Tektanrılı Dinlerde Resim ve Heykel Sorunu

295 Pages·2008·7.024 MB·Turkish

by  Köksal Çiftçi

TEKTANRIDLİIN LERDE
•
RESi
ve
HEYKEL
SORUNU
KOKSALÇ İFTÇİ
..
Okula rkadaşım,
yola rkadaşım,
hayaatr kadaşım;
bana yügrüeckvü e ren,
banyaö nv eren,
banBau lutv'eur en;
canımdıinğ eyra rısNıu ray,
bus ıradainn celeme
sanaa rmaağndır;
lütfkeanb uelt .
Araştırİmnac eleDmiez isi
TektanrDıilnıl erRdees ivme H eykeSlo runu
KÖKSALÇ İFTÇİ
ISBN9:7 8-975-286-311-8
© BulYuaty ıanrl2ı0,0 8
BulYuaty ınlSaerrıt i.Nfoi:0k 1a0 7-34-006815
BiriBnacsik ı: YaByuılnuılAt,ar ral2ı0k0 8
YayımHaa zırMluıskt:aA fak soy
EditNöurr:a Çyi ftçi
SayfaTa sarıBmiıl:g ehan Aras
KapaTkas arıKmö:k sÇailf tçi
KapaRke sm:iG ustaDvoer e
Ofsehta zırBluılkYu:aty ınrlıa
BaskUım:u Mta tbcaıalık,
FatCiahd deYsüik seSko kaNko :1 1
Merter/İTsetla0:n2 b16u23l 70 93 4
UmuMta tbaacSıerltıikNf oi:1k 2a1 47
�
BulYuaty ıDn ağıt.ıYmiv ceS. a .L t.dŞ ti.
CaferMaağlaSı a.fa S k8.M oda3 471K0a dıköy-İstanbul
Tel{:O 2 163)3 05 92 4- 4142 17 5
Fak:s0 216 33035 09
E-Mialb:u [email protected]& [email protected]
www .butlyuaiyn.com
KÜTÜPHANEB İLGKİ ARTI
Catalogingu-bPlictaion
ÇiftKçöik,s al
TektanrDıilnıl erRdees ivme H eykeSlo runu
1.S anatT arih2i.T, o plumbil3im.D, i nleTra rihi
ISBN9:7 8-975-286-311-8
TEKTANRILI
DİNLERDE
RESİM HEYKEL
ve
SORUNU
KÖKSALÇ İFTÇİ
�Bulut
2008
TektanrDıilnıl erdRee simv e HeykelS orunaud lbıu eseritnü mh akları
yazarıaniat tYiarz.ı ilzıi anl ınmadakno pyae dilemehze,r hangbiir t eknikle
çoğaltılaAmkaazd.e misyenvleea rr aştırmyaaczıa rlkaary nakg östermek
koşuluyallaı nytaıp abilirler.
Esere ğitiamm açlkıa lemea lındığınödğarne tmenlveerö ğrenciolkeurl
kütüphanelervienydaeg eneklü tüphanelerde foitloeçk ooğpail tabilirler.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
GİRİŞ 13
A-İnsnalığıGnel işemsiv e Din. ... ..1.4
1-İnsalnığEıvnr elveerT io plumsOallu şumlar 15
ilY-abanıllık, BUayrgbaarrllııkk , ..1.5.. .
IIIÇ-obaKnü ltvüe Ç iftKçüil tü .....2.0
a-ÇobanK ült.ü 20
b-Çiftçi Kültü ... .. .2.2. .
. f ..
