TC Sağlık Bakanlığı Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi ...

74 Pages·2006·0.57 MB·Turkish

T.C
Sağlık Bakanlığı
Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Başhekim: Doç. Dr. Medaim YANIK
4. Psikiyatri Birimi
Klinik Şefi : Doç. Dr. M. Emin CEYLAN
ŞİZOFRENİ TEDAVİSİNDE DİREKT MALİYETİ BELİRLEYEN
DEĞİŞKENLERİN KARŞILAŞTIRMALI DEĞERLENDİRİLMESİ

Uzmanlık Tezi

Dr. Ava Ş. TAV
İSTANBUL 2006

1
İÇİNDEKİLER
Sayfa
Giriş ve Amaç………………………………………………………… 1
Genel Bilgiler……………………………………………………… 2
Yöntem ve Gereçler………………………………………………… 28
Bulgular…………………………………………………………… 31
Tartışma…………………………………………………………… 50
Sonuçlar…………………………………………………………… 61
Öneriler …………………………………………………………… 63
Özet………………………………………………………………… 65
Summary …………………………………………………………… 66
Kaynaklar ……………………………………………………………… 67

2
Bu tezin gerçekleşmesine olanak sağlayan hastanemiz başhekimi Doç.Dr. Medaim Yanık’a

Bilgi ve deneyimleriyle eğitimime sağladığı katkılardan dolayı klinik şefim Doç.Dr. M. Emin
Ceylan’a ,
Tez sürecinde ilgi ve desteğini esirgemeyen, tezimin tamamlanmasındaki yardımlarından
dolayı tez danışmanım Uz. Dr. Meltem Efe Sevim ‘e ,
Rotasyonlarım sırasında eğitimime katkılarından dolayı hastanemiz Doç. Dr. Hüsnü Erkmen,
Doç. Dr. Niyazi Uygur, Doç. Dr. Baki Arpacı, Doç. Dr. Duran Çakmak, Doç. Dr. Yüksel
Altuntaş, Doç.Dr .Levent Kayaalp ‘e
Tez çalışmam için gerekli arşiv incelemelerine izin verdikleri ve rahat bir çalışma ortamı
sağladıkları için Prof. Dr. Alp Üçok ve Dr. Ersan Kantarcı’ya , ilgi ve yardımlarından
dolayı arşiv görevlisi Esra Döğen’e ve arkadaşım Psikolog Ebru Sorgun’a, çeviri
konusundaki katkı ve desteğinden dolayı arkadaşım Dr. Birim Danışmant’a,
4. Psikiyatri servisi başta olmak üzere eğitimim süresince birlikte çalıştığım , bilgi ve
deneyimlerinden faydalandığım tüm uzman ve asistan doktor arkadaşlarıma , birlikte
çalışmaktan keyif aldığım psikolog, hemşire ve yardımcı sağlık personeli arkadaşlarıma ,
Klinik açıdan kazanmış olduğum tecrübeler için bütün hastalarıma teşekkür ederim.
3
GİRİŞ ve AMAÇ
Şizofeni topluma maliyeti yüksek kronik seyirli bir psikiyatrik hastalıktır.
Şizofreni dünya populasyonunun % 1 ini etkiler; ancak yatarak tedavisi, ayaktan
tedavisi, rehabilitasyon harcamaları ve işgücü kaybı nedeniyle orantısız şekilde
büyük bir ekonomik yüke neden olmaktadır.
Gelişmiş ülkelerde şizofrenide doğrudan maliyetin büyük bölümünü hastane
yatışları oluşturmakta , ilaç harcamaları önemli bir yer tutsa da doğrudan
maliyetin yalnızca küçük bir yüzdesini oluşturmaktadır.Gelişmekte olan
ülkelerde ise ilaç maliyeti maliyetlerin daha büyük bir yüzdesini
oluşturmaktadır.
Sağlık harcamalarına ayrılan payın sınırlı olduğu ülkemizde kaynakların
dağılımına bilimsel veri sağlamak için maliyet analizlerinin yapılması önemlidir.
