Tek Adam Mustafa Kemal, 1881-1938

720 Pages·2005·40.29 MB·Turkish

by  Şevket Süreyya Aydemir

~evket SUreyya Aydemir .
.
TEKADAM
MUSTAFA KEMAL
1881 - 1919
$EVKET S0REYYAAYDEM1R
TEKADAM
Mustafa Kemal
Birinci Gilt
1881-1919
18. Basim
Remzi Kitabevi
1<;1NDEK1LER
Onsoz 9
BlRINCI KISIM
I. Zubeyde ve Oglu 21
Zubeyde 23
Oglu 31
Bir Babanm Hikayesi 33
Mektep Hayan Bashjor 43
Kucuk Asker 51
II. Ordu Millet 53
Askerlik Denilen Ask 55
Mustafa Kemal 59
Mustafa Kernal Krrgin 61
Bir Kompleks 62
TloK 11011r,.i, cu.r 1 / ~·\'k,:1 Surcyya Aydemir Ilk Va tan Hevecam 64
Harbiye 70
Kurmay 73
Baskin 80
Ill. Surgiin ve Kapik 83
Sarn'da Geceler 85
Kapuk: Oma Fx<luran
Vatan ve Hurriyet 88
Nicin Hurriyer, Nicin Vatan? 89
Kacak 92
ISBN 975-14-0670-6 Gizli Komite 96
Tarihi Ortam 98
ON $EKizi,-;cl llASIM: 1999 IV. llci lnsan ve lki Kompleks IOI
Simgc Yaymcrhk vc Dagmrn A.~. Enver Bey ve Mustafa Kernal 103
lar a [mdan basilrms vc y.iymlan nusur, Ihtilal 110
lKlNCl KISIM
V. lhtilal Sarho1lutu ." 113
Bir lmparatorlugun Y ap1s1 115 VII. Mustafa Kemal Sahnede 293
htihat ve Terakki 118 Gizli Anlasmalar 295
lhtilAI Sonrasi 124 M!.itareke 301
Mustafa Kemal ve htihat ve Terakki 126 haat1r1 Olmayan Ruh .. .. 305
31 Mart Olaylan ve Mustafa Kemal 138
Geldikleri Gibi Giderler 309
Mustafa Ke~al Trablus Cephesinde 148
Siyasetin Kapismda 3 l l
Balkan Harbi Denilen Muamma 153
Padisah Baghhk lstiyor 314
Bir Hukurnet Darbesi 159
Mustafa Kemal ve Tarihi Bir Beige 161 VIII. Mutarekede Istanbul 317
Olaylar Gelisiyor! 165 Mutarekede Istanbul 319
Dogru Cikan Gorusler 169 Bir ~eyler Omit Ediyor 321
Yeni Bir Ordu ve Onun Gorii~i.i I 7 4 Bir Hamm Sultan 325
Anadolu'dan Bir Haber? 326
VI. Buyuk Macera ve Bir I mparatorlugun Sonu . . . . .. . . . .. 179
Stratejik Bir Ihtirnal 333
Tedirgin Bir Atasemiliter 181
Gelecegin Kadrosu 337
Havada Kalan Sorumluluk 194
Yabancilarla Temas Tecrubeleri 347
"Mernleket ve Halk Bu Aska Lay1k rmdir!" 200
Karar Noktasma Dogru 348
Sankarms Drarm 204
Buhran 353
Hayal lcinde Haya) 208
Yol Gorunuyor 360
Kanal'daki Macera 212
Canakkale Atesler lcinde 214
Kemalyeri 220 EKLER
Son Care · 226
Ek: I 375
Devier Olkesinde Devier Savasi 230
Ek: 2 377
Enver Pasa, Maresal Liman von Sanders
Ek: 3 379
ve Mustafa Kemal 234
Ek: 4 380
Perde Kapamyor 241
Ruh Celisrneleri 248
Haya! K1nkhg1 254
Mustafa Kemal Pasa 258
Hareketli Bir Y1I: 1916 261
Bir Tehlike Bulutu 265
Sert Bir Karar 270
Alnn Sandiklan Hikayesi 276
Gelecegin Padisahi ile Yokuluk 280
Ordular Cokuyor 285
BE~iNCi BASKIYA ONSOZ
Tarihi sahsivetler, tarihin akrsrm degistirebilirler mi? Yoksa tarihte
1al,s;yet'in rolu, bu ak1~1 yalmz lnzlandrrabjlrnek veya yavaslatmaktan
rm ibarettir!