B- KölecTio plumTae ktraınlDıi nÖ nermesi
veD inde( BarbarDö'naü ş)R önesnas. .. ... 26
1-KölecivneiK nö lenSions yaYla şamı 27
ilK-ölecTio plumdYao zlaşvmeaM usa. 30
111M-usav eT ektarnı'Ylaış amDaö nüşÖ nermesi 32
iV-DindReö nesanŞsa,m anT ektanrDıö'nyüaş O labimlii?r ...3.4.
a-Nasıbli ry aşamb içimiŞdaimra niz.m.? 34
b-ŞamanS anavteıS osyaYla şamnıa sıldı? 36
c-TevrAayte tlŞearmia nEır}d emÖn eriİrn,c iKlu,r 'aOnn uİ zler ...4.4. ...
C-KırsalvdeaK enttSea natOçlım ak. .. .4.5
a-KırsalSdaan atOçlım ak ...:. 4.6. .
b-KenttSea natOçlım ak .....4.7
D-Tevihtİ nancSıu,r etPu,t
veR esim-Heykel .48
ÖZET 50
BirinKciit ap
YAHUDLİİK. .. .5.1. .
YahudiSlainka,Mt u sa 53
ve
A-Resim-HeykeAlye tleNrei D iyor,
YasaVka rm ı,Y okm u? 53
1-Tevrat'taki Re:>im-Heykel Ayetlerinin Dökümü 53
11-Yahudiler AyeNtelA enrldıeyno r? 55
111T-evrAayte tlGeerriç ekNteed iyor? 55
B-TarhiseAlr kaP lanv e Musan'ınK imliği 57
1-MusaB irT ür' İstenmeAydeanm ' ..5 7
ilM-usaF iravun SarMaıysııPnrdr ae nsi 59
B-Musa,D avut,S üleymaPne ygabmelrer
veR esim-HeykeUly gulamaları ..6..1. ..
1-MusaR esim-HeyÜkreelt iyor ...6.1. ...
a-YazıTlaıb lYeat pımı ....6.1. ..
b-MakdiÇsa dırıR'ensai m-HeyYkaeplı mı ....6.3. .
ilM-ikav eA nnesinin GHüemyükşe lcikleri ·····6··5
111D-avut'un YataİğnısnadHnae kyik eli ....6.6
...
iV-SüleymanR'eısni vme H eykellDeorllueS arayı .76
C YahudiY asaçkılığının
KuramsaKlö keni ....6..8. .
1-ÇobaDnı şarÇıi,f tİççie ri 69
il-Kenanİ lÇio banlMaırsıı r'Çdiaf tOçlid ul.ar ....7.0
111Ç-obanT anrYıa hveK,a vminGie rİis tiyor ... . 47
D-Resim-Heyeklv eG üzeSla natlar
ÇobanlarUığnra şı ...67
I-MusaD,a vuvte S üleymÇaonb anU stKau llanıyor ...67
IIM-us'an ıT ercihi KöYlaendae n . 77
D-YahudiP eygambelreirnin
YaşamlavreıR itüelleri ...8 0
I-Musa'daŞkaim anÖ geler ........8 .0. .
a-KenttDei nLii deOrl mak ...8 0
b-Musa' nıMnu cizelŞearmia n Ritmüiedliir ? .8. 0
IIa-kup'uŞna manR itüellİelrilşek isi ... 82
111R-üyav eG izemTlaiş ldaarŞ amanR itüÖegle sidir. .. 8.4
a-Rüyalar ... .84
b-GizemTlaiş l.a r 84
E-Musa'nıÖnl mes/iÖldürüelsmi
ve BOul ayıSn. anÜartet iminEetk isi .85
I-TevraGtö'ar eM usa'nÖılnü mü. .......... . ...... .85
1
IIİ-slaKma ynaklarGıönraeM usa'nÖılnü mü ...8 6
IIIB-ilimGeö reM usa'nÖılnü mü .8.8
F-YahduiR esimleri .89
SonuOçl arak 91
İkinKciit ap
HIRİSTİYANLIK .9.5.
