÙee meJeeËÛee Oece& SkeâÛe neslee, DeLee&le lesÛe Kejs Jele&ve pes ØeLeceefoveerÛe
ue{efJeCÙeecegUs DeLeJee JeemevesÛÙee Deenejer iesuÙeecegUs ceeCemeeves F&ÕejemebyebOeer,
ceeveJeeuee meebefieleuesues nesles. les meJe& Øesef<ele SkeâeÛe ceeie&oMe&veeÛes DevegÙeeÙeer nesles. DeLee&le
me=°erJÙeJemLesmebyebOeer, mJele:mebyebOeer DeeefCe mJele:ÛÙee Ssefnkeâ peerJeveemebyebOeer pes Âef°keâesve
veerleer, meoeÛeej DeeefCe Gefö°ner lesÛe Deveeoer Je Deveble efveÙece Je lesÛe leòJe pes ØeejbYeerÛe
yeveefJeuesues Deensle Je lÙee Âef°keâesveevegmeej lÙeeves peer Jele&ves Debefiekeâejuesueer Deensle; les
ceeCemeemee"er Ùeespeuesues nesles. lÙee meJe& Øesef<eleebÛes OÙesÙe Je Gefö°ner SkeâÛe nesles. cnCepes
meJe&Ûe meJe&ceevÙe melÙeevegmeej ÛegkeâerÛes Demetve Debeflece heefjCeeceeÛÙee °ervesner Kegö
Demes keâer lÙeeÛe Skeâe Oecee&keâ[s Je ceeie&oMe&veekeâ[s ceeveJepeeleerme DeeJeenve keâjeJes. ceie pes
ceeCemeemee"erÛe efJeveeMekeâejer Deensle. JeemleJelee leerÛe Deens peer ceeCemeeuee KeefueHeâe
ueeskeâ les DeeJeenve mJeerkeâejleerue lÙeebvee mebIeefšle keâ¤ve Skeâ Demes je°^ (Gccele) yeveJeeJes
(veeÙeye) yeveefJeleebvee F&Õejeves mJele:Ûe meebefieleueer nesleer. meojÛÙee JemlegefmLeleervegmeej
pes mJele:ner DeuueenÛes keâeÙeos heeUCeejs DemeeJesle DeeefCe peieelener F&Õejer keâeÙeÅeebÛes
ceeCemeekeâefjlee lesÛe Jele&ve ÙeesiÙe DeeefCe F° heefjCeeceer Deens pÙee Jele&veeÛee GuuesKe
JeÛe&mJe ØemLeeefhele keâjCÙeemee"er Je lÙee keâeÙeÅeebÛeer DeJe%ee jesKeCÙeemee"er PešCeejs
DeieesojÛÙee he=‰eble Deecner ‘Kejs Jele&ve’ cnCetve kesâuesuee Deens.
DemeeJesle. meojnt Øesef<eleebveer DeeheeheuÙee keâejefkeâoeale Deeheues Gefö° hetCe& #ecelesefveMeer heej
hee[ues hejbleg vesnceer DemesÛe Ie[ues keâer ceeCemeebÛeer Skeâ cees"er mebKÙee lej lÙeebÛes DeeJeenve kegâjDeeveÛee nslet ceeCemeeuee lÙee ‘KeNÙee Jele&vee’keâ[s DeeJeenve keâjCes Je
mJeerkeâejCÙeeme leÙeejÛe Peeueer veener Je pÙeebveer les DeeJeenve mJeerkeâe¤ve ‘Gcceles cegefmuece’ DeuueenÛÙee ceeie&oMe&veeuee mhe°heCes Øemleg keâjCes Deens; pÙeeuee ceeCetme DeeheuÙee
(cegefmuece je°^) Ûes mJe¤he OeejCe kesâues lesner mJele: nUtnUt efyeIe[le iesues. FLeheeJeslees keâer ieeefHeâueheCeecegUs njJele Deeuee Deens Je Kees[meeUheCeecegUs efJeke=âle keâjerle jeefnuee Deens.
lÙeebÛÙeehewkeâer keâener je°^ebveer F&Õejer ceeie&oMe&ve hetCe&heCes njJetve šekeâues, lej keâeneRveer F&Õejer meojnt leerve ceewefuekeâ yeeyeeRvee ue#eele "sJetve SKeeÅeeves pej kegâjDeeveeÛes JeeÛeve kesâues
JeÛeveeble Je DeeosMeele mJenmles HesâjHeâej DeeefCe YesmeU keâ¤ve lÙeebvee efJeke=âle keâ¤ve šekeâues. lej lÙeeuee mhe°heCes Demes efomesue keâer ne «ebLe keâes"sner lÙeeÛÙee efJe<eÙeeheemetve, lÙeeÛÙee
(6) mejlesMesJešer efJeÕemJeeceerves DejyeYetceerle npejle cegncceo (me.) Ùeebvee lÙeeÛe nsletheemetve Je lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea keâuhevesheemetve ÙeeflkebâefÛeleosKeerue otj iesuesuee veene.r
keâeceemee"er efveÙegòeâ kesâues pÙeemee"er hetJeeaÛes Øesef<ele Ùesle dmele. hewiebyej npejle cegncceo (me.) ØeLeceheemetve les MesJešheÙeËle Ùee «ebLeeleerue efJeefJeOe ØekeâejÛes efJe<eÙe lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea
ÙeebÛes mebyeesefOele meJe& ceeCemesner nesleer DeeefCe hetJeeaÛÙee Øesef<eleebÛes efyeIe[uesues DevegÙeeÙeerner keâuhevesMeer DeMee Øekeâejs mebueie> Deensle pemes SKeeÅee kebâ"Ÿeeleerue uenevecees"er jbieeryesjibeer
nesles. meJeeËvee KeNÙee Je ÙeesiÙe Jele&veekeâ[s DeeJeenve keâjCes, meJeeËvee hegvejefhe F&Õejer jlves lÙee nejeleerue mejerMeer mebueie> Je meceefvJele Demeleele. ne «ebLe he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee
ceeie&oMe&ve heesnesÛeefJeCes Je pes meojnt DeeJeenveeÛee Je ceeie&oMe&veeÛee mJeerkeâej keâjleerue jÛevesJej, ceeveJeeÛÙee efveefce&leerJej, me=°erefÛevnebÛÙee efvejer#eCeeJej DeeefCe ielekeâeueerve
15 16
je°^ebÛÙee Ie[uesuÙee IešveebJej, ÛeÛee& keâjlees, efvejefvejeàÙee je°^ebÛÙee ßeæebJej Je lÙeebÛÙee lÙeehewkeâer Skeâ Demee keâer hewiebyej (me.) Ùeebvee Ùee iees°erÛeer efMekeâJeCe osCes keâer lÙeebveer
veerleerceòeeJej Je DeeÛejCeeJej šerkeâe keâjlees. ne «ebLe DeOÙeeeflcekeâ yeeyeeRÛes Je ØeMveebÛes Øesef<elelJeeÛÙee JewYeJeMeeueer keâeÙee&mee"er mJele:uee keâMee Øekeâejs leÙeej keâjeJes DeeefCe
mhe°erkeâjCe keâjlees Je Flej yeNÙeeÛeMee iees°eRÛeener GuuesKe keâjlees. hejbleg ns meJe& Ùeemee"er keâesCelÙee heæleerves keâece keâjeJes.