Bu suallerin cevaplarr, tarih felsefesinin, yani taf€ihte kanuniyetler
arasnran bilgi kolunun bashca konularindan birini teskil eder, Bu bil-
gi kolu: sartlan, olaylarr ~e~itli yonlerden alan ve kanuniyetleri cesitli
dunya gorusleriyle aydmlatan bazi akrrnlara, daha dogrusu anlay1~s is-
temlerine bolunmustur, Bu cesitli sistemleri biz, materyalist ve idea-
list ekoller olarak vasiflandrrabiliriz.
Fakat, tarihte ~al1siyetin rolu'nti arasuran tarih felsefesi hangi rnek-
tebi temsil edersc etsin, her ikisinde musterek olan prensip sudur ki;
tarihi sahsiyet, hem icinden dogdugu toplumun mahsuludur, hem bu
toplumun kaderine tcsir eder vc ona darngasuu vurabilir. Bu mektep-
lerin tarihi izah edcrken anlayrslarmdaki fark, yalmz temel ilke ve fak-
torlerdir, Yani, hangi ~e~it sebcpler, Iaktorler ve itici kuvvetler, top-
lum icinde tarihi gelismenin ve dolayisryla toplum yaprsmm ternelini
teskil ederler! Hangi ~c~it sebepler, faktorler ve itici kuvvetler de, top-
lumsal gelismenin ve tarihi olaylarm ust ve tabi gi.i~leriv eya organlan
olur!
.
.. •
Mustafa Kemal (Atatiirk) de. tarihi bir sahsiyettir, Bu sahsiyetin de
tarihin akismda bir rolu vardrr. Hem de, icinden ~1kt1g1 Turk toplu-
munun kaderine damgasrm vuracak ve ~agmm olaylarma yon verecek
kadar gu~lti ve etkili bir rol. Bu bakimdan milletinin kaderine olan
mudahalesi suphe goturmez. Zaren, ii~ ciltlik bir hacim icinde topla-
m1~ oldugumuz bu kitabm davasi, onun hayat rnihveri etrafmda bu
rnudahaleyi aydmlatmaktan ve degerlendirmekten ibarettir.
<;agimmn gelisrnelerine olan mudahalesine gelince: onun Turki-
ye' de batard1g1 ve butun somurge, yan somurge ulkelerin milli kurtu­
lu1 hareketleri'ae onder olan, yon tayin eden siyasi ve iktisadi egemen-
10 TEK ADAM I ONSOZ 11
lik savaf, dedigimiz hareket, onun ~8da~ hUviyetinin diger orijinal tan onun hakkmda miimkiln oldugu kadar etrafb bilgiler edinsin, Hu-
cephesidir. . .. i.ha hcpsi yaymJanrn1~ olup, ~imdi de be~inci baslos1 verilen bu ii'r cilt-
Arna butun bu gelismelerde asd olan, temel olan sebepler, fakt.orl~r lik ~cri i~inde her cins okuyucu, Mustafa Kemal'in hayat hikiyesinin
ve itici kuvvetler nelerdir? Bunlan materyalist bir tarif fe lsefesi, bir hiitiinu, yahut herhangi bir safhas1 tistUnde milmkun oldugu kadar
dUnya goril~U a~1smdan ma izah etmeli, yok.sa idealist bi~ a~1dan m~? do~ru bilgiyi, toplu olarak bulsun. Hem de Mustafa Kemal'in i'rinde
l~te bu noktada bu kitabm bir iddiasi yoktur. <;:unkU bu kitap: sert b.•~ yuvarland1g1 ~artlardan, olaylardan ba~ka, onun teneffos ettigi havayt
,t,
doktrin cercevesi icinde, Mustafa Kernal hadisesinin. soyut_ bir tahhlt .iz ~ok teneffiis ederek ...
