Tereüınan 1001 TEMEL ESER

304 Pages·1610·16.25 MB·Turkish

1001 TEMEL ESER
Tereüınan

Teretlmau
1001 TEMEL ESER
•
Yazan:
ALt BEY
Hazırlayan :
Şemsettin KUTLU
••
LEBÇETU'L
.B AKA~ YlK '
(Hakikatlerin Dili)
Tercüman gazetesinde hazırlanan
bu eser Kervan Kitapçılık A. Ş.
ofset tesislerinde basılmıştır
Resimkopya: Remaver
1001 Temel Eserl
iftiharla sunuyoruz
Tarihimize mana, milli benliğ-imize güç ka:
tan kütüphaneler dolusu birbirinden seçme eser
Iere sahip bulunuyoruz. Edebiyat, tarih, sosyo
loji, felsefe, folklor gibi millt ruhu geliştiren,ona
yön veren konularda "Gerçek eserler" ,elimizin
albndadır. Ne var ki, elimizin altındaki bu
eserlerden çoğunlukla istifade edemeyiz. Çünkü
devirler de.ğişmelere yol açmış~ dil değişmiş,
yazı değişmiştir. ·
Gözden ve gönülden. uzak kalmış unutul
maya yüz tutmuş ·Ama değerinden hiçbir şey
kaybetmemiş, çoğunluğu daha da önem kazan
mış- binlerce cilt eser, bir süre daha el atılmazsa,
tarihin derinliklerinde kaybolup gideceklerdir.·
Çilnkü onları ~erleyip - topadayacak ve
günümüzün türkçesi ile baskıya hazırlayacak
değerdeki kalemler, gün geçtikçe azalmaktadır.
Bin yıllık tarihimizin içinden süzülüp gelen
ve bizi biz yapan, kültürüiiiüzde "Köşetaşı"
vazifesi gören bu eserleri, tozlu raflardan kurta-
rıp, nesillere ulaştırmayı planladık. ,
Sevinçle karşılayıp, ümitle alkışladığımiz
"1000 Temel Eser" serisi, Milli Eğitim Bakanlı·
ğınca· durdurulunca, bugüne kadar yayinianan
66 esere yüzlerce ek yapmayı düşündük ve
"Tercüman 1001 Temel Eser" dizisini yayınla­
maya karar verdik. "1000 Temel Eser" serisini
hazırlayan çok değerli bilginler heyetini, yeni
üyelerle genişlettik. Ayrıca 200 ilim adamımız­
dan yardım vaadi aldık. Tercüman'ın yayın
hayatındaki geniş imkanlarını 1001 Temel Eser
için daha da güçlendirdik. Artık karşınıza gu
rurla, cesaretle çıkmamız, eserlerimizi gözlere
ve gönüllere ser~ememiz zamanı gelmiş bulu
nuyor. Milli değer ve manada her 'kitap ve her
yazar bu serimizde yerini bulacak, hiç bir art
düşünce ile değerli değersiz, değersiz de değerli
gibi ortaya konmayacaktır; Çünkü esas gaye bin:
yıllık tarihimizin . temelini, mayasını gözler
önüne semıek, onları layık oldukları yere oturt
maktır.
Bu bakımdan 1001 Temel Eser'den maddi
hiç bir kar beklemiyotuz. Karımız sadece gu
tur, iftihar,hizmet zevki olacaktır.
KEMAL ILICAK
. Tercüman .G azetesi Sahibi