Bu çalışmada ülkemizdeki şizofreni tedavisinde yıllık direkt maliyeti
hesaplamak ve direkt maliyeti etkileyen parametrelerin üniversite hastanesi-
devlet hastanesi – özel hastane bağlamında karşılaştırılarak incelenmesi
amaçlanmıştır.
4
GENEL BİLGİLER
Şizofreni
Şizofreni her toplumda ve sosyoekonomik düzeyde görülebilen tanımı, sınırları klinik
belirtileri ve seyri bakımından çeşitlilik gösteren ağır bir ruhsal bozukluktur. Şizofreni ,
bireyin düşünce, duyu, hareket , algılama sürecini etkiler.Bu hastalıkta ; öğrenme, yargılama,
çalışma beceri ve kişiler arası ilişkiler gibi zihinsel ve sosyal işlevlerin değişik alanlarında
belirgin bozulma olabilmektedir.(1)
Şizofreni insana acı veren zorlayıcı ve karmaşık bir psikiyatrik bozukluktur. Hastalığın temel
semptomları hastalar arasında yüksek oranda değişiklik göstermektedir. Bu semptomlar ;
varsanılar, sanrılar ,dezorganize konuşma ve davranış ,uygunsuz duygulanım, bilişsel
kayıplar, psikososyal işlevsellikte bozulmadır. Bir çok vaka da semptomların başlangıcı
sinsidir, genellikle öncesinde yavaş yavaş gelişen sosyal geri çekilme, azalmış ilgi ve merak,
dış görünüş ve hijyende değişiklikler , bilişsellikte değişiklikler, garip ve tuhaf davranışlarla
karekterize prodromal evre görülür.( 2)
Hastalık ilk kez biçimsel olarak Benedict Morel tarafından 13-14 yaşlarında başlayıp bilişsel
yozlaşma ile otistik yaşamaya başlayan bir vakanın tanımlamasında kullanılmış ve dementia
precox olarak adlandırılmıştır. Daha sonra 1896 yılında bir alman psikiyatristi olan Emil
Kraepelin akıl hastalıklarını yıkımla gidenler (dementia precox) ve gitmeyenler (manik
depresif psikoz ) olmak üzere iki büyük grupta toplayarak sınıflandırma yapmıştır. Kraepelin
bu kavram ile ilerleyici zihinsel yıkımı vurgulamak istemiştir.
1911 yılında ise İsviçreli bir psikiyatrist olan Eugen Bleuler şizofreni kavramını ilk olarak
ortaya atmıştır.Bleuler’e göre şizofrenide temel problem çağrışımların bozulmasıdır, hezeyan
ve halüsinasyonlar bu çağrışım bozukluğuna ikincil olarak ortaya çıkmaktadır.Bleuler tüm
olguların demansla sonlanmadığını seyirlerinin değişken olabileceğini ileri sürmüştür. Bleuler
şizofrenide dört belirtinin temel semptom olduğunu belirtmiştir. Bunlar 4A belirtisi olarak
bilinen;otizm, ambivalans, çağrışımlarda bozukluk ve uygunsuz affekttir.
1930 larda Kurt Schneider şizofreni için patognomonik olarak kabul edilen birincil sıra
belirtileri tanımlamıştır. Bunlar ; tartışan, yorum yapan , emir veren işitsel
halüsinasyonlar,somatik halüsinasyonlar, düşünce çekilmesi,düşünce yayılması,düşünce
okunması , sanrılı algılama,duygu ve davranışların başkalarının etkisi altında olduğu
yaşantısıdır. Schneideryan bulgular DSM tanı sistemini büyük ölçüde etkilemiştir.(3)
Hastalık bireyin toplum içindeki işlevselliğini , kişiler arası ilişkiler geliştirmesini olumsuz
yönde etkiler. Klinik görünümü önemli ölçüde değişiklik gösterir. Belirti ve semptomların
altında yatan bağımsız patofizyolojik süreçlerin sınıflandırılması Kraepelin’e dek
uzanmaktadır. Kraepelin şizofreniyi karekterize eden iki sürecin olduğunu öne sürmüştür.İlk
alan iradenin itici gücünü kalıcı şekilde biçimlendiren emosyonel aktivitelerin zayıflamasıdır.