degildir. Onun yerine ve her iki dUnya gorusunun de ilkeleri d~erlen-
•
dirilerek Mustafa Kernal, hem Tork toplumunun ve ~agmm bir mah- • •
sulu, hem bu topluma ve ~a8mm ~artlanna, karsihkh olarak tesir eden llulasa Tek Adam, sadece bir taril, degildir. Bir belgeler ldtab1, bir
bir tarihi fahsiyet olarak almrmsur. Yani Musta~a .Kemal hem toplu- kronoloji dcrlemesi de degildir. Arna tarihe, belgelere ve kronolojiye
mumuzun ve devrimizin bir eseri'dir. Hem kendini yaratan bu toplu- "ulakatlc bagh kalmaya ,;ah~an ve Mustafa Kemal'in hikayesini miim·
mun ve ~agm hayat ve kaderine tesir ederek onlara yon ve 1ekil~ermi~: kiin oldugu kadar tam ve toplu olarak vermek isteyen, her kitaphkta,
tir. Bu yon ve sekil veriste de bit-tabii ve her ~yd~n.once k~nd1 ~~en lwr cvde, herkesin, her zaman el atabilecegi bir toplu eserdir.
varhgma ortaya koymu~tur. Kendi hammaddesm,, kendi kabiliyet Atati.irk i,in ileride ve Bat, manasmda tam, sistematik escr)cr el-
kudret ve ihtinslanyla yogurmu~tur. Bu suretle ve bu akrs icinde, her h<'ttcki yaz1lacakhr. Arna bunun i,in elbetteki biraz zaman gc~mesi ge-
tarihi ~ahsiyet gibi o da, kendini yaratrmsur. Zaten Tek Adam demek. n·kccektir. <;unki..i bu i~in, fikir ve sistem laboratuvarmda i~lenmesi
bu demek de8il midir! i(jin, ara~tmcmm ihtiyac, olan daha pek ~ok malzeme vard1r. Bu mal-
Hulasa bu kitap, sartlar, olaylar vc atmosfer, yani icinde ya~ad1g1 :1.cme ancak zaman i~inde tamamlanacaktir.
maddi ve manevi hava icinde, Mustafa Kemal'in hayaudir. . Sonra ~u da var: ~imdi her Turk Atati..irk'i..i, her ~eyden once duygu
"Tek Adam"m yap1s1 hakkmda bu k1sa aydmlatmadan sonra, bir ve hcyecan a,;1smdan gorilr. Halbuki Atatiirk bir duygu ve heyecan
de bu kitabm nicin, kimin icin yaz.1ld1g1 uzerinde losaca durmahyiz: :ulam, degildi. Yarg1larma, kararlarma ve davraru~larma daima man­
Tilrkiye'de Atatiirk edebiyati herkesin bildigi gibi,. h~nuz tam ve t,k hakim oldu. Arna bizim ~ocuklanm1zm onu bir his (duygu) ve he-
terkipci eserler safhasma ulasmanusur. Atattirk .gelm1~.~1r. Dest.a01~1 yecan a,1smdan gorii~leri de hakJ1d1r. Bu bir kaderdir ki, kahramanla-
yaratrmsur. Tarihe intikal etrnistir. Fakat henuz bir Ataturk devri ta.n- rm hikiyesine damgasm1 vurur. Yani tarih oncesinden beri insanoglu
hi bile yutlmam,~tir. Butiin yaymlar, Atalurk'il ya ~u y~ ~u cephesin- kahramanm1, o kahramanm gerc;:ek malzemesinin kendisine dogru
den ele almaya cahsan tek cepheli arasurmalar. hatta h1kayeler ~e~~- olan renklerine gore yarat1r.