- YAZAR ye ESERLERİ HAKKINDA -
1 -HAYATI: Tanzimat dönemi Türk edebiyatının
de~erli simalanndan ve Türk mizah edebiyatının ön.
cülerinden olan Mehmet Ali Bey, kuvvetli tahminlere
göre, 1844 yılında İstanbul'da do~du (1) Babası, Yusuf
Ceınil Bey adında bir devlet memuruydu. Yusuf Cemil
Bey'in. memurluk görevinin adı «Halep ve Şam. Vila·
yetleri Kapıkethüdalı~ı» id.i (1). Cemil Bey o~una öıel
hocalar tutmuş, çeşitli bilgilerle birlikte ona küçük yaş..
tan itibaren o zamanın en revaçtı batı dili bulunan
Fransızca'yı ö~retmişti. Ali Bey, on dört on beş yaşla­
rımlayken Babıali Tercüme Odası'na memur adayı ola.
rak girdi. Bundan sonra, ömrünün sonlanna kadar,
memurluk hayatını sürdürüp çeşitli görevlerle devlet
hizmetinde kaldı. Babtali Tercüme Odası, Osmanlı Dev
letinin batılı devletlerle ilgili her türrlü yazışma işleri·
ni yürüten bir daireydi (3) .
•
(1) 1899'da Mal1lmojt Gazetesi'nin ~tcardf4ı yılfkkta, AU
Bey'in ölümünden söz eclilirken: «Tahminen elli beş
114Ş(arındaydı» ·ş eklttideki bir cümle vardır. Bu cüm.
'teye dayanarak hemen bütün kaynaklar Ali Bey'in
doi/Um tarihini 1844. olarak l:Jelirtmişlerdir.
nJ Osmanlı Imparatorluğu zcrmanıncla vilayetlerin istan
l'lul'da olan iinemli işlerini, bu vildyet adına, düzen.
leılfD yilTilten kimselere kapıketh?Jdası denirdi.
f3J Tanzimat diJnemi Türk edebiyatının birçok temsilci
leri bu dairede giJrev vermişlerdir. Namık Kemal de
bunlar arasındadır.
10
Ali Bey on yıl kadar Babıali Tercüme Odası'nda
kalıp bu dairt;de müdürlüklere kadar yükseldi. Yazar
lığa da bu sıralarda yöneldi. Sevdiği ve en çok üzerine
eğildiği konular tiyatro ve mizahtı. Bizde ilk Türkçe
mizah gazetesini kuran Teodor Kasap Efendi (4)· 1870
yılında Diyojen'i çıkarmaya başlamıştı. Adını antik
çağların ünlü halk filozofu Sinoplu Diyojen'den alan
bu mizalı gazetesinin başlığında İskenderle Diyojen'in
bir karikatürü vardı. Bilindiği gibi -s9ylentiye göre:
İskender Diyojen'in derbeder ve perişa,n halini görüp
birgün onun bulunduğu yere gider. Filozofun bir fıçı
içinde banndığı~ı görünce: «Niçin böyle sefil halde ya.
şıyorsun? Ben bütün dünyaya hakim, kudretli bir hü
kümdanm. Benden ne gibi bir lutuf ve yardım diliyor
s~m söyle, hemen yerine getireyim» der. Bu anda hava
güneşli, fakat soğuktur. Ayakta duran İskender fıçının
içinde oturan Diyojen'in önüne geçmiş, güneş ışıolan­
nın onun üstüne gelmesine, dolayısıyla ısınmasına en·
gel olmuştur. Dünyayı umursamayan halk filozofunu
ilgilendiren şimdilik sadece budur. Bundan dolayı İs­
kender'e eliyle işaret ederek: «Sen hele güneşten çekil,
gölgeni üstüme düşürme; başka bir lutuf ve yardımı-
f 4 J Türk basını11a.. muah edebivatına ve tiyatrosuna hiz.
metlerf geçen, azınlıklardan bir zat. 1835'te Kayseri'
de doadu. 1905'de Istanbul'da öldü. Diyojen'den son~
ra Cıngıraklı Tatar ve Hayal' mi:ı:ah dergilerini de o
cıkardı. Ayrıca /stiklô.l adlı günlük bir gazete yayın­
ladı. · Oldüğünde saray kütüphane memuruydu. Mol•
yer'in komedilerini Türkçe'ye adapte edenlerden bl
ri de odur. Pinti Hamid, Işkilli Memo bunlar arasın­
dadır.