veener keâer lÙeeuee YeeweflekeâMeeŒe DeLeJee Fefleneme efkebâJee leòJe%eeveeÛes DeLeJee DevÙe SKeeÅee ogmeje Demee keâer meJe&ceevÙe melÙeemebyebOeer ØeeLeefcekeâ mJe¤heeÛeer ceeefnleer osCes Je
MeeŒeeÛes efMe#eCe ÅeeJeÙeeÛes Deens, lej ns Ùeemee"er keâer lÙeeuee meJe&ceevÙe melÙeemebyebOeer melÙeemebyebOeer meYeesJeleeueÛÙee ueeskeâebceOÙes pÙee iewjmecepetleer hemejuesuÙee neslÙee Je
ceeCemeeÛÙee iewjmecepetleer otj keâjeJeÙeeÛÙee Deensle. lÙeeuee Kejer nkeâerkeâle ueeskeâebÛÙee ceveele pÙeebÛÙeecegUs lÙee ueeskeâebÛes Jele&ve ÛegkeâerÛes nesle nesles, lÙeebÛes {esyeUheæleerves Keb[ve keâjCes.
®peJeeJeÙeeÛeer Deens, ceeCemeebÛÙee JeemleJelesefJe¤æ DemeuesuÙee Jele&veeÛeer Ûetkeâ Je lÙeeÛes
eflemeje Demee keâer ÙeesiÙe Jele&veeÛes DeeJeenve osCes DeeefCe F&Õejer ceeie&oMe&veeÛÙee lÙee
Deefve° heefjCeece lÙeeuee mhe° keâjeJeÙeeÛes Deensle. lej lÙee Jele&veekeâ[s lÙeeuee DeeJeenve
veweflekeâ cetueleòJeebvee mhe<š keâ¤ve meebieCes keâer pÙeebÛÙee DevegmejCeele ceeCemeeÛes keâuÙeeCe
keâjeJeÙeeÛes Deens pes JeemleJelesvegmeej Deens Je F°heefjCeeceer Deens lÙeeÛe keâejCeebveer ne «eLbe
Je lÙeeÛes megowJe o[ues Deens.
ØelÙeskeâ iees°erÛee GuuesKe kesâJeU eflelekeäÙeeÛe ØeceeCeele DeeefCe leMeeÛe heæleerves keâjlees pes
megjJeeleerÛÙee keâeUeleerue ns mebosMe ØeeLeefcekeâ DeeJeenveeÛÙee Deveg<ebieeves keâener ueneve
lÙeeÛÙee Gefö°emee"er DeeJeMÙekeâ Demeles. vesnceer DeMee iees°eRÛee GuuesKe DeeJeMÙekeâ lÙee
ueneve mebef#ehle yeesueebÛee meceeJesMe Demeuesues DemeeÙeÛes. lÙee yeesueebÛeer Yee<ee DelÙeble Megæ,
ØeceeCeele kesâuÙeeveblej DemebyebefOele leheMeerue mees[tve ne «ebLe lÙeeÛÙee nsletkeâ[s Je lÙeeÛÙee
DelÙeble iees[, DelÙeble ØeYeeJeer DeeefCe mebyeesefOele je°^eÛÙee jefmekeâlesvegmeej Gòece meeefnelfÙekeâ
ceOÙeJeleea keâuheveskeâ[s JeUle Demelees Je lÙeeÛes meJe& efveJesove keâceeueerÛeer meecÙelee jeKevte
meewoÙe& yeeUieCeejer nesleer. pesCeskeâ¤ve les yeesue lÙeebÛÙee ùoÙeele leerjemeceeve ¤letve
‘DeeJeenvee’ÛÙee DeemeeYeesJeleer efHeâjle jenles.
yemeeJesle, lÙeebÛÙeeleerue ueÙeceeOegÙee&cegUs keâCe& DeeheesDeehe lÙeebÛÙeekeâ[s Deekeâef<e&ues peeJesle
---------------------------------
DeeefCe lÙeebÛÙeeleerue ØeceeCeyeæ meeQoÙee&cegUs efpeJne ve jeneJetve GlmHetâle&heCes lÙeebÛes
hejbleg kegâjDeeveeÛeer JeCe&veMewueer, lÙeeÛeer jÛevee Je lÙeeleerue yeNÙeeÛeMee efJe<eÙeebvee GÛÛeejCe ke⤠ueeieeJÙeele. efMeJeeÙe lÙee yeesueebJej mLeeefvekeâ jbieeÛeer Úehe DeefOekeâ nesleer.