vesinde kalmaktadJr. Yahut da verilen eserlere sadece ve konuyu bUtu- Halbuki sistem dedigimiz dozen, yahut kategori, bir his ve heyecan
nuyle de alamayan perakende derlemecilik hakim olmaktadir. His ve unsuru degildir. Bunlarm d1~mda bir ~eydir. Objektif kanuniyetlerin
heyecan orgUsU icinde Ataturk, objektif hUviyetinden sryrilrnaktadir. icrkibidir. Bu kanuniyetlerde hatta manttk bile relatif, ama diyalektik
Hulasa Mustafa Kemal'in butun yi>nleriyle, toplu, temel, ger~ek ve az hir deger ta~1r. Bu terkipte te.z, antitezlerle c;:arp1~1r ve sentezlere van-
cok objektif bir hayat hikayesi henuz ortaya konulmu~ detildir.. . hr.
Tek Adam'a gelince, bu lcitapta istenrnistir ki onun hayat h1kiyes1, Halbuki T ek Adam, ne bir tarih felsefesi ldtab,dir; ne de bu felsef e-
do~umundan olumiine kadar, fakat ~rtlar, olaylar ve ~tmosf~r i~i~de n in Mustafa Kemal hadisesine uygulanmas1d1r. Tek Adam, ~artlarm,
ozetlensin. Hem i>yle olsun ki, soyut ve subjektif fikir terkiplen ve olaylann ve Mustafa Kemal'in, i,inde ya~ad18J biJinen, yahut o ~artlar
dolctrin orgutlm i~nde bogulmadan, yazann sezgi ve ~rtlara ~aya- (ko~ullar) ic;:inde teneffi.is etmesi zaruri havanm i~inde, Mustafa Ke-
nan dil~sel hakkl da fazla israf edilmeden, her stmf okuyucu bu kitap- mal'in yeniden ya~at1h~1du.
12 TEK AD.A M I ONSOZ 13
.. • So11ra hat1ra dcfterlerini d~unelim. Atatilrk'tin muntazam hatira
•l,·l~t·r'. tk yoktur. Anafartalar cephesi iCj'.in notlanyle, guneydogu
Bu bahse son verirken gerek bizim, gerek Mustafa Kemal konusu- C ll1111t • < >rdu) ccphesine ait bat1 gunltik ka}'Jtlan, KarJsbad'da iken
na egilen her ciddt arasuncmm icinde yuvarland1g1 zorluklan belirten
v111tl1~1. llir arahk Prof. Afet lnan'da bulunan ve Afet 1nan'dan dinle-
bir noktayi da aciklamahytz:
•lif.i111i:1.t· ~iirc Atattirk'un olumilnden sonra kendisinden alman ve
~u bir gercektir ki Ataturk: belgeleri yetersiz olan ve hayat1 gcre8i ,unr.1 Tarih Kurumunun tekrar elde ettigi defterterden ba~ka bu turlu
gibi belgelendirilemeyen bir bilyuk insandrr, Bu gercek, galiba hem ,u11lan h1rakm1~ dcgildir. Bunlar da, onun bin bir i~leri arasmda ancak
onun, hem bizim, milletce bahtsuhgrrmzdir. Dusunulmeli ki bugun ,oylnc· kaydcdilmi~ notlar manzaras, verirler. Mesela bir aralik ~ukru
ne bir AtatOrk arsivi, ne ciddt bir Ataturk enstitusu, ne de bir Ataturk S4lmwmucr'dc bulunan ve Ataturk'iin cumhuriyetin ilimna kadarve-
1
muzesi vardtr. Edvard von Bishof "Ankara" isimli eserinde, bizim gee- • i)ini vc· o anda ~evresinde bulunanlan belirten notJar, pek basit bir
mi~imize olan ilgisizligimizi ve "yerlesme" eksikllgimizi, oldukca ha- ""' uk d defteri. i.isti.inde, kur~unkalemle ya2tlm1~ ve ancak birka~ ku-
zin fakat galiba gercek bir acikhkla izah eder. \ uk -...yfac1ktan 1baret kay.tJard1. ~imdi bunlar da kaybolmu~tur.