HıriasntliSıyakn,a tİ sa 97
ve
A-Hıristiya,nR leasmri-Heykevle
SüreYna hudiliEktk isi 97
I-YahudiEltikki ÜsçiY üz YYıals aGke tirdi 98
IIP-aulusR eism-eHyke.l 99
ve
IIIT-evrvaetİ ncilek'iOd n Emir'Rdees im-Heykel .102
IV-Tarsus-KuvdePü asu lus .104
B-PayalşımcHıı ritsiaynlar
SantaseveŞra manm ıydılar? 105
I-Son AkşYaemm eğPia,y laşıTmacnırK ır allmıığdıı r? 105
IIP-auluOsr taPka ylaşÖınme riyor .106
IIIİ-sa'dPaakyil aşımcıKlaıyğnıanğŞ ıa manizmmi ? 109
·
a-İs'ad aŞ amanBıa]k ış 109
b-Doğu'dŞaa manı] Yaşam .111
IV-İsaŞ,a manİ llerGiintem imşi dir? .112
V-İsaM ucizelŞearmia nR itüelmliedriir ? .1.1 4
C-İkona,R oma,İ s-aPauluÖsğ retisi
veİ konakıcıırl(ıİkok naklzma) .1.1 8
I-İkonNae dir? 119
IIH-ıristiyYaünklsıekl iAynotriY,ku navne R omaÇ öküyo.r .. .1.2.0.
D-Sıfır-Y3ı12l laArraıs ında
HıristiSyaanna tvıeK ültürü 125
I-KatakomKpü ltüvreüK utsEamla net TopYlaarmıaş ı 125
IIR-oma-BizAaynrsı lvıeşS ıa natEat kisi ..1.2.8..
E-HıristiyanGlöırkü'şAt ayr ılığı:
İkonaıkrıcıvleıİ kk onsaevelrik .1.2 8
I-İmparaItIorLI e.o İ konSae vmiyKoırr,ı yor .128
IIŞ-ain'İıkno nakırıcTıalrıikh'Ksaae rlş Dıu ruşu 131
F-KileisdeP agan'Daön üş
ve EngiszyionluY ıllar .......................................1 33
1-EmperyYaöln etiDmi ndPea gaAnn layİısşt er ............................... ... 133
ilE-ngizisyYoınlllua r ...............................1.3.4. .......
G-Sanaiy Devrmii'niDno ğuşu
ve Rönesans ........................ . .13 8
1-Krallık-ÇKaitlıişsmea sı . ........................1. .3.8. .
ilB-urjuvaziD'onğiunş u .............................1..3.8. ...
IIIT-eknolojÖiynkiüns ü .. .... ................... .1..3.9. .
iV-RönesansY'oılnu nAuç anE tmenler ...................................1.4.1. ..
V-SanatRtöan esans .... .·........................ .. .143
VI-RönesanDsi'ğıenÖr n emlSia nalatrçıı . ... .. ·····. ·.·..·.·......... .149
H-RönesanstDai nS-anaİtl işkileri
veS iviSla natKçoır yuuculuğu . .�1
1-DinH erD evirSdaen atKçoır uyor ..................................1.50. .....
il-VarlıAkillıe ldeerS anatçı Ko.r uyor .. ..115
SonuOçl arak ........., ....... ·······················.·..·.·...·.· ·13·5·
ÜçünKciüt ap
İSL AM ...... 157
İslaSma,nv aetM uhammed ..............................1..95.. .......
A-İsalm'daR esimH-eykeSlo runu
Konuylİal giKliim Ne dioyr ...................................10.6 ..
1.-K ur'aNne D iyor? ...................................1.0.. 6 ...
ilH-adislNeerD iyor? .....................................15..6
B-Kur'avne H adisK aynaklı
Kişi/KurGuömr i1eşril ................. ...... .. .....................1 7..0.. .............
1-Resim-HeyYkaeplm aHka ramdDıiry enleGröirnü şü·· ··························-··.......1. 07
a-Geneİls laBmi lginleGröirnüişnü .......................................71..0
b-OsmanlBıi lginleGröirnüişnü ...............1.72. ........................
ilR-esim-HeyYkaeplm aHke laldir DiyGeönrlüeşrüi n ..............17.3. ....