ceveg<Ùe leesheÙeËle ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepet Mekeâle veener peesheÙeËle lees lÙeeÛeer ÙeÅeefhe meebefieleues lej peele nesles efJeÕeJÙeeheer melÙe hejbleg lÙeeÛÙeemee"er ØeceeCe Je hegjeJes
DeJelejCeefmLeleerner ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetve Iesle veener. DeeefCe GoenjCe cee$e lÙeeÛe efvekeâšJeleea heefjmejeletve Iesleuesues nesles pÙeebÛÙeeMeer mebyeesefOele
kegâjDeeve keâener DeMee mJe¤heeÛee «ebLe veener keâer meJeexÛÛe Deuueenves SkeâeÛeJesUer ueeskeâ ÛeebieuÙee Øekeâejs heefjefÛele nesles. lÙeeÛe ueeskeâebÛee Fefleneme, lÙeebÛÙeeÛe hejbheje,
lees efuentve npejle cegncceo (me.) Ùeebvee osTve šekeâuee Demeeje Je meebefieleues DemeeJes keâer lÙeebÛÙeeÛe owvebefove efvejer#eCeele ÙesCeejs Yeie>eJeMes<e DeeefCe lÙeebÛÙeeÛe meJe& ßeæelcekeâ Je
Ùeeuee ØekeâeefMele keâ¤ve ueeskeâebvee Skeâe efJeefMe° peerJeve-Jele&veekeâ[s yeesueJee. lemesÛe ne veweflekeâ DeeefCe meecetefnkeâ mJe¤heeÛÙee efyeIee[emebyebOeer SketâCe ÛeÛee& kesâueer peele nesleer. cnCepes
kegâjDeeve keâener DeMee mJe¤heeÛee «ebLener veener keâer uesKeveelcekeâ heæleerves «ebLeeÛee efJe<eÙe lÙee ueeskeâebmee"er les yeesue heefjCeecekeâejkeâ "jeJesle.
Je lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea keâuhevesJej lÙeele ÛeÛee& kesâuesueer DemeeJeer. ÙeeÛe keâejCeecegUs lÙeele DeMeeØekeâejs ‘DeeJeenvee’Ûee meojnt ØeeLeefcekeâ šhhee Ûeej-heeÛe Je<eeËheÙeËle Ûeeuele
uesKeveelcekeâ ›eâceyeæleener Dee{Ule veener Je hegmlekeâer Mewueerner Dee{Ule veener. jeefnuee. Ùee keâeueeJeOeerle hewiebyej (me.) lÙee ueeskeâeble keâjerle DemeuesuÙee ØeÛeejeÛeer
JeemleefJekeâheCes kegâjDeeveeÛes Kejs mJe¤he Demes Deens keâer meJe&ßes‰ Deuueenves Øeefleef›eâÙee leerve leNnsÛÙee Øekeâejele Gcešueer.
Dejyemleeveeleerue cekeäkeâe Menjeletve DeeheuÙee Skeâe oemeeuee Øesef<elelJeeÛÙee mesJesmee"er
(1) hewiebyejebÛes meojnt DeeJeenve mJeerkeâe¤ve keâener meoeÛeejer ceeCemes cegefmueceje°^
efveJe[ues Je lÙeeuee ngketâce efouee keâer DeeheuÙee Menjeheemetve Je DeeheuÙee IejeCÙee (kegâjwMe)
(Gccele) yeveCÙeemee"er leÙeej Peeueer.
heemetve DeeJeenveeuee ØeejbYe keâje. ns keâeÙe& meg¤ keâjCÙeemee"er ØeejbYeer pÙee DeeosMeebÛeer Je
(2) Skeâ cees"er mebKÙee De%eeveecegUs DeLeJee mJeeLee&heesšer efkebâJee Jeef[ueesheeefpe&le
metÛeveebÛeer iejpe nesleer kesâJeU lÙeeÛe ØeLece efouÙee iesuÙee. lÙeebÛÙeele peemle keâ¤ve leerve
heæleerÛÙee ØesceecegUs efJejesOeeme leÙeej Peeueer.
efJe<eÙeebÛee meceeJesMe neslee.