Duygusal donukluk , irade kaybı ve mental aktivitelerin zayıflığı bu özelliğin sonucudur ve
avolüsyonel sendrom olarak adlandırılır, bu günümüzde kullanılan birincil negatif semptomlar
ya da defisit sendromunu kavramının öncüsüdür. Krapelin’ nin ikinci tanımladığı alan
entelektüel , duygusal ve iradesel aktivitelerin ayrı ayrı kendi içlerinde ve birbirleriyle iç
bütünlüğünün kaybını içermektedir.

1970 lerde Strauss şizofrenik semptomların pozitif semptomlar, negatif semptomlar ve
ilişkilendirme bozuklukları olarak üç spesifik semptom kümesinde toplandığını bildirmiştir.
5
Carpenter bu üç semptom alanını psikotik semptomlar, bilişsel semptomlar ve negatif
semptomlar olarak sınıflamıştır. (2)

Şizofreni sıklıkla 15-45 yaşları arasında başlar. Hastalığın başlamasında etkili psikososyal
faktörler bulunabilir ancak bunların varlığı şart değildir.Hasta yavaş yavaş içine kapanmaya ,
kendine özgü bir dünyanın içine girmeye başlar.(5)
Şizofreni semptomları genelde genç erişkin yaşta başladığından , bozukluk hasta ve ailesinin
bir yaşam sürecindeki beklentilerini çok fazla değiştirebilmektedir. Şizofreninin başlangıç
yaşı erkeklerde 15-24 kadınlarda 25-34 civarındadır . Bu yaşlar her iki cinsinde potansiyel
olarak üretken olduğu ve üretkenlik açısından hastalığın en kötü etkilediği dönemdir.(6)
Kadınlarda başlama yaşı erkelere göre 5-10 yaş daha yüksektir, 25-30 yaşları arasında ilk kez
hospitalize edilen şizofren hastaların çoğu erkektir. Geç başlangıçlı şizofrenlerde ise
kadınların erkeklere oranı daha yüksektir.(5)
Tanı
Şizofreni tanısı için çoğunluk tarafından kabul edilmiş olan DSM-4 ‘ deki tanı kriterleri
kullanılmaktadır.
DSM -4 şizofreninin tanısal temelini üç ana belirti grubu üzerine kurmuştur. Bunlardan
birincisi sanrılar, varsanılar, çağrışımda ve duygulanımda bozukluklar ile dezorganizasyon
belirtilerinin varlığıdır.İkincisi bu olgularda okul iş,kişilerarası ilişkiler ve kendine bakımda
yıkım olmasıdır.Üçüncü koşul ise en az 6 aylık bir sürenin olmasıdır.Diğer ölçütler ise diğer
tanı grupları ile ilişkileri belirtir.
ICD -10 tanı kılavuzu DSM-4’e büyük oranda benzemektedir. ICD -10 da altı aylık süre
koşulu bulunmamakla birlikte prodromal dönem kabul edilmektedir.
DSM-4 göre şizofreninin tanı ölçütleri:
A- Karekteristik semptomlar: Bir aylık dönem boyunca ( başarıyla tedavi edilmişse daha
kısa bir süre), bu sürenini önemli bir kesinde aşağıdakilerden ikisinin ya da daha
fazlasının bulunması
1.hezeyanlar (sanrılar)
2.halüsinasyon
3. Desorganize konuşma
4.İleri derecede desorganize ya da katatonik davranış
5.negatif semptomlar (Duygulanımda düzleşme, istemsizlik… )
B- Toplumsal , mesleki işlev bozukluğu : İş, kişiler arası ilişkiler yada kendine bakım
gibi önemli işlevsellik alanlarından bir ya da birden fazlası , bu bozukluğun
başlangıcından beri geçen sürenin önemli bir kesiminde , bu bozukluğun
başlangıcından önce erişilen düzeyin belirgin olarak altında kalmıştır.