Ataturk bahsinde de biz, daha simdiden ya kelime Ataturk'rillUgu /uu:ak bu arada ~unu onemle kaydetmeliyiz: Ataturk'un Samsun'a
ya hafiza ve haura nakli AtatOrk'rillugo ya hevecan Atatilrk1yUli.i8U di- \lk1)1 i_Jc ba}lay,p, bu sava~m hatta lozan Antla}mas1 ile sonu~lanan
yebilecegimiz yollarda boli.inmii~UzdUr. Arna beige ve arastrrrna Ata- ,kvm11 haklonda yabancr kaynal<lar ve bilhassa lngiliz Di~i~Jeri ar~iv-
ti.irk'ri.ili.i8ii bahsinde ovunulecek bir gayretimiz, ne yazsk ki yoktur. kri, o kadar ~ok ve zengin belgelerle doludur ki, bu belgekrin ~imdi-
Onun icindlr ki onun ancak belirli bir devri icine alan ve henuz bilgi- alrn yaymlanm1~ kts1mlan bile, ba~ dondilrecek kadar fOktur. Meseli
nin islernedigi buyuk nutku ile, Anafartalar mucadelesine, savas ve Ttirk Tarih Kurumunun sadece lngilizce olarak son yaymladtgi 500
rnutarekedeki ban olaylara ait krsa ve tam manasryla kitaplastmlrna- huyi,k sayfahk birinci cildi, heniiz ve ancak "1919 Nisan. 1920 Mart"
m1~ bazt dag1mk haura nakilleri ile derneclerinden baska onun devrini ,ft·vrc--sini i~ine alir111• Halbuki bu konuda bastlacak ikinci buyuk cilt
kendi kaleminden ve dilinden veren beige ve amlar cok azdrr, tit., ancak 1920 sonuna kadar olan belgeleri verecektir. Anla~ildigma
Bu arada, onun cevresinde az veya cok bulunmus olmaktan gelen •:ore y.ilmz bu lngiliz belgeleri 7 biiyuk cilt tutacakhr.
bir cesaretle ve fakat Cj'.Otu ancak nakledenin rnizacrna ve seviyesine gc>·
•
• •
re verilen perakende haura parcalariru ise ileride tarihciler, belki de,
oldugu gibi ihmal edeceklerdir, <;unkii bunlar, birtakim ftkralar smm- Bu noktada ~u kammm da belirtelim:
m pek de asarnazlar. . ~caba Ataturk'i.in ve devrinin, bugi.in bilinmeyen fakat ileride k~-
Halbuki sartlar ve olaylarla belgeler, bir bu yuk adarnm hayanm ve- kd1lccek,. ortaya at1lacak ve meydana Cj'.lkt1g1 zaman ortahg1 birbirine
rirken aym onemde rot oynarlar. Mesela Emil Ludwig, Napolyon'u ya· katacak b,rtalom strlan, me~hulleri var m1d1r? Samyorum l<l hay-.r!