17 18
(3) cekeäkeâe Menj DeeefCe kegâjwMeebÛÙee meercesheueerkeâ[s peeTve meojnt vetleve Je iejpesvegmeej DeeheuÙee hewiebyejeJej Demes ÛewlevÙeceÙe Yee<eCe DeJeleefjle neslee keâer pÙeeÛee
DeeJeenveeÛee DeeJeepe legueveelcekeâjerlÙee DeefOekeâ efJemle=le #es$eele heesnesÛet ueeieuee. DeesIe veoerÛÙee ØeJeenemeejKee Je pÙeeÛeer Meòeâer cenehegjemeceeve DeeefCe pÙeeÛee ØeYeeJe
--------------------------------- KeJeUuesuÙee G«e Deie>ermeceeve neslee. lÙee Yee<eCeele Skeâerkeâ[s F&ceeveOeejkeâebvee lÙeebÛeer
ØeeLeefcekeâ keâle&JÙes meebefieleueer peeÙeÛeer, lÙeebÛÙeele mebIešveelcekeâ peeCe GlheVe kesâueer
lÙeeveblej ÙesLetve Deelee lÙee DeeJeenveeÛee ogmeje šhhee meg¤ neslees. Ùee šhhÙeele
peeÙeÛeer, lÙee F&ceeveOeejkeâebvee F&MeYeÙe, heeheYeer®lee DeeefCe ßes‰ DeeÛejCe Je Megæ
FmueeceÛÙee ÛeUJeUerle DeeefCe De%eevecetuekeâ JÙeJemLesceOÙes YeÙebkeâj peerJeIesCes mebIe<e& hesšvte
Ûeeefj$ÙeeÛeer efMekeâJeCe efoueer peeÙeÛeer. lÙeebvee melÙeOecee&ÛÙee ØeÛeejeÛÙee heæleer meebefieleuÙee
les melele Dee"-veT Je<eeËheÙeËle Ûeeuele jeefnues. kesâJeU cekeäkeâe MenjeleÛe veJns, lemesÛe
peeÙeÛÙee. ÙeMemJeer "jCÙeeÛeer DeefYeJeÛeves Je peVele-mJeie&-ØeehleerÛÙee DeeveboJeelexves lÙeebÛes
kesâJeU kegâjwMe ueeskeâebleÛe veJns, lej DejyemleeveeÛÙee yeJnbMeer efJeYeeieeleosKeerue pes ueeskeâ
OewÙe& GbÛeeJeues peeÙeÛes lej mebÙece Je menveMeeruelee DeeefCe OewÙe&Meeruelesves DeuueenÛÙee ceeiee&le
pegvÙee De%eevecetuekeâ JÙeJemLesuee keâeÙece "sJet FefÛÚle nesles les ueeskeâ meojnt ÛeUJeUeruee
PešCÙeeÛee Glmeen lÙeebÛÙeele efvecee&Ce kesâuee peeÙeÛee. DeMeeØekeâejs ØeeCeehe&CeeÛee Flekeâe
efnbmesÛÙee ceeiee&ves ve° keâjCÙeeme lelhej yeveues, lÙeebveer leer ÛeUJeU efÛej[tve šekeâCÙeemee"er
peyejomle peesMe DeeefCe Flekeâe oeb[iee Glmeen lÙeebÛÙeele GlheVe kesâuee iesueer keâer ÙesCeejer
meJe& ØekeâejÛes [eJehesÛe Ùeespetve heeefnues. Keesše ØeÛeej kesâuee, MebkeâekegâMebkeâe hemejefJeuÙee
meJe& mebkeâšs menve keâjCÙeemee"er Je efJejesOeeÛÙee ØeÛeb[ JeeoUeÛeener cegkeâeyeuee keâjCÙeemee"er
DeeefCe Deejeshe Je Dee#esheebÛeer mejyeòeer kesâueer. meeceevÙepeveebÛÙee ceveele veevee leNnsÛes JemeJemes
les leÙeej Peeues nesles. ogmejerkeâ[s lÙee ÛewlevÙeceÙe Yee<eCeele efJejesOe keâjCeeNÙeebvee Je mejU
Ieeleues. ceeefnleer vemeuesuÙee ueeskeâebvee hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes cnCeCes
ceeiee&heemetve leeW[ efHeâjefJeCeeNÙeebvee DeeefCe ieHeâueleerÛeer meeKejPeeshe IesCeeNÙeeb ueeskeâebvee
SskeâCÙeeheemetve jesKeCÙeeÛes ØeÙelve kesâues. Fmueece mJeerkeâejCeeNÙeebJej DelÙeble ›etâjheCes
DeMee je°^ebÛÙee PeeuesuÙee MesJešeÛes YeÙe oeKeefJeues iesues, pÙeebÛee Fefleneme lÙeebvee
peguetce Je DelÙeeÛeej kesâues. lÙeebÛÙeeJej DeeefLe&keâ Je meeceeefpekeâ yeefn<keâej šekeâues Je lÙeebÛee
ÛeebieuÙee Øekeâejs ceenerle neslee. lÙee je°^ebÛÙee GodOJemle JemlÙeebÛÙee Yeie>eJeMes<eeheemetve
Flekeâe ÚU kesâuee keâer lÙeebÛÙeehewkeâer heg<keâU ueeskeâebvee oesveoe IejeoejebÛee lÙeeie keâ¤ve
lÙeebvee Oe[e efouee iesuee pÙee Yeie>eJeMes<eebJe¤ve les ØeJeemeeÛÙee nsletves je$eved efoJeme Ùes-pee
nyedMe osMeekeâ[s efnpejle keâjCes Yeeie he[ues Je mejlesMesJešer eflemeNÙeeboe meJe&Ûe
keâjerle Demele. lÙee ueeskeâebvee SkesâÕejJeeo DeeefCe hejueeskeâeÛes ØeceeCe Je hegjeJes lÙee GIe[
cegmeueceeveebvee ceoerveskeâ[s efnpejle keâjeJeer ueeieueer. hejbleg Demee YeÙebkeâj DeeefCe Øeefleefove
efveMeeCÙeebÉejs efoues iesues; pÙee je$eved efoJeme he=LJeer Je DeekeâeMeeble lÙeebÛÙee [esàÙeemeceesj
Jee{le Demeuesuee Øeeflekeâej nesle DemeleeveeosKeerue Fmueeceer ÛeUJeU HewâueeJeleÛe nesleer.