C- Süre: Bu bozukluğun süre giden belirtileri en az 6 ay süreyle kalıcı olur.Bu 6 aylık
süre , en az bir ay süreyle ( başarıyla tedavi edilmişse daha kısa bir süre ) A tanı
ölçütünü karşılayan semptomları kapsamalıdır; prodromal ya da residüel semptomların
bulunduğu dönemleri kapsayabilir.Bu bozukluğun belirtileri , prodromal ya da
residüel dönemlerde , sadece negatif semptomlarla ya da A tanı ölçütünde sıralanan iki
yada daha fazla semptomun daha hafif biçimleriyle kendilerini gösterebilir.
6
D- Şizoaffektif bozukluğun ve duygudurum bozukluğunun dışlanması: Şizoaffektif
bozukluk ve psikotik özellikler gösteren duygudurum bozukluğu dışlanmıştır; çünkü
ya ( 1) aktif evre semptomları ile birlikte aynı zamanda majör depresif , manik ya da
mixt epizodlar ortaya çıkmamıştır yada (2) aktif evre semptomları sırasında
duygudurum epizodları ortaya çıkmışsa bile bunların toplam süresi aktif ve rezidüel
dönemlerin süresine göre daha kısa olmuştur.
E- Madde kullanımının – genel tıbbi durumun dışlanması:Bu bozukluk bir maddenin
doğrudan fizyolojik etkilerine ya da genel bir tıbbi duruma bağlı olarak ortaya
çıkmamıştır.
F- Bir yaygın gelişimsel bozuklukla ilgisi: Otistik bozukluk ya da diğer bir yaygın
gelişimsel bozukluk öyküsü varsa , ancak en az bir ay süreyle ( başarıyla tedavi
edilmişse daha kısa bir süre ) belirgin hezeyan yada halüsinasyonlarda varsa şizofreni
ek tanısı konulabilir.( DSM-4) (7)

Epidemiyoloji

Şizofrenik bozukluklar psikiyatrik bozukluklar içinde yaygın bir bozukluk grubu olmamasına
karşın , çeşitli özelliklerinden dolayı üzerinde en çok durulan ve en çok çalışılan psikiyatrik
bozukluk gruplarından biridir.Hastaların işlevselliğini ve hasta yakınlarını ( geniş anlamda
toplumu) olumsuz olarak önemli ölçüde etkiler.Bunlar ve benzeri özellikleri üzerinde çok
sayıda çalışma yapılmış olup çalışmalar günümüzde de sürmektedir.Bu çalışmalar tüm
toplumlarda ve kültürlerde şizofrenik bozuklukların görece benzer sıklıkta ve benzer
belirtilerle görüldüğünü göstermiş, son 180 yıldır insidansının önemli oranda değişmediğini
ortaya koymuştur.( 8)
Bir bozukluğun insidansı yeni olguların oranını ifade etmektedir, genellikle 100.000 bir
yılda görülen yeni olgu sayısı ile ölçülmektedir. Warner ve Girolamo tarafından yapılan
geniş bir derlemede standart metotlarla (DSM-4, ICD-10) tanı konulan şizofreni
çalışmalarının çoğunda toplum örneklemlerindeki yaş düzeltilmiş yıllık insidans 100.000
kişide 10-40 yeni olgudur.
Bozukluğun prevalansı belirli bir zamanda ( nokta prevalansı) veya belirlenen bir süre
içerisinde ( period prevalansı) etkilenen popülasyon oranıdır. Bir hastalığın prevalans oranları
yalnız insidans oranlarının fonksiyonu değil, aynı zamanda da kronisite, göç, mortalitenin de
fonksiyonudur. Warner ve Girolamo 100-1700 arasında geniş bir nokta prevalans oranları
saptamışlardır. Ortalama 100.000 kişide 580 dir.(4)
Morbid risk, riskli yaş aralığına kadar yaşayan hastalarda yaşamları boyunca herhangi bir
zamanda şizofreni kriterlerini karşılayan popülasyon oranıdır. Şizofreninin morbid risk
tahminleri % 0.5- 1.5 arasında değişmektedir. (9)
Şizofreni prevalans oranları , yüksek endüstriyelleşmiş bölgelere göre gelişmemiş ve
gelişmekte olan bölgelerde anlamlı olarak daha düşüktür. (9)
Şizofreni her büyüklükteki yerleşim yerinde görülebilmekle beraber özellikle endüstri
kentlerinde , nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu yerlerde şizofrenik bozuklukların prevalans
oranı kırsal kesiminkinden daha yüksek bulunmuştur.Bunun nedeni kentler hızlı bir sosyal
7
değişme ve sosyal düzensizlik yaşarken , kırsal kesimin sosyal yönden daha yerleşik, stabil
düzenli olması olabilir.(10)
Şizofreni için kadın ve erkeklerin eşit morbid riske (%1) sahip olduğu gösterilmiştir.