111D-örtSü nnMie zhebiGnö rüşü ................................1.7..6.. ..
iV-BiziGmö rüşümüz .........................1....7. 7. .......
C-İlkM üslüman·l ar
ve Resim-Heykle Anlayışları ..................................1..8..0. ..
1-PeygambDeörn eminRdees im-Hey.k.e.l. .... ..... ....................... ...............1...8...1
a-PeygambeErnit elekYtaüpealEn t kenler ..............................1....8. 8.
1-PeygambveerR ahiBpa hira ......1.8.8. ..
2-BahirvaeR esim-Heykel ................................1.. 9.1
b-PeygambePra,y laşıYmacşıa mv eS anat ···············1··9·3
1-Kur'avneP eygambPeary laşımcÖınleırğiıy or .... 194
1a -Kur''aınTn a vrı ...............................14.9 .........
lb-PeygamberT'aivnr ı .........................1..95..
2-PeygambveerK ölecilik ······.·.·.·.. ... 196
2a-PeygambKeörl elerTianmianm ıAnzı atE tmiştir ................1 .6.9 .....
2b-PeygambKeörl eK ullanımHıonşKı a rşılamazdı 1�
3-Peygamber'vdeeŞ kaim andaOkrit aDke ğerler ..................2.0.0
3 -aB ozkıÇro,b aKni mlivğeiP eygamber ...........•....................2..0.1..
3b-PeygambŞearm anİ llerGiintem imşi dir? ...............................2 ..0.2
3c-PeygambMeurc izelŞearmia nR itüelmliedriir .?. .........................2..0.5. .
il-DörHta liDföen emindRee sim-Hey.k el . ······ ·.·............................. 210
iliE-mevileDrö nemindRee sim-Hey.k el 213
a-KısTaa rihçe .213
b-Resim-HeyKkoerlu yucuEsmue viler 215
c-Resim-HeyKkıerlı cEımseıv il.e r ..2.1.6
iV-AbbaislerD önemindRee siHme-ykel 223
a-AbbasiSlaehrn eyNea sıÇlı ktı ................2..2..3.. ..... ..
b-İslaİmm paratorluGğiud'enrakİ eznl enYeonl ..2.2.6
c-AbbasileArlidnıB ğiız anKsu rumları ...2.2 7
1-Kılık-KıKyuarfuemtu .2.2 7
2-Dörtİ nciYla zarDıö,r tF ıkıBhi lgini ..2.2.8
3-HadiKsu rumu ....... 2.3 0
4-ResiYma sağKıu rumu .2 31
D-Hırsitiyaİnk onkaırcıılıHka reketinin
İslam'dRaeksii mY aasğınEat kisi 232
a-Bizanİsk onakırTıacrıil.hı ik 232
b-İkonakırıYcıılllıakr İısnldaaSm a naTtaır ihi ......2.3.3. .
1-İkonakırıvceEı mleıvki ler 233
1-Kasr'Hualy riG'a!r bKia srı .234
2-MşattSaa rayı 235
il-İkonakırvıecA ıblbıaks iler 236
111M-uhalİisfl aDme vletRleesriim -HeYyakpemla ySıü rdürüyor .2 37
a-Abbasiİlketri dİaçriM ne valiYyael aSnö ylüyor ...2 38
b-Aldatılmış Mevali, AbbaKsoip uYyöonre timinden ....2.3.9. ..
1-MerkezdKeonp muİşs laÜml kesi SÖarnneaktlıe ri ..2.4.0.