ØekeâšeJemLesle ceewpeto neslÙee Je pÙeebvee les mJele:ner DeeheuÙee peerJeveele meoesefole efomele
cekeäkeâe Menjeleerue Skeâner Iej efkebâJee kegâšgbye Demes Gjues veJnles keâer pÙeeleerue keâesCelÙee ve
neslÙee Je peeCeJele neslÙee. lÙee ueeskeâebJej lÙeebÛÙee DeveskesâÕejJeeoeÛes oes<e peerJeveele
keâesCelÙee JÙeòeâerves Fmueece mJeerkeâejuesuee vemeeJee, yengleskeâ Fmueece efJejesOeeRÛÙee Me$eglJeeÛeer
DeefveyeËOe DemeCÙeeÛÙee lÙeeÛÙee oeJÙeeÛes Je hejueeskeâeÛÙee FvkeâejeÛes oes<e DeeefCe
leer›elee Je lÙeeÛÙee keâ[JešheCeeÛes keâejCe nsÛe nesles keâer mJele: lÙeebÛes YeeT, hegleCes, cegues,
Jee[Jeef[ueebÛes DebOeevegmejCe keâjCÙeeÛes oes<e DeMee mhe° ØeceeCeeÉejs Je hegjeJÙeeefveMeer
cegueer, yeefnCeer DeeefCe cesJnCes Fmueeceer DeeJeenveeÛes kesâJeU DevegÙeeÙeerÛe yeveues nesles
GIe[ kesâues iesues pes Deble:keâjCeele efYe[Ceejs DeeefCe yegæeruee hešCeejs nesles. ÙeeefMeJeeÙe
lÙeemee"er ØeeCeehe&Ce keâjCeejs meneÙekeâner yeveues nesles. DeMee Øekeâejs FmueeceefJejesOeeRÛes
lÙeebÛÙee Skeâ Deved Skeâ MebkesâÛes efvejmeve kesâues iesues. lÙeebÛÙee ØelÙeskeâ Dee#esheeÛes ÙeeisÙe Gòej
efØeÙeDeehles°Ûe lÙeebÛÙeeMeer Pegbpe osCÙeemee"er GYes "ekeâues nesles. ÙeeGhejner cepesMeerj ueeskeâ
efoues iesues. lÙee ueeskeâebÛee ØelÙeskeâ iegblee Je hesÛe pÙeele les mJele:ner iegbleuesues nesle sDeeefCe
lÙeeDeieesojner lÙeebÛÙee meceepeele Gòece ueeskeâ cnCetve ieCeues peele Demele DeeefCe Fmueeceer
Flejebveener lÙeele De[keâefJeCÙeeÛee les ØeÙelve keâjerle nesles lÙeeÛes Gkeâueve kesâues iesues. DeeefCe
ÛeUJeUerle meeceerue PeeuÙeeveblej lej les Flekesâ melÙeefve‰ Je FlekeäÙee Megæ DeeÛejCeeÛeer
meJe& yeepetbveer Jes{tve De%eevecetuekeâ JÙeJemLesuee Demes Ieó DeeJeUues iesues keâer yegæerÛÙee Je
ceeCemeb yevele Demele keâer peieeuee lÙee DeeJeenveeÛÙee ßes‰lJeeÛeer peeCeerJe PeeuÙeeefMeJeeÙe
MeneCeheCeeÛÙee peieele efleuee keâes"sner Leeje Gjuee veener. lÙeeÛeyejesyej lÙeebvee F&ÕejeÛee
jent Mekeâle veJnleer, pes DeeJeenve DeMee ueeskeâebvee Deekeâef<e&le keâjerle nesles Je lÙeebvee DeMee
keâeshe, ‘keâÙeecele’Ûes ceneYeÙebkeâj Øemebie DeeefCe penVece-vejkeâeÛÙee ÙeelevesÛes YeÙe oeKeefJeues
Øekeâejs Ie[Jeerle nesles.
iesues lÙee ueeskeâebÛeer, lÙeebÛÙee ogjeÛeejemebyebOeer, lÙeebÛÙee ÛegkeâerÛÙee peerJeveJele&veemeybebOeer,
DeMeeØekeâejÛÙee ØeoerIe& Je leer›e mebIe<ee&ÛÙee keâeUele meJeexÛÛe Deuueen Øemebieevegmeej
19 20
De%eevecetuekeâ ¤{er Je melÙeeÛÙee Mele=lJeemebyebOeer lemesÛe F&ceeveOeejkeâebÛÙee ÚUCetkeâermebyeObeer iejpeebvegmeej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeJej Demes Yee<eCe DeJelejle nesles
efveYe&lme&vee kesâueer iesueer lej veerefleceòee Je mebmke=âleerÛeer leer ceneve cetueleòJes lÙeebÛÙee meceesj pes keâOeer peUpeUerle JeòeâJÙeMewueerÛÙee mJe¤heeÛes DemeeÙeÛes lej keâOeer Meener Heâcee&ve Je
Øemlegle kesâueer iesueer pÙeebÛÙee DeeOeejeJej meowJe F&ÕejØeCeerle megmebmke=âleerÛeer GYeejCeer nesle jepee%esÛÙee mJe¤heeÛes DemeeÙeÛes. keâOeer DeOÙeehekeâerÙe hee"eÛÙee Je efMe#eCeeÛÙee mJe¤heeÛes
Deeueer Deens. DemeeÙeÛes lej keâOeer megOeejCeelcekeâ DeeefCe ØeyeesOeveelcekeâ mJe¤heeÛes DemeeÙeÛes. DeMee
ne ogmeje šhhee DeeheuÙee peeieer mJele:Ûe Deveskeâ cepeueebÛee DebleYee&Je Demeuesuee Øekeâejs DeJelejCeeÛÙee Yee<eCeebÉejs meebefieleues iesues keâer peceeleÛeer Je jepÙeeÛeer GYeejCeer
neslee. lÙeehewkeâer ØelÙeskeâ cepeueerceOÙes DeeJeenve DeefOekeâ efJemle=le nesle iesues. DeeJeenveemee"er keâMeer keâjeJeer, megmeYÙe veeieefjkeâlJe keâmes efvecee&Ce keâjeJes, peerJeveeÛÙee efJeefJeOe #es$eebÛeer
nesCeejs ØeÙelvener leer›e nesle iesues Je lÙeebÛee Øeeflekeâejner DeefOekeâeefOekeâ ØeKej yevele iesuee. GYeejCeer keâesCelÙee efveÙeceebÛÙee Je keâeÙeÅeebÛÙee DeeOeejs keâjeJeer. lÙeele meebefieleues nesles keâer
efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee ßeæe DeeefCe efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee keâeÙe&heæleer DemeuesuÙee oebefYekeâebMeer keâmee JÙeJenej keâjeJee, Dee%eeOeerve (efpecceer) keâeefHeâjebMeer keâmee JÙeJenej
