tc selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı yönetim ve organizasyon bilim PDF
Preview tc selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı yönetim ve organizasyon bilim
T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI YÖNETİM VE ORGANİZASYON BİLİM DALI İŞLETMELERDE TEKNOLOJİ TRANSFER YÖNTEMLERİNİN ÜRÜN VE SÜREÇ YENİLİKLERİNE ETKİSİ: KONYA MAKİNE İMALAT ENDÜSTRİSİNDE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA EMRAH ŞAHİN DOKTORA TEZİ Danışman Prof. Dr. Adem ÖĞÜT Konya - 2014 T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü BİLİMSEL ETİK SAYFASI Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm. Emrah ŞAHİN i T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü DOKTORA TEZİ KABUL FORMU Emrah ŞAHİN tarafından hazırlanan “İşletmelerde Teknoloji Transfer Yöntemlerinin Ürün ve Süreç Yeniliklerine Etkisi: Konya Makine İmalat Endüstrisinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma” başlıklı bu çalışma 21.07.2014 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından doktora tezi olarak kabul edilmiştir. Prof. Dr. Adem ÖĞÜT Başkan Doç. Dr. Muammer ZERENLER Üye Doç. Dr. Yunus CERAN Üye Y. Doç. Dr. Ali Şükrü ÇETİNKAYA Üye Y. Doç. Dr. Aydan YÜCELER Üye ii ÖNSÖZ Uzun bir süreç içerisinde yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkan bu çalışmada bir çok kişinin emeği ve katkısı bulunmaktadır. Bu kişilerin başında emeğini esirgemeyen, yardımları ve yönlendirmeleri ile beni destekleyen, bu alanda vizyon sahibi yapan tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Adem ÖĞÜT’e teşekkür etmek istiyorum. Tez izleme komitesinde yer alarak yapıcı eleştiri ve yönlendirmeleri ile tezimin olgunlaşmasına katkı sağlayan saygıdeğer hocalarım Doç. Dr. Muammer ZERENLER ve Doç. Dr. Volkan ALPTEKİN’e teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca Teknik Destek Programı kapsamında çalışmanın uygulama safhasını mali yönden destekledikleri için Mevlana Kalkınma Ajansı yetkililerine de şükranlarımı sunarım. Tez çalışmamın başlangıcından bu yana her zaman karşılaştığım sıkıntıları aşmamda gerek yardımlarını gerekse sevgi ve desteğini hiç eksik etmeyen eşim Derya ŞAHİN’e teşekkürlerim sonsuzdur. Emrah ŞAHİN Temmuz, 2014 Konya iii T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü n Adı Soyadı Emrah ŞAHİN Numarası: 074127001005 i n Ana Bilim / İşletme/ i c n Bilim Dalı İşletme e r ğ Ö Danışmanı Prof. Dr. Adem ÖĞÜT İşletmelerde Teknoloji Transfer Yöntemlerinin Ürün ve Tezin Adı Süreç Yeniliklerine Etkisi: Konya Makine İmalat Endüstrisinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma ÖZET Bu çalışmanın amacı, Konya’daki genel amaçlı makine-kalıp ile değirmen-gıda makineleri sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerde kullanılan teknoloji transfer yöntemlerinin ürün ve süreç yeniliklerine olan etkisini araştırmak ve bu iki alt sektörün yararlandıkları teknoloji transfer yöntemleri ve yenilikçilik faaliyetleri arasında anlamlı farklılıklar olup olmadığını ortaya koymaktır. Bu amaçlara ulaşabilmek için anket yöntemi yardımıyla alandan toplanan veriler analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda teknoloji transfer yöntemlerinden olan makine donanım alımları ve insan kaynakları dolaşımının en yüksek ortalamaya sahip olduğu tespit edilmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre; teknoloji transferinin alt boyutları olan makine donanım alımı, Ar-Ge faaliyetleri, insan kaynakları dolaşımı, eğitim faaliyetleri ile tersine mühendislik çalışmalarının ürün ve süreç yenilikleri ile pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna karşın üniversite-sanayi işbirliği, teknoloji transfer sözleşmeleri ve kamu bilgisi alt boyutlarının ürün ve süreç yenilikleriyle anlamlı bir ilişkisi olmadığı belirlenmiştir. iv Yapılan regresyon analizi sonuçlarına göre ise, bağımsız değişkenler arasında Ar-Ge faaliyetleri boyutunun ürün ve süreç yeniliğindeki değişimde en yüksek düzeyde etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, yapılan t testi analiziyle, sektörler arasında (genel amaçlı makine kalıp imalatı ile değirmen makineleri ve diğer gıda makinelerinin imalatı) yararlanılan teknoloji transfer yöntemlerinde ve ortaya çıkarılan ürün ve süreç yeniliklerinde anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Teknoloji Transfer Yöntemleri, Ürün ve Süreç yenilikleri, Konya Genel Amaçlı Makine-Kalıp Sektörü, Konya Değirmen-Gıda Makineleri Sektörü v T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü n Adı Soyadı Emrah ŞAHİN Numarası: 074127001005 i n Ana Bilim / İşletme/ i c n Bilim Dalı İşletme e r ğ Ö Danışmanı Prof. Dr. Adem ÖĞÜT Effect of the Technology Transfer Methods to the Tezin Adı Product and Process Innovations: A Comparative Research in Konya Machines Manufacturing Industry SUMMARY The goal of this study is to investigate the effect of technology transfer methods to product and process innovations used in the organizations which operates general purpose machine-pattern and mill-food machine sectors in Konya and present the meaningful differences between the technology transfer methods and innovative activities which this sub sectors benefit. In order to achieve these goals, the datum which were collected with the help of questionnaire method have been analyzed. Analyses done indicate that machine hardware purchases and human resources circulation, two of the transfer methods, have the highest mean. In accordance with the result of correlation analyses, it has been found that there is an inverse relationship between technology transfer and machine hardware purchase, research- development activities, human resources circulation, training activities which are sub-dimensions of the technology transfer, positive and meaningful relationship between engineering studies and product & process innovations. Notwithstanding, it has been determined that there is not any meaningful relationship between the sub- dimensions of university-industry cooperation, technology transfer contracts, public knowledge and product & process innovations. vi In accordance with the results of regression analyze, it has been determined that size of research-development activities have the highest effect on the change in product & process innovation. Finally, by the t test analyze, studies show that there is not any meaningful difference between technology transfer methods which are benefited among sectors (general purpose machine pattern production and mill machines & other food machines production) and product & process innovations which have been