zarken bin bir malzemeden baska, bizzat Napolyon'un pek cok sayrda fleride, ~u veya bu vesikalarla malzeme hazinemiz elbette geni~le-
el yaz1S1 veya mektuplanndan faydalannusur. Ataturk'un ise mektup- yccektir. Milli a11ivimize ve dolaymyla dunya edebiyatma, bu konuda
Ian yoktur. Ataturk'un rnektuplart denilen ve ancak buyilk're bir say- ycni malzeme kattlacakt1r. Arna bunlar, m~la Te.msil Heyetinin he-
fay1 doldurabilecek olan, hem 1yogu da onun mizacina, kararlarma 1~1k niiz yaymlanmayan baz1 muhabereleri veya Millet Medisinin gizli
tutmayan pek az yaziiar, Ataturk'un i'r alemini anlamak icin elbeueki toplant,la~m~ kayitlan ve nihayet ~u veya bu ~hsiyetin notlan, ya-
yetersizdir. Halbuki mektuplar, bir insanm ic alemini aksettiren en z1~malan cmsmden ve aslmda buytik Str t~kil etmeyen ~ler olacak-
dogru belgelerdir. 0 insarun icinde ya~ad,g1 atmosferi, onun mahrem t1r. Hulasa ve bize kalrrsa Atati.irk'iin ve Ataturk devrinin, if? edilebi-
i.-; hesaplasmalanm bize ancak mektuplar aciklayabilir. Yani mektup·
lar1m1z, ic;:imizin aynas1d1r. {I} Derleyen: Bilal N. ~im~ir.
14 TEK ADAM I
ONSOZ
lecek ve ortaya bilinmeyen hakikatler cskaracak mechulleri pek yok- 15
tur. ran ~ah~malanm hepimiz hem zevk, hem huzunle hanrlanz, Sonra
Bu sebeple, ileride yaprlabilecek en onemli hareket, esrarh mechul- gene bu ozel seminerimize ml!ntazaman katrlan ve Erzurum Kon '.
.. I . . h gres1
ler aramak veya beklemektense, sirndi zaten bilinen ve ileride kisrnen gun crme att at1ralarm1, bu hat1raJar etrafmdalci tart,~malarimm tey-
zenginlesecek olan rnalzemeyi dogru olarak islernek, olaylara dogru ve hc alm~m1za musaade ederek Tiirk Tarih Kurumu ar~ivine mal eden
objektif olarak degerlendirmek ve bu suretle de Ataturk'e, devrine ve ~c~k eski d~stu~. rahn:ie~li Cevat Dursunoglu'nun ve sonra Prof. Enver
tarihimiu faydah olmaktan ibarettir, Bu arada gerek bugunku aydr- Z1ya Kara I m 1s1mlenm burada veriyorum. Saym Prof. Afet f nan da
nan, gerekse gelecekteki arastmcmm en onernli diger bir vazifesi de, hu toplantilanmrza kat1lm1~lard1r.
simdi Ataturk ve devri konusunda ortahgi kaplayan, gercekle hi\ ilgisi Ataturk'i.in olum~ i.izerine toplanan yirmi kadar sandik i\inde, bir
olmayan, basit, harcralern, degersiz nakil ve analardan ve bu arada hat- hankam1zan mahzenmde muhafaza edilen, oliimunden galiba yirmi yil
ta yalana, yaz1 ve imza taklidine, sahteksrhga kadar varan kasuh ya- sonra a,;1lmas1 kararla~tinlan malzeme de art1k losmen bilinmekt d"
I< I d b" e tr.
yinlardan, soylentilerden, Atah.lrk'ti ve haurasim kurtarrnaktir. a a_~mm a. tr gun milli ar~ivimizde arathncdara arz edilmesiyle
Araturk edeb1yat1 zcnginle~ecektir. ymkaya Ko~kunde de ~imd· b"
•
• • Atat~~k Ar~ivi derlenmektedir. Buda ileride faydah olacakttr. Am; b~~
Onun hayah ustunde ozel cahsrna ve tarusmalara gelince: Bu tar- gun 1,;1_n olanlarla yetinmek ve bunlar1 tarihimizin gene! alo~, ve olay-
nsmalar ya onun olum gunu gibi vesilelerle yaprlan ve katilanlarm, lmyla 1~lcyerek degerlendirmekten bafka yap1lacak bir ~ey yoktur.