mecetnebMeer iee" he[le iesueer Je DeMee ØekeâejÛÙee efmLelÙeblejevegmeejÛe Deuueenkeâ[tve keâjeJee, «ebLeOeejkeâebMeer keâMee ØekeâejÛes mebyebOe DemeeJesle, Ùegæ keâjCeeNÙee Me$etbMeer DeeefCe
ÙesCeeNÙee mebosMeele efJe<eÙeebÛeer efJeefJeOeleener Jee{le iesueer.... DeMeer Deens ceneve keâjej kesâuesuÙee je°^ebMeer keâmee JÙeJenej kesâuee peeJee. lÙeeÛeyejesyej mebIeefšle
kegâjDeeveeÛÙee cekeäkesâle DeJelejuesuÙee metjleeRÛeer heeÕe&Yetceer. F&ceeveOeejkeâebÛÙee mecetneves peieele efJeÕemJeeceerÛes veeÙeye cnCetve keâle&JÙe heej hee[CÙeemee"er
mJele:uee keâmes leÙeej keâjeJes. Deuueenkeâ[tve Glejle DemeuesuÙee lÙee Yee<eCeebÉejs Skeâerkeâ[s
---------------------------------
cegmeueceeveebvee efMe#eCe efoues peele nesles, lÙeebvee mebmkeâej#ece kesâues peele nesles, lÙeebÛÙeeleerue
meojnt ÛeUJeUeruee cekeäkesâle Deeheues keâece keâjleevee lesje Je<ex Guešueer nesleer keâer
GCeerJeebmee"er lÙeebvee mecepe efoueer peele nesleer, F&Meceeiee&le peerefJele Je efJeòeeefveMeer efpeneo
DekeâmceeleheCes ceoervee Menjele efleÛÙeemee"er Skeâ Demes keWâõ GheueyOe Peeues, pesLes
keâjCÙeeÛes lÙeebvee Øeeslmeenve efoues peele nesles. lÙee Yee<eCeebÉejs cegmeueceeveebvee, lÙeebÛÙee peÙe
DejyemleeveeÛÙee Flej meJe& efJeYeeieeletve DeeheuÙee DevegÙeeÙeebvee Skeâef$ele keâjCes Je Deeheueer
Je hejepeÙeeJej, lÙeebÛÙeeJej ÙesCeejer mebkeâšs Je megKeog:KeeÛÙee efmLeleerJej, lÙeebÛeer megyeòee
Meòeâer Skeâe keWâõele SkeâJešCes efleuee MekeäÙe Peeues nesles. leÉle hewiebyej npejle cegncceo
DeeefCe lebieerÛÙee efmLeleerJej, lÙeebÛÙeeJejerue MeeblelesÛÙee Je YeerleerÛÙee heefjefmLeleerJej, leelheÙe&
(me.) DeeefCe FmueeceÛÙee DevegÙeeÙeebveer yengmebKÙesves mJeosMe lÙeeie kesâuee Je efnpejle keâ¤ve
Demes keâer meJe& ØekeâejÛÙee heefjefmLeleerle efleÛÙeeMeer megmebiele Demes veweflekeâ Oe[s efoues peele nesles.
ceoervee Menjele heesnesÛeues. DeMeeØekeâejs meojnt DeeJeenveeves eflemeNÙee šhhÙeele heoehe&Ce
lÙeeÉejs cegmeueceeveebvee DeMee Øekeâejs mebmkeâej#ece kesâues peele nesles keâer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee
kesâues.
he§eelener lÙeebÛes GòejeefOekeâejer yevetve lÙeebveer ÛeUJeUerÛes Je megOeejCesÛes keâeÙe& heej hee[t
eflemeNÙee šhhÙeele heefjefmLeleer hetCe&heCes yeoueueer nesleer. lÙeele Skeâe heæleMeerj MekeâeJes. ogmejerkeâ[s Deuueenkeâ[tve DeJelejCeeNÙee lÙee Yee<eCeebÉejs Demes ueeskeâ pes
jepÙemeòesÛÙee mLeehevesÛÙee keâeÙee&le cegefmuece je°^euee ÙeMe Deeues. pegvÙee De%eevecetuekeâ F&ceeveeÛÙee keâ#esyeensj nesles DeLee&le «ebOeejkeâ (Ùentoer Je ef¡emleer ueeskeâ) oebefYekeâ, keâeefHeâj
JÙeJemLesÛeer heleekeâe GbÛeeJeCeeNÙeebMeer meMeŒe meb«eece meg¤ Peeues, hetJeeaÛÙee Øesef<eleebÛÙee DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer (cegMedefjkeâ) DeMee meJe& ueeskeâebvee lÙeebÛÙee efvejefvejeàÙee efmLeleervegmeej
je°^ebvee (Ùentoer Je ef¡emleeRvee) meeceesjs peeJes ueeieues. Kegö cegefmuece GcceleÛÙee (je°^eÛÙee) mecepeeJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peele Demes. lÙeebvee nUtJeejheCes DeeJeenve osCÙeeÛee,
Deebleefjkeâ JÙeJemLeslener efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee oebefYekeâebÛee efMejkeâeJe Peeuee Je keâ"esjheCes efveYe&lme&vee keâjCÙeeÛee Je GheosMe osCÙeeÛeener ØeÙelve kesâuee peele Demes. lemesÛe
lÙeebÛÙeeMeerner efvehešeJes ueeieues. DeMeeØekeâejs one Je<eeËÛÙee leer›e mebIe<ee&veblej mejlesMeJsešer lÙee ueeskeâebvee F&ÕejeÛÙee ØekeâesheeÛeer Yeerleer oeKeefJeCÙeeÛee DeeefCe yeesOeoeÙeer Iešvee DeeefCe
meojnt ÛeUJeUerves ÙeMeele DeMeer cepeue iee"ueer keâer mebhetCe& Dejyemleeve efleÛÙee Jele&ceeveeheemetvener Oe[e osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peele neslee pesCeskeâ¤ve lÙeebÛÙeeJej
JeÛe&mJeeKeeueer Deeues. FlekesâÛe veJns lej efJeÕeJÙeeheer DeeJeenveeÛes Je peeieeflekeâ megOeej ØeyeesOeveeÛeer hetle&lee efmeæ JneJeer.