revealed. Key Words: Technology Transfer Methods, Product and Process Innovations, Konya General Purpose Machine-Pattern Sector, Konya Mill-Food Machines Sector vii Sayfa İÇİNDEKİLER BİLİMSEL ETİK SAYFASI ................................................................................... i DOKTORA TEZİ KABUL FORMU..................................................................... ii ÖNSÖZ .................................................................................................................. iii ÖZET ..................................................................................................................... iv SUMMARY ........................................................................................................... vi İÇİNDEKİLER ................................................................................................... viii TABLOLAR LİSTESİ ......................................................................................... xii ŞEKİLLER TABLOSU ....................................................................................... xiv GİRİŞ ...................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................. 4 TEKNOLOJİ VE TEKNOLOJİ TRANSFERİ..................................................... 4 1.1. Teknoloji Geliştirme ...................................................................................... 5 1.2. Teknoloji Üretimi .......................................................................................... 6 1.3. Teknoloji Transferi Hakkında Genel Bilgiler ................................................. 8 1.3.1. Teknoloji Transferi Bilgi Kavramı İlişkisi ............................................. 10 1.3.2. Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Teknoloji Transfer Süreçlerinin Karşılaştırılması .............................................................................................. 11 1.3.3. Teknoloji Transfer Süreci ...................................................................... 13 1.4. Teknoloji Transferinin Nedenleri ................................................................. 15 1.4.1. Yüksek Teknolojiye Ulaşma ................................................................. 15 1.4.2. Alt Yapı Eksikliği ................................................................................. 16 1.4.3. Teknoloji Üretebilme Aşamasına Gelme ............................................... 16 1.5. Teknoloji Transfer Yöntemleri ..................................................................... 17 1.5.1. Makine-Donanım Alımları .................................................................... 17 1.5.2. Teknoloji Transfer Sözleşmeleri ............................................................ 17 1.5.3. Lisans Anlaşmaları ................................................................................ 18 1.5.4. Tersine Mühendislik Çalışmaları ........................................................... 19 1.5.5. Yabancı Sermaye Yatırımları ................................................................ 20 1.5.6. Ar-Ge Faaliyetleri ................................................................................. 25 viii 1.5.7. Endüstriyel Casusluk ............................................................................. 26 1.5.8. Üniversite-Sanayi İşbirliği .................................................................... 27 1.5.8.1 Ülkemizdeki Üniversite-Sanayi İşbirliği Durumuna Kısa Bir Bakış . 31 1.5.8.2. Üniversite-Sanayi İşbirliği Kapsamında Teknoparklar .................... 32 1.5.9. Kamu Bilgisi ......................................................................................... 35 1.5.10. Eğitim ................................................................................................. 35 1.5.11. İnsan Kaynaklarının Dolaşımı ............................................................. 35 1.6. Bazı Ülkelerde Teknoloji Transfer Durumları .............................................. 36 1.6.1. ABD Örneği .......................................................................................... 36 1.6.2. Almanya Örneği .................................................................................... 39 1.6.3. Diğer Ülke Uygulamalarından Bazı Örnekler ........................................ 40 1.7. Ülkemizdeki Sanayileşme Çabaları ve Teknoloji Transfer Sürecinin Tarihsel Gelişimi .............................................................................................................. 42 1.8. Ülkemizde Teknoloji Transfer Sürecinin Ulusal ve Uluslararası Boyutu ve Mevcut Sorunları ................................................................................................ 45 1.9. Konya’ da Uygulanan Uluslararası Teknoloji Transfer Yöntemlerinin İncelenmesi ........................................................................................................ 49 2. BÖLÜM ............................................................................................................ 50 YENİLİKÇİLİK ................................................................................................... 50 2.1. Yenilik Tanımı ve Önemi ............................................................................ 50 2.2. Yenilik Rekabet İlişkisi ................................................................................ 52 2.3. Yenilikle İlişkili Bazı Kavramlar ................................................................. 54 2.3.1. Yaratıcılık ............................................................................................. 54 2.3.2. Buluş .................................................................................................... 56 2.3.3. Teknolojik Yenilik ................................................................................ 57 2.3.4. Ar-Ge.................................................................................................... 58 2.3.4.1. İşletmelerde Ar-Ge Biriminin Yeri ................................................. 60 2.3.4.2. İşletmelerde Ar-Ge Biriminin Görevleri ......................................... 60 2.3.4.3. Ar-Ge Biriminin Karar Alma Süreci ............................................... 61 2.3.4.4. Küresel İşletmelerdeki Ar-Ge Harcamaları ..................................... 62 2.3.5 Kavramlar Arası İlişkiler ........................................................................ 63 2.4. Yenilik Çeşitleri ........................................................................................... 65 ix
Description:The list of books you might like