Hastalığa yakalanma riski ve insidans oranları erkeklerde yirmili, kadınlarda otuzlu yaşlarda
daha yüksektir. Kadınlar sadece erkeklerden daha geç yaşta hastalık başlangıç yaşına sahip
değildir, aynı zamanda hastalığı daha hafif formlarda geçirmektedirler. Şizofren kadınların
premorbid işlevselliği daha iyidir, beyin taramalarında daha az anomali vardır,hastanede kalış
süreleri daha kısadır, psikoz epizodlarını takiben daha fazla tam düzelme olmaktadır ve anti
psikotik ilaçlara daha fazla yanıt vermektedirler. (9)
Şizofreni, hiç evlenmemiş kişilerde aynı yaştaki evlenmiş kişilerden daha sık görülmektedir.
Evli olmayan şizofrenili kişilerde evli olanlara göre daha kötü premorbid işlevsellik , daha
erken başlangıç yaşı ve daha ağır hastalık vardır, bu bağlantılar erkeklerde kadınlardan daha
güçlüdür.Evliliğin(herhangi kişiler arası yakın ilişkinin) şizofreni başlangıcına karşı yatkın
kişilerde koruyucu olduğu düşünülmektedir.(9)
Özellikle batı Avrupadaki bazı çalışmalar yeni göç etmiş popülasyonlarda şizofreni
prevalansının daha sık olduğunu bulmaktadır.Göç edenlerin ilk jenerasyonundan sonra
şizofreni prevalansı normale dönme eğilimindedir.(9)
Son elli yıldaki araştırmalar ölüm oranının şizofrenik hastalarda genel nüfusa göre iki kat
daha yüksek olduğunu göstermiştir. Şizofrenik hastalarda en önemli ölüm nedenleri intihar,
kazalar ve diğer hastalıklardır. Erken ölüm riski 55 yaşından öncedir, bir başka deyişle
bozukluğun en belirgin olduğu zamandadır.(11)
İntihar şizofrenik hastalar arasında yaygın bir ölüm nedenidir. Tüm şizofrenik hastaların 1/3-
1/2 yaşamları boyunca en az bir kere intihar girişiminde bulunur ve tüm hastaların %10-15
intihardan ölür.Bir araştırmaya göre tamamlanmış intiharların 2/3 şizofrenik hastalara
aittir.Kadın ve erkek şizofrenik hastalar arasında intihar oranı yönünden fark yoktur. İngiltere
‘de yapılan bir çalışmada şizofrenik hastalarda yaşam boyu intihar riski % 4 olarak
bulunmuştur.
Bazı çalışmalar tüm şizofrenik hastaların % 80 ninden fazlasında aynı zamanda bir tıbbi ya da
cerrahi hastalık olduğunu , bunların yarısından fazlasına ise tanı konamadığını bulmuştur.
Şizofrenik hastalardaki yüksek ölüm oranı bu hastalıklarının tanıyı ve tedaviyi
karıştırabileceği gerçeğiyle ilgili olabilir.(10)
Seyir ve prognoz
Şizofreni yaygın ve yeti yitimi yapan bir durum olduğu için çalışmaların çoğu; tam düzelme,
rehospitalizasyon ihtiyacı, pozitif ve negatif semptomların derecesi, kişiler arası ilişkilerin
kalitesi, çalışma yetisi ve mortalite gibi belirleyicilere odaklanmıştır.