Ie[Jetve DeeCeCÙeeÛes oej efleÛÙeemee"er Kegues Peeues. meojÛÙee eflemeNÙee šhhÙeelener Deveskeâ
DeMeer Deens ceneve kegâjDeeveeÛÙee ceoervesle GlejuesuÙee ‘metjleer’Ûeer heeÕe&Yetceer.
cepeuee neslÙee Je lÙee ØelÙeskeâerle ÛeUJeUerÛÙee keâener efJeefMe° iejpee neslÙee; lÙee
---------------------------------
21 22
Jejerue ÛeÛexJe¤ve ner iees° hetCe&heCes mhe° nesles keâer efoJÙe kegâjDeeveeÛes DeJelejCe Skeâe mJeeYeeefJekeâ iejpe nerÛe Demeles keâer leer ÛeUJeU pÙeeJesUer pÙee šhhÙeele Demesue lÙeeJesUer
DeeJeenveeyejesyej meg¤ Peeues. les DeeJeenve DeeheuÙee ØeejbYeeheemetve les hetCe&lJeeuee DeMeeÛe iees°er meebefieleuÙee peeJÙeele pÙee lÙee šhhÙeeMeer megmebiele Demeleerue. peesheÙeËle
heesnesÛesheÙeËle lesJeerme Je<eeËÛÙee keâeueeJeOeerle pÙee pÙee šhhÙeeletve Je pÙee pÙee cepeueebceOetve DeeJeenve Skeâe šhhÙeele Demesue leesheÙeËle veblejÛÙee šhhÙeeÛeer iees° keâe{ueer peeT veÙes.
JeešÛeeue keâjerle nesles lÙee meJeeËÛÙee efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee iejpesvegmeej kegâjDeeveeÛes lej lÙeeÛe šhhÙeeÛÙee iees°erÛeer GpeUCeer nesle jeefnueer heeefnpes. Ùee keâeceele ceie keâener
efJeJeOe efJeYeeie DeJeleefjle nesle iesues. DeMeeØekeâejs meekeâej PeeuesuÙee «ebLeele uesKeveelcekeâ ceefnves ueeieesle keâer efkeâlÙeskeâ Je<ex KeÛeea he[esle. hejbleg SkeâeÛe ØekeâejÛÙee iees°erÛeer GpeUCeer
jÛevesÛÙee lÙee heæleerÛee DeJeuebye nesTÛe Mekeâle veener peer SKeeÅee [e@keäšjsšÛeer heoJeer SkeâeÛe cepeketâjeÉejs Je SkeâeÛe heæleerves nesle jeefnues lej lÙee iees°er Ssketâve Ssketâve keâeve
Øeehle keâjCÙeemee"er efueefnuesuÙee ØeyebOeele DeJeuebefyeueer peele Demeles, ns Deieoer GIe[ Leketâve peeleele DeeefCe ceves Jewleeiet ueeieleele. cnCetve nsosKeerue pe¤jerÛes Demeles keâer ØelÙeskeâ
Deens. lÙeeefMeJeeÙe meojnt DeeJeenveeÛÙee efJekeâemeeyejesyej kegâjDeeveeÛes pes ueneve Jee cees"s šhhÙeele pÙee iees°er hegvne hegvne meebieeJeÙeeÛÙee Demeleerue lÙee ojJesUer veJeveJeerve Meyoele,
efJeYeeie DeJeleefjle Peeues; lesosKeerue hegefmlekeâebÛÙee ¤heele ØekeâeefMele kesâues peele vemele lej veJÙee Mewueerle DeeefCe veJeveJÙee Leešele meebefieleuÙee peeJÙeele pesCeskeâ¤ve DelÙeble megKeo
Jeòe=âlJeeÛÙee mJe¤heele les efveJesove kesâues peele Demele Je lÙeeÛe mJe¤heele les Øemeeefjlener kesâues heæleerves lÙee ùoÙeebefkeâle JneJÙeele Je DeeJeenveeÛeer Skeâe veblej Skeâ cepeue ÛeebieuÙee Øekeâejs
peele Demele. cnCetve lÙeebÛeer Mewueerner uesKeveelcekeâ vemeeÙeÛeer lej Jeòe=âlJeMewueer DemeeÙeÛeer. Yekeäkeâce nesle peeJeer. lÙeeÛeyejesyej ner iees°ner pe¤jerÛeer Demeles keâer DeeJeenveeÛee heeÙee pÙee
lemesÛe les Jeòe=âlJener SKeeÅee ØeeOÙeehekeâeÛÙee ueskeäÛejemeceeve veJns lej Skeâe DeMee ßeæebJej DeeefCe pÙee leòJeebJej GYeejuee iesuee Demesue lÙeebvee ØeLece heeJeueeheemetve les
efveceb$ekeâeÛÙee Yee<eCeemeceeve nesles, pÙeeuee ceve Je yegæer DeeefCe efJeÛeejMeòeâer Je YeeJevee Debeflece cepeue iee"sheÙeËle keâesCelÙeener JesUer Je keâesCelÙeener efmLeleerle Âef°Dee[ nesT osT
meJeeËveeÛe DeeJeenve keâjeJeÙeeÛes Demeles, pÙee efveceb$ekeâeuee nj ØekeâejÛÙee Je=òeer Je veÙes. efkebâyengvee lÙeebÛeer GpeUCeer keâesCelÙeener heefjefmLeleerle DeeJeenveeÛÙee ØelÙeskeâ šhhÙeele
ceve:efmLeleer DemeCeeNÙeebvee leeW[ ÅeeJes ueeiele Demeles, pÙeeuee Deeheues DeeJeenve, Deeheuee nesle jenCesner DeeJemÙekeâ Demeles. ÙeeÛe keâejCeemleJe Fmueeceer DeeJeenveeÛÙee Skeâe šhhÙeele
ØeÛeej DeeefCe keâeÙe&jle DemeuesuÙee DeeheuÙee ÛeUJeUermebyebOeeves DemebKÙe efJeefYeVe ØekeâejÛÙee kegâjDeeveeÛÙee efpelekeäÙee megjleer GlejuÙee Deensle lÙee meJee&le meJe&meeOeejCeheCes SkeâeÛe
efmLeleerle keâece keâjeJes ueeiele Demeles. mebYeJeveerÙe meJe&Ûe hewuetbveer Deeheueer iees° ueeskeâ-ceveele ØekeâejÛes efJe<eÙe efveefvejeàÙee Meyoele Je efJeefJeOe JeCe&veMewueerÉejs Øekeâš Peeues Deensle.