2-AbbasMie rkezindSeakniaÖ trn ekleri ..... 242
E-AbbasSia nta Anlaıyşı
veİ slaSma ntaınMai nytaürüGni rişi ...2. 42
1-HıristiByiazna nsM'itnay atürün Yeri 243
11M-üslümaAnb basi'Mdien yatürYüenr i ...2..4 6
F-İslamn' Rıesim-HeykYealsa ğında
Mekke-Medineİ kilemi ..24.9
1-MekkeY asaYka nlıDseığ il 249
11-YahudKiö kenMlüis lmüanlarYıans aAkk tarımı 253
G-SağlaHma disÇ-ürükH adis
veR esimHe-ykel 258
1-Hadiİsş lemYeö ntemÜiz erine 258
il-UydurmHaa diÇsö zümlemesÖirnneek ler 259
H-Selçuuk lve Osmanlı'da
Resim Hveey kle .2.6 3
1-Selçuklular'da Resim-Heykel .2.6 3
11O-smanlılRaersdiam -Heykel ..2.6.6. .
SonuOçl arak .2.6.9
DİZİN .727
KAYNAKÇA. .. .2.8 9
ÖNSÖZ
Elinizbduei knic elemeye başlamadan SöinycaKeha ­Muhammet
lemv e resihmalkekrıinb diakr i tahpa zırlamBıuşi tşyı amk.l ayşiırkm i
yılıamlım ıvşeti ış idno ğruasrut bıikar n ö ncyea yımladnisyısena bır­
sızlyaonrıdmu.H eyecanlannmeadmeıbnnui inceleme Ssiayyaehs inde
Kalem resi1m5ly.eü rziynıidlned ğadi el5 .y üzyıülrdeat ilkdainğıitnlia ­
mışo lduğuimnaa ncımdı.b iKynıı slablciıayrksa ın ıldgüızyeıl tmvieş tim
biarn ö ncbeu nui nsanlpaaryllaa şimsatkid yuomr.
Resimtlaekrıil mmeıtşny ia yınetveisnleei tmm edöennc seo ng öz­
deng eçiromles udni yyee nidoeknu duvme b ulduğbuimr keakçs itğai­
mamladİıçmi.m e siynemneiddoiek,nu dum. Yine içiümçeün ­sinmedi,
cük ezo kuduHme.r o kuduğummdeat nbiuh aliyyalyeı mlaktomnauk­
sundayküir ekliliğdiamh aab ziarlaSdzoı n.o kuduğumidsake i tabın
bunceak siokkluey ucuulyaaş masdıonğırnu olamayacvaağrıd ıfimk rine
veg irişimdluerrdiumriu p dkiintlaebnımb eıyrea ktım.
İşigna riypa nkıi,t apetkaskiik hlaekrk ınndeabt i firk rsea hiopl ­
mamamdBıu.y üzdeinn celesyaiyfapk enarlanroıtnlaaal rd ığtıemm el
kaynak eserkleezdr aih gabö izrd egne çmieryeb aşladım. kGiö rdüm
pekç okb ilgyiüyzie yoskeuly argaekç mişvieem s kbii lvgeik anılarımı
desteklgeöyreünş lfaezrleaö cnae mv ermişBiemn.ia mç ımdsaınk ıntının
kaynabğuıy d.u
Bug özdegne çirmseılrears öıznedlal tiekkltea dnirnkı alyın akları
k
ısraörnleça ı mayab aşlaÖdyılk.ei y alnıkzecnadb ii lgilerimdeki eksik­
livke y anlışltıakmlaamrlıad yüızpe ltmekle bkautl emmaekdlaı ymn,a k­
lardaki gö-rbeab-niar çyoakn lbıişl gilenddierfa mreknıivnnaa r dım.
Konui lgivneçt tüimç alışmalöanrüınmeı ng eçmişti.
Şunaun lamıştım:
Tektandriınllkıeo rn usuvneus anaitlliaş kiinsciyenilipöe zümse­
medeSni yaKha lerme simlhearkiknıidy elğae rlendirmem olanaksızdır.
Bui nanbçe nhii zça mayni tirmeeldienni zidneckeil empelnainnyı an­ı
pıpç atıksuırnaır iaşkbe a şlamgaöytaü rdü.