Bir çok çalışma tam iyileşmeyi araştırmıştır,bu da tüm semptomların tamamen düzelmesi
ilaca gereksinim kalmaması en yüksek prepsikotik işlevselliğini kazanması ve kendisi ailesi
ve diğerleri tarafından ruhsal olarak hasta görülmemesini içermektedir. Altı araştırmacı bu
tanımda küçük değişiklikler yaparak % 19-30 arasında tam iyileşme oranları
bildirmişlerdir.(9)
8
En ideal sonlanım çalışmaları ilk atak hastalarını en az 5 yıl süreyle takip eden prospektif
çalışmalardır. Varolan en kapsamlı uzun dönemli çalışmalar özetlendiğinde , hastaların %15-
20 sinde nüks gelişmeksizin tam iyileşme sağlandığı görülmektedir.Hastaların %15’ i ilk
atağı etkin olarak asla atlatamayacak, semptomatik kalarak uzun dönemli yoğun sosyal ve
medikal desteğe gereksinim duyacaktır.Bu iki kutup arasında yer alan hastaların büyük
bölümü ilk atağı kısmen atlatacak fakat hastalık öncesi fonksiyon düzeyine ulaşamayacak ,
gelecekte tekrarlayan ataklar geçirecek yada bu iki süreci birlikte yaşayacaktır.(12)
Hastalığın başlangıcında tedavi edilmeden geçen psikotik semptomların süresinin daha
sonraki hastalık sürecini etkileyebileceği bilinmektedir.İlk psikotik epizodun antipsikotik
tedavisi belirgin olarak geciktiğinde hastanın multiepizodik bir seyrinin olması ve yaşamının
geri kalanında daha fazla gün hastanede geçirme olasılığı artmakta ve tam iyileşme olarak
tanımlanan bir sonuca daha az sahip olmaktadır.
Rehospitalizasyon oranları şizofreni hastalarında yüksektir. Çalışmalar hastaneden
çıkarıldıktan sonra hastaların % 40-50 sinin ilk yıl içinde, % 85 inin ise herhangi bir zamanda
tekrar hospitalize edileceği gerçeğini göstermektedir.
Rehospitalizasyon, hastalığın seyrinden çok başka değişkenlere bağlıdır. Hastaneye kabul
politikalarına, toplumun sosyal destek ve kaynaklarının ne kadar etkin kullanıldıklarına bağlı
olarak , hastane dışında başarıyla yaşayan bir çok psikotik hasta vardır. Rezidüel yıkım
devam etmekle birlikte, psikotik olmayan hemen hemen tüm hastalar hospitalize edilmeden
kalmaktadır.
Hastaların çoğu hastaneden çıktıktan sonra da psikiyatrik semptomları yaşamaya devam
etmektedir. Hastaneden çıktıktan sonra herhangi bir zaman da hastaların %60-75 tam pozitif
semptomlar gösterir, yaklaşık % 50 sinde düşünce bozukluğu ve % 30-60 ında kalıcı kognitif
semptomlar ve bilişsel bozulma görülür. Yüksek düzeyde anksiyete ve depresyon
semptomları da izlemde tüm evrelerde saptanmıştır.
Hastaların çoğu için bir şizofreni epizodunun ardından ciddi, uzun süreli mesleki işlevsellikte
bozulma olmaktadır. İzlem çalışmaları tüm zamanlı iş oranlarını % 15-56 arasında
bildirmektedir. Belirgin rezidüel semptomları olan hastalarda işsizlik oranı % 85 gibi yüksek
bir orandadır.
Şizofrenide akut atak sırasında çoğunlukla hastanede yatarak tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır.
Hızlı bir değerlendirmeden sonra antipsikotik tedaviye başlanmalı, akut psikotik semptomlar
kontrol altına alınmalıdır. (9)
Ş izofrenide hospitalizasyon endikasyonları
1.Hasta hastalığını kabullenmiyor ve / veya ilaç verilemiyorsa
2.Kendine ve çevresine zarar verebilecek saldırgan davranışlar gösteriyorsa
3.Hastanın aile içi ilişkileri bozuk sosyal desteği azsa
4.Hastanın kullandığı ilaçlara karşı aşırı duyarlılığı ya da yan etki anamnezi varsa
6.EKT endikasyonu varsa
7.Eşlik eden organik hastalığı varsa
Akut kriz devresinde hasta acilen değerlendirilerek ilaç tedavisine hızla başlanmalıdır. Aile
ile işbirliği halinde olmak son derece önemlidir. Çünkü akut tedaviyi takiben , başvurudan
9
kısa süre sonra hasta yakınları ile birlikte sürdürülecek sosyal çalışmalar planlanıp, taburculuk
işlemleri yapılmaktadır. Çoğu erişkin hasta , kısa süreli hospitalizasyonla oldukça
düzelmektedir. Fakat yine de hastaların % 10-30 kadarı uzun süreli hospitalizasyona ihtiyaç
duymaktadır.
Hangi hastaların uzun süre interne edilmesi gerektiği hususunda anlaşma yoktur. Bunu
etkileyen bir çok faktör bulunmaktadır. Uzun süreli yatışların süresi çeşitli çalışmalarda 24-
179 arasında değişmektedir. Bazı araştırmacılar ise 30 günden az yatışları kısa , 30 günden
uzun yatışları ise uzun süreli yatışlar olarak nitelendirmişlerdir.(13)
Genel olarak hastalık öncesi işlevsellik prognozu belirler. Hastaneye yatış süre ve sayıları ,
belirti tipi ve süresi ile genel işlevsellik düzeyine bakarak prognoz hakkında değerlendirmeler
yapılabilir. Hastalığın yinelemesini etkileyen nedenler çok değişiktir. Bazı yinelemelerin
tedaviden bağımsız olduğu, özel bir duyarlılığa bağlı olduğu ileri sürülmektedir. Bunun
dışında stres etkenleri, fizyolojik homeostazın bozulması, başa çıkma düzeneklerinin
yetersizliği, kültürel etkenler ve çevresel nedenler ( korumalı çevre gibi) yinelemeleri
etkileyebilmektedir. Prognozu diğer ruhsal hastalıklara göre daha kötüdür. İntihar , fiziksel
hastalık ve mortalite olasılığı daha yüksektir. Uzun dönemde her zaman ilerleyici bir şekilde
kötüleşmez, genel olarak 5 yıl sonra plato yaptığı kabul edilmektedir. Prognoz olgudan
olguya değişiklik gösterirken, erkeklerde seyir kadınlara göre daha kötüdür. Şizofreni
heterojen bir sendromdur, şizofreninin şiddetinde yüzyılın başına göre bir azalmanın olması
, antipsikotiklerin hastalığın doğal seyrini etkilemesiyle açıklanmaktadır. Literatürde anti
psikotik öncesi ve sonrası dönemleri karşılaştıran çalışmalarda antipsikotiklerin erken
dönemde şizofreni üzerinde olumlu etkileri olduğu yönündedir. Şizofreniklerde akut
belirtilerin başlaması ile yardım arama arasında geçen süre duygudurum bozukluklarına göre
daha uzundur.
Tedaviye yanıt veren olgularda dahil olmak üzere olguların yaklaşık % 80’ i beş yıl içinde
ikinci bir atak geçirmektedir. Yeterli süre ilaç kullanmama veya ilacın bırakılmasının bunda
birincil önemi vardır. Birden fazla atağı olan olgularda ilaç kesilmesinden sonra 1-2 yıl içinde
% 76 olgu yinelemektedir. İlacın kesilmesi ile 6 ayda yineleme olasılığı % 53, birinci yılda
%65, 18 ayda % 62-80, 24 ayda %94 olarak verilmektedir. Sürekli ilaç alanlarda aralıklı ilaç
alanlara göre relaps hızı yarı yarıya azalmaktadır.Anti psikotik ilaçların kesilmesi ilk 5 yıldaki
relaps hızını beş kat artırmaktadır.( 14)
İyi prognoz kriteleri:
1.Ani başlangıç
2.Geç başlangıç
3.Affektif belirtilerin olması
4.Paranoid ve katatonik belirtiler
5.Evli olma
6.Ailede duygudurum bozukluğu öyküsü
7.Ortaya çıkarıcı bir olay olması
8.Destekleyici aile, destekleyici eş
9.Konfüzyonun varlığı
10.Destek sistemlerinin iyi oluşu
11.Dalgalanan seyir
12.Pozitif belirtiler
13.Psikotik saldırganlığın olmayışı
10