®peefJeCes, JewÛeeefjkeâ peieele heefjJele&ve Ie[Jetve DeeCeCes, YeeJeveebÛes JeeoU G"efJeCes, leLeeefhe SkesâÕejJeeo DeeefCe F&Õejer iegCe, hejueeskeâ DeeefCe lÙeeleerue peeyeefJeÛeejCee, lÙeeleerue
nesCeeNÙee efJejesOeebvee efve<ØeYe keâjCes, meeLeeroejebÛeer megOeejCee keâjCes, lÙeebÛÙeeJej Ûeebieues efMe#ee Je yeef#eMeer lemesÛe Øesef<elelJe DeeefCe F&Me«ebLeeJejerue F&ceeve, F&MeYeÙe DeeefCe mebÙece
mebmkeâej Ie[efJeCes, lemesÛe lÙeebÛÙeele peesMe DeeefCe Glmeen efvecee&Ce keâjCes, lemesÛe Me$etbveener Je F&ÕejeJejerue efJeÕeeme Je DeMeeÛe ØekeâejÛÙee Flej ceewefuekeâ efJe<eÙeebÛeer hegvejeJe=òeer mehbetCe&
efce$e DeeefCe DeceevÙe keâjCeeNÙeebveener ceevÙekeâlex yeveefJeCes, efJejesOe keâjCeeNÙeebÛes ÙegeòfeâJeeo kegâjDeeveele efometve Ùesles. keâejCe Ùee ceewefuekeâ iees°eRheemetve ieeefHeâueheCee Fmueeceer
Kebef[le keâjCes Je lÙeebÛÙee veweflekeâ MeòeâerÛee efve:heele keâjCes, leelheÙe& Demes keâer lÙee ÛeUJeUerÛÙee keâesCelÙeener šhhÙeele KeheJetve IesCÙeemeejKee veJnlee. pej meojnt ceewefuekeâ
efveceb$ekeâeuee les meJe& keâener keâjeJes ueeiele Demeles pes SKeeÅee DeeJeenveeÛÙee ØecegKeeuee Je keâuhevee pejeosKeerue keâcekegâJele PeeuÙee DemelÙee lej meojnt Fmueeceer ÛeUJeU DeeheuÙee
SKeeÅee ÛeUJeUerÛÙee veslÙeemee"er DeeJeMÙekeâ Demeles. cnCetve meojnt keâeÙee&mebyebOeer KeNÙee DeelcÙeeefveMeer Ûeeuet Mekeâle veJnleer.
Deuueenves DeeheuÙee Øesef<eleeJej peer Yee<eCes GlejefJeueer lÙeebÛeer Jeòe=âlJeMewueer leerÛe nesleer peer ---------------------------------
SKeeÅee DeeJeenveeÛÙee efmLeleerMeer megmebiele Demeles. DeMee Yee<eCeele ceneefJeÅeeueÙeerve
Lees[Ÿee meKeesueheCes efJeÛeej kesâuee lej ÙeeÛe efJeJesÛeveeÉejs Ùee ØeMveeÛesner efvejekeâjCe
ØeeOÙeehekeâebÛÙee ueskeäÛejemeceeve Mewueer MeesOeCÙeeÛee ØeÙelve ÙeesiÙe "jle veener.
nesles keâer hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer kegâjDeeve, lÙeeÛe ›eâceevegmeej keâe ›eâceyeæ
--------------------------------- kesâuee veener pÙee ›eâceeves lees DeJelejuee neslee.
Ùee ÛeÛexJe¤ve ner iees° ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepet Mekeâles keâer kegâjDeeveele efJe<eÙeebÛes Jejerue efJeJesÛeveeJe¤ve DeeheCeeme ns ceenerle PeeuesÛe Deens keâer lesJeerme Je<ee&leerue
Flekesâ hegve®ÛÛeejCe keâe Ie[ues Deens. SKeeÅee DeeJeenveeÛeer Je JÙeJeneÙe& ÛeUJeUerÛeer kegâjDeeveeÛes DeJelejCe lÙeeÛe ›eâceeves nesle iesues Deens, pÙee ›eâceeves DeeJeenveeÛee ØeejbYe Je