hazrrhksrz ve hatta geli~iguzel yaptaklan gecici konusrnalardir. Yahut
•
da Ataturk hakkmda tarnsmalar tesadufen giri~ilen gene gelisiguze], • •
~hsi heyecan sahneleridir, Bir sistern dahilinde tertiplenen ve milli ar- T~k Adam'in, birinci ciJdinde, Atati.irk'un dogu~un<lan, J 9 May,s
sive deger ilave eden tarnsrnalar safhasma henuz ulasrlrnanusttr. Bu I 919 da Samsun a c;1k1~ma kadar olan dcvreyi ele ald,k tic" · ·it
s • d b · mc1 c1
arada, 1961 ve I9 62 y1llar1 icinde ve yaz aylan hari\ olmak uzere diger · ams.un a a~ 1 ayan yolculugun, 9 Eyliil l 922'dc Izmir zaferine van~1-
aylarda, haftada bir toplanmalar seklinde gecen bir ozel tartrsrna seri- d1r. Oc;uncu ciltte isc, onun 1922'den 10 Kasun J938'dck.i cbedi yolcu-
sini isaret etrneliyim. Ataturk'un yakmlari ve dostlarryla Turk Tarih luguna varan hayat hikaycsi yer alir.
Kurumu ve benzeri kurul yoneticiler], bu ozel toplanulartru iki sene Bi.iii.in bunlar hep bir arada, bizim yakm tarihimizin, J919'dan
yurUttuler. Bunlara muntazaman kauldim. Konu hemen daima Ata- );Onras, onu~ _hayat mihveri etrafmda donen safhas,<l,r. Yani aynt za-
ttirk'tu. Bu toplanulara birer arasnrrna toplanusi dernektensc, dostlar manda kend, oz hayatmm hikayesidirf'J ...
arasmda ozel tarnsma toplannlari demek daha dogru olur. Cok canh, Bu hikay~~i yar'.n d~ha tam, daha ctrafl, ve daha degerli i~leyecek
suurlu ve faydah ge~en bu toplannlanrruza katilanlardan hayatta olan- olanlarm talih1ne, ~1md1den g1pta ediyorum ...
larm isimlerini saymaya kendimi yetkili bulmuyorum. Fakat mesela,
sirndi hakkm rahmetine kavusan ve Garp Cephesi kurmay heyetindeki Ankara - Bah,;elievler
hizrnet devrinden baska, Ataturk'un umumi katibi, sonra Moskova se-
firi olarak cahsan, hem Turk Tarih Kurumu'nun, hem Genelkurmay ~evlcet Sureyya AYDEMfR
Harp Tarihi te~lcilata'nm uyeli8ini yapmtl olan ernekli kurmay albay
Tevfik B1y1khoglu'nun<· bu toplanulardaki aktif, titiz ve kilt kirk ya-
1
(•) Ataturk ve Milli lstikJJI Savat1 dcvri hak.kanda ~~itli eserler vermisrir. Mcscla (•) Bu cildin bu yeni baskmndan once u4r cilt olarak yaymlanmi< olan v .,.. ·
Aratiirk A11adolr,' da 1:ibi. b as k 1s1 vcr," J en /J.:"m er· A d am ­ lniini, isimli cserimiz, Atati.irk'ivln a~t1ge1 1d1<e.!0vCrIi
1964 ortasma kadar i}lemektedir.
"lnsan, kendini yapma kudretinin
bir hamrnaddesidir."
Tek Adam. bu harnmaddeyi
yogurarak hem kendini yaratan,
hem ortaya <;1k1~1; rnilletinin,
kavminin, cagnun tarihinde bir
donum noktasi olan Adam'dir.
Mustafa Kernal, Tek Adam'di.
Cunku kosullar, olaylar ve ya~ad1g1
hava icinde kendi hamrnaddcsini
yogurarak, kendi kendini yuram.
Mucadelesi, rnilletinin kaderine
darngasnu vurdu. Ve hayau,
<;ag1m1z1t1 yi>n layin edici
etkenlerindcn biri oldu.
B1R1NC1